Vikipediya azad ensiklopediya səhifəsindən yönləndirilmişdir Tarixi dövlətMacarıstan Xorvatiya uniyasıBayraq Gerb d 1102

Vikipediya azad ensiklopediya sehifesinden yonlendirilmisdir Tarixi dovletMacaristan Xorvatiya uniyasiBayraq Gerb d 1102 1526Paytaxt Knin BixacResmi dilleri xorvat dili latin diliDin katolisizmIdareetme formasi monarxiyaMacaristan tarixiErken tarixMacarlarin qedim tarixi Macaristan isgalindan evvel Karpat hovzesi Roma Pannoniyasi Hun imperiyasiErken orta esrlerGepid kralligi454 567Ostqot kralligi469 553Avarlar567 822Macarlarin Avropaya yurusleri 800 970Macaristan fethi862 895Orta esrlerMacaristan knyazligi895 1000Macaristan kralligi1000 1301Xorvatiya ile sexsi ittifaq1102 1918Qizil bulla1222Monqollarin Macaristana yurusleri1241 1242Macaristan kralligi1301 1526Osmanli muharibeleri1366 1526Erken muasirReformasiya1520Osmanli muharibeleri1526 1699Serqi Macaristan kralligi1526 1570Kral Macaristani1526 1699Osmanli Macaristani1541 1699Transilvaniya knyazligi1570 1711Bockai usyani1604 1606Maqnatlar sui qesdi1664 1671Yuxari Macaristan knyazligi1682 1685Budanin muhasiresi1686Macaristan kralligi1699 1867MuasirRakotsi usyani1703 1711Transilvaniya knyazligi1711 18671825 1848Macaristanda 1848 ci il inqilabi1848 1849Macaristan dovleti1849Avstriya Macaristan1867 1918Muqeddes Stefan tacinin torpaqlari1867 1918Birinci Dunya muharibesi1914 1918Muharibelerarasi dovrde Macaristan1918 1941Macaristan Xalq Respublikasi1918 1919Macaristan Sovet Respublikasi1919Macaristan Respublikasi1919 1920Trianon sulh muqavilesi1920Macaristan kralligi1920 1946Birinci Vyana arbitraji1938Subkarpatya qubernatorlugu1939 1945Ikinci Vyana arbitraji1940Delvidek teftisleri1941Ikinci Dunya muharibesi1941 1945ElaqeliIkinci Macaristan Respublikasi1946 1949Macaristan Xalq Respublikasi1949 19891956 ci il inqilabi1956Kadarizm1956 1989Ucuncu Macaristan Respublikasi1989 2012Macaristan2012MovzularMacar xalqi Macar dili Macaristan kralligi Arpad sulalesi Budapest Macaristan portalibrPacta Conventa nde XIV esr elyazmasi Macaristan Xorvatiya uniyasi ve ya Macaristan Xorvatiya ittifaqi nde sexsi birlik esasinda musteqil Macaristan kralligi ile birlesdiyi dovr Ittifaq 1102 ci ilde Macaristan krali I Kalmanin Belqradda tacqoyma merasimi ile baslandi ve 1526 ci ilde kral II Ludovikin vefati elece de Xorvatiya parlamentinin I Ferdinandi yeni kral secmesi ile basa catmisdir XII XV esrlerde uniya Archiregnum Hungaricum Boyuk Macaristan kralligi adlanirdi Arxa fon span XI esrin sonlarinda Xorvatiyada kral sulalesi olan neslinin son numayendesi varis qoymadan vefat etmisdir Onun olumunden sonra Xorvatiyada siyasi qeyri sabitlik ve hakimiyyet ugrunda daxili cekismeler baslamisdir Bu veziyyetden istifade eden qonsu Macaristan kralligi bolgede nufuzunu artirmaga calisdi Xorvatiya zadeganlarinin bir hissesi olkenin musteqilliyini saxlamaq ucun guclu xarici hokmdarin idaresini qebul etmeye meyil gosterdiler Belelikle Macaristan krali I Kalman Xorvatiya tacini almaga devet olundu ve 1102 ci ilde Belqradda taclandirilaraq hem Macaristanin hem de Xorvatiyanin krali olmusdur Pacta Conventa 1102 muqavilesi span Pacta Conventa 1102 ci ilde Xorvatiya zadeganlari ile Macaristan krali Kalman arasinda baglanmis yazili razilasmadir Bu sened Macar Xorvat uniyasinin huquqi esasini teskil edirdi ve Kalmanin Xorvatiya krali kimi qebul edilmesinin sertlerini mueyyenlesdirirdi Muqavileye gore Kalman Xorvatiya kralliginin muxtariyyetini taniyir yerli qanunlara ve adet enenelere hormet edeceyine soz verirdi O Xorvatiya torpaqlarinda Macar zadeganlarini yerlesdirmeyeceyine ve Xorvatiyanin daxili islerine birbasa mudaxile etmeyeceyine dair ohdelik gotururdu Eyni zamanda Xorvatiya oz parlamentini Sabor ve kral numayendesini ban saxlamaq huququnu qoruyurdu Pacta Conventa senedi yazili sekilde qorunub saxlanmasa da onun movcudlugu tarixi menbelerde qeyd olunur ve Xorvatiyanin muxtariyyetini taniyan ilk resmi razilasma kimi qebul edilir Muqavilenin tarixi etibarliligi barede mubahiseler span Tarixciler Pacta Conventa muqavilesinin gunumuze catan metninin tarixi etibarliligi ile bagli muxtelif fikirler ireli sururler Senedin bize gelib catan en qedim sureti XIV esre aiddir Bir cox tarixciler hesab edirler ki bu suret en yaxsi halda 1102 ci il razilasmasinin ve XIV esrdeki siyasi veziyyetin qarisigidir Lakin Xorvatiyadaki tarixcilerin ekseriyyeti bu suretin 1102 ci il sazisinin esas mezmununu umumi sekilde eks etdirdiyini dusunur Bundan basqa 1142 ci ile aid bir sened movcuddur Bu senedde kral kohne bir razilasmadan behs edir ve onun sertlerine emel edeceyini bildirir lakin hemin razilasmanin konkret bendlerini aciqlamir Cografiya ve inzibati qurulus span Xorvatiya kralligi qerbde Dalmasiya sahili ile simalda Kvarner korfezinin burun noqtesinden cenubda Neretva cayinin mensebine qeder serqde Vrbas ve Neretva caylarinin yataqlari ile cenubda ise Asagi Neretva simalda ise Kupa dagi ve cayi ile mehdudlasirdi Dalmasiya ile Neretva arasindaki erazi qerbi Hum bolgesi her zaman Xorvatiyanin terkibinde olmamisdir Dalmasiya termini bir nece sahil seherini ve adani ifade edir bezen Xorvatiya ile sinonim kimi isledilir lakin bu ad yalniz XV esrde Venesiya Respublikasinin genislenmesi ile olkenin icerilerine dogru yayilmaga baslamisdir XV esrin ikinci yarisinda ve XVI esrin evvellerinde Xorvatiyanin serhedleri simala dogru genislenmis ve artiq hemin dovrde eyni idare altinda olan Zaqreb dairesi ve onun etraf erazilerini de ehate etmisdir Xorvatiyada kralin numayendesi ve qubernator statusunda olan ban idarecilik edirdi 1196 ci ilde taxta Imre kecdikden sonra onun kicik qardasi II Andras 1198 ci ilde Xorvatiya ve Dalmasiya hersoqu elan olundu Belelikle 1198 ci ilden etibaren Xorvatiya ve Slavyoniya Xorvatiya hersoqlari terefinden idare edilirdi Bu hersoqlar hele de Xorvatiya kralligi adlanan torpaqlarda yari musteqil hokmdarlar kimi fealiyyet gosterirdiler Hersoqun yaninda adeten varli zadegan olan bir ban da fealiyyet gosterirdi Ban bezen xorvat bezen ise macar esilli olurdu 1225 ci ile qeder Xorvatiya eyaletlerini bir ban idare edirdi Hemin ilden sonra banin hakimiyyeti iki hisseye bolundu Xorvatiya ve Dalmasiya bani ve Slavyoniya bani 1345 ci ilden sonra bu vezifeler zaman zaman bir sexsin elinde cemlenmisdi ve 1476 ci ilde resmi olaraq birlesdirildi Xorvatiya erazisi zupaniya adlanan dairelere uclar bolunmusdu Her bir zupaniyaya zupan yeni qraf rehberlik edirdi Bu qraflar yerli zadeganlar olurdu ve oz vezifelerini irsen dasiyirdilar bu qayda 1102 ci ilden evvel oldugu kimi enenevi Xorvatiya adet huququna esaslanirdi Kilse meselelerinde Xorvatiya Kupa dagindan cenubda yerlesen erazileri ile birlikde Split arxiyepiskopunun Slavyoniya ise Kaloca arxiyepiskopunun dini yurisdiksiyasi altinda idi Vetendas muharibesi span Xorvatiya 1102 ve 1105 ci il muqavilelerine esasen kral sulalesinin fealiyyetinin dayandirilmasi halinda oz kralini secmek imkanina malik idi Bir nece defe bas vermesi muharibeye getirib cixarmisdir III Andras span 1290 ci ilde IV Laslo vefat etdikden sonra hakimiyyete gelmisdir Oz novbesinde Xorvatiya Stefan III Andrasin atasi 1235 ci ilde II Andrasin qeyri qanuni usaq elan edildiyi ucun onu tanimaqdan imtina etmisdir Karl Martell yeni kral secilmisdir Vetendas muharibesi dovrunde Xorvatiya krali kimi taclandirilmisdir Munaqisede Serbiyanin desteyini qazanmaq meqsedi ile Serbiyanin varisi olan II Stefani Slavoniyanin bani elan etmisdir halbuki erazi III Andrasin nezeri altinda idi 1295 ci ilde Karl Martellin vefatindan sonra III Andras xorvat zadeganligini ele kecirmisdir Lakin 1300 cu ilde zadeganliq Karl Roberti Karl Martellin oglu kralliga nezaret etmeye cagirmisdir Tezlikle Xorvatiyaya gelerek orada Macaristan ve Xorvatiya krali elan edilmisdir III Andrasin varisi olmadigindan muharibe bitmisdir ve 1308 ci ilde Karl Robert III Andrasin vefatindan sonra Macaristan krali olmusdur Siqizmund span 1382 ci ilde I Boyuk Lyudovikin vefatindan sonra Macaristanin ve Xorvatiyanin yeni kralicasi onun qizi Mariya olmusdur Mariya Luksemburqlu ucun heyat yoldasi kimi ved edilmisdi Xorvat zadeganligini ve macar zadeganliginin bir hissesi Siqizmunda qarsi idiler Buna gore Neapol krali olan III Karli Macaristan taxtina cixmaga cagirdilar Tacqoyma merasiminden bir nece ay sonra III Karl Mariyanin anasi emri ile qetle yetirilmisdir Qetlden sonra Xorvatiyada usyan baslamisdir ve III Karlin azyasli oglu kral elan edilmisdir Situasiyani sakitlesdirmek ucun Mariya ve bosniyali Yelizaveta silahli sekilde Xorvatiyaya gelmisdir lakin xorvat zadeganlari terefinden ele kecirilmis ve zindana atilmisdilar 1387 ci ilde Yelizaveta zindanda oldurulmusdur Mariya ise Venesiyanin komeyi ile serbest buraxilmisdir Bundan sonra Xorvatiya ve Siqizmund arasinda 40 il muharibe davam etmisdir Muharibenin birinci dovru 1395 ci ilde xorvatlarin meglubiyyeti ile basa catmisdir Bundan sonra Siqizmund ozunu turklere qarsi selib yurusune baslamaq ucun kifayet qeder guclu hesab etdi ki Nikopol doyusunde Siqizmund ordusunun meglubiyyeti ile basa catmisdir Doyus xeberi Xorvatiyaya catanda daha etrafli melumat gozlemeden Siqizmundun olduyunu Vladislavi ise qanuni kral elan etdiler Siqizmundun sag oldugu aydinlasdiqdan sonra Xorvatiya parlamenti ve krali uzlasma mektublar mubadilesi aparmisdir ve butun problemlerin helli ucun gorusmek barede raziliga gelmisdiler Birinci ittifaqin sonu span II Ludovik Sikkenin uzerindeki yazi II Ludovik Macaristan Dalmatiya ve Xorvatiya krali 1453 cu ilde Bizans Imperiyasini feth etdikden sonra Osmanlilar suretle qerbe dogru genislendiler ve Xorvatiyani da tehdid etdiler Bosniyanin cokmesinden sonra 1463 cu ilde kral Matyas Korvin mudafie sistemi guclendirmis Yatse banati ve Srebrenik banati qurmusdur Osmanlilar mudafie xettini kecmekde cetinlik cekseler de muntezem olaraq Xorvatiyaya ve Macaristanin cenubuna talan basqinlari heyata kecirirdiler 1463 cu ilde basqinlardan biri zamani Xorvatiya ban Spirancic Sende esir goturulmusdur Osmanli imperiyasi tez bir zamanda cenub bolgelerine yayilmisdir burada 1482 ci ilde Herseqovinanin cox hissesini ve Neretva vadisindeki Xorvat qalalarini feth etmisdiler Macaristan ve Xorvatiya arasinda ilk ittifaq Mohac doyusunde macar ordusunun osmanlilar terefinden meglub edilmesi ve kral II Ludovikin vefatindan sonra dagilmisdir Istinadlar span Histoire de la Croatie Grand Larousse encyclopedique online encyclopedia fransiz 27 mart 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 aprel 2025 Liee desormais a la Hongrie par une union personnelle la Croatie pendant huit siecles formera sous la couronne de saint Etienne un royaume particulier ayant son ban et sa diete Croatia History Encyclopaedia Britannica 15 fevral 2024 3 mart 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 aprel 2025 Croatia retained its independence under native kings until 1102 when the crown passed into the hands of the Hungarian dynasty Murray Lorraine Austria Croatia and Slovenia Britannica Educational Publishing 2013 seh 164 ISBN 978 1615309771 Bozic Mate Cosic Stjepan Nastanak hrvatskih grbova Podrijetlo povijest i simbolika od 13 do 16 stoljeca Gordogan xorvat 15 cild no 34 Novi Gordogan udruga za kulturu Zagreb 2017 seh 27 Istifade tarixi 11 yanvar 2025 Simunjak Filip Illa ego Sclavonia ac unita Croatia tellus slozenost pojma Slavonija u srednjem i ranome novom vijeku Pro tempore xorvat University of Zagreb Faculty of Humanities and Social Sciences 15 2020 43 74 29 dekabr 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 yanvar 2025 Pavicic Ivana Prijatelj Karbic Damir Prikazi vladarskog dostojanstva likovi vladara u dalmatinskoj umjetnosti 13 i 14 stoljeca Presentation of the rulers dignity images of rulers in dalmatian art of the 13th and 14th centuries Acta Histriae xorvat 8 2 2000 416 418 Nada Klaic Povijest Hrvata u ranom srednjem vijeku II Izdanje Zagreb 1975 pp 508 509 in Croatian Ladislav Heka Hrvatsko ugarski odnosi od sredinjega vijeka do nagodbe iz 1868 s posebnim osvrtom na pitanja Slavonije Croatian Hungarian relations from the Middle Ages to the Compromise of 1868 with a special survey of the Slavonian issue Scrinia Slavonica xorvat Hrvatski institut za povijest Podruznica za povijest Slavonije Srijema i Baranje 8 1 oktyabr 2008 152 173 ISSN 1332 4853 4 iyul 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 aprel 2025 Sedlar Jean W East Central Europe in the Middle Ages University of Washington Press 2011 seh 280 ISBN 978 0295800646 Istifade tarixi 16 yanvar 2014 Croatia History Encarta 31 oktyabr 2009 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Croatia History Encarta 31 oktyabr 2009 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Lukacs Istvan A horvat irodalom tortenete Budapest Nemzeti Tankonyvkiado 1996 The history of Croatian literature Arxiv sureti 21 avqust 2013 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2013 08 21 at the Wayback Machine in Hungarian Barna Mezey Magyar alkotmanytortenet Budapest 1995 p 66 Jeffries Ian A History of Eastern Europe Psychology Press 1998 seh 195 ISBN 0415161126 Istifade tarixi 16 yanvar 2014 Bellamy Alex J The Formation of Croatian National Identity Manchester University Press 2003 37 38 ISBN 9780719065026 Klaic Nada Povijest Hrvata u ranom srednjem vijeku History of the Croats in the Early Middle Ages 1975 seh 513 Heka Laszlo Hrvatsko ugarski odnosi od sredinjega vijeka do nagodbe iz 1868 s posebnim osvrtom na pitanja Slavonije Croatian Hungarian relations from the Middle Ages to the Compromise of 1868 with a special survey of the Slavonian issue Scrinia Slavonica xorvat 8 1 oktyabr 2008 155 4 iyul 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 aprel 2025 Jeszenszky Geza Hungary and the Break up of Yugoslavia A Documentary History Part I Hungarian Review II 2 19 yanvar 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 aprel 2025 Banai Miklos Lukacs Bela Attempts for closing up by long range regulators in the Carpathian Basin Arxiv sureti 28 mart 2017 tarixinden Wayback Machine saytinda Croatia Encyclopedia com www encyclopedia com 9 oktyabr 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 aprel 2025 Curtis Glenn E A Country Study Yugoslavia Former The Croats and Their Territories Library of Congress 1992 7 yanvar 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 mart 2009 Power Daniel The Central Middle Ages Europe 950 1320 Oxford University Press 2006 seh 186 ISBN 978 0 19 925312 8 Croatia History Encyclopaedia Britannica 15 fevral 2024 3 mart 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 aprel 2025 Pal Engel Realm of St Stephen A History of Medieval Hungary 2005 pp 35 36 Consuetudines antiquae Croatorum Croatian Encyclopaedia xorvat 2013 14 aprel 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 fevral 2025 Karbic Damir Hrvatski plemicki rod i obicajno pravo Croatian noble kindred and customary law Zbornik xorvat Zagreb HAZU 16 1998 73 117 9 aprel 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 fevral 2025 Kolanovic Josip Hrvatsko obicajno pravo prema ispravama XIV i XV stoljeca Croatian customary law according to documents from the 14th and 15th centuries Arhivski vjesnik xorvat Zagreb Croatian State Archives 36 1993 85 98 Istifade tarixi 8 fevral 2025 Tadija Smiciklas redaktorCodex diplomaticus Regni Croatiae Dalmatiae et Slavoniae xorvat ve latin XI Zagreb JAZU 1913 453 454 Istifade tarixi 8 fevral 2025 Majnaric Ivan The Making of a Nation Identities of the Croatian Nobility during the Second Half of the Fourteenth Century Specimina Nova Pars Prima Sectio Mediaevalis Pecs University of Pecs XI 2021 127 144 doi 10 15170 SPMNNV 2021 11 06 Istifade tarixi 8 fevral 2025 Ancic Mladen Vrijeme i okolnosti postanka Novigradskog zbornika Povijesni Prilozi xorvat Zagreb Croatian Institute of History 22 25 2003 133 190 Istifade tarixi 8 fevral 2025 Antoljak Stjepan Vransko obicajno pravo Radovi xorvat Zadar Faculty of Philosophy of Zadar 18 8 1979 167 220 Istifade tarixi 8 fevral 2025 Kresic Mirela Pilipovic Matea De succesione colonorum O nasljednom pravu kmetova u Kraljevini Hrvatskoj i Slavoniji Povijesni Prilozi xorvat Zagreb Croatian Institute of History 34 49 2015 215 216 Istifade tarixi 8 fevral 2025 John Van Antwerp Fine The Early Medieval Balkans A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century 1991 pp 150 152 Ferdo Sisic Povijest Hrvata pregled povijesti hrvatskog naroda 600 1918 Zagreb p 200 Elave edebiyyat span John Van Antwerp Fine The Early Medieval Balkans A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century 1991 John Van Antwerp Fine The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest 1994 Singleton Frederick Bernard A short history of the Yugoslav peoples Cambridge University Press 1985 ISBN 978 0 521 27485 2 Curtis Glenn E A Country Study Yugoslavia Former The Croats and Their Territories Library of Congress 1992 Istifade tarixi 16 mart 2009 Kateqoriyalar 1102 ci ilde yaranmis dovletler ve eraziler1526 ci ilde legv olunmus dovletler ve erazilerTarixi dovletlerMacaristan tarixiXorvatiya tarixi