Realizm, fəlsəfədə — daimi və ya ümumi mənası olmayan ortaq bir Avropa fəlsəfi termini. Avropa fəlsəfəsinin istiqamətlərini təyin etmək üçün, konsepsiyaların bu və ya digər əlaqələrini gerçəkliyə postulyasiya etmək üçün istifadə edilmişdir. Fərqli dövrlərdə tamamilə fərqli (və hətta əks) istiqamətlərə mənsub idi:
sxolastikizmdəki realizm (Avropa orta əsr fəlsəfəsi): bu konsepsiyaya daxil olan fərdi nümayəndələrdən ayrı (ümumbəşəri problem) ümumi anlayışların (insan, ağcaqayın, ... kimi) real mövcudluğunu postulat edir. Əks istiqamət nominalizmdir. Realizmin yumşaldılmış bir versiyası var idi - konseptualizm (mülayim realizm);
realizm, mistisizmə və daha geniş şəkildə idealizmə qarşı çıxan müasir dövrün fəlsəfi istiqamətini təyin etməyə xidmət edir. Bu cür realizmin nümayəndəsi Herbart və onun tərəfdarları idi;
XX əsrin əvvəllərində Oxbridge ingilis fəlsəfəsindəki realizm. Bu realistlər həqiqi anlayışların birbaşa həqiqətə uyğun olduğuna inanırdılar. Qalan hər şey (bütün metafizika) “idealizm” adlanan yalan və artıq hesab olunurdu. Bu istiqamət öz missiyasını "idealizmə" qarşı çıxdı. Bertran Rassell bu istiqamətə aiddir;
XX əsrin ikinci yarısının elm fəlsəfəsindəki realizm: elmi nəzəriyyələr tərəfindən təqdim olunan nəzəri obyektlərin - təbiətdə mövcud olan obyektlərin həqiqi uyğunluğunu iddia edir. O cümlədən - müşahidə olunmayan nəzəri obyektlər. Əks istiqamət antirealizmdir.
İkinci mənada realizm də istifadə olunur
qiymətləndirici termin olaraq və yalnız fəlsəfi konsepsiyalar üçün deyil, həm də hər hansı bir nəzəri mövqe və ya praktika üçün. Realizm ümumiyyətlə "yaxşı" deməkdir, lakin qiymətləndiricinin öz mövqeyindən asılı olaraq bal dəyişə bilər.
qeyri-avropa fəlsəfi konsepsiyalarını təsvir etmək (qiymətləndirmək) - Avropa nəzəri nöqtəsindən.
Realizm nominalizmə qarşı
Problemin mahiyyəti generalın mənası məsələsindədir. Realizm (sxolastik mənada) reallığı ümumi fikirlərə aid edir (universalia sunt realia). Beləliklə, bu realizm başqa bir baxımdan idealizm adlanır. Platon, fikir doktrinasında ilk dəfə problemə realist bir ruhda tamamilə aydın bir həll verdi və bütün zamanların realistləri Platonu öz prototipləri olaraq görürlər.
Sxolastikadakı fəlsəfi problem kifayət qədər sərbəst düşünülmürdü; sualın araşdırmalarında teoloji baxımdan üstünlük təşkil etdi və ya heç olmasa onlara qoşuldu. Sxolastik fəlsəfədə realistlər və nominalistlər arasındakı mübahisənin səbəbi, cins və növlərin mənası məsələsini gündəmə gətirən Porfiry (232/233 - 304/306) "beş səs haqqında" (γένος, ειδος, ιδίιον, διαφορά və συμβεβηχός) kitabı idi. XI əsrdən bəri davam edən bu mübahisə zamanı. XIV-ə qədər yeni bir fəlsəfəyə keçdi, kökündən zidd fikirlərlə yanaşı bir çox aralıq baxışlar ifadə edildi (ümumiyyətlə 4 növ realizm var; bax Nominalizm). Şübhə yoxdur ki, realist nöqteyi-nəzər dogma xristian üçün daha uyğun idi; bu səbəbdən nominalizm əvvəlcə təqib olundu və sonra az-çox şübhəli baxmağa son qoymadılar.
Nominalizm fəlsəfi araşdırma azadlığına vacib bir xidmət göstərsə də, Ritter artıq liberal meyllərin tamamilə səhvən ona aid edildiyini (Geschichte d. Philosophie, VII, s. 161) fərq etdi (yalnız Hobbesi xatırlamaq lazımdır); eynilə, nominalizmin qələbəsinin son olması fikri tamamilə əsassızdır. "Il faut bien se résoudre," Şarl Remyuza istehza ilə dedi, "Dieu quelquefois parler à entender."
Realizm individualizmə qarşı
Son böyük realist sistem, Platona gəldikdə, konsepsiya (yəni ümumi) həqiqi varlığı təşkil edən Hegelə məxsusdur. Hegelianizmin süqutundan bəri nominalizmin gücü xeyli artmışdır. İndiki nominalizmin həddindən artıq təmsilçisi Hegel məktəbinin sol tərəfinə (xüsusən Maks Ştirnerə) qayıdan fərdiyyətdir (məsələn, Nitsşe tərəfindən təmsil olunur).
Müasir dövrün realizmi
Bu cür realizmin nümayəndəsi Herbart və onun tərəfdarları idi; Epistemoloji realizm və ya obyektivizm həqiqi bilikləri fərdi idrak subyektinin biliklərindən, fikirlərindən və inanclarından müstəqil hesab edir. Epistemoloji realizm, hissiyyat təcrübəmizin ətraf aləmdəki obyektlərə birbaşa, dərhal giriş təmin etdiyini düşünür.
Bu realizm baxımından sxolastik realizm idealizm və hətta terri mistisizmdir.
XX əsrin əvvəllərindəki İngilis fəlsəfəsindəki realizm
Realistlər qavrayışın əsas etibarilə sadə bir proses olduğuna inanırdılar. Qəbulda “heç bir çətinlik yoxdur. Fərq yox, özündən başqa bir şey yoxdur. " "İdrak, biri ruh olan iki cismin sadə bir yerdə olmasıdır." Bilmək istəyən bir insanın tez-tez işləməsi lazım olduğunu - mürəkkəb metodlar tətbiq etməsini, ancaq yalnız bilik obyektinin "algılanacağı" bir "mövqe" götürməsini qəbul etdilər. Ancaq bir insan (ruh) belə bir mövqe tutan kimi yalnız öz obyektini dərk etməli idi (və ya bəzən - uğursuzluğa düçar olmalı idi). ”Beləliklə, realistlər anlayışların həqiqətə birbaşa uyğun gəlməli və ola biləcəyinə inanırdılar. anlayışlar - və reallıqda, obyektdə mövcuddur.Bu sxemi çətinləşdirən hər şey, metafizika - prinsipcə "idealizm" adlandırılan və lazımsız elan edilmiş və məhv edilmişdir.
Bu tendensiya, XIX əsrin fəlsəfə və kilsə ritorikasının qarışığı ilə İngilis idealizminə qarşı çıxmaqla başladı(dini fikirlər və əxlaqın sağ qalması).
Sonradan, öz fikirləri ilə razılaşmayan hər hansı bir nəzəriyyə "idealizm" də qeyd edildi. Realizmin özündən irəli gələn və idealizm olmayan nəzəriyyələr də daxil olmaqla. Məsələn, idrak konsepsiyası və R. C. Kolinqvudun sual-cavab məntiqi.
İngilis realizmi nöqteyi-nəzərindən əvvəlki bütün realizmlər "idealizm" olacaq: həm sxolastik realizm, həm də nominalizm; həm mistisizm, həm də müasir realizm (eyni zamanda mistisizm). Elm fəlsəfəsindəki realizm də "idealizm" olur, çünki mürəkkəb elmi konsepsiyaların, daha da çox - müşahidə olunmayan (və buna görə də təsəvvür olunmayan) obyektlərin gerçəkliyini təsdiqləyir. Eyni şəkildə materializmi və xüsusən də marksizmi “idealizm” də yazmaq lazım olduğu ortaya çıxır, çünki birbaşa qavrayış çərçivəsindən kənara çıxan anlayış və kateqoriyalardan istifadə edirlər. Və bu "realizm" anlayışlarının xaricindədir.
Realistlərin fəaliyyətinin nəticəsi nəzəriyyədə belə idi:
"Faydalılıqdan təmizlənmiş, hər kəs üçün lazımsız və yalnız bununla peşəkarlıqla məşğul olan saf bir nəzəriyyəçi üçün əlçatan bir fəlsəfə";
"Fəlsəfədən hər hansı bir müsbət doktrina atmaq";
"Siyasi fəlsəfənin məhvi". "Ümumi xeyir" anlayışının rədd edilməsi;
İstinadlar
↑ Коллингвуд Р. Дж. Идея истории. Автобиография / Перевод и комментарии Ю. А. Асеева; Статья М. А. Кисселя; Отв. ред.: И. С. Кон, М. А. Киссель; Академия наук СССР. — М.: Наука, 1980. — 488, [2] с. — (Памятники исторической мысли). — 42 000 экз.
Realism., Interdisciplinary Encyclopedia of Religion and Science ISSN: 2037—2329
Yanvar 09, 2022
realizm, fəlsəfə, realizm, fəlsəfədə, daimi, ümumi, mənası, olmayan, ortaq, avropa, fəlsəfi, termini, avropa, fəlsəfəsinin, istiqamətlərini, təyin, etmək, üçün, konsepsiyaların, digər, əlaqələrini, gerçəkliyə, postulyasiya, etmək, üçün, istifadə, edilmişdir, f. Realizm felsefede daimi ve ya umumi menasi olmayan ortaq bir Avropa felsefi termini Avropa felsefesinin istiqametlerini teyin etmek ucun konsepsiyalarin bu ve ya diger elaqelerini gercekliye postulyasiya etmek ucun istifade edilmisdir Ferqli dovrlerde tamamile ferqli ve hetta eks istiqametlere mensub idi sxolastikizmdeki realizm Avropa orta esr felsefesi bu konsepsiyaya daxil olan ferdi numayendelerden ayri umumbeseri problem umumi anlayislarin insan agcaqayin kimi real movcudlugunu postulat edir Eks istiqamet nominalizmdir Realizmin yumsaldilmis bir versiyasi var idi konseptualizm mulayim realizm realizm mistisizme ve daha genis sekilde idealizme qarsi cixan muasir dovrun felsefi istiqametini teyin etmeye xidmet edir Bu cur realizmin numayendesi Herbart ve onun terefdarlari idi XX esrin evvellerinde Oxbridge ingilis felsefesindeki realizm Bu realistler heqiqi anlayislarin birbasa heqiqete uygun olduguna inanirdilar Qalan her sey butun metafizika idealizm adlanan yalan ve artiq hesab olunurdu Bu istiqamet oz missiyasini idealizme qarsi cixdi Bertran Rassell bu istiqamete aiddir 1 XX esrin ikinci yarisinin elm felsefesindeki realizm elmi nezeriyyeler terefinden teqdim olunan nezeri obyektlerin tebietde movcud olan obyektlerin heqiqi uygunlugunu iddia edir O cumleden musahide olunmayan nezeri obyektler Eks istiqamet antirealizmdir Ikinci menada realizm de istifade olunur qiymetlendirici termin olaraq ve yalniz felsefi konsepsiyalar ucun deyil hem de her hansi bir nezeri movqe ve ya praktika ucun Realizm umumiyyetle yaxsi demekdir lakin qiymetlendiricinin oz movqeyinden asili olaraq bal deyise biler qeyri avropa felsefi konsepsiyalarini tesvir etmek qiymetlendirmek Avropa nezeri noqtesinden Mundericat 1 Realizm nominalizme qarsi 2 Realizm individualizme qarsi 3 Muasir dovrun realizmi 4 XX esrin evvellerindeki Ingilis felsefesindeki realizm 5 IstinadlarRealizm nominalizme qarsi RedakteProblemin mahiyyeti generalin menasi meselesindedir Realizm sxolastik menada realligi umumi fikirlere aid edir universalia sunt realia Belelikle bu realizm basqa bir baximdan idealizm adlanir Platon fikir doktrinasinda ilk defe probleme realist bir ruhda tamamile aydin bir hell verdi ve butun zamanlarin realistleri Platonu oz prototipleri olaraq gorurler Sxolastikadaki felsefi problem kifayet qeder serbest dusunulmurdu sualin arasdirmalarinda teoloji baximdan ustunluk teskil etdi ve ya hec olmasa onlara qosuldu Sxolastik felsefede realistler ve nominalistler arasindaki mubahisenin sebebi cins ve novlerin menasi meselesini gundeme getiren Porfiry 232 233 304 306 bes ses haqqinda genos eidos idiion diafora ve symbebhxos kitabi idi XI esrden beri davam eden bu mubahise zamani XIV e qeder yeni bir felsefeye kecdi kokunden zidd fikirlerle yanasi bir cox araliq baxislar ifade edildi umumiyyetle 4 nov realizm var bax Nominalizm Subhe yoxdur ki realist noqteyi nezer dogma xristian ucun daha uygun idi bu sebebden nominalizm evvelce teqib olundu ve sonra az cox subheli baxmaga son qoymadilar Nominalizm felsefi arasdirma azadligina vacib bir xidmet gosterse de Ritter artiq liberal meyllerin tamamile sehven ona aid edildiyini Geschichte d Philosophie VII s 161 ferq etdi yalniz Hobbesi xatirlamaq lazimdir eynile nominalizmin qelebesinin son olmasi fikri tamamile esassizdir Il faut bien se resoudre Sarl Remyuza istehza ile dedi Dieu quelquefois parler a entender Realizm individualizme qarsi RedakteSon boyuk realist sistem Platona geldikde konsepsiya yeni umumi heqiqi varligi teskil eden Hegele mexsusdur Hegelianizmin suqutundan beri nominalizmin gucu xeyli artmisdir Indiki nominalizmin heddinden artiq temsilcisi Hegel mektebinin sol terefine xususen Maks Stirnere qayidan ferdiyyetdir meselen Nitsse terefinden temsil olunur Muasir dovrun realizmi RedakteBu cur realizmin numayendesi Herbart ve onun terefdarlari idi Epistemoloji realizm ve ya obyektivizm heqiqi bilikleri ferdi idrak subyektinin biliklerinden fikirlerinden ve inanclarindan musteqil hesab edir 2 Epistemoloji realizm hissiyyat tecrubemizin etraf alemdeki obyektlere birbasa derhal giris temin etdiyini dusunur 3 Bu realizm baximindan sxolastik realizm idealizm ve hetta terri mistisizmdir XX esrin evvellerindeki Ingilis felsefesindeki realizm RedakteRealistler qavrayisin esas etibarile sade bir proses olduguna inanirdilar Qebulda hec bir cetinlik yoxdur Ferq yox ozunden basqa bir sey yoxdur Idrak biri ruh olan iki cismin sade bir yerde olmasidir Bilmek isteyen bir insanin tez tez islemesi lazim oldugunu murekkeb metodlar tetbiq etmesini ancaq yalniz bilik obyektinin algilanacagi bir movqe goturmesini qebul etdiler Ancaq bir insan ruh bele bir movqe tutan kimi yalniz oz obyektini derk etmeli idi ve ya bezen ugursuzluga ducar olmali idi Belelikle realistler anlayislarin heqiqete birbasa uygun gelmeli ve ola bileceyine inanirdilar anlayislar ve realliqda obyektde movcuddur Bu sxemi cetinlesdiren her sey metafizika prinsipce idealizm adlandirilan ve lazimsiz elan edilmis ve mehv edilmisdir Bu tendensiya XIX esrin felsefe ve kilse ritorikasinin qarisigi ile Ingilis idealizmine qarsi cixmaqla basladi 1 dini fikirler ve exlaqin sag qalmasi Sonradan oz fikirleri ile razilasmayan her hansi bir nezeriyye idealizm de qeyd edildi Realizmin ozunden ireli gelen ve idealizm olmayan nezeriyyeler de daxil olmaqla Meselen idrak konsepsiyasi ve R C Kolinqvudun sual cavab mentiqi Ingilis realizmi noqteyi nezerinden evvelki butun realizmler idealizm olacaq hem sxolastik realizm hem de nominalizm hem mistisizm hem de muasir realizm eyni zamanda mistisizm Elm felsefesindeki realizm de idealizm olur cunki murekkeb elmi konsepsiyalarin daha da cox musahide olunmayan ve buna gore de tesevvur olunmayan obyektlerin gercekliyini tesdiqleyir Eyni sekilde materializmi ve xususen de marksizmi idealizm de yazmaq lazim oldugu ortaya cixir cunki birbasa qavrayis cercivesinden kenara cixan anlayis ve kateqoriyalardan istifade edirler Ve bu realizm anlayislarinin xaricindedir Realistlerin fealiyyetinin neticesi nezeriyyede bele idi Faydaliliqdan temizlenmis her kes ucun lazimsiz ve yalniz bununla pesekarliqla mesgul olan saf bir nezeriyyeci ucun elcatan bir felsefe Felsefeden her hansi bir musbet doktrina atmaq Siyasi felsefenin mehvi Umumi xeyir anlayisinin redd edilmesi Istinadlar Redakte 1 2 Kollingvud R Dzh Ideya istorii Avtobiografiya Perevod i kommentarii Yu A Aseeva Statya M A Kisselya Otv red I S Kon M A Kissel Akademiya nauk SSSR M Nauka 1980 488 2 s Pamyatniki istoricheskoj mysli 42 000 ekz realism Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Encyclopaedia Britannica Inc 2012 Web 27 Oct 2012 http www britannica com EBchecked topic 493091 realism Realism Interdisciplinary Encyclopedia of Religion and Science ISSN 2037 2329 Menbe https az wikipedia org w index php title Realizm felsefe amp oldid 5708616, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
