Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Birinci Macarıstan Respublikası (mac. Első Magyar Köztársaság), 1919-cu il martın 21-dək Macarıstan Xalq Respublikası (mac. Magyar Népköztársaság) — Avstriya–Macarıstan imperiyasının dağılmasından sonra, 1918-ci ilin 16 noyabrında elan olunmuş və 1919-cu ilin 21 martına qədər mövcud olmuş qısaömürlü respublika. Bu dövr Macarıstan tarixində siyasi qarışıqlıq, ictimai çevrilişlər və ərazi itkiləri ilə xarakterizə olunur.
| Tarixi dövlət | |||||
| Birinci Macarıstan Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Macarıstan himni | |||||
 | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Budapeşt | ||||
| Dil | Macar dili | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Pul vahidi | Avstriya-Macarıstan kronu | ||||
| İdarəetmə forması | respublika | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Birinci Dünya müharibəsinin sonlarına yaxın Avstriya–Macarıstan imperiyası hərbi və siyasi baxımdan zəifləyir, müxtəlif xalqlar arasında milli hərəkatlar güclənirdi. 1918-ci ilin oktyabrında imperiyanın Macarıstan hissəsində inqilabi vəziyyət yaranır. 1918-ci il 31 oktyabrda Budapeştdə baş verən hadisələr nəticəsində Avstriya-Macarıstan taxt-tacına sadiq olan hökumət devrilmişdir və Mixael Karoli rəhbərliyində yeni müvəqqəti hökumət qurulmuşdur. 1918-ci il 16 noyabrda Macarıstan Milli Şurası Birinci Macarıstan Respublikasını elan etmişdir. Mixael Karoli ölkənin ilk prezidenti olmuşdur. Yeni respublika parlamentli demokratiya, mülki azadlıqlar, torpaq islahatları və sülh siyasəti vəd edirdi. Müvəqqəti hökumət Versal Sülh Konfransına dost münasibət göstərmək və Antanta dövlətləri ilə sülh bağlamaq niyyətində idi. Yeni respublika ağır şəraitdə fəaliyyət göstərirdi. Ölkə müharibədən çıxmış, iqtisadiyyatı çökmüş, ərzaq və yanacaq qıtlığı ilə üz-üzə idi. Torpaq islahatları geniş xalq dəstəyi qazansa da, torpaq sahiblərinin müqaviməti ilə qarşılaşmışdır. Ən əsas problem isə Antanta dövlətlərinin Macarıstanla bağlı sərt mövqeyi və qonşu dövlətlərin ərazi iddiaları idi.
1918–1919-cu illərdə Macarıstan müxtəlif qonşu ölkələr tərəfindən işğal olunmuşdur. Çexoslovakiya Şimali Macarıstanın bir hissəsini (indiki Slovakiya ərazisi), Rumıniya Transilvaniyanı, Serbiya və Fransa qüvvələri isə cənub vilayətləri nəzarətə götürmüşdür. Antanta dövlətlərinin Macarıstan ərazilərinə dair Trianon müqaviləsi ilə gələcəkdə daha da ağır şərtlər irəli sürəcəyi aydın idi. Bu vəziyyət ölkə daxilində narazılığın artmasına səbəb olmuşdur.
Artan xaos və ərazi itkiləri qarşısında Mixael Karoli 1919-cu ilin martında istefa vermişdir. Vəzifəyə gələn solçu qüvvələr (kommunistlər və sosial-demokratlar) Macarıstan Sovet Respublikasını elan etdilər. Bununla da Birinci Macarıstan Respublikasının varlığı sona çatmışdır.
Qalereya
- 1918-ci il noyabrın 16-da Birinci Macarıstan Respublikasının elan edilməsindən sonra Prezident Mixael Karolinin çıxışı
- Bela Linderin çıxışı 2 noyabr 1918-ci il
- Transilvaniya Milli Şurasının 22 dekabr 1918-ci ildə Transilvaniyanın Rumıniyaya işğalına qarşı etirazı
Həmçinin bax
İstinadlar
- Lambert, S. "The First Hungarian Republic". The Orange Files. 19 aprel 2014. İstifadə tarixi: 11 mart 2019.
- Martin Kitchen. Europe Between the Wars. Routledge. 2014. səh. 190. ISBN .
- Pölöskei, F.; və b. Magyarország története, 1918–1990 (macar). Budapest: Korona Kiadó. 1995. səh. 17. ISBN .
- Minisztertanácsi jegyzőkönyvek: 1918. november 16 (macar). DigitArchiv. səh. 4.
- Ignác Romsics. Dismantling of Historic Hungary: The Peace Treaty of Trianon, 1920 Issue 3 of CHSP Hungarian authors series East European monographs. Social Science Monographs. 2002. səh. 62. ISBN .
- Pölöskei, F.; və b. Magyarország története, 1918–1990 (macar). Budapest: Korona Kiadó. 1995. 32–33. ISBN .
- "Die amtliche Meldung über den Rücktritt" (alman). Neue Freie Presse, Morgenblatt. 1919-08-24. səh. 2.
- Raffay, E. Trianon titkai, avagy hogyan bántak el országunkkal (macar). Budapest: Tornado Damenia. 1990. səh. 125. ISBN .
- Adrian Severin; Sabin Gherman; Ildiko Lipcsey. Romania and Transylvania in the 20th Century. Corvinus Publications. 2006. səh. 24. ISBN .
- Bardo Fassbender; Anne Peters; Simone Peter; Daniel Högger. The Oxford Handbook of the History of International Law. Oxford University Press. 2012. səh. 41. ISBN .
- Romsics, Ignác. Magyarország története a XX. században (macar). Budapest: Osiris Kiadó. 2004. səh. 123. ISBN .
- Romsics, I. Magyarország története a XX. században (macar). Budapest: Osiris Kiadó. 2004. səh. 132. ISBN .
- Minisztertanácsi jegyzőkönyvek: 1919. augusztus 3 (macar). DigitArchiv. səh. 6.
Biblioqrafiya
- Overy, R., redaktorThe Times History of the 20th Century. London: Times Books. 1996. ISBN .
- Rokai, P.; Đere, Z.; Pal, T.; Kasaš, A. Istorija Mađara (serb). Belgrade: CLIO. 2002. ISBN .
- Siklós, A. Revolution in Hungary and the Dissolution of the Multinational State, 1918. Budapest: Akadémiai Kiadó. 1988. ISBN .
- Tarsoly, I. K., redaktorMagyarország // Révai nagy lexikona (macar). Budapest: Babits Kiadó. 1995. vol. XX. pp. 595–597. ISBN .
Xarici keçidlər
Vikianbarda Birinci Macarıstan Respublikası ilə əlaqəli mediafayllar var.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Birinci Macaristan Respublikasi mac Elso Magyar Koztarsasag 1919 cu il martin 21 dek Macaristan Xalq Respublikasi mac Magyar Nepkoztarsasag Avstriya Macaristan imperiyasinin dagilmasindan sonra 1918 ci ilin 16 noyabrinda elan olunmus ve 1919 cu ilin 21 martina qeder movcud olmus qisaomurlu respublika Bu dovr Macaristan tarixinde siyasi qarisiqliq ictimai cevrilisler ve erazi itkileri ile xarakterize olunur Tarixi dovletBirinci Macaristan RespublikasiBayraq GerbMacaristan himni16 noyabr 1918 21 mart 1919Paytaxt BudapestDil Macar diliResmi dilleri Macar diliPul vahidi Avstriya Macaristan kronuIdareetme formasi respublika Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiBirinci Dunya muharibesinin sonlarina yaxin Avstriya Macaristan imperiyasi herbi ve siyasi baximdan zeifleyir muxtelif xalqlar arasinda milli herekatlar guclenirdi 1918 ci ilin oktyabrinda imperiyanin Macaristan hissesinde inqilabi veziyyet yaranir 1918 ci il 31 oktyabrda Budapestde bas veren hadiseler neticesinde Avstriya Macaristan taxt tacina sadiq olan hokumet devrilmisdir ve Mixael Karoli rehberliyinde yeni muveqqeti hokumet qurulmusdur 1918 ci il 16 noyabrda Macaristan Milli Surasi Birinci Macaristan Respublikasini elan etmisdir Mixael Karoli olkenin ilk prezidenti olmusdur Yeni respublika parlamentli demokratiya mulki azadliqlar torpaq islahatlari ve sulh siyaseti ved edirdi Muveqqeti hokumet Versal Sulh Konfransina dost munasibet gostermek ve Antanta dovletleri ile sulh baglamaq niyyetinde idi Yeni respublika agir seraitde fealiyyet gosterirdi Olke muharibeden cixmis iqtisadiyyati cokmus erzaq ve yanacaq qitligi ile uz uze idi Torpaq islahatlari genis xalq desteyi qazansa da torpaq sahiblerinin muqavimeti ile qarsilasmisdir En esas problem ise Antanta dovletlerinin Macaristanla bagli sert movqeyi ve qonsu dovletlerin erazi iddialari idi 1918 1919 cu illerde Macaristan muxtelif qonsu olkeler terefinden isgal olunmusdur Cexoslovakiya Simali Macaristanin bir hissesini indiki Slovakiya erazisi Ruminiya Transilvaniyani Serbiya ve Fransa quvveleri ise cenub vilayetleri nezarete goturmusdur Antanta dovletlerinin Macaristan erazilerine dair Trianon muqavilesi ile gelecekde daha da agir sertler ireli sureceyi aydin idi Bu veziyyet olke daxilinde naraziligin artmasina sebeb olmusdur Artan xaos ve erazi itkileri qarsisinda Mixael Karoli 1919 cu ilin martinda istefa vermisdir Vezifeye gelen solcu quvveler kommunistler ve sosial demokratlar Macaristan Sovet Respublikasini elan etdiler Bununla da Birinci Macaristan Respublikasinin varligi sona catmisdir Qalereya source source source source source source source source 1918 ci il noyabrin 16 da Birinci Macaristan Respublikasinin elan edilmesinden sonra Prezident Mixael Karolinin cixisi source source source source source source source source Bela Linderin cixisi 2 noyabr 1918 ci il source source source source source source source source track Transilvaniya Milli Surasinin 22 dekabr 1918 ci ilde Transilvaniyanin Ruminiyaya isgalina qarsi etiraziHemcinin baxMuharibelerarasi dovrde MacaristanIstinadlarLambert S The First Hungarian Republic The Orange Files 19 aprel 2014 Istifade tarixi 11 mart 2019 Martin Kitchen Europe Between the Wars Routledge 2014 seh 190 ISBN 9781317867531 Poloskei F ve b Magyarorszag tortenete 1918 1990 macar Budapest Korona Kiado 1995 seh 17 ISBN 963 8153 55 5 Minisztertanacsi jegyzokonyvek 1918 november 16 macar DigitArchiv seh 4 Ignac Romsics Dismantling of Historic Hungary The Peace Treaty of Trianon 1920 Issue 3 of CHSP Hungarian authors series East European monographs Social Science Monographs 2002 seh 62 ISBN 9780880335058 Poloskei F ve b Magyarorszag tortenete 1918 1990 macar Budapest Korona Kiado 1995 32 33 ISBN 963 8153 55 5 Die amtliche Meldung uber den Rucktritt alman Neue Freie Presse Morgenblatt 1919 08 24 seh 2 Raffay E Trianon titkai avagy hogyan bantak el orszagunkkal macar Budapest Tornado Damenia 1990 seh 125 ISBN 963 02 7639 9 Adrian Severin Sabin Gherman Ildiko Lipcsey Romania and Transylvania in the 20th Century Corvinus Publications 2006 seh 24 ISBN 9781882785155 Bardo Fassbender Anne Peters Simone Peter Daniel Hogger The Oxford Handbook of the History of International Law Oxford University Press 2012 seh 41 ISBN 9780199599752 Romsics Ignac Magyarorszag tortenete a XX szazadban macar Budapest Osiris Kiado 2004 seh 123 ISBN 963 389 590 1 Romsics I Magyarorszag tortenete a XX szazadban macar Budapest Osiris Kiado 2004 seh 132 ISBN 963 389 590 1 Minisztertanacsi jegyzokonyvek 1919 augusztus 3 macar DigitArchiv seh 6 BiblioqrafiyaOvery R redaktorThe Times History of the 20th Century London Times Books 1996 ISBN 9780723007661 Rokai P Đere Z Pal T Kasas A Istorija Mađara serb Belgrade CLIO 2002 ISBN 9788671020350 Siklos A Revolution in Hungary and the Dissolution of the Multinational State 1918 Budapest Akademiai Kiado 1988 ISBN 9789630544665 Tarsoly I K redaktorMagyarorszag Revai nagy lexikona macar Budapest Babits Kiado 1995 vol XX pp 595 597 ISBN 9789638318701 Xarici kecidlerVikianbarda Birinci Macaristan Respublikasi ile elaqeli mediafayllar var