| daxil olan |
| Tədqiq |
|---|
Elmin fəlsəfəsində konstruktivizm (ing. Constructivism) — biliyin və elmi nəzəriyyələrin yaranmasını, inkişafını və tətbiqini izah edən yanaşmalardan biri. Konstruktivizmə görə, elmi bilik obyektiv şəkildə "kəşf edilən" reallığın sadəcə pasiv əks olunması deyil, insan şüuru, sosial kontekst və təcrübə vasitəsilə "qurulan" (konstruksiya edilən) bir hadisədir.
Konstruktivizm iddia edir ki, insanlar reallığı birbaşa dərk etmirlər; əksinə, onlar reallıq haqqında anlayışları öz təcrübələri və intellektual çərçivələri vasitəsilə qururlar. Elmi nəzəriyyələr və modellər təbiətin birbaşa surəti deyil, bu reallığı anlamaya yönəlmiş insani konstruksiyalardır.
Bu yanaşma fərqli olaraq, biliyin sosial, psixoloji və metodoloji baxımdan formalaşdığını vurğulayır.
Konstruktivist yanaşmalar
| ]Konstruktivist yanaşmalar bilik və öyrənmə proseslərini insan təcrübəsi, şüuru və sosial qarşılıqlı təsir vasitəsilə qurulmuş dinamik proses kimi izah edən nəzəri istiqamətlərin ümumi adıdır. Konstruktivizm təkcə fərdi psixoloji inkişafı deyil, eyni zamanda sosial, mədəni və ideoloji kontekstləri də nəzərə alır.
Tənqidi konstruktivizm
| ]Tənqidi konstruktivizm konstruktivist epistemologiyanı tənqidi nəzəriyyə ilə birləşdirərək, biliyin formalaşmasında sosial strukturun, güc münasibətlərinin və ideoloji təsirlərin rolunu vurğulayır. Bu yanaşma biliyi sadəcə fərdi konstruksiya kimi deyil, həm də sosial ədalət, hakimiyyət və azadlıq kontekstində qiymətləndirir.
Tənqidi konstruktivizm, xüsusilə təhsil fəlsəfəsində, öyrənmənin sosial və siyasi nəticələrinə diqqət çəkərək təhsildə sosial ədaləti təşviq etməyə çalışır.
Mədəni konstruktivizm
| ]Mədəni konstruktivizm bilik və anlayışların insanın yaşadığı mədəni mühitlə sıx bağlı olduğunu müdafiə edir. Bu yanaşmaya görə, öyrənmə prosesi yalnız fərdi səviyyədə baş vermir, həm də , simvollar və dil vasitəsilə formalaşır.
Mədəni konstruktivizm xüsusilə dilçilik, antropologiya və geniş tətbiq olunur. Mədəni fərqlərin öyrənmə tərzlərinə və bilik strukturlarına təsiri bu yanaşmanın əsas mövzusudur.
Genetik epistemologiya
| ]Genetik epistemologiya Jan Piaje tərəfindən hazırlanmışdır və biliyin inkişafının insanın bioloji və psixoloji inkişaf mərhələləri ilə sıx bağlı olduğunu irəli sürür. Bu yanaşmaya görə, uşaq zamanla öz təcrübəsi nəticəsində biliyi qurur və bu inkişaf mərhələli şəkildə baş verir.
Piaje öyrənmənin əsasını təşkil edən assimilyasiya və mexanizmlərini izah etmiş və öyrənmənin konstruktiv təbiətini empirik olaraq araşdırmışdır.
Radikal konstruktivizm
| ]Radikal konstruktivizm biliyin obyektiv reallığın əks olunması olmadığını, əksinə, insan təcrübəsinin nəticəsində yaranan subyektiv konstruksiyalar olduğunu irəli sürür. bu yanaşmanın əsas nümayəndələrindəndir.
Radikal konstruktivizmə görə, "həqiqət" deyil, yalnız "uyğunluq" (ing. viability) vacibdir — yəni anlayışlar və nəzəriyyələr təcrübə ilə nə qədər uyğun gəlirsə, bir o qədər istifadə edilə biləndir.
Əlaqəli konstruktivizm
| ]Əlaqəli konstruktivizm (ing. Relational constructivism) biliklərin yalnız fərdi təcrübə ilə deyil, həm də insanın digər insanlarla və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi vasitəsilə formalaşdığını vurğulayır.
Bu yanaşma Niklas Luman və kimi müasir nəzəriyyəçilər tərəfindən işlənmişdir. Əlaqəli konstruktivizm, xüsusilə psixoterapiya, sosiologiya və tətbiq olunur.
Sosial konstruktivizm
| ]Sosial konstruktivizm insan biliyinin sosial qarşılıqlı təsir nəticəsində formalaşdığını irəli sürür. Lev Vıqotski bu yanaşmanın əsas nəzəri bazasını qoymuşdur.
Bu nəzəriyyəyə görə, insan şüuru və bilik təkcə fərdi proseslərə deyil, həm də sosial struktur və dilin istifadəsinə əsaslanır. ZPD (ing. Zone of proximal development) və sosial konstruktivizmin əsas anlayışlarındandır.
Sosial konstruktivizm həm də təhsil fəlsəfəsində əhəmiyyətli rol oynayır və , və ilə əlaqələndirilir.
Tənqidi
| ]Konstruktivizm, xüsusilə radikal və sosial formaları, tez-tez və ittiham olunur. Tənqidçilər iddia edirlər ki, konstruktivizm "obyektiv reallıq" anlayışını zəiflədir və elmin universallığını sual altına alır. Bəzi fəlsəfi cərəyanlar konstruktivizmin metodoloji baxımdan qeyri-müəyyən olduğunu, "həqiqət", "obyektivlik" və "sınaqdan keçirilmə" kimi klassik elm anlayışlarını zədələdiyini vurğulayırlar.
Bununla yanaşı, konstruktivizmin təhsildə və sosial elmlərdə tətbiqi geniş qəbul görmüşdür.
Həmçinin bax
| ]İstinadlar
| ]- (Schofield, n.d.) Critical Theory and Constructivism Arxiv surəti 3 mart 2016 tarixindən (Wayback Machine) saytında Arxivləşdirilib 2016-03-03 at the Wayback Machine.
- Crotty, M. 1998. The Foundations of Social Research: Meaning and Perspective in the Research Process, Sage.
- Thomas S Kuhn. The Structure of Scientific Revolutions (PDF) (2nd). University of Chicago Press. 1970. ISBN . 28 mart 2013 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
A paradigm governs, in the first instance, not a subject matter but rather a group of practitioners. Any study ... must begin by locating the responsible group or groups.
- Eugene V. Koonin. The Logic of Chance: The Nature and Origin of Biological Evolution. FT Press Science, a division of Pearson Education, Inc. 2011. səh. 427. ISBN .
- Stephen Hawking; Leonard Mlodinow. The Grand Design. Random House Digital, Inc. 2011. səh. 8. ISBN .
We shall adopt an approach that we call model-dependent realism. It is based on the idea that our brains interpret the input from our sensory organs by making a model of the world. When such a model is successful at explaining events, we tend to attribute to it, and to the elements and concepts that constitute it, the quality of reality or absolute truth. But there may be different ways in which one could model the same physical situation, with each employing different fundamental elements and concepts. If two such ...theories or models accurately predict the same events, one cannot be said to be more real than the other; rather we are free to use whichever model is the most convenient.
- Balbi, Juan. "Epistemological and theoretical foundations of constructivist cognitive therapies: post-rationalist developments" (PDF). Dialogues in Philosophy, Mental and Neuro Sciences. 1 (1). 2008: 15–27. 8 iyul 2011 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 19 oktyabr 2010.
- Raskin, Jonathan D. "Constructivism in psychology: personal construct psychology, radical constructivism, and social constructionism" (PDF). American Communication Journal. 5 (3). Spring 2002. 9 fevral 2009 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 7 fevral 2009.
- "Radical Constructivism". www.radicalconstructivism.com. 19 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 aprel 2018.
- Glanville, R. (2013). Radical constructivism = second order cybernetics. Cybernetics and Human Knowing, 19(4), 27-42.
- Björn Kraus: Plädoyer für den Relationalen Konstruktivismus und eine Relationale Soziale Arbeit. in Forum Sozial (2017) 1 pp. 29-35, "Plädoyer für den Relationalen Konstruktivismus und eine Relationale Soziale Arbeit". 15 oktyabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 iyun 2017.
- Kitching, G. 2008. The Trouble with Theory: The Educational Costs of Postmodernism. Penn State University Press.
Xarici keçidlər
| ]- Journal of Constructivist Psychology
- Radical Constructivism
- Constructivist Foundations
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya seriyasina daxil olanTedqiqTedqiqat dizayniEtika Teklif Sual Yazi Arqument Istinad vermeTedqiqat strategiyasiInterdisiplinar Coxmetodlu yanasma Keyfiyyet Incesenete esaslanan tedqiqat KemiyyetFelsefi mekteblerAntipozitivizm Konstruktivizm Tenqidi rasionalizm Empirizm Fallibilizm Pozitivizm Postpozitivizm Praqmatizm Realliq Tenqidi realizm sosial elmler Ince realizmMetodologiyaFealiyyet tedqiqati Incesenet metodologiyasi Tenqidi nezeriyye Esaslandirilmis nezeriyye Hermenevtika Tarixsunasliq Insanlar uzerinde eksperimentler Nagil sorgusu Fenomenologiya Praqmatizm Elmi metodMetodlarTehlil Keys usulu Mezmun tehlili Tesviri statistika Diskurs tehlili Etnoqrafiya Avtoetnoqrafiya Eksperiment Sahe eksperimenti Sosial eksperiment Kvazi eksperiment Sahe tedqiqati Tarixi metod Statistik neticecixarma Musahibeler Xeriteleme Medeni xeritelesdirme Fenomenoqrafiya Ikincili tedqiqat Bibliometriya Edebi icmal Meta analiz Skopinq icmali Sistemli icmal Elmi modellesdirme SimulyasiyaAletler ve proqram teminatiElmi proqram teminatiFelsefe portalibr Elmin felsefesinde konstruktivizm ing Constructivism biliyin ve elmi nezeriyyelerin yaranmasini inkisafini ve tetbiqini izah eden yanasmalardan biri Konstruktivizme gore elmi bilik obyektiv sekilde kesf edilen realligin sadece pasiv eks olunmasi deyil insan suuru sosial kontekst ve tecrube vasitesile qurulan konstruksiya edilen bir hadisedir Konstruktivizm iddia edir ki insanlar realligi birbasa derk etmirler eksine onlar realliq haqqinda anlayislari oz tecrubeleri ve intellektual cerciveleri vasitesile qururlar Elmi nezeriyyeler ve modeller tebietin birbasa sureti deyil bu realligi anlamaya yonelmis insani konstruksiyalardir Bu yanasma ferqli olaraq biliyin sosial psixoloji ve metodoloji baximdan formalasdigini vurgulayir Konstruktivist yanasmalar span Konstruktivist yanasmalar bilik ve oyrenme proseslerini insan tecrubesi suuru ve sosial qarsiliqli tesir vasitesile qurulmus dinamik proses kimi izah eden nezeri istiqametlerin umumi adidir Konstruktivizm tekce ferdi psixoloji inkisafi deyil eyni zamanda sosial medeni ve ideoloji kontekstleri de nezere alir Tenqidi konstruktivizm span Tenqidi konstruktivizm konstruktivist epistemologiyani tenqidi nezeriyye ile birlesdirerek biliyin formalasmasinda sosial strukturun guc munasibetlerinin ve ideoloji tesirlerin rolunu vurgulayir Bu yanasma biliyi sadece ferdi konstruksiya kimi deyil hem de sosial edalet hakimiyyet ve azadliq kontekstinde qiymetlendirir Tenqidi konstruktivizm xususile tehsil felsefesinde oyrenmenin sosial ve siyasi neticelerine diqqet cekerek tehsilde sosial edaleti tesviq etmeye calisir Medeni konstruktivizm span Medeni konstruktivizm bilik ve anlayislarin insanin yasadigi medeni muhitle six bagli oldugunu mudafie edir Bu yanasmaya gore oyrenme prosesi yalniz ferdi seviyyede bas vermir hem de simvollar ve dil vasitesile formalasir Medeni konstruktivizm xususile dilcilik antropologiya ve genis tetbiq olunur Medeni ferqlerin oyrenme terzlerine ve bilik strukturlarina tesiri bu yanasmanin esas movzusudur Genetik epistemologiya span Genetik epistemologiya Jan Piaje terefinden hazirlanmisdir ve biliyin inkisafinin insanin bioloji ve psixoloji inkisaf merheleleri ile six bagli oldugunu ireli surur Bu yanasmaya gore usaq zamanla oz tecrubesi neticesinde biliyi qurur ve bu inkisaf merheleli sekilde bas verir Piaje oyrenmenin esasini teskil eden assimilyasiya ve mexanizmlerini izah etmis ve oyrenmenin konstruktiv tebietini empirik olaraq arasdirmisdir Radikal konstruktivizm span Radikal konstruktivizm biliyin obyektiv realligin eks olunmasi olmadigini eksine insan tecrubesinin neticesinde yaranan subyektiv konstruksiyalar oldugunu ireli surur bu yanasmanin esas numayendelerindendir Radikal konstruktivizme gore heqiqet deyil yalniz uygunluq ing viability vacibdir yeni anlayislar ve nezeriyyeler tecrube ile ne qeder uygun gelirse bir o qeder istifade edile bilendir Elaqeli konstruktivizm span Elaqeli konstruktivizm ing Relational constructivism biliklerin yalniz ferdi tecrube ile deyil hem de insanin diger insanlarla ve etraf muhitle qarsiliqli elaqesi vasitesile formalasdigini vurgulayir Bu yanasma Niklas Luman ve kimi muasir nezeriyyeciler terefinden islenmisdir Elaqeli konstruktivizm xususile psixoterapiya sosiologiya ve tetbiq olunur Sosial konstruktivizm span Sosial konstruktivizm insan biliyinin sosial qarsiliqli tesir neticesinde formalasdigini ireli surur Lev Viqotski bu yanasmanin esas nezeri bazasini qoymusdur Bu nezeriyyeye gore insan suuru ve bilik tekce ferdi proseslere deyil hem de sosial struktur ve dilin istifadesine esaslanir ZPD ing Zone of proximal development ve sosial konstruktivizmin esas anlayislarindandir Sosial konstruktivizm hem de tehsil felsefesinde ehemiyyetli rol oynayir ve ve ile elaqelendirilir Tenqidi span Konstruktivizm xususile radikal ve sosial formalari tez tez ve ittiham olunur Tenqidciler iddia edirler ki konstruktivizm obyektiv realliq anlayisini zeifledir ve elmin universalligini sual altina alir Bezi felsefi cereyanlar konstruktivizmin metodoloji baximdan qeyri mueyyen oldugunu heqiqet obyektivlik ve sinaqdan kecirilme kimi klassik elm anlayislarini zedelediyini vurgulayirlar Bununla yanasi konstruktivizmin tehsilde ve sosial elmlerde tetbiqi genis qebul gormusdur Hemcinin bax span Tehsil felsefesi EpistemologiyaIstinadlar span Schofield n d Critical Theory and Constructivism Arxiv sureti 3 mart 2016 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2016 03 03 at the Wayback Machine Crotty M 1998 The Foundations of Social Research Meaning and Perspective in the Research Process Sage Thomas S Kuhn The Structure of Scientific Revolutions PDF 2nd University of Chicago Press 1970 ISBN 0226458121 28 mart 2013 tarixinde arxivlesdirilib PDF A paradigm governs in the first instance not a subject matter but rather a group of practitioners Any study must begin by locating the responsible group or groups Eugene V Koonin The Logic of Chance The Nature and Origin of Biological Evolution FT Press Science a division of Pearson Education Inc 2011 seh 427 ISBN 978 0132623179 Stephen Hawking Leonard Mlodinow The Grand Design Random House Digital Inc 2011 seh 8 ISBN 978 0553907070 We shall adopt an approach that we call model dependent realism It is based on the idea that our brains interpret the input from our sensory organs by making a model of the world When such a model is successful at explaining events we tend to attribute to it and to the elements and concepts that constitute it the quality of reality or absolute truth But there may be different ways in which one could model the same physical situation with each employing different fundamental elements and concepts If two such theories or models accurately predict the same events one cannot be said to be more real than the other rather we are free to use whichever model is the most convenient Balbi Juan Epistemological and theoretical foundations of constructivist cognitive therapies post rationalist developments PDF Dialogues in Philosophy Mental and Neuro Sciences 1 1 2008 15 27 8 iyul 2011 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 19 oktyabr 2010 Raskin Jonathan D Constructivism in psychology personal construct psychology radical constructivism and social constructionism PDF American Communication Journal 5 3 Spring 2002 9 fevral 2009 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 7 fevral 2009 Radical Constructivism www radicalconstructivism com 19 aprel 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 aprel 2018 Glanville R 2013 Radical constructivism second order cybernetics Cybernetics and Human Knowing 19 4 27 42 Bjorn Kraus Pladoyer fur den Relationalen Konstruktivismus und eine Relationale Soziale Arbeit in Forum Sozial 2017 1 pp 29 35 Pladoyer fur den Relationalen Konstruktivismus und eine Relationale Soziale Arbeit 15 oktyabr 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 iyun 2017 Kitching G 2008 The Trouble with Theory The Educational Costs of Postmodernism Penn State University Press Xarici kecidler span Vikisitatda Constructivist epistemology ile elaqedar sitatlar var Journal of Constructivist Psychology Radical Constructivism Constructivist Foundations Normativ yoxlamaBNF 11985141k LCCN sh85031457 Microsoft 2776650109 Kateqoriyalar Epistemoloji nezeriyyelerElm epistemologiyasiElm metanezeriyyesiSosial konstruksionizmSosial epistemologiyaSistem nezeriyyesiKonstruktivizm