Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
I Ferdinand (10 mart 1503[…], Alkala-de-Enares[d], Kastiliya krallığı – 25 iyul 1564[…], Vyana) — 1526-cı ildən Macarıstan və Bohemiya kralı, 5 yanvar 1531-ci ildən Almaniya kralı (), 1556-cı (formal olaraq 1558-ci) ildən Müqəddəs Roma İmperiyasının imperatoru, Habsburqlar sülaləsinin kiçik (Avstriya) qolunun soybaşı. O, həmçinin Avstriya ershersoqu olmuşdur və məhz onun hakimiyyəti dövründə 1529-cu ildə Avstriya türklərə qalib gəldi.
| I Ferdinand | |
|---|---|
 | |
| 27 avqust 1556 – 25 iyul 1564 | |
| Əvvəlki | V Karl |
| Sonrakı | II Maksimilyan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 10 mart 1503[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 25 iyul 1564[…](61 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Sülalə | Habsburqlar sülaləsi |
| Atası | I Filip (Kastiliya kralı) |
| Anası | Kastiliyalı I Yuanna |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ferdinand, I Filip və Kastiliyalı I Yuannanın dördüncü övladı idi. O, ana tərəfindən Araqon kralı II Ferdinand və Kastiliyalı I İzabellanın, atası tərəfindən isə I Maksimilyan və Burqonlu Mariyanın nəvəsi idi. İmperator V Karl onun böyük qardaşı idi.
Həyatı
Ferdinand babası Ferdinand Katolikin (adını məhz ondan almışdır) sarayında böyümüşdür. İspan dili onun ana dili idi, ispanlar isə onu çox sevirdilər, bu da böyük qardaşı Karlda ona qarşı etibarsızlıq hisslərini oyadırdı. O, Ferdinandı svitasından uzaqlaşdırdı və 1518-ci ilin yazında Niderlanda göndərdi. V Karlın imperator seçilməsindən sonra, sonuncu Ferdinandı onun yoxluğunda canişi təyin etdi və onu yeni qurulmuş imperiya hökumətinin başına qoydu.
1521-ci ildə Ferdinand, Çexiya və Macarıstan kralı Layoşun (öz növbəsində Ferdinandın bacısı Mariya ilə evli idi) bacısı Anna Yagellonka ilə evləndi. 1521-ci ildə Karldan, babası I Maksimilyandan sonra miras payı olaraq beş Avstriya hersoqluğunu (, , , və ) aldı. Növbəti il Brüssel müqaviləsinə əsasən, V Karl qardaşına , Habsburq evinin Şvab və Elzas torpaqları və 1520-ci ildə ilə Karla güzəşt olaraq bağışlanmış verdi, lakin bu razılaşmanın altı il gizli qalmasını tələb etdi.
1526-cı ilin yayında işində iştirak etdi. Elə həmən il kral II Layoş Mohaç döyüşündə öldü, bundan sonra Ferdinand, Layoşun övladlarının olmaması və Anna Yagellonkanın varisi olduğuna əsaslanaraq, Macarıstan, Bohemiya, Moraviya və Silezya taclarına haqqını iddia etdi. Ancaq macarlar və çexlər bu ölkələrdə kral rütbəsi irsiyyətini tanımırdılar. 1526-cı ilin oktyabr ayında Bohemiya seymi bəzi şərtlər qoyaraq Ferdinandı kral seçdi, Moraviya, Sileziya və isə Anna və onun ərini miras hüququ əsasında padşah olaraq tanıdılar. 1527-ci ilin fevral ayında Ferdinand Praqada taclandırıldı.
1531-ci ildə Ferdinand Aaxen kafedralında Roma kralı olaraq taclandırıldı. O, Aaxen şəhərində tac qoyulan Almaniyanın son hökmdarı oldu. Sonrakı krallar və imperatorlar Frankfurtda taclandırılırdılar.
Macarıstandakı vəziyyət qat-qat daha qarışıq idi. Macarlar ən böyük maqnat Transilvaniya voyevodası kral seçmiş və həmin ilin noyabr ayında taclandırmışdılar. Macarların digər hissəsi Pressburqda Ferdinandı seçdi və bu Macarıstan uğrunda uzunsürən mübarizəyə səbəb oldu, türklərin müdaxiləsi ilə vəziyyət daha da çətinləşdı. 1538-ci ildə Zapoyyaini ilə Macarıstan krallığının bölünməsinə dair bağlandı. Bohemiya, Moraviya, Sileziya və Macarıstanın irsi Habsburq torpaqları ilə birləşməsi, Qərbi Avropanı türklərdən qoruyan geniş Habsburq monarxiyasını yaratdı. Slavyan və Macarıstan torpaqlarının alınmasının nəticəsi Ferdinand və onun varislərinin maraqlarının ağırlıq mərkəzinin şərqə doğru istiqamətlənməsi oldu, bu da imperatorluq gücünün Almaniyada zəifləməsinə səbəb oldu.
1547-ci ildə o, vəhşicəsinə yatırdı.
1556-cı ildə, qardaşı V Karl hakimiyyətdən imtina etdikdən sonra Ferdinand Müqəddəs Roma İmperiyasının imperatoru oldu (1558-ci ildə kollegiyası bu titulu təsdiq etdi). Daxili imperiya barışığın gücləndirilməsi, katoliklərlə protestantlar arasında kompromisə nail olma (onun sayəsində öz işini davam etdirdi) və türklərin Orta Avropaya basğınına qarşı imperiya qüvvələrinin birləşdirilməsinə yönəlmiş bir siyasət yürüdürdü.
İstinadlar
- Ferdinand I // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Fernando I de Alemania // Diccionario biográfico español (isp.). Real Academia de la Historia, 2011.
- Kindred Britain.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118532502 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax I Ferdinand I Ferdinand 10 mart 1503 Alkala de Enares d Kastiliya kralligi 25 iyul 1564 Vyana 1526 ci ilden Macaristan ve Bohemiya krali 5 yanvar 1531 ci ilden Almaniya krali 1556 ci formal olaraq 1558 ci ilden Muqeddes Roma Imperiyasinin imperatoru Habsburqlar sulalesinin kicik Avstriya qolunun soybasi O hemcinin Avstriya ershersoqu olmusdur ve mehz onun hakimiyyeti dovrunde 1529 cu ilde Avstriya turklere qalib geldi I FerdinandMuqeddes Roma Imperatorlarinin siyahisi27 avqust 1556 25 iyul 1564EvvelkiV KarlSonrakiII MaksimilyanSexsi melumatlarDogum tarixi 10 mart 1503 1503 03 10 Dogum yeri Alkala de Enares d Kastiliya kralligiVefat tarixi 25 iyul 1564 1564 07 25 61 yasinda Vefat yeri Vyana Habsburq monarxiyasiDefn yeri Muqeddes Vit kafedraliSulale Habsburqlar sulalesiAtasi I Filip Kastiliya krali Anasi Kastiliyali I YuannaHeyat yoldasi Bohemiyali Anna 25 may 1521 25 may 1521 27 yanvar 1547 Usaqlari Avstriyali Yuanna hersoqina II Karl hersoq Avstriyali Barbara hersoqina Avstriyali Eleonora hersoqina Avstriyali Ketrin Polsa kralicasi Avstriyali Mariya hersoqina II Ferdinand Avstriyali Anna hersoqina II Maksimilyan Avstriyali Elizabet Vikianbarda elaqeli mediafayllar Ferdinand I Filip ve Kastiliyali I Yuannanin dorduncu ovladi idi O ana terefinden Araqon krali II Ferdinand ve Kastiliyali I Izabellanin atasi terefinden ise I Maksimilyan ve Burqonlu Mariyanin nevesi idi Imperator V Karl onun boyuk qardasi idi HeyatiFerdinand babasi Ferdinand Katolikin adini mehz ondan almisdir sarayinda boyumusdur Ispan dili onun ana dili idi ispanlar ise onu cox sevirdiler bu da boyuk qardasi Karlda ona qarsi etibarsizliq hisslerini oyadirdi O Ferdinandi svitasindan uzaqlasdirdi ve 1518 ci ilin yazinda Niderlanda gonderdi V Karlin imperator secilmesinden sonra sonuncu Ferdinandi onun yoxlugunda canisi teyin etdi ve onu yeni qurulmus imperiya hokumetinin basina qoydu 1521 ci ilde Ferdinand Cexiya ve Macaristan krali Layosun oz novbesinde Ferdinandin bacisi Mariya ile evli idi bacisi Anna Yagellonka ile evlendi 1521 ci ilde Karldan babasi I Maksimilyandan sonra miras payi olaraq bes Avstriya hersoqlugunu ve aldi Novbeti il Brussel muqavilesine esasen V Karl qardasina Habsburq evinin Svab ve Elzas torpaqlari ve 1520 ci ilde ile Karla guzest olaraq bagislanmis verdi lakin bu razilasmanin alti il gizli qalmasini teleb etdi 1526 ci ilin yayinda isinde istirak etdi Ele hemen il kral II Layos Mohac doyusunde oldu bundan sonra Ferdinand Layosun ovladlarinin olmamasi ve Anna Yagellonkanin varisi olduguna esaslanaraq Macaristan Bohemiya Moraviya ve Silezya taclarina haqqini iddia etdi Ancaq macarlar ve cexler bu olkelerde kral rutbesi irsiyyetini tanimirdilar 1526 ci ilin oktyabr ayinda Bohemiya seymi bezi sertler qoyaraq Ferdinandi kral secdi Moraviya Sileziya ve ise Anna ve onun erini miras huququ esasinda padsah olaraq tanidilar 1527 ci ilin fevral ayinda Ferdinand Praqada taclandirildi 1531 ci ilde Ferdinand Aaxen kafedralinda Roma krali olaraq taclandirildi O Aaxen seherinde tac qoyulan Almaniyanin son hokmdari oldu Sonraki krallar ve imperatorlar Frankfurtda taclandirilirdilar Macaristandaki veziyyet qat qat daha qarisiq idi Macarlar en boyuk maqnat Transilvaniya voyevodasi kral secmis ve hemin ilin noyabr ayinda taclandirmisdilar Macarlarin diger hissesi Pressburqda Ferdinandi secdi ve bu Macaristan ugrunda uzunsuren mubarizeye sebeb oldu turklerin mudaxilesi ile veziyyet daha da cetinlesdi 1538 ci ilde Zapoyyaini ile Macaristan kralliginin bolunmesine dair baglandi Bohemiya Moraviya Sileziya ve Macaristanin irsi Habsburq torpaqlari ile birlesmesi Qerbi Avropani turklerden qoruyan genis Habsburq monarxiyasini yaratdi Slavyan ve Macaristan torpaqlarinin alinmasinin neticesi Ferdinand ve onun varislerinin maraqlarinin agirliq merkezinin serqe dogru istiqametlenmesi oldu bu da imperatorluq gucunun Almaniyada zeiflemesine sebeb oldu 1547 ci ilde o vehsicesine yatirdi 1556 ci ilde qardasi V Karl hakimiyyetden imtina etdikden sonra Ferdinand Muqeddes Roma Imperiyasinin imperatoru oldu 1558 ci ilde kollegiyasi bu titulu tesdiq etdi Daxili imperiya barisigin guclendirilmesi katoliklerle protestantlar arasinda kompromise nail olma onun sayesinde oz isini davam etdirdi ve turklerin Orta Avropaya basginina qarsi imperiya quvvelerinin birlesdirilmesine yonelmis bir siyaset yurudurdu IstinadlarFerdinand I Encyclopaedia Britannica ing Fernando I de Alemania Diccionario biografico espanol isp Real Academia de la Historia 2011 Kindred Britain Deutsche Nationalbibliothek Record 118532502 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016