Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Orta əsrlərin sonlarında Macarıstan krallığı, Mərkəzi Avropada yerləşən ölkə olaraq, XIV əsrin əvvəllərində bir müddət taxtsızlıq dövrü (ing. interregnum) yaşamışdır. Kral hakimiyyəti 1308–1342-ci illərdə hökm sürmüş, nümayəndəsi olan I Karl dövründə bərpa olunmuşdur.Onun hakimiyyəti zamanı açılmış qızıl və gümüş mədənləri 1490-cı illərə qədər dünya üzrə ümumi hasilatın təxminən üçdə birini təşkil edirdi. Krallıq öz qüdrətinin zirvəsinə I Böyük Lyudovik (1342–1382) dövründə çatmışdır. O, Litva, Cənubi İtaliya və digər uzaq ərazilərə hərbi yürüşlər təşkil etmişdir. Osmanlı imperiyasının genişlənməsi Macarıstan torpaqlarına Lüksemburqlu (1387–1437) dövründə çatmışdır. Sonrakı onilliklərdə istedadlı hərbi sərkərdə Yanoş Hunyadi Osmanlılara qarşı mübarizəyə rəhbərlik etmişdir. Onun 1456-cı ildə (indiki Belqrad, Serbiya) əldə etdiyi qələbə krallığın cənub sərhədlərini yarım əsrdən artıq müddətə sabitləşdirmişdir. Macarıstanın soy-kök baxımından sülaləyə mənsub olmayan ilk kralı isə Matyaş Korvin (1458–1490) olmuşdur. O, bir sıra uğurlu hərbi yürüşlərə rəhbərlik etmiş və həmçinin Bohemiya kralı və Avstriya hersoqu olmuşdur. Onun himayəsi ilə Macarıstan İtaliyadan İntibah (Renessans) dövrünü qəbul edən ilk ölkə olmuşdur.
| Tarixi dövlət | |||||
| Macarıstan krallığı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| | |||||
| Paytaxt | Buda, Vyana, Buda, Vişeqrad[d], Timişoara, Buda | ||||
Tarixi
1301-ci ildə Arpad sülaləsinin son üzvü ölümü ilə Macarıstanda sülalə böhranı başlamış və bir neçə iddiaçının taxta çıxması ilə nəticələnmişdir. Nəticədə taxta Neapol Anje sülaləsindən olan I Karl (mac. Károly Róbert) çıxmış və 1310-cu ildə rəsmi olaraq kral elan olunmuşdur.I Karl və oğlu (mac. Nagy Lajos) dövründə Macarıstan iqtisadi və siyasi baxımdan güclənmiş, Dalmasiya, Valaxiya və Polşaya qədər təsirini yaymışdır. Xüsusilə I Laslo həm Macarıstan, həm də Polşa kralı olmuş və ölkəni regional gücə çevirmişdir.I Laslonun ölümündən sonra taxta qızı Mariya və onun həyat yoladşı, Siqizmund (Lüksemburq sülaləsindən) çıxmışdır. Siqizmund 1433-cü ildə Müqəddəs Roma imperatoru seçilmiş, Macarıstanı mərkəzləşdirərək Osmanlı təhlükəsinə qarşı mübarizə aparmışdır. Onun dövründə Niqbolu döyüşü (1396) baş vermişdir.XV əsrdə Osmanlı təhlükəsi artdığı bir zamanda, Yanoş Hunyadi ölkənin müdafiəsini təşkil etmiş, onun oğlu Matyaş Korvin isə 1458-ci ildə kral seçilmişdir. Matyaşın dövründə Macarıstan mədəni və hərbi baxımdan güclü dövlətə çevrilmiş, o, həm də Avropada ilk daimi ordulardan birini — qara ordunu qurmuşdur. Matyaşın vəfatından sonra Macarıstanda siyasi sabitlik pozulmuş, zəif idarəçilik və daxili çəkişmələr ölkəni zəiflətmişdir. 1526-cı ildə II Layoşun hakimiyyəti dövründə Mohi döyüşündə Osmanlı ordusu Macarıstan qüvvələrini darmadağın etmiş və kral həlak olmuşdur. Bu döyüş Macarıstanın müstəqil krallıq kimi sonunu gətirmişdir.
Nəticədə 1526-cı ildən sonra Macarıstan üç yerə bölünmüşdür:
- Osmanlı tərəfindən işğal olunan mərkəzi bölgələr
- Habsburqların nəzarətindəki Qərbi Macarıstan (Kral Macarıstanı)
- Transilvaniya knyazlığı – nisbətən muxtar ərazi
İstinadlar
- Kulcsár, Krisztina. "A magyar nyelv hivatalossá tételéről rendelkező törvény, 1844 (Act on the officialization of the Hungarian language, 1844)". Magyar Nemzeti Levéltár (National Archives of Hungary). 13 November 2019. 16 December 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 April 2025.
- Fukuyama, Francis. "What's Wrong with Hungary". Democracy, Development, and the Rule of Law (blog). The American Interest. February 6, 2012. November 11, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 14, 2025.
- Peter Farbaky, Louis A. Waldman. Italy & Hungary: Humanism and Art in the Early Renaissance. Harvard University Press. 7 November 2011. 30 October 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 March 2012.
- Márta Font - Ugarsko Kraljevstvo i Hrvatska u srednjem vijeku (Hungarian Kingdom and Croatia in the Middle Ages) Arxiv surəti 1 avqust 2017 tarixindən (Wayback Machine) saytında Arxivləşdirilib 2017-08-01 at the Wayback Machine, p. 8-9
- Ladislav Heka. "Hrvatsko-ugarski odnosi od sredinjega vijeka do nagodbe iz 1868. s posebnim osvrtom na pitanja Slavonije" [Croatian-Hungarian relations from the Middle Ages to the Compromise of 1868, with a special survey of the Slavonian issue]. Scrinia Slavonica (xorvat). Hrvatski institut za povijest – Podružnica za povijest Slavonije, Srijema i Baranje. 8 (1). October 2008: 152–173. ISSN 1332-4853. 2016-07-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- Kontler 1999, p. 99.
- Engel 2001, pp. 147-148.
- Engel 2001, p. 201.
- "A brief history of Hungary". 12 April 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-14.
- István Keul, Early modern religious communities in East-Central Europe: ethnic diversity, denominational plurality, and corporative politics in the principality of Transylvania (1526–1691), BRILL, 2009, p. 40
- Zupka, Dušan (2014). Urban Rituals and Literacy in the Medieval Kingdom of Hungary. In: Using the Written Word in Medieval Towns: Varieties of Medieval Urban Literacy II. ed. Marco Mostert and Anna Adamska. Utrecht Studies in Medieval Literacy 28. Turhnout, Brepols, 2014. ISBN .
- Spinei, Victor (2003). The Great Migrations in the East and South East of Europe from the Ninth to the Thirteenth Century (Translated by Dana Bădulescu). ISBN
- Spiesz, Anton; Caplovic, Dusan; Bolchazy, Ladislaus J. (2006). Illustrated Slovak History: A Struggle for Sovereignty in Central Europe. Bolchazy-Carducci Publishers. ISBN
- Sedlar, Jean W. (1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000–1500. University of Washington Press. ISBN
- Rady, Martyn (2000). Nobility, Land and Service in Medieval Hungary. Palgrave (in association with School of Slavonic and East European Studies, University College London). ISBN
- Molnár, Miklós (2001). A Concise History of Hungary. Cambridge University Press. ISBN
Mənbələr
İlkin mənbələr
- Anonymus, Notary of King Béla: The Deeds of the Hungarians (Edited, Translated and Annotated by Martyn Rady and László Veszprémy) (2010). In: Rady, Martyn; Veszprémy, László; Bak, János M. (2010); Anonymus and Master Roger; CEU Press; ISBN .
- Master Roger's Epistle to the Sorrowful Lament upon the Destruction of the Kingdom of Hungary by the Tatars (Translated and Annotated by János M. Bak and Martyn Rady) (2010). In: Rady, Martyn; Veszprémy, László; Bak, János M. (2010); Anonymus and Master Roger; CEU Press; ISBN .
- The Deeds of Frederick Barbarossa by Otto of Freising and his continuator, Rahewin (Translated and annotated with an introduction by Charles Christopher Mierow, with the collaboration of Richard Emery) (1953). Columbia University Press. ISBN .
- The Laws of the Medieval Kingdom of Hungary, 1000–1301 (Translated and Edited by János M. Bak, György Bónis, James Ross Sweeney with an essay on previous editions by Andor Czizmadia, Second revised edition, In collaboration with Leslie S. Domonkos) (1999). Charles Schlacks, Jr. Publishers.
İkinci dərəcəli mənbələr
- This article incorporates text from a publication now in the public domain: Bain, Robert Nisbet. Dozsa, György // Kisholm, Hyu (redaktor). Britannika Ensiklopediyası. 8 (XI). Cambridge University Press. 1911. səh. 462.
- Bak, János M. (1993). "Linguistic pluralism" in Medieval Hungary. In: The Culture of Christendom: Essays in Medieval History in Memory of Denis L. T. Bethel (Edited by Marc A. Meyer); The Hambledon Press; ISBN .
- Bak, János (1994). The late medieval period, 1382–1526. In: Sugár, Peter F. (General Editor); Hanák, Péter (Associate Editor); Frank, Tibor (Editorial Assistant); A History of Hungary; Indiana University Press; ISBN .
- Berend, Nora (2006). At the Gate of Christendom: Jews, Muslims and "Pagans" in Medieval Hungary, c. 1000–c. 1300. Cambridge University Press. ISBN .
- Crowe, David M. (2007). A History of the Gypsies of Eastern Europe and Russia. PALGRAVE MACMILLAN. ISBN .
- Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN .
- Georgescu, Vlad (1991). The Romanians: A History. Ohio State University Press. ISBN .
- Goldstein, Ivo (1999). Croatia: A History (Translated from the Croatian by Nikolina Jovanović). McGill-Queen's University Press. ISBN .
- Johnson, Lonnie. Central Europe: Enemies, Neighbors, Friends. Oxford University Press. 2011.
- Kirschbaum, Stanislav J. (2005). A History of Slovakia: The Struggle for Survival. Palgrave. ISBN .
- Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN .
- Makkai, László (1994). The Hungarians' prehistory, their conquest of Hungary and their raids to the West to 955 and The foundation of the Hungarian Christian state, 950–1196. In: Sugár, Peter F. (General Editor); Hanák, Péter (Associate Editor); Frank, Tibor (Editorial Assistant); A History of Hungary; Indiana University Press; ISBN .
- Pataki, József. "Dózsa György életútjáról" [On the Life Journey of György Dózsa] (PDF). Korunk (macar). 30 (8). August 1971: 1147–1155. 2024-06-10 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-04-14 – EPA OSZK vasitəsilə.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Orta esrlerin sonlarinda Macaristan kralligi Merkezi Avropada yerlesen olke olaraq XIV esrin evvellerinde bir muddet taxtsizliq dovru ing interregnum yasamisdir 1 Kral hakimiyyeti 1308 1342 ci illerde hokm surmus Kapet sulalesinin Anju qolu numayendesi olan I Karl dovrunde berpa olunmusdur 2 Onun hakimiyyeti zamani acilmis qizil ve gumus medenleri 1490 ci illere qeder dunya uzre umumi hasilatin texminen ucde birini teskil edirdi Kralliq oz qudretinin zirvesine I Boyuk Lyudovik 1342 1382 dovrunde catmisdir 3 O Litva Cenubi Italiya ve diger uzaq erazilere herbi yurusler teskil etmisdir Osmanli imperiyasinin genislenmesi Macaristan torpaqlarina Luksemburqlu Siqizmund 1387 1437 dovrunde catmisdir 4 5 Sonraki onilliklerde istedadli herbi serkerde Yanos Hunyadi Osmanlilara qarsi mubarizeye rehberlik etmisdir 6 Onun 1456 ci ilde Nandorfehervarda indiki Belqrad Serbiya elde etdiyi qelebe kralligin cenub serhedlerini yarim esrden artiq muddete sabitlesdirmisdir 7 Macaristanin soy kok baximindan sulaleye mensub olmayan ilk krali ise Matyas Korvin 1458 1490 olmusdur 8 O bir sira ugurlu herbi yuruslere rehberlik etmis ve hemcinin Bohemiya krali ve Avstriya hersoqu olmusdur Onun himayesi ile Macaristan Italiyadan Intibah Renessans dovrunu qebul eden ilk olke olmusdur 9 Tarixi dovletMacaristan kralligi Bayraq Gerb 14 yanvar 1301 11 noyabr 1526 Paytaxt Buda Vyana Buda Viseqrad d Timisoara Buda Mundericat 1 Tarixi 2 Istinadlar 3 Menbeler 3 1 Ilkin menbeler 3 2 Ikinci dereceli menbelerTarixiredakte1301 ci ilde Arpad sulalesinin son uzvu III Andrasin olumu ile Macaristanda sulale bohrani baslamis ve bir nece iddiacinin taxta cixmasi ile neticelenmisdir 10 Neticede taxta Neapol Anje sulalesinden olan I Karl mac Karoly Robert cixmis ve 1310 cu ilde resmi olaraq kral elan olunmusdur 11 I Karl ve oglu I Laslo mac Nagy Lajos dovrunde Macaristan iqtisadi ve siyasi baximdan guclenmis Dalmasiya Valaxiya ve Polsaya qeder tesirini yaymisdir Xususile I Laslo hem Macaristan hem de Polsa krali olmus ve olkeni regional guce cevirmisdir 12 I Laslonun olumunden sonra taxta qizi Mariya ve onun heyat yoladsi Siqizmund Luksemburq sulalesinden cixmisdir Siqizmund 1433 cu ilde Muqeddes Roma imperatoru secilmis Macaristani merkezlesdirerek Osmanli tehlukesine qarsi mubarize aparmisdir Onun dovrunde Niqbolu doyusu 1396 bas vermisdir 13 XV esrde Osmanli tehlukesi artdigi bir zamanda Yanos Hunyadi olkenin mudafiesini teskil etmis onun oglu Matyas Korvin ise 1458 ci ilde kral secilmisdir 14 Matyasin dovrunde Macaristan medeni ve herbi baximdan guclu dovlete cevrilmis o hem de Avropada ilk daimi ordulardan birini qara ordunu qurmusdur Matyasin vefatindan sonra Macaristanda siyasi sabitlik pozulmus zeif idarecilik ve daxili cekismeler olkeni zeifletmisdir 15 1526 ci ilde II Layosun hakimiyyeti dovrunde Mohi doyusunde Osmanli ordusu Macaristan quvvelerini darmadagin etmis ve kral helak olmusdur Bu doyus Macaristanin musteqil kralliq kimi sonunu getirmisdir 16 Neticede 1526 ci ilden sonra Macaristan uc yere bolunmusdur Osmanli terefinden isgal olunan merkezi bolgeler Habsburqlarin nezaretindeki Qerbi Macaristan Kral Macaristani Transilvaniya knyazligi nisbeten muxtar eraziIstinadlarredakte Kulcsar Krisztina A magyar nyelv hivatalossa tetelerol rendelkezo torveny 1844 Act on the officialization of the Hungarian language 1844 Magyar Nemzeti Leveltar National Archives of Hungary 13 November 2019 16 December 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 14 April 2025 Fukuyama Francis What s Wrong with Hungary Democracy Development and the Rule of Law blog The American Interest February 6 2012 November 11 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi April 14 2025 Peter Farbaky Louis A Waldman Italy amp Hungary Humanism and Art in the Early Renaissance Harvard University Press 7 November 2011 30 October 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 March 2012 Marta Font Ugarsko Kraljevstvo i Hrvatska u srednjem vijeku Hungarian Kingdom and Croatia in the Middle Ages Arxiv sureti 1 avqust 2017 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2017 08 01 at the Wayback Machine p 8 9 Ladislav Heka Hrvatsko ugarski odnosi od sredinjega vijeka do nagodbe iz 1868 s posebnim osvrtom na pitanja Slavonije Croatian Hungarian relations from the Middle Ages to the Compromise of 1868 with a special survey of the Slavonian issue Scrinia Slavonica xorvat Hrvatski institut za povijest Podruznica za povijest Slavonije Srijema i Baranje 8 1 October 2008 152 173 ISSN 1332 4853 2016 07 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 04 14 Kontler 1999 p 99 Engel 2001 pp 147 148 Engel 2001 p 201 A brief history of Hungary 12 April 2010 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 06 14 Istvan Keul Early modern religious communities in East Central Europe ethnic diversity denominational plurality and corporative politics in the principality of Transylvania 1526 1691 BRILL 2009 p 40 Zupka Dusan 2014 Urban Rituals and Literacy in the Medieval Kingdom of Hungary In Using the Written Word in Medieval Towns Varieties of Medieval Urban Literacy II ed Marco Mostert and Anna Adamska Utrecht Studies in Medieval Literacy 28 Turhnout Brepols 2014 ISBN 978 2 503 54960 6 Spinei Victor 2003 The Great Migrations in the East and South East of Europe from the Ninth to the Thirteenth Century Translated by Dana Bădulescu ISBN 973 85894 5 2 Spiesz Anton Caplovic Dusan Bolchazy Ladislaus J 2006 Illustrated Slovak History A Struggle for Sovereignty in Central Europe Bolchazy Carducci Publishers ISBN 978 0 86516 426 0 Sedlar Jean W 1994 East Central Europe in the Middle Ages 1000 1500 University of Washington Press ISBN 0 295 97290 4 Rady Martyn 2000 Nobility Land and Service in Medieval Hungary Palgrave in association with School of Slavonic and East European Studies University College London ISBN 0 333 80085 0 Molnar Miklos 2001 A Concise History of Hungary Cambridge University Press ISBN 978 0 521 66736 4MenbelerredakteIlkin menbelerredakte Anonymus Notary of King Bela The Deeds of the Hungarians Edited Translated and Annotated by Martyn Rady and Laszlo Veszpremy 2010 In Rady Martyn Veszpremy Laszlo Bak Janos M 2010 Anonymus and Master Roger CEU Press ISBN 978 9639776951 Master Roger s Epistle to the Sorrowful Lament upon the Destruction of the Kingdom of Hungary by the Tatars Translated and Annotated by Janos M Bak and Martyn Rady 2010 In Rady Martyn Veszpremy Laszlo Bak Janos M 2010 Anonymus and Master Roger CEU Press ISBN 978 9639776951 The Deeds of Frederick Barbarossa by Otto of Freising and his continuator Rahewin Translated and annotated with an introduction by Charles Christopher Mierow with the collaboration of Richard Emery 1953 Columbia University Press ISBN 0 231 13419 3 The Laws of the Medieval Kingdom of Hungary 1000 1301 Translated and Edited by Janos M Bak Gyorgy Bonis James Ross Sweeney with an essay on previous editions by Andor Czizmadia Second revised edition In collaboration with Leslie S Domonkos 1999 Charles Schlacks Jr Publishers Ikinci dereceli menbelerredakte nbsp This article incorporates text from a publication now in the public domain Bain Robert Nisbet Dozsa Gyorgy Kisholm Hyu redaktor Britannika Ensiklopediyasi 8 XI Cambridge University Press 1911 seh 462 Bak Janos M 1993 Linguistic pluralism in Medieval Hungary In The Culture of Christendom Essays in Medieval History in Memory of Denis L T Bethel Edited by Marc A Meyer The Hambledon Press ISBN 1 85285 064 7 Bak Janos 1994 The late medieval period 1382 1526 In Sugar Peter F General Editor Hanak Peter Associate Editor Frank Tibor Editorial Assistant A History of Hungary Indiana University Press ISBN 0 253 20867 X Berend Nora 2006 At the Gate of Christendom Jews Muslims and Pagans in Medieval Hungary c 1000 c 1300 Cambridge University Press ISBN 978 0 521 02720 5 Crowe David M 2007 A History of the Gypsies of Eastern Europe and Russia PALGRAVE MACMILLAN ISBN 978 1 4039 8009 0 Engel Pal 2001 The Realm of St Stephen A History of Medieval Hungary 895 1526 I B Tauris Publishers ISBN 1 86064 061 3 Georgescu Vlad 1991 The Romanians A History Ohio State University Press ISBN 0 8142 0511 9 Goldstein Ivo 1999 Croatia A History Translated from the Croatian by Nikolina Jovanovic McGill Queen s University Press ISBN 978 0 7735 2017 2 Johnson Lonnie Central Europe Enemies Neighbors Friends Oxford University Press 2011 Kirschbaum Stanislav J 2005 A History of Slovakia The Struggle for Survival Palgrave ISBN 1 4039 6929 9 Kontler Laszlo 1999 Millennium in Central Europe A History of Hungary Atlantisz Publishing House ISBN 963 9165 37 9 Makkai Laszlo 1994 The Hungarians prehistory their conquest of Hungary and their raids to the West to 955 and The foundation of the Hungarian Christian state 950 1196 In Sugar Peter F General Editor Hanak Peter Associate Editor Frank Tibor Editorial Assistant A History of Hungary Indiana University Press ISBN 0 253 20867 X Pataki Jozsef Dozsa Gyorgy eletutjarol On the Life Journey of Gyorgy Dozsa PDF Korunk macar 30 8 August 1971 1147 1155 2024 06 10 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2025 04 14 EPA OSZK vasitesile Menbe https az wikipedia org w index php title Macaristan kralligi 1301 1526 amp oldid 8145989