Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
| daxil olan |
| Tədqiq |
|---|
 |
Əsaslandırılmış nəzəriyyə (ing. Grounded theory) — əsasən tətbiq olunan . Bu yanaşma sosial elmlərdə geniş şəkildə istifadə olunur və toplanması və təhlili vasitəsilə hipotezlərin və nəzəriyyələrin qurulmasını əhatə edir. Əsaslandırılmış nəzəriyyə əsaslanır və bu baxımdan ənənəvi hipotetiko-deduktiv modeldən fərqlənir.
Əsaslandırılmış nəzəriyyəyə əsaslanan tədqiqat adətən bir sualdan və ya sadəcə keyfiyyətli məlumatların toplanmasından başlayır. Tədqiqatçılar məlumatı araşdırdıqca, müəyyən ideyalar və anlayışlar "meydana çıxır". Bu anlayışlar qısa şəkildə ifadə olunur. Daha sonra bu kodlar daha yüksək səviyyəli anlayışlara və qruplaşdırılır. Bu kateqoriyalar nəticədə bir hipotezə və ya yeni nəzəriyyəyə çevrilir. Beləliklə, əsaslandırılmış nəzəriyyə üzərində qurulmuş hipotezlərin əvvəlcədən formalaşdırıldığı və sonra məlumatla yoxlandığı ənənəvi elmi tədqiqat modelindən xeyli fərqlənir.
Tarixi
| ]Əsaslandırılmış nəzəriyyə ümumi tədqiqat metodologiyasıdır, yəni məlumatların necə təhlil olunacağı və anlamlandırılacağına dair düşüncə tərzidir. Bu metod müxtəlif mövzularda — məsələn, boşanmadan sonra yenidən evlənmə və peşəkar sosiyallaşma kimi sahələrdə istifadə olunmuşdur.
Əsaslandırılmış nəzəriyyə metodu iki amerikalı — və tərəfindən yaradılmışdır. Onlar xəstəxanada ölən xəstələr üzərində apardıqları birgə tədqiqat zamanı "daimi müqayisəli metod" (constant comparative method) dedikləri yanaşmanı inkişaf etdirdilər. Bu metod daha sonra əsaslandırılmış nəzəriyyə metodu kimi tanındı. Onlar bu metodu 1967-ci ildə nəşr etdikləri The Discovery of Grounded Theory (Əsaslandırılmış Nəzəriyyənin Kəşfi) adlı əsərlərində daha ətraflı izah etdilər.
Kitabın üç əsas məqsədi bunlar idi:
- Nəzəriyyə ilə arasında uçurumun azaldılmasının vacibliyini izah etmək;
- Əsaslandırılmış nəzəriyyəyə əsaslanan məntiqi təqdim etmək;
- elmi baxımdan legitimliyini əsaslandırmaq. Bu dövrdə daha prestijli sayıldığından, keyfiyyətli tədqiqatlar kifayət qədər ciddiyə alınmırdı.
Awareness of Dying kitabının nəşrindən sonra əsaslandırılmış nəzəriyyəyə maraq artdı və bu yanaşma , psixologiya və psixiatriya sahələrində də nüfuz qazandı. Daha sonra bu metod idarəetmə, təhsil, sənaye və hətta sahələrində də geniş tətbiq olundu.
Fəlsəfi əsaslar
| ]Əsaslandırılmış nəzəriyyə pozitivizm fəlsəfəsi, ümumi sosiologiya və xüsusilə simvolik interaksionizmin bir qolu olan sosiologiya ənənələrini birləşdirir. Ralf, Birks və Çapmana görə, əsaslandırılmış nəzəriyyə "metodoloji baxımdan dinamikdir", yəni tam metodologiya olmaqdan daha çox, insanların qarşılaşdıqları vəziyyətləri daha yaxşı anlamağa imkan verən metodların qurulması üçün bir vasitədir. pozitivizm təhsili almışdı, bu da ona iştirakçıların keyfiyyət göstəricilərini kodlaşdırmaq üçün sistemli etiketləmə sistemi hazırlamaqda kömək etdi. O, keyfiyyətli tədqiqatlar üçün sistemli analizə ehtiyacın vacibliyini tanıyaraq, kodların, kateqoriyaların və xüsusiyyətlərin yaradılmasının əsas olduğunu vurğuladı.
isə simvolik interaksionizm fonuna sahib idi. Bu nəzəriyyə insanların bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə simvolik dünyalar yaratmasını və bu simvolik dünyanın insan davranışlarını necə formalaşdırdığını başa düşməyə çalışır. Strauss insanları öz dünyagörüşlərini aktiv şəkildə formalaşdıran subyektlər kimi görürdü və keyfiyyətli tədqiqatların sosial proseslərin və sosial həyatın mürəkkəbliyini anlamaqda vacib rol oynadığını düşünürdü.
Qleyzerin fikrincə, əsaslandırılmış nəzəriyyənin strategiyası fərdi mənaları sosial qarşılıqlı təsir kontekstində şərh etməkdir. Bu metod subyektlərin qavrayışlarındakı məna ilə onların fəaliyyətləri arasındakı qarşılıqlı əlaqəni öyrənir.
Əsaslandırılmış nəzəriyyə qeydə alınmış keyfiyyətli məlumatlardan çıxan kateqoriyalar əsasında simvolik kodlar yaradır. Məqsəd bu metoddan istifadə etməklə fərdlərin yaşadığı fenomenal dünyanı daha yaxşı anlamaqdır. Milliken və Şrayberin fikrincə, əsaslandırılmış nəzəriyyə tədqiqatçısının digər vəzifəsi fərdlərin davranışlarının arxasında dayanan sosial paylaşılmış mənaları və iştirakçıların reallığını başa düşməkdir.
İstinadlar
| ]- Britannica: Grounded theory
- Glaser & Strauss (1967). The Discovery of Grounded Theory.
- Wuest, J. (1995). Remaking Self: Chronic Illness and Women's Identity Work. Health Care for Women International.
- Coyne, I. T. (1997). Sampling in qualitative research. Journal of Advanced Nursing.
- Glaser & Strauss (1965). Awareness of Dying.
- Glaser, Barney G.; Strauss, Anselm L. The Discovery of Grounded Theory. Aldine. 1967. ISBN .
- Charmaz, K. (2006). Constructing Grounded Theory.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya seriyasina daxil olanTedqiqTedqiqat dizayniEtika Teklif Sual Yazi Arqument Istinad vermeTedqiqat strategiyasiInterdisiplinar Coxmetodlu yanasma Keyfiyyet Incesenete esaslanan tedqiqat KemiyyetFelsefi mekteblerAntipozitivizm Konstruktivizm Tenqidi rasionalizm Empirizm Fallibilizm Pozitivizm Postpozitivizm Praqmatizm Realliq Tenqidi realizm sosial elmler Ince realizmMetodologiyaFealiyyet tedqiqati Incesenet metodologiyasi Tenqidi nezeriyye Esaslandirilmis nezeriyye Hermenevtika Tarixsunasliq Insanlar uzerinde eksperimentler Nagil sorgusu Fenomenologiya Praqmatizm Elmi metodMetodlarTehlil Keys usulu Mezmun tehlili Tesviri statistika Diskurs tehlili Etnoqrafiya Avtoetnoqrafiya Eksperiment Sahe eksperimenti Sosial eksperiment Kvazi eksperiment Sahe tedqiqati Tarixi metod Statistik neticecixarma Musahibeler Xeriteleme Medeni xeritelesdirme Fenomenoqrafiya Ikincili tedqiqat Bibliometriya Edebi icmal Meta analiz Skopinq icmali Sistemli icmal Elmi modellesdirme SimulyasiyaAletler ve proqram teminatiElmi proqram teminatiFelsefe portalibr Esaslandirilmis nezeriyye ing Grounded theory esasen tetbiq olunan Bu yanasma sosial elmlerde genis sekilde istifade olunur ve toplanmasi ve tehlili vasitesile hipotezlerin ve nezeriyyelerin qurulmasini ehate edir Esaslandirilmis nezeriyye esaslanir ve bu baximdan enenevi hipotetiko deduktiv modelden ferqlenir Esaslandirilmis nezeriyyeye esaslanan tedqiqat adeten bir sualdan ve ya sadece keyfiyyetli melumatlarin toplanmasindan baslayir Tedqiqatcilar melumati arasdirdiqca mueyyen ideyalar ve anlayislar meydana cixir Bu anlayislar qisa sekilde ifade olunur Daha sonra bu kodlar daha yuksek seviyyeli anlayislara ve qruplasdirilir Bu kateqoriyalar neticede bir hipoteze ve ya yeni nezeriyyeye cevrilir Belelikle esaslandirilmis nezeriyye uzerinde qurulmus hipotezlerin evvelceden formalasdirildigi ve sonra melumatla yoxlandigi enenevi elmi tedqiqat modelinden xeyli ferqlenir Tarixi span Esaslandirilmis nezeriyye umumi tedqiqat metodologiyasidir yeni melumatlarin nece tehlil olunacagi ve anlamlandirilacagina dair dusunce terzidir Bu metod muxtelif movzularda meselen bosanmadan sonra yeniden evlenme ve pesekar sosiyallasma kimi sahelerde istifade olunmusdur Esaslandirilmis nezeriyye metodu iki amerikali ve terefinden yaradilmisdir Onlar xestexanada olen xesteler uzerinde apardiqlari birge tedqiqat zamani daimi muqayiseli metod constant comparative method dedikleri yanasmani inkisaf etdirdiler Bu metod daha sonra esaslandirilmis nezeriyye metodu kimi tanindi Onlar bu metodu 1967 ci ilde nesr etdikleri The Discovery of Grounded Theory Esaslandirilmis Nezeriyyenin Kesfi adli eserlerinde daha etrafli izah etdiler Kitabin uc esas meqsedi bunlar idi Nezeriyye ile arasinda ucurumun azaldilmasinin vacibliyini izah etmek Esaslandirilmis nezeriyyeye esaslanan mentiqi teqdim etmek elmi baximdan legitimliyini esaslandirmaq Bu dovrde daha prestijli sayildigindan keyfiyyetli tedqiqatlar kifayet qeder ciddiye alinmirdi Awareness of Dying kitabinin nesrinden sonra esaslandirilmis nezeriyyeye maraq artdi ve bu yanasma psixologiya ve psixiatriya sahelerinde de nufuz qazandi Daha sonra bu metod idareetme tehsil senaye ve hetta sahelerinde de genis tetbiq olundu Felsefi esaslar span Esaslandirilmis nezeriyye pozitivizm felsefesi umumi sosiologiya ve xususile simvolik interaksionizmin bir qolu olan sosiologiya enenelerini birlesdirir Ralf Birks ve Capmana gore esaslandirilmis nezeriyye metodoloji baximdan dinamikdir yeni tam metodologiya olmaqdan daha cox insanlarin qarsilasdiqlari veziyyetleri daha yaxsi anlamaga imkan veren metodlarin qurulmasi ucun bir vasitedir pozitivizm tehsili almisdi bu da ona istirakcilarin keyfiyyet gostericilerini kodlasdirmaq ucun sistemli etiketleme sistemi hazirlamaqda komek etdi O keyfiyyetli tedqiqatlar ucun sistemli analize ehtiyacin vacibliyini taniyaraq kodlarin kateqoriyalarin ve xususiyyetlerin yaradilmasinin esas oldugunu vurguladi ise simvolik interaksionizm fonuna sahib idi Bu nezeriyye insanlarin bir biri ile qarsiliqli elaqede simvolik dunyalar yaratmasini ve bu simvolik dunyanin insan davranislarini nece formalasdirdigini basa dusmeye calisir Strauss insanlari oz dunyagoruslerini aktiv sekilde formalasdiran subyektler kimi gorurdu ve keyfiyyetli tedqiqatlarin sosial proseslerin ve sosial heyatin murekkebliyini anlamaqda vacib rol oynadigini dusunurdu Qleyzerin fikrince esaslandirilmis nezeriyyenin strategiyasi ferdi menalari sosial qarsiliqli tesir kontekstinde serh etmekdir Bu metod subyektlerin qavrayislarindaki mena ile onlarin fealiyyetleri arasindaki qarsiliqli elaqeni oyrenir Esaslandirilmis nezeriyye qeyde alinmis keyfiyyetli melumatlardan cixan kateqoriyalar esasinda simvolik kodlar yaradir Meqsed bu metoddan istifade etmekle ferdlerin yasadigi fenomenal dunyani daha yaxsi anlamaqdir Milliken ve Srayberin fikrince esaslandirilmis nezeriyye tedqiqatcisinin diger vezifesi ferdlerin davranislarinin arxasinda dayanan sosial paylasilmis menalari ve istirakcilarin realligini basa dusmekdir Istinadlar span Britannica Grounded theory Glaser amp Strauss 1967 The Discovery of Grounded Theory Wuest J 1995 Remaking Self Chronic Illness and Women s Identity Work Health Care for Women International Coyne I T 1997 Sampling in qualitative research Journal of Advanced Nursing Glaser amp Strauss 1965 Awareness of Dying Glaser Barney G Strauss Anselm L The Discovery of Grounded Theory Aldine 1967 ISBN 978 0 202 30260 7 Charmaz K 2006 Constructing Grounded Theory Kateqoriyalar Psixologiya nezeriyyeleriTedqiqat metodlari