| daxil olan |
| Tədqiq |
|---|
Tənqidi realizm (ing. Critical realism) — elmin, xüsusən də sosial elmin dərk edilməsinə dair ilkin olaraq (1944-2014) tərəfindən hazırlanmış fəlsəfi yanaşma. Elmə səbəb-nəticə mexanizmlərini müəyyən etməklə bağlı olaraq, xüsusi olaraq empirizm və pozitivizm formalarına qarşı çıxır. O, iyirminci əsrin son onilliklərində də obyektiv varlığın reallığında israrla postmodernizm və poststrukturizmin müxtəlif formalarına qarşı durmuşdur. Pozitivizmin metodoloji əsası və poststrukturalizmin qnoseoloji təməlindən fərqli olaraq, tənqidi realizm təkid edir ki, (sosial) elm açıq ontologiyadan qurulmalıdır. Tənqidi realizm bir sıra fəlsəfi realizm növlərindən, həmçinin sosial elmdə müdafiə olunan realizm formalarından biridir, məsələn və incə realizm.
, , , və də daxil olmaqla doqquz alimin həmmüəllifi olduğu tənqidi realizmin müxtəlif şərhləri və versiyaları arasında ümumi cəhətlərin 2016-cı ildə icmalı dörd prinsipi müəyyən etdi:
- Ontoloji realizm. Tənqidi realistlər iddia edirlər ki, “reallığın çox hissəsi bizim onun haqqında şüurumuzdan və ya biliyimizdən asılı olmayaraq mövcuddur və fəaliyyət göstərir”, o cümlədən sosial reallıq.
- Epistemik relativizm. Reallıq haqqında biliklərimiz məhduddur və səhvdir.
- Mühakimə rasionallığı. Sosial reallığın bəzi şərhlərinin digərlərindən daha yaxşı olduğu iddia edilə bilər.
- Ehtiyatlı etik naturalizm. Baxmayaraq ki, yanlışlıqdan qaçınmaq lazımdır, etik dəyərlər empirik şəkildə öyrənilə bilər.
Ümumi baxış
| ]Tənqidi realizm XIX əsrdəki klassik realizmdən fərqli olaraq, elmə və biliyə dair daha dərindən izah verir. Obyektiv reallığın mövcud olduğunu iddia edir, amma bu reallığı qavrama prosesinin insan faktorlarından asılılığını vurğulayır. Elmə dair bilik obyektin deyil, obyekt haqqındakı dəyərli hipotez və modellərin nəticəsidir. Tənqidi realizm sosial elmlərdə epistemologiya, ontologiya və metodologiyanı uzlaşdırmaq üçün yeni yanaşmalar təklif edir.
Tənqidi realist meta-teoriyalar
| ]Morfogenetik yanaşma
| ]Sosioloq tərəfindən təklif olunmuş morfogenetik yanaşma agent (fərd) və struktur arasındakı dialektikanı vurğulayır. Strukturlaşma və transformasiya proseslərini analiz edir.
Kembric sosial ontologiyası
| ]irəli sürdüyü bu yanaşma iqtisadi və sosial reallığın kompleks, dinamik və şərti quruluşa malik olduğunu bildirir. Cəmiyyət hadisələrinin əsl təbiətini başa düşmək üçün bu çoxqatlı strukturları araşdırmağı vacib sayır.
Tənqidi diskurs analiz
| ]Bu yanaşma dildən istifadənin sosial strukturları yaradıb-bərqərar etdiyini vurğulayır. Tənqidi realizmlə uzlaşan bu metod diskursun sosial məna və struktur qurulmasındakı rolunu analiz edir.
Mədəni siyasi iqtisad
| ]Kultural siyasi iqtisadiyyat iqtisadi strukturları sosial məna, ideologiya və mədəni kontekst daxilində araşdırır. Tənqidi realizm bu yanaşmaya konseptual bazis verir.
Tənqidi realist marksizm
| ]Marksizmin struktur analizlərinə tənqidi realist şəkildə yanaşılması və obyektiv sinfi strukturların izahı təklif olunur. Bu istiqamətdə işləri xüsusilə qeyd olunur.
İstinadlar
| ]- Altheide, D. L., and Johnson, J. M.(1994). Criteria for assessing interpretive validity in qualitative research. In: N. K. Denzin and Y. S. Lincoln (eds), Handbook of Qualitative Research First edition, (pp. 485–499).Thousand Oaks, CA: Sage.
- Hammersley, M. (1992). Ethnography and realism. In What's Wrong with Ethnography? (pp. 43–56). London: Routledge.
- Madill, Anna (2012) 'Realism', in Lisa M. Given (ed.) The SAGE Encyclopedia of Qualitative Research Methods, Thousand Oaks NJ, Sage.
- Bhaskar, Roy. Reclaiming reality : a critical introduction to contemporary philosophy. London: Routledge. 2010. 190. ISBN . OCLC 712652144.
Ədəbiyyat
| ]- Alderson, P. 2013. Childhoods Real and Imagined: An Introduction to childhood studies and critical realism, Volume 1. London: Routledge.
- Alderson, P. 2021. Critical Realism for Health and Illness Research: A Practical Introduction. Bristol: Policy Press.
- Archer, M., Bhaskar, R., Collier, A., Lawson, T. and Norrie, A., 1998, Critical Realism: Essential Readings, (London, Routledge).
- Archer, R. (2002) Education Policy and Realist Social Theory, (London, Routledge).
- Bhaskar, R., 1975 [1997], A Realist Theory of Science: 2nd edition, (London, Verso).
- Bhaskar, R., 1998, The Possibility of Naturalism: A Philosophical Critique of the Contemporary Human Sciences: Third Edition, (London, Routledge)
- Bhaskar, R., 1993, Dialectic: The Pulse of Freedom, (London, Verso).
- Bhaskar, Roy, Berth Danermark, and Leigh Price. Interdisciplinarity and wellbeing: a critical realist general theory of interdisciplinarity. Routledge, 2017.
- Bhaskar, R. (2016) Enlightened Common Sense: The Philosophy of Critical Realism, edited with a preface by Hartwig, M. London: Routledge.
- Collier, A. 1994, 'Critical Realism: An Introduction to Roy Bhaskar's Philosophy', (London, Verso).Frauley, J. and Pearce, F. (eds). 2007. Critical Realism and the Social Sciences. (Toronto and Buffalo. University of Toronto Press).
- Danermark, B., M. Ekström, L. Jakobs & J.Ch. Karlsson, Explaining Society: An Introduction to Critical Realism in the Social Sciences. (Critical Realism: Interventions), Routledge, Abingdon 2002.
- Hartwig, M. 2007 Dictionary of Critical Realism. London: Routledge.
- Lopez, J. and Potter, G., 2001, After Postmodernism: An Introduction to Critical Realism, (London, The Athlone Press).
- Maton, K., & Moore, R. (Eds.). (2010). Social realism, knowledge and the sociology of education: Coalitions of the mind. London: Continuum.
- Næss, Petter, and Leigh Price, eds. 2016. Crisis system: A critical realist and environmental critique of economics and the economy. Routledge.
- Price, Leigh, and Heila Lotz-Sistka, eds. 2015. Critical realism, environmental learning and social-ecological change. Routledge.
- Sayer, A. (1992) Method in Social Science: A Realist Approach, (London, Routledge)
- Sayer, A. (2000) Realism and Social Science, (London, Sage)
Xarici keçidlər
| ]- Bhaskar and American Critical Realism
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya seriyasina daxil olanTedqiqTedqiqat dizayniEtika Teklif Sual Yazi Arqument Istinad vermeTedqiqat strategiyasiInterdisiplinar Coxmetodlu yanasma Keyfiyyet Incesenete esaslanan tedqiqat KemiyyetFelsefi mekteblerAntipozitivizm Konstruktivizm Tenqidi rasionalizm Empirizm Fallibilizm Pozitivizm Postpozitivizm Praqmatizm Realliq Tenqidi realizm sosial elmler Ince realizmMetodologiyaFealiyyet tedqiqati Incesenet metodologiyasi Tenqidi nezeriyye Esaslandirilmis nezeriyye Hermenevtika Tarixsunasliq Insanlar uzerinde eksperimentler Nagil sorgusu Fenomenologiya Praqmatizm Elmi metodMetodlarTehlil Keys usulu Mezmun tehlili Tesviri statistika Diskurs tehlili Etnoqrafiya Avtoetnoqrafiya Eksperiment Sahe eksperimenti Sosial eksperiment Kvazi eksperiment Sahe tedqiqati Tarixi metod Statistik neticecixarma Musahibeler Xeriteleme Medeni xeritelesdirme Fenomenoqrafiya Ikincili tedqiqat Bibliometriya Edebi icmal Meta analiz Skopinq icmali Sistemli icmal Elmi modellesdirme SimulyasiyaAletler ve proqram teminatiElmi proqram teminatiFelsefe portalibr Tenqidi realizm ing Critical realism elmin xususen de sosial elmin derk edilmesine dair ilkin olaraq 1944 2014 terefinden hazirlanmis felsefi yanasma Elme sebeb netice mexanizmlerini mueyyen etmekle bagli olaraq xususi olaraq empirizm ve pozitivizm formalarina qarsi cixir O iyirminci esrin son onilliklerinde de obyektiv varligin realliginda israrla postmodernizm ve poststrukturizmin muxtelif formalarina qarsi durmusdur Pozitivizmin metodoloji esasi ve poststrukturalizmin qnoseoloji temelinden ferqli olaraq tenqidi realizm tekid edir ki sosial elm aciq ontologiyadan qurulmalidir Tenqidi realizm bir sira felsefi realizm novlerinden hemcinin sosial elmde mudafie olunan realizm formalarindan biridir meselen ve ince realizm ve de daxil olmaqla doqquz alimin hemmuellifi oldugu tenqidi realizmin muxtelif serhleri ve versiyalari arasinda umumi cehetlerin 2016 ci ilde icmali dord prinsipi mueyyen etdi Ontoloji realizm Tenqidi realistler iddia edirler ki realligin cox hissesi bizim onun haqqinda suurumuzdan ve ya biliyimizden asili olmayaraq movcuddur ve fealiyyet gosterir o cumleden sosial realliq Epistemik relativizm Realliq haqqinda biliklerimiz mehduddur ve sehvdir Muhakime rasionalligi Sosial realligin bezi serhlerinin digerlerinden daha yaxsi oldugu iddia edile biler Ehtiyatli etik naturalizm Baxmayaraq ki yanlisliqdan qacinmaq lazimdir etik deyerler empirik sekilde oyrenile biler Umumi baxis span Tenqidi realizm XIX esrdeki klassik realizmden ferqli olaraq elme ve biliye dair daha derinden izah verir Obyektiv realligin movcud oldugunu iddia edir amma bu realligi qavrama prosesinin insan faktorlarindan asililigini vurgulayir Elme dair bilik obyektin deyil obyekt haqqindaki deyerli hipotez ve modellerin neticesidir Tenqidi realizm sosial elmlerde epistemologiya ontologiya ve metodologiyani uzlasdirmaq ucun yeni yanasmalar teklif edir Tenqidi realist meta teoriyalar span Morfogenetik yanasma span Sosioloq terefinden teklif olunmus morfogenetik yanasma agent ferd ve struktur arasindaki dialektikani vurgulayir Strukturlasma ve transformasiya proseslerini analiz edir Kembric sosial ontologiyasi span ireli surduyu bu yanasma iqtisadi ve sosial realligin kompleks dinamik ve serti qurulusa malik oldugunu bildirir Cemiyyet hadiselerinin esl tebietini basa dusmek ucun bu coxqatli strukturlari arasdirmagi vacib sayir Tenqidi diskurs analiz span Bu yanasma dilden istifadenin sosial strukturlari yaradib berqerar etdiyini vurgulayir Tenqidi realizmle uzlasan bu metod diskursun sosial mena ve struktur qurulmasindaki rolunu analiz edir Medeni siyasi iqtisad span Kultural siyasi iqtisadiyyat iqtisadi strukturlari sosial mena ideologiya ve medeni kontekst daxilinde arasdirir Tenqidi realizm bu yanasmaya konseptual bazis verir Tenqidi realist marksizm span Marksizmin struktur analizlerine tenqidi realist sekilde yanasilmasi ve obyektiv sinfi strukturlarin izahi teklif olunur Bu istiqametde isleri xususile qeyd olunur Istinadlar span Altheide D L and Johnson J M 1994 Criteria for assessing interpretive validity in qualitative research In N K Denzin and Y S Lincoln eds Handbook of Qualitative Research First edition pp 485 499 Thousand Oaks CA Sage Hammersley M 1992 Ethnography and realism In What s Wrong with Ethnography pp 43 56 London Routledge Madill Anna 2012 Realism in Lisa M Given ed The SAGE Encyclopedia of Qualitative Research Methods Thousand Oaks NJ Sage Bhaskar Roy Reclaiming reality a critical introduction to contemporary philosophy London Routledge 2010 190 ISBN 978 0 203 84331 4 OCLC 712652144 Edebiyyat span Alderson P 2013 Childhoods Real and Imagined An Introduction to childhood studies and critical realism Volume 1 London Routledge Alderson P 2021 Critical Realism for Health and Illness Research A Practical Introduction Bristol Policy Press Archer M Bhaskar R Collier A Lawson T and Norrie A 1998 Critical Realism Essential Readings London Routledge Archer R 2002 Education Policy and Realist Social Theory London Routledge Bhaskar R 1975 1997 A Realist Theory of Science 2nd edition London Verso Bhaskar R 1998 The Possibility of Naturalism A Philosophical Critique of the Contemporary Human Sciences Third Edition London Routledge Bhaskar R 1993 Dialectic The Pulse of Freedom London Verso Bhaskar Roy Berth Danermark and Leigh Price Interdisciplinarity and wellbeing a critical realist general theory of interdisciplinarity Routledge 2017 Bhaskar R 2016 Enlightened Common Sense The Philosophy of Critical Realism edited with a preface by Hartwig M London Routledge Collier A 1994 Critical Realism An Introduction to Roy Bhaskar s Philosophy London Verso Frauley J and Pearce F eds 2007 Critical Realism and the Social Sciences Toronto and Buffalo University of Toronto Press Danermark B M Ekstrom L Jakobs amp J Ch Karlsson Explaining Society An Introduction to Critical Realism in the Social Sciences Critical Realism Interventions Routledge Abingdon 2002 Hartwig M 2007 Dictionary of Critical Realism London Routledge Lopez J and Potter G 2001 After Postmodernism An Introduction to Critical Realism London The Athlone Press Maton K amp Moore R Eds 2010 Social realism knowledge and the sociology of education Coalitions of the mind London Continuum Naess Petter and Leigh Price eds 2016 Crisis system A critical realist and environmental critique of economics and the economy Routledge Price Leigh and Heila Lotz Sistka eds 2015 Critical realism environmental learning and social ecological change Routledge Sayer A 1992 Method in Social Science A Realist Approach London Routledge Sayer A 2000 Realism and Social Science London Sage Xarici kecidler span Bhaskar and American Critical Realism Normativ yoxlamaMicrosoft 2776350774 Kateqoriyalar Tenqid nezeriyyesiElm metanezeriyyesiSosiologiya felsefesi