fbpx
Wikipedia

Maykl Faradey

Maykl Faradey (22 sentyabr 1791(1791-09-22)[…], Nyuinqton-Batts[d], Böyük London25 avqust 1867(1867-08-25)[…], London) — ingilis fiziki və kimyaçısı. Maykl Faradey elektromaqnetizmelektrokimyanın öyrənilməsinə töhfə verən ingilis alimi. Onun əsas kəşfləri arasında elektromaqnit induksiyası, diamaqnetizmelektroliz kimi əsasını qoyduğu prinsiplər var.

Maykl Faradey
ing. Michael Faraday
Doğum tarixi 22 sentyabr 1791(1791-09-22)[…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 25 avqust 1867(1867-08-25)[…] (75 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Milliyyəti ingilis
Həyat yoldaşı Sarah Barnard
Elm sahəsi fizika, kimya
Elmi dərəcəsi fəxri dərəcə[d] (1832)
Üzvlüyü
Mükafatları
Royal Medalı (1835 və 1846)
Copli Medalı (1832 və 1838)
Rumford Medalı (1846)
Albert Medalı (Royal Society of Arts)
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Faradey güclü təhsil almasa da, tarixin ən nüfuzlu elm adamlarından biri idi. Faradeyin fizikada elektromaqnit sahəsi anlayışının əsasını qoyduğunu birbaşa cərəyan keçirən bir naqilin ətrafındakı maqnetik sahədəki araşdırmasıyla əlaqələndirdi. Faradey, həmçinin maqnitin işıq şüalarına təsir göstərə biləcəyini və iki hadisə arasında əsas əlaqənin olduğunu təsbit etdi. Eyni şəkildə elektromaqnit induksiyasıdiamaqnetizm prinsiplərini və elektroliz qanunlarını kəşf etdi. Onun elektromaqnitli fırlanan cihazların ixtiraları elektrik mühərrikinin əsasını qoydu və bu səylərin nəticəsində elektriyin texnologiyada istifadəsi əlverişli hala gəldi.

Faradey bir kimyaçı olaraq benzolu kəşf etdi , xlorun klatrat hidratını araşdırdı, Bunsen yanarının erkən formasını və oksidləşmə nömrələri sistemini icad etdi və "anod", "katod", "elektrod" və "ion" kimi populyar terminləri tapdı . Faradey həyatı boyunca Kral İnstitutunda ilk və ən öncül Fullerian Kimya professoru vəzifəsini tutdu.

Faradey fikirlərini aydın və sadə dildə çatdıran əla ekspert idi; riyazi qabiliyyətləri isə triqonometriyaya qədər və ən sadə cəbr bilikləri ilə məhdud idi . Ceyms Maksvell, Faradey və başqalarının işlərini ələ alaraq və bu işləri,bütün müasir elektromaqnit nəzəriyyələrinin əsasını kimi qəbul edilən tənliklər toplusunda ümumiləşdirdi . Faradeyin güc xətlərindən istifadə etməsi ilə əlaqədar olaraq, Maksvell, Faradeyin əslində gələcəyin riyaziyyatçılarının qiymətli metodlar əldə edə biləcəyini çox yüksək nizamlı bir riyaziyyatçı olduğunu yazmışdır. Beynəlxalq vahidlər sistemində elektrik tutumu onun şərəfinə farad olaraq adlandırılmışdır

Albert Eynşteyn iş otağının divarında İsaak NyutonCeyms Maksvelin şəkilləri ilə yanaşı Faradeyin də şəkli var idi. Fizik Ernest Rezerford deyirdi ki, "Onun kəşflərinin böyüklüyünü, dərəcəsini, elmin və sənayenin tərəqqisinə təsirini nəzərə aldıqda, ən böyük elmi kəşfləri edənlərdən biri olan Faradeyin xatirəsinə hədiyyə edilə biləcək qüdrətdə heç nəyin olmadığını anlayıram."

Həyatı

Uşaqlığı

 
Faradeyin Kral İnstitutundakı laboratoriyası (1870)
 
Faradeyinn otuzuncu yaşlarında çəkilmiş portreti (1826)

Maykl Faradey 22 sentyabr 1791-ci ildə Surrey qraflığında yerləşən Nevington Butsda anadan olub, hansı ki, indi Soutuarkın bir hissədir. Ailəsinin maddi vəziyyəti yaxşı deyildi. Atası Ceyms xristianlığın Qlassite təriqətinin üzvü idi. Ceyms Faradey, həyat yoldaşı və iki övladını 1790-cı ilin qışında, Outgildən kənd dəmirçisi üçün şagird olduğu Vestmorlanda köçürdü. Maykl həmin ilin payızında anadan olur. Dörd uşağın üçüncüsü olan, yalnız orta siniflərə qədər məktəb təhsili alan Maykl Faradey, təhsilini özü davam etdirməli idi.

14 yaşında Maykl kitab cildçiliyi peşəsinə yiyələnir. Bundan əvvəl, o, yazmaq və oxumağı öyrənmişdir. Yeddi illik təcrübə müddətində Faradey, İsaak Vatzın "Zehinin Təkmilləşdirilməsi" kitabı da daxil olmaqla bir çox kitab oxuyur və oradakı prinsip və təklifləri həvəslə həyata keçirirdi. Elmə, xüsusən də elektrikə olan marağını inkişaf etdirdi. Faradey xüsusilə Ceyn Marsentin "Kimya haqqında söhbətlər" kitabından ilhamlanmışdır.

Yetkinlik çağları

 
Faradey təxminən 70 yaşında. 1861

1812-ci ildə, 20 yaşında və şagirdlik müddətinin sonunda Faradey, Kral İnstitutu və Kral Cəmiyyətinin görkəmli İngilis kimyaçısı Hemfri Devi və Şəhər Fəlsəfi Cəmiyyətinin qurucusu Con Tatumun mühazirələrinə qatıldı. Bu mühazirələr üçün biletlərin çoxunu Kral Filarmoniyasının qurucularından biri olan Uilyam Dans, Faradeyə hədiyyə etdi. Bundan sonra Faradey Deviyə bu mühazirələr zamanı götürdüyü qeydlər əsasında hazırladığı 300 səhifəlik bir kitab göndərdi. Devinin cavabı dərhal, mehriban və xoş oldu. 1813-cü ildə Devi azot trikloridi ilə qəzada gözlərini zədələdikdə, Faradeyi köməkçi vəzifəsinə işə götürməyə qərar verdi. Təsadüfən Kral İnstitutunun köməkçilərindən biri Con Peyn vəzifəsindən alındı və ser Hemfri Devidən yerinə birinin tapılması istəndi; bununla da Faradeyi 1 mart 1813-cü ildə Kral İnstitutunda kimyəvi köməkçi təyin etdi. Çox keçmədən Devi Faradeyə azot triklorid nümunələrinin hazırlanmasını tapşırdı və bu çox həssas maddənin partlaması nəticəsində ikisi də yaralandılar.

Dövrün sinifli İngilis cəmiyyətində Faradey bir centlmen sayılmırdı. Devi 181315-ci illərdə qitəni səyahətə çıxdıqda, nökəri getmək istəmir və buna görə Faradey Devinin elmi köməkçisi olaraq gedir və Parisdə bir yer tapana qədər Devinin nökəri kimi fəaliyyət göstərməsini istənilir. Faradey, səyahət boyu köməkçi kimi davranmağa məcbur oldu. Devinin həyat yoldaşı Ceyn Apris Faradeyə bərabər davranmaqdan imtina etdi (onu tək gəzməyə, xidmətçilərlə birlikdə yemək yeməyə məcbur etdi). Onu o qədər acınacaqlı hala gətirdi ki, Faradey tək İngiltərəyə qayıtmağı və tamamilə elmdən imtina etməyi düşündü. Lakin səfər ona Avropanın elmi elitasına daxil olmağa imkan yaratdı.

Faradey Sarah Barnardla (1800-1879) 12 iyun 1821-ci ildə evləndi. Onlar ailələrinin vasitəsilə Sandemanian kilsəsində görüşdülər. Faradey evləndikdən bir ay sonra Sandemanian məzhəbini qəbul etdi. Onların övladları yox idi.

Faradey dindar bir xristian idi; onun Sandemanian məzhəbi Şotlandiya kilsəsinin bir qolu idi. Evləndikdən sonra, o, cavanlığında diakon və iki dəfə müəyyən müddətlərdə məzhəbin görüş evlərində ağsaqqal kimi xidmət etmişdir. Kilsəsi Barbikandakı Poul xiyabanında yerləşirdi. Bu görüş evi 1862-ci ildə Bernsböri Qrov İzlinqtona köçdü; Şimali Londonda yerləşən bu məkan Faradey vəzifəsindən istefa etməzdən əvvəl ağsaqqal olaraq ikinci müddətinin son iki ilini keçirdiyi yer idi. Bioqrafiya yazarları qeyd edirdilər ki, "Tanrı ilə təbiətin vəhdətinin verdiyi güclü bir hiss Faradeyin həyatını və işini əhatə etmişdir."

Sonrakı illər

 
1857-ci ildə Faradeyə başçılıq təklif edən Kral Cəmiyyətinin üç üzvü
 
Maykl Faradeyin məzarı, London, Heyqeyt qəbiristanlığında

1832-ci ilin iyununda Oksford Universiteti Faradeyə fəxri mülki hüquq doktoru dərəcəsi verdi. Yaşadığı müddət ərzində elmə verdiyi töhvələrə görə cəngavərlik təklif edildi. O, dini səbəblərə görə bundan imtina etdi. Sərvət toplamağa və şan-şöhrət əldə etməyə çalışmağın İncilə qarşı olduğuna inanaraq, həyatının sonuna qədər "cənab Faradey" olaraq qalmağı üstün tutduğunu ifadə etdi. 1833-cü ildə Kral İnstitutunda ilk Kimya Fakültəsi professoru oldu.

1832-ci ildə Faradey Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasının xarici fəxri üzvü seçildi. 1838-ci ildə isə İsveç Kral Elmlər Akademiyasının xarici üzvü seçildi və 1844-cü ildə Fransa Elmlər Akademiyasına seçilən səkkiz xarici üzvdən biri oldu. 1849-cu ildə Hollandiya Kral İnstitutuna əlaqəli üzv seçildi,hansı ki, iki il sonra Kral Hollandiya Rəssamlıq və Elmlər Akademiyasına çevrildi və Faradey sonradan xarici üzv oldu. Faradey, 1839-cu ildə əsəb problemləri keçirirdi, lakin elektromaqnetizm ilə araşdırmalarına qayıtdı. 1848-ci ildə Konsort şahzadə Albertin göstərişi ilə, Faradey, Midleseksdəki Hempton Kort lütf evi ilə təltif olundu və bütün xərclərindən azad edildi. Bu, sonradan Faradey Evi adlanan və indi 37 nömrəli Hampton Məhkəmə Yolu olan Master Mason Evi idi. 1858-ci ildə Faradey təqaüdə çıxdıqdan sonra orada yaşamaq qərarı alır.

İngilis hökuməti Krım müharibəsində (1853-1856) istifadə üçün kimyəvi silah istehsalına dair ondan tövsiyə istədikdə, İngiltərə hökumətinə bir sıra müxtəlif layihələr təqdim etmiş olan Faradey, bu səfər etik səbəblərə görə bunu etməkdən imtina etdi. 1824-cü ildə Kral Cəmiyyətinin üzvü seçilərək iki dəfə prezident olmaqdan imtina etdi.

Faradey 25 avqust 1867-ci ildə 75 yaşında Hampton Məhkəməsindəki evində öldü. Ölümündən bir neçə il əvvəl Vestminster abbatlığında dəfn olunmağını istəmədəyini bildirmişdi, ancaq öldükdən sonra, orada İsaak Nyutonun məzarı yaxınlığında onun adına bir xatirə lövhəsi yerləşdirilir. Faradey, Hayqeyt qəbiristanlığının qeyri-ingilislər hissəsində basdırıldı.

Elmi nailiyyətlər

Kimya

 
Faradey tərəfindən Londondakı Kral İnstitutundakı ekrana şüşə düzəltmək üçün istifadə olunan avadanlıq

Faradeyin birinci kimyəvi işi Hemfri Devinin köməkçisi olmaq idi. O, xüsusilə xlorun öyrənilməsində iştirak edirdi; iki yeni xlorkarbon birləşməsini kəşf etdi. O, Con Dalton tərəfindən ilk dəfə qeyd edilən bir fenomen olan qazların diffuziyası ilə bağlı ilk təcrübələr də aparmışdır. Bu fenomenin fiziki cəhətdən əhəmiyyəti Tomas Qraham və Cozef Loşmidt tərəfindən daha dolğun formada aşkar edildi. Faradey bir neçə qazı mayeləşdirməyə müvəffəq oldu, polad ərintilərini araşdırdı və optik məqsədlər üçün nəzərdə tutulmuş bir neçə yeni şüşə növü istehsal etdi. Bu ağır eynəklərdən birinin nümunəsi sonradan tarixi baxımdan əhəmiyyətli oldu; şüşə bir maqnit sahəsinə yerləşdirildiyi zaman Faradey işığın qütbləşmə müstəvisinin fırlanmasını təyin etdi. Bu nümunə eyni zamanda bir maqnit qütbləri tərəfindən itələnən ilk maddə idi.

Faradey rahat bir istilik mənbəyi kimi dünyanın hər yerində elm laboratoriyalarında praktik olaraq istifadə olunan Bunsen yandırıcısının ilkin formasını icad etdi. O, kimya sahəsində səylə çalışdı, benzol (onu hidrogenin bikarbureti adlandırdı) kimi kimyəvi maddələr və xlor kimi mayeləşdirici qazlar aşkar etdi. Qazların mayeləşdirilməsi onların çox aşağı qaynama nöqtəsinə malik olan mayelərin buxarları olduğunu müəyyən etməyə kömək etdi və molekulyar birləşmə anlayışına daha tutarlı bir əsas verdi. 1820-ci ildə Faradey karbonxlordan, heksaxloretan və tetraxloretilen-dən hazırlanan birləşmələrin ilk sintezi barədə məlumat verdi və növbəti il nəticələri nəşr etdirdi. O, 1810-cu ildə Hemfri Devi tərəfindən kəşf edilmiş xlor klatrat hidratının tərkibini də təyin etdi. Faradey eyni zamanda elektroliz qanunlarının kəşfi və böyük hissəsi Uilyam Uel tərəfindən irəli sürülən anod, katod, elektrodion kimi terminlərin populyarlaşdırılmasında da böyük rol oynayır.

Faradey sonralar metal nanohissəciklər haqqında məlumat verən ilk şəxs idi. 1847-ci ildə qızıl kolloidlərin optik xüsusiyyətlərinin müvafiq toplu metal xüsusiyyətlərindən fərqli olduğunu aşkar etdi. Bu, yəqin ki, kvant ölçüsünün təsirlərindən xəbər verən ilk müşahidə idi və nanoelmin doğuluşu hesab edilə bilər.

Elektrik və maqnetizm

 
Faradeyin elektromaqnit fırlanma təcrübəsi, 1821-ci il
 
Faradeyin 1831 induksiyasını nümayiş etdirən təcrübələrindən biri. Maye batareya (sağda) kiçik bir rulon (A) vasitəsilə elektrik cərəyanı göndərir. Böyük bir rulonda (B) köçürüldükdə və ya kənarda olduqda, onun maqnit sahəsi galvanometr (G) tərəfindən təsbit edilən bobində bir anlıq gərginliyə səbəb olur.

Faradey ən çox elektrik və maqnitlə bağlı gördüyü işləri ilə tanınır. Qeydə alınmış ilk təcrübəsi yeddi diskli sink örtük parçası, üst-üstə yığılmış yeddi qəpik və acı duz ilə nəmləndirilmiş yeddi kağız parçası ilə voltak yığının qurulması idi.

1821-ci ildə danimarkalı fizikkimyaçı Hans Ersted elektromaqnetizm fenomenini kəşf etdikdən qısa bir müddət sonra Devi və ingilis alimi Uilyam Hayd Uollaston elektrik mühərriki hazırlamağa çalışdılar, amma uğurlu olmadılar. Faradey problemi onlarla müzakirə edərək, “elektromaqnit fırlanma” adlandırdığı motoru istehsal etmək üçün iki cihaz hazırlamağa başladı. Bunlardan biri, indi homopolar mühərriki kimi tanınan cihaz içinə maqnit qoyulmuş civə hovuzuna uzadılan bir telin ətrafındakı dairəvi maqnit qüvvəsi vasitəsilə fasiləsiz bir dairəvi hərəkətə səbəb oldu; tel kimyəvi bir batareyadan cərəyan alarsa, maqnit ətrafında fırlanardı. Bu təcrübə və ixtiralar müasir elektromaqnit texnologiyasının əsasını təşkil etdi. Faradey həyəcan içində, Uollaston və Deviyə məlumat vermədən nəticələri dərc etdi. Bu alimlər arasında mübahisəyə səbəb oldu. Kral Cəmiyyəti içərisində meydana gələn mübahisə, Faradeyin məsləhətçisi olduğu Devi ilə münasibətini gərginləşdirdi və yəqin ki, Faradeyin bir neçə il elektromaqnit tədqiqatlarında iştirakına mane olan digər fəaliyyətlərə təyin olunmasına kömək etdi.1821-ci ildəki ilk kəşfindən sonra Faradey materialların elektromaqnit xüsusiyyətlərini araşdıraraq və lazımi təcrübə toplayaraq laboratoriya işinə davam etdi. 1824-cü ildə bir maqnit sahəsinin ona bitişik teldəki cərəyanın axınını tənzimləyib-tənzimləmədiyini öyrənmək üçün bir dövrə qurdu, ancaq belə bir əlaqə tapmadı. Bu təcrübə üç il əvvəl eyni nəticələri verən, işıq və maqnitlərlə aparılan oxşar işi izlədi. Faradey növbəti yeddi il ərzində vaxtının çoxunu gələcəkdə işığı maqnitə bağlayan araşdırmalarında istifadə edəcəyi optik keyfiyyətli (ağır) şüşənin, qurğuşun borosilikatının formulunu mükəmməlləşdirməyə sərf etdi. O, boş vaxtlarında optika və elektromaqnetizm mövzusunda eksperimental işlərini nəşr etdirməyə davam etdi; Devi ilə birlikdə Avropa boyunca etdiyi səyahətlərdə tanış olduğu və elektromaqnetizm üzərində çalışan elm adamları ilə yazışmalar apardı. Devinin ölümündən iki il sonra, 1831-ci ildə elektromaqnit induksiyasını kəşf etdiyi bir sıra böyük təcrübələrə başladı. 28 oktyabr 1831-ci ildə öz laboratoriya gündəliyinə “Kral Cəmiyyətinin böyük maqniti ilə çoxlu təcrübələr apardığını” yazdı.

Faradeyin əsas kəşfi məftilin izolyasiya edilmiş iki burumunu dəmir bir halqaya dolayanda və bir burumdan bir cərəyan keçdikdən sonra digər burumda azmüddətli cərəyan meydana gəldiyini görəndə meydana gəldi. İndi bu fenomen induktivlik kimi tanınır. Dəmir halqa-burum aparatı hələ də Kral İnstitunda nümayiş etdirilir. O, sonrakı sınaqlarında əgər bir maqniti bir tel halqasından keçirsə, həmin teldə elektrik cərəyanı axdığını gördü. Halqa sabit bir maqnit üzərində hərəkət etdiriləndə də cərəyan axdı. Onun nümayişləri dəyişən bir maqnit sahəsinin elektrik sahəsi meydana gətirdiyini sübut etdi; bu əlaqə riyazi cəhətdən Ceyms Klark Maksvell tərəfindən Faradey qanunu kimi modelləşdirildi, sonradan dörd Maksvell tənliklərindən biri oldu və daha sonra bu gün sahə nəzəriyyəsi olaraq tanınan ümumiləşdirməyə çevrildi. Sonralar o, aşkar etdiyi prinsiplərdən müasir elektrik generatorlarının və elektrik mühərriklərinin əcdadı olan elektrik dinamikasının qurulması üçün istifadə edəcəkdi.

O, 1832-ci ildə elektrik enerjisinin əsas təbiətini araşdırmağa yönəlmiş bir sıra təcrübələri başa çatdırdı; elektrostatik cazibə, elektroliz, maqnetizm və s. kimi fenomenlərini yaratmaq üçün “statik”, batareyalar və “heyvan elektrikləri”ndən istifadə etdi. O, dövrün elmi mövqeyinin ziddinə, elektrik enerjisinin müxtəlif “növləri” arasındakı bölünmələrin aldadıcı olduğu nəticəsinə gəldi. Faradey bunun əvəzinə sadəcə bir “elektrik” olduğunu, kəmiyyət və intensivliyin dəyişən dəyərlərinin (cərəyan və gərginlik) fərqli fenomen qruplarını meydana gətirəcəyini irəli sürdü.

Diamaqnetizm

 
1831-ci ildə qurulan Faradey diski ilk elektrik generatoru idi. At şəkilli maqnit (A) disk (D) vasitəsilə bir maqnit sahəsi yaratdı. Disk çevrildikdə, bu, mərkəzdən halqaya radikal olaraq bir elektrik cərəyanı gətirmişdir. Cərəyan, yay sürüşmə yayı kontaktı m, xarici dövrə vasitəsilə axdı və ox vasitəsilə disk mərkəzinə keçdi.
 
Faradeyin dəmir üzük-rulon aparatının diaqramı

Faradey 1845-ci ildə diamaqnetizm1847-ci ildə isə paramaqnetizmi kəşf etmiş, maqnit xassələrinə görə maddələri iki qrupa bölmüşdür. Maddələrin dielektrik xassələrini tədqiq etdikdən sonra o, qazlarda elektrik boşalmasını öyrənməyə başlayır. Bu təcrübələrdən boruda katod yaxınlığındakı fəzada qaranlıq fəzanın alındığını müşahidə edir. Beləliklə Faradey qazlarda elektrik boşalmasının əsasını qoymuş olur ki, bu da fizikanın çox mühüm sahələrinin — elektronika, rentgenofizika, radioaktivlik və s. sonrakı inkişafına kömək edir.

Faradey karyerasının sonuna yaxın elektromaqnit qüvvələrinin elektrik keçiricisinin ətrafındakı boş sahəyə yayıldığını təklif etdi. Bu fikir digər elm adamları tərəfindən rədd edildi. Faradey təklifinin sonda elmi cəmiyyət tərəfindən qəbul edilməsini görəcək qədər yaşamadı. Faradeyin yüklü cisimlərdən və maqnitlərdən yayılan cərəyan xətləri anlayışı elektrik və maqnit sahələrinin görünüşünü əldə etməyə yol açdı; bu konseptual model 19-cu əsrin qalan hissəsində mühəndislik və sənayeyə hakimlik edən elektromexaniki cihazların uğurlu şəkildə inkişafı üçün vacib idi.

1845-ci ildə Faradey bir çox materialın maqnit sahəsindən zəif bir itkiyə məruz qaldığını kəşf etdi: bu fenomeni diamaqnetizm adlandırdı. Faradey həmçinin kəşf etdi ki, xətti qütblü işığın qütbləşmə müstəvisi işığın hərəkət etdiyi istiqamətə uyğun xarici bir maqnit sahəsinin tətbiqi ilə döndürülə bilər. 1846-cı ildə Faradey optik və elektromaqnit hadisələr arasındakı əlaqənin varlığını isbat etmişdir. O, müşahidə edir ki, optik fəal olmayan maddələr maqnit sahəsinin təsiri ilə polyarlaşma müstəvisini fırlatma qabiliyyəti əldə edir. İndi buna Faradey effekti deyilir. 1845-ci ilin sentyabrında qeyd dəftərində belə yazmışdı: “Nəhayət ki, maqnetik bir əyri və ya qüvvə xəttini işıqlandırmağı və işıq şüasını maqnitləşdirməyi bacardım.”

Faradey sonrakı həyatında, 1862-ci ildə fərqli işıq dəyişməsi, spektral xətlərin tətbiq olunan maqnit sahəsi ilə dəyişdirilməsini araşdırmaq üçün spektroskopdan istifadə etdi. Bununla belə, istifadə edə biləcəyi avadanlıq spektral dəyişikliyi müəyyənləşdirmək üçün kifayət deyildi. Piter Zeyeman daha sonra həmin fenomeni araşdırmaq üçün təkmilləşdirilmiş aparatdan istifadə edərək 1897-ci ildə nəticələrini dərc etdi və 1902-ci ildə uğurlarına görə fizika üzrə Nobel mükafatı aldı. Zeyeman həm 1897-ci ildə yazdığı məqaləsində , həm də Nobel nitqində Faradeyin işinə istinad etmişdir.

Faradey qəfəsi

 
Faradey, 1845-ci ildə istifadə etdiyi bir növ şüşə çubuğu tutaraq dielektrik materialın işığa təsirini göstərir.
 
Faradey (sağda) və Con Danyel (solda), elektrokimya qurucuları.

Statik elektrik haqqındakı işində Faradeyin buz vedrəsi təcrübəsi yükün sadəcə yüklənmiş bir elektrik keçiricisinin xaricinə yerləşdirildiyini və xarici yükün keçiricinin içərisindəki heç bir şeyə təsir etmədiyini göstərdi. Bunun səbəbi xarici yüklərin onlardan gələn daxili sahələrin bir-birini ləğv etməsi şəklində bölüşdürülməsidir. Bu qoruyucu effekt indi Faradey qəfəsi kimi tanınan şeydə istifadə olunur.

Kral İnstitutu və ictimai xidmət

Faradey Böyük Britaniya Kral İnstitutu ilə uzun müddət əlaqədə oldu. 1821-ci ildə Kral İnstitutunda idarə rəhbərinin köməkçisi vəzifəsinə təyin edildi. 1824-cü ildə Kral Cəmiyyətinin üzvü seçildi. 1825-ci ildə Kral İnstitutu Laboratoriyasının direktoru oldu. Faradey altı il sonra, 1833-cü ildə mühazirə oxumaq öhdəliyi olmadan Böyük Britaniyanın Kral İnstitutunda vəzifəyə təyin olunan ilk kimya professoru oldu. Onun hamisi və müəllimi Faradey üçün Kral İnstitutunda vəzifə yaradan Con Fuller idi.

Kral İnstitutunda kimya, elektrikmaqnetizm kimi sahələrdə apardığı elmi araşdırmalardan əlavə, Faradey özəl müəssisələr və İngiltərə hökuməti üçün çox sayda və çox vaxt aparan xidməti layihələr həyata keçirmişdir. Bura kömür mədənlərində baş verən partlayışların araşdırılması, məhkəmədə təcrübəli şahid olmaq və “Çans Qardaşları”nın (təxminən 1853-cü il) iki mühəndisi ilə birlikdə onların mayakları üçün tələb olunan yüksək keyfiyyətli optik şüşənin hazırlanması daxil idi. O, 1846-cı ildə Çarlz Layel ilə birlikdə Hansveldəki kömür mədənində baş verən və 95 mədən işçisinin ölümünə səbəb olan ciddi partlayış haqqında uzun və ətraflı bir hesabat hazırladı. Onların hesabatı çox diqqətlə aparılmış məhkəmə araşdırması idi və kömür tozunun partlayışın şiddətini artırdığını göstərdi. Hesabat sahibkarlara kömür tozu partlayışlarının təhlükəsi ilə əlaqədar xəbərdarlıq etmiş olmalıydı, lakin riskə 60 ildən çox müddət ərzində, 1913-cü il Senqhenid mədənindəki fəlakətə qədər əhəmiyyət verilmədi.

Dənizçiliyə böyük marağı olan bir xalqın hörmətli elm adamı olan Faradey mayakların inşası və istifadəsi, gəmilərin dibini korroziyadan qorumaq kimi layihələrə həddən çox vaxt sərf etdi. Onun emalatxanası hələ də Chain and Buoy Mağazasının üstündəki Trinity Buoy Wharf-da, mayaklar üçün elektrik işıqlandırması sahəsindəki ilk təcrübələri həyata keçirdiyi, Londonun yeganə mayakının yanında yerləşir.

Faradey indi ətraf mühit elmi ya da mühəndisliklə əlaqəli şeylərdə də fəal idi. Suonsidəki sənaye çirkliliyini araşdırdı və Royal Mint-də havanın çirklənməsi ilə əlaqədar ondan məsləhət alındı. 1855-ci ilin iyul ayında Faradey Temza çayının çirkli vəziyyəti ilə əlaqədar Taymsa (The Times-a) məktub yazdı, bu da Punch-da tez-tez təkrarlanan cizgi filminin çəkilməsi ilə nəticələndi. (Həmçinin bax: The Great Stink).

 
Maykl Faradey Ata Temza ilə görüşür (21 iyul 1855)
 
1800-cü illərin ortaların. Mayak

Faradey 1851-ci ildə Londonda keçirilən Böyük Sərgi üçün eksponatların planlaşdırılmasına və dəyərləndirilməsinə kömək etdi. O, həmçinin London Milli Qalereyası sənət kolleksiyasının təmizlənməsi və qorunması barədə məsləhət verdi, 1857-ci ildə Milli Qalereya Sayt Komissiyasında xidmət etdi. Təhsil Faradeyin xidmət sahələrindən biri idi; o, 1854-cü ildə Kral İnstitutunda bu mövzuda mühazirə söylədi, 1862-ci ildə Böyük Britaniyada təhsil haqqındakı fikirlərini söyləmək üçün Dövlət Məktəbləri Komissiyasının qarşısına çıxdı. Faradey xalqın ruhun stolu çevirməsi, hipnoz və ruh çağırma seansları kimi şeylərə olan heyranlığını mənfi qiymətləndirdi. Həm xalqı, həm də onun təhsil sistemini tənqid etdi.

 
Faradey 1856-cı ildə Kral İnstitutunda Milad mühazirəsi oxuyur.
 
Faradeyin masa dönüşünə ideomotor təsirini eksperimental nümayiş etdirmək üçün aparatı

Məşhur Milad mühazirələrindən əvvəl Faradey 1816-cı ildən 1818-ci ilə qədər mühazirələrinin keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün Şəhər Fəlsəfi Cəmiyyətində kimyadan mühazirələr söyləmişdir. Faradey 1827-1860-cı illər arasında Londondakı Kral İnstitutunda gənclər üçün bu gün də davam edən on doqquz mühazirəlik silsilə Milad mühazirəsi verdi. Faradeyin Milad mühazirələrinin məqsədi xalqı həvəsləndirmək ümidi ilə onlara elm bəxş etmək və Kral İnstitutu üçün gəlir əldə etmək idi. Bunlar Londonun nəzdində sosial təqvimdə diqqətəlayiq hadisələr idi. Yaxın dostu Benjamin Abbottaya bir neçə məktub yazarkən mühazirə sənəti ilə bağlı tövsiyələrini belə təsvir etdi: Faradey “başlanğıcda bir alov yandırılmalı və zəifləməyən bir əzəmətlə sona qədər qorunub saxlanmalıdır.” Mühazirələri şən və gənclərə aid idi. Dinləyiciləri qarşısında sabun köpüklərini müxtəlif qazlarla doldurmaqdan (maqnetik olub olmadığını müəyyən etmək üçün) məmnunluq duyur, qütblü işıqların zəngin rənglərinə heyran qalırdı, amma mühazirələr həm də dərin fəlsəfi xarakter daşıyırdı. Mühazirələrində dinləyicilərini təcrübələrinin mexanikliyi haqda düşünməyə çağırırdı: “Çox yaxşı bilirsiniz ki, buz suyun üstündə üzür ... Buz nə üçün üzür? Düşünün bunu və fəlsəfi mülahizələr yürüdün”. Onun mövzuları kimya və elektrikdən ibarət idi. Bunlara daxil idi: Kimyanın əsasları (1841), Elektrikin ilkin prinsipləri (1843), Bir şamın kimyəvi tarixi (1848), Cəlbedici qüvvələr (1851), Voltaik elektrik (1853), Yanmanın kimyası (1854), 1855-ci il Ümumi metallar fərqli xüsusiyyətləri (1855), Statik elektrik (1857), Metalik xüsusiyyətlər (1858), Müxtəlif materiya qüvvələri və onların bir-birilərinə münasibətləri (1859).

Xatirələr

 
Maykl Faradey heykəli, Savoy Place, London. Heykəltəraş Con Henri Foley RA.
 
1876-cı ildə Kral İncəsənət Cəmiyyəti tərəfindən Londonun Marylebone, 48 Blandford küçəsində qurulmuş lövhə

Faradeyin heykəli Mühəndislik və Texnologiya İnstitutunun həyətində, Londonun Savoy ərazisində yerləşir. Mmemar Rodni Qordon tərəfindən tərtib edilmiş və 1961-ci ildə tamamlanan Maykl Faradey Memorialı Nevington Butsda Faradeyin doğum yeri yaxınlığında yerləşən “Fil və Qala” spiralvari sistemindədir. Faradey məktəbi Trinity Buoy Varf-da yerləşir, emalatxanası hələ də “Chain and Buoy” mağazasının üstündə, Londonun yeganə mayakının yanında yerləşir.

Faradey Bağları doğma yeri olan Nevington Butsdan çox da uzaq olmayan Volvorsda kiçik bir parkdır. Bura London Borough of Southwark-da, Faradeyin yerli məclis otağında yerləşir. Maykl Faradey İbtidai məktəbi Volvorsda Aylesberi Mülkiyyətində yerləşir.

İnstitutun elektrik mühəndisliyinin şöbələrinə ev sahibliyi edən London Cənbi Sahil Universitetindəki bir bina Faradeyin Nevington Butsda doğulduğu yerə yaxın olduğuna görə “Faradey qanadı” adlanır. 1960-cı ildə Lafbra Universitetindəki bir salona Faradeyin adı verildi. Yemək salonunun girişində bir elektrik transformatorunun simvolu təsvir edilmiş bürünc tökmə, içərisində bir portret asılmışdır; hər ikisi Faradeyin şərəfinədir. Edinburq Universitetinin elmmühəndislik kampusundakı səkkizmərtəbəli bina, eləcə də Brunel Universitetində bu yaxınlarda tikilmiş bir salon, Suonsi Universitetindəki əsas mühəndislik binası və Şimali İllinoys Universitetindəki təlim və təcrübi fizika binası Faradeyin adını daşıyır. Antarktidadakı keçmiş İngiltərə Faradey Stansiyası onun adına idi.

Faradeyin adını daşıyan küçələrə Britaniyanın bir çox şəhərində (məsələn, London, Fife, Svindon, Basinqstok, Nottinqem, Uitbi, Kirkbi, Krouli, Nyuberi, Suonsi, Aylesberi və Stiveneyc), eləcə də Fransa (Paris), Almaniya (Berlin-Dahlem, Hermsdorf), Kanada (Kvebek şəhəri, Kvebek; Dərin Çay, Ontario; Ottava, Ontario) və Amerika Birləşmiş Ştatlarında (Reston, Virciniya) rast gəlmək olar.

1876-cı ildə təqdim edilən Kral İncəsənət Cəmiyyəti Londonun Merilebon səmtindəki 48 Blandford küçəsində Faradeyi təntənəli şəkildə yad edir. 1991-ci ildən 2001-ci ilə qədər Faradeyin şəkli İngiltərə Bankının buraxdığı Seriya E £ 20 əskinasların əks tərəfində yer aldı. Kral İnstitutunda maqneto-elektrik qığılcım cihazı ilə mühazirə oxuduğu zaman portreti çəkildi. 2002-ci ildə Faradey İngiltərədə keçirilən səsvermədən sonra BBC-nin 100 Ən Böyük Britaniyalılar siyahısında 22-ci yerə layiq görüldü.

Faradey Elm və Din İnstitutu adını əqidəsini elmi araşdırmalarının ayrılmaz hissəsi kimi görən alimdən alır. İnstitutun loqosu da Faradeyin kəşflərinə əsaslanır. Bu, 2006-cı ildə akademik araşdırma aparmaq, elmdin arasındakı qarşılıqlı anlaşmanı inkişaf etdirmək və hər iki mövzuda ictimai anlayışı cəlb etmək üçün Con Templton Fondu tərəfindən verilmiş 2 milyon ABŞ dolları məbləğində qrant ilə yaradıldı. Faradeyin həyatı və elektromaqnitikaya verdiyi töhfələr, 2014-cü ildə Amerikanın elmi sənədli seriyası olan “Cosmos: A Spacetime Odyssey” FoxNational Geographic Channel-da yayımlanan “Elektrik oğlanı” adlı onuncu bölümün əsas mövzusu idi. T. H. Hakslinin nəvəsi, Metyu Arnoldun nəticəsi, Culian Hakslinin qardaşı və Endrü Hakslinin atabir qardaşı olan ədib Oldos Haksli də elm sahəsində təcrübəlidi. O, “Pietramalada bir gecə” adlı bir essesində Faradey haqqında yazır: “O, həmişə təbii filosofdur. Onun yeganə məqsədi və marağı həqiqəti tapmaqdır. Əgər Şekspir belə olmaq şansım olsa, düşünürəm ki, yenə də Faradey olmağı seçərdim.”

Mükafatları

1824-cü ildə o "Zadəganlar Cəmiyyəti"nə üzv seçilir. 18321838-ci illərdə o, bu cəmiyyət tərəfindən iki dəfə "Coley" medalı, 18351846-cı illərdə isə iki dəfə "Royal" medalı və 1846-cı ildə Rumford medalı ilə təltif olunmuşdur.

Faradey mükafatları və medalları

Böyük elmi töhfələrinin şərəfinə və xatirəsinə bir sıra qurumlar onun adından mükafatlar yaratdılar. Buraya daxildir:

  • IET Faradey medalı
  • London Kral Cəmiyyəti Michael Faradey mükafatı
  • Fizika İnstitutu Maykl Faradey medalı və mükafatı
  • Kral Kimya Cəmiyyəti Faradey Mühazirə Mükafatı

Həmçinin bax

Mənbə

  • John Tyndall: Faraday und seine Entdeckungen. Vieweg, Braunschweig 1870

İstinadlar

  1. Гершун А. Л. Фарадей, Михаил (rus.) // Энциклопедический словарьСПб: Брокгауз — Ефрон, 1902. — Т. XXXV. — С. 299—301.
  2. Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması — 2011.
  3. MacTutor History of Mathematics archive
  4. Faraday, Michael (ing.) // Encyclopædia Britannica — 11 — NYC: 1911.
  5. J. T-l. Faraday, Michael (DNB00) (ing.) // Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee — London: Smith, Elder & Co., 1885. — Vol. 18. — P. 190—202.
  6. Academy of Sciences of Turin — 1757.
  7. Oxford Dictionary of National Biography (ing.) / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  8. NNDB (ing.) — 2002.
  9. Kshamata Muktavat, A. K. Upadhyaya (2010). Applied Physics. Nyu-Dehli: K. International Pvt Ltd,. səh. 363. ISBN 9789380578002.
  10. Mary Bellis (30 dekabr 2018). "A Timeline of Events in Electromagnetism" (ing. ). thoughtco.com. 2019-10-16 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  11. Hugh Chisholm (1911). 1911 Encyclopædia Britannica/Faraday, Michael. Cambridge University Press. səh. 173–175.
  12. "Archives Biographies: Michael Faraday" (ing. ). theiet.org. 2019-11-28 tarixində .
  13. Edmund Wong (1911). Post-Punk Perception: Living in the Social Milieu. İndiana: Xlibris Corporation. səh. 140. ISBN 9781483672748.
  14. Nancy Atkinson (3 mart 2014). "Who Discovered Electricity?" (ing. ). universetoday.com. 2018-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  15. Francis A. Carey (11 oktaybr 2019). "Benzene/Benzol". britannica.com (ing. ). Encyclopedia Britannica. 2019-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  16. William Harris (11 oktaybr 2019). "Benzene/Benzol". science.howstuffworks.com (ing. ). HowStuffWorks. 2019-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  17. Gloria Lotha (22 iyul 2019). "Bunsen burner". britannica.com (ing. ). Encyclopedia Britannica. 2016-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  18. Serguei N. Lvov (2014). Introduction to Electrochemical Science and Engineering. Florida: CRC Press. səh. 35. ISBN 9781466582859.
  19. "Faradays Laws of Electrolysis – First and Second Laws (Equations & Definition)". Electrical4U (ing. ). electrical4u.com. 13 yanvar 2019. 2019-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  20. John C. H. Spence (2003). Lightspeed: The Ghostly Aether and the Race to Measure the Speed of Light. Oksford: Oxford University Press. səh. 97. ISBN 9780198841968.
  21. Harry C. Kelly (1941). A Textbook in Electricity and Magnetism. 2. ABŞ: J. Wiley & Sons, Incorporated,. səh. 335.
  22. Ceyms Maksvell, D. Niven (2003). Ceyms Maksvelin Elmi Sənədləri. 2. ABŞ: Dover Publications. səh. 360. ISBN 9780486495613.
  23. Robin Aryanrhod, Ceyn Qlison (10 noyabr 2003). "Eynşteynin qəhrəmanları" (ing. ). smh.com. 2019-11-28 tarixində . İstifadə tarixi: 28 noyabr 2019.
  24. C. N. R. Rao (2000). Kimyanı anlamaq. Universities Press. səh. 281. ISBN 9788173712500.
  25. Frank A. J. L. James. Faraday, Michael (1791–1867). Oksford: Oxford University Press.
  26. James R. Osgood (1873). Every Saturday: A Journal of Choice Reading. Cambridge. səh. 175–183.
  27. Cofriy N. Kantor/ Geoffrey N. Cantor (1991). Michael Faraday: Sandemanian and Scientist : A Study of Science and Religion in the Nineteenth. Palgrave Macmillan. səh. 57-58. ISBN 9780312066697.
  28. "Michael Faraday" (ing. ). answers.com. 2019-11-28 tarixində .
  29. "Lövhə: Maykl Faradey" (ing. ). londonremembers.com. 2019-11-28 tarixində .
  30. Alis Yenkinz/Alice Jenkins (2007). Michael Faraday's Mental Exercises: An Artisan Essay-Circle in Regency London. Liverpool University Press. səh. 8. ISBN 9781846313554.
  31. Con H.Lenhard/John H. Lienhard (1997). "Maykl Faradey" (ing. ). londonremembers.com. 2019-11-28 tarixində .
  32. Con H.Lenhard/John H. Lienhard (1997). "№ 744: Ceyn Mersetin kitabları" (ing. ). londonremembers.com. 2019-11-28 tarixində .
  33. J.M Tomas (1991). Michael Faraday and The Royal Institution: The Genius of Man and Place (PBK). CRC Press. səh. 17. ISBN 9780750301459.
  34. Cofriy N. Kantor/ Geoffrey N. Cantor (1991). Michael Faraday: Sandemanian and Scientist : A Study of Science and Religion in the Nineteenth. Palgrave Macmillan. səh. 59. ISBN 9780312066697.
  35. Cofriy N. Kantor/ Geoffrey N. Cantor (1991). Michael Faraday: Sandemanian and Scientist : A Study of Science and Religion in the Nineteenth. Palgrave Macmillan. səh. 41–43, 60–64 və 277–280. ISBN 9780312066697.
  36. Ceyms Elmez/James Elmes (1831). London və onun ətraflarının Topoqrafik lüğəti/A Topographical Dictionary of London and Its Environs. Whittaker, Treacher and Arnot,. səh. 330.
  37. Cim Baqqot/JIM BAGGOTT (21 sentyabr 1991). "Maykl Faradey mifi: Maykl Faradey təkcə İngiltərənin ən böyük sınaqçılarından biri deyildi. İnsana və işinə yaxından baxmaq onun ağıllı bir nəzəriyyəçi olduğunu da göstərir" (ing. ). newscientist.com. 2019-11-28 tarixində .
  38. Krista Vest (2013). [hhttps://books.google.az/books?redir_esc=y&hl=ru&id=yZXnAgAAQBAJ&q=81#v=snippet&q=81&f=false The Basics of Metals and Metalloids]. The Rosen Publishing Group. səh. 81. ISBN 9781477727225.
  39. Todd Timmons (2014). Makers of Western Science: The Works and Words of 24 Visionaries from Copernicus to Watson and Crick. McFarland. səh. 127. ISBN 9780786491155.
  40. Ann Lamont. "Michael Faraday—God's power and electric power" (ing. ). creation.com. 2019-12-05 tarixində . İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.
  41. United States. Congress. Senate. Committee on Foreign Relations. Subcommittee on International Organization and Disarmament Affairs (1969). Strategic and Foreign Policy Implications of ABM Systems: Hearings Before the United States Senate Committee on Foreign Relations, Subcommittee on International Organization and Disarmament Affairs, Ninety-First Congress,. U.S. Government Printing Office. səh. 536.
  42. John Hall Gladstone (1872). Michael Faraday. Macmillan and Company. səh. 53.
  43. "M. Faraday (1791 - 1867)" (ing. ). dwc.knaw.nl. İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.
  44. Chemical Achievers: The Human Face of the Chemical Sciences (1997). Mary Ellen Bowden. Chemical Heritage Foundation. səh. 30. ISBN 9780941901123.
  45. "Michael Faraday" (ing. ). twickenham-museum.org. İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.
  46. Krista Vest (2013). The Basics of Metals and Metalloids. The Rosen Publishing Group. səh. 81. ISBN 9781477727225.
  47. Croddy Eric; Wirtz, James J (2005). Weapons of Mass Destruction: Nuclear weapons. ABC-CLIO. səh. 86. ISBN 9781851094905.
  48. "Michael Faraday lived here 1858-1867" (ing. ). Open Plaques. İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.
  49. Brother Walsh, James J. Potamian (2018). Makers of Electricity. BoD – Books on Demand. səh. 228. ISBN 9783732641741.
  50. (ing. ). Journal of Chemical Education. 1 aprel 2005 https://pubs.acs.org/doi/pdfplus/10.1021/ed082p518 (#bare_url_missing_title).
  51. Michael Faraday (2015). Chemical Manipulation; being instructions to students in Chemistry on the methods of performing experiments of demonstration or of research with accuracy and success. Британская библиотека. səh. 127.
  52. Cadell & Davies (1822). The Philosophical magazine and journal:On two new Compounds of Chlorine and Carbon, and on a new Compound of Iodine, Carbon, and Hydrogen. Британская библиотека. səh. 337.
  53. Micheal Faraday (1859). Experimental Researches in Chemistry and Physics. R. Taylor and W. Francis. səh. 33-53. ISBN 978-0-85066-841-4.
  54. Micheal Faraday (1823). The Quarterly Journal, Том 15. Royal Institution of Great Britain/John Murray. səh. 71. ISBN 978-0-85066-841-4.
  55. Micheal Faraday (1859). Experimental Researches in Chemistry and Physics. R. Taylor and W. Francis. səh. 81-84. ISBN 978-0-85066-841-4.
  56. Rosemary G. Ehl (1953). Faraday's Electrochemical Laws and the Determination of Equivalent Weights. University of Wisconsin--Madison. səh. 81-84. ISBN 978-0-85066-841-4.
  57. (ing. ). Nanogallery.info. 2006. 2019-12-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.
  58. Faraday, Michael (1844). Experimental Researches in Electricity. 2. ISBN 978-0-486-43505-3. See plate 4.
  59. James Hamilton (1948) (2002). A life of discovery : Michael Faraday, giant of the scientific revolution. Faraday. London : HarperCollins. səh. 165–171, 183, 187–190.
  60. Geoffrey Cantor (2016). Michael Faraday: Sandemanian and Scientist: A Study of Science and Religion in the Nineteenth Century. Springer. səh. 95. ISBN 9781349131310.
  61. Silvanus Phillips Thompson (1901). Michael Faraday: His Life and Work. Cassell and Company. səh. 231-233. ISBN 9781349131310.
  62. Silvanus Phillips Thompson (1901). Michael Faraday: His Life and Work. Cassell and Company. səh. 95. ISBN 9781349131310.
  63. Silvanus Phillips Thompson (1901). Michael Faraday: His Life and Work. Cassell and Company. səh. 91. ISBN 9781349131310.
  64. Silvanus Phillips Thompson (1901). Michael Faraday: His Life and Work. Cassell and Company. səh. 95-98. ISBN 9781349131310.
  65. Silvanus Phillips Thompson (1901). Michael Faraday: His Life and Work. Cassell and Company. səh. 100. ISBN 9781349131310.
  66. Cofriy N. Kantor/ Geoffrey N. Cantor (1991). Michael Faraday: Sandemanian and Scientist : A Study of Science and Religion in the Nineteenth. Palgrave Macmillan. səh. 233-245. ISBN 9780312066697 978-0-333-58802-4.
  67. David Gooding, Trevor Pinch, Simon Schaffe (1989). The Uses of Experiment: Studies in the Natural Sciences. Kembric: Cambridge University Press. səh. 212. ISBN 9780521337687.
  68. Van Valkenburgh, Nooger & Neville (1992). Basic Electricity. Cengage Learning. səh. 4-93. ISBN 9780790610412.
  69. Chintamani Nagesa Ramachandra Rao, Indumati Rao (2015). Lives and Times of Great Pioneers in Chemistry (lavoisier to Sanger). World Scientific. səh. 85-86. ISBN 9789814689069.
  70. L. Pearce Williams (18 sentyabr 2019). "Michael Faraday" (ing. ). britannica.com. 2019-12-05 tarixində .
  71. Ole Knudsen (1976). The Faraday Effect and Physical Theory, 1845-1873. Springer. səh. 235.
  72. Kokila Manchanda (20 dekabr 2006). "Paramagnetism". britannica.com (ing. ). Encyclopedia Britannica. İstifadə tarixi: 17 dekabr 2019.
  73. Frank A.J.L James (2010). Michael Faraday: A Very Short Introduction. OUP Oxford. səh. 85-86. ISBN 9780199574315.
  74. "FARADAY EFFECT/Faradey effekti". fiberoptics4sale.com (ing. ). Fosco Connect. İstifadə tarixi: 17 dekabr 2019.
  75. Peter Day (1999). The Philosopher's Tree: A Selection of Michael Faraday's Writings. CRC Press. səh. 125. ISBN 9780750305709.
  76. Pieter Zeeman, (11 fevral 1897). "The Effect of Magnetisation on the Nature of Light Emitted by a Substance" (ing. ). Springer Nature Limited. 2019-05-02 tarixində .
  77. Pieter Zeeman (2 may 1903). "Nobel Lecture" (ing. ). Elsevier Publishing Company, Amsterdam. 5 December 2019 tarixində .
  78. "Detail of an engraving by Henry Adlard, based on earlier photograph by Maull & Polyblank ca. 1857". National Portrait Gallery, UK: NPR.
  79. "Michael Faraday (1791-1867)". corrosion-doctors.org. 2019-12-05 tarixində .
  80. Roger Jones (2009). What's Who?: A Dictionary of Things Named After People and the People They are Named After. Troubador Publishing Ltd. səh. 74. ISBN 9781848760479.
  81. Denis Smith (2001). London and the Thames Valley. Thomas Telford. səh. 74. ISBN 9780727728760.
  82. "Michael Faraday (1791-1867)" (ing. ). The London Gazette. 16 December 1856. 5 December 2019 tarixində .
  83. J.M Tomas (1991). Michael Faraday and The Royal Institution: The Genius of Man and Place (PBK). CRC Press. səh. 83. ISBN 9780750301459.
  84. Sir Edwin Ray Lankester (1917). Science and Education: Lectures Delivered at the Royal Institution of Great Britain. London: W. Heinemann. səh. 39-74.
  85. Silvanus Phillips Thompson (2018). Michael Faraday: His Life and Work. London: Creative Media Partners, LLC. səh. 250-252. ISBN 9780341976806.
  86. Silvanus Phillips Thompson (1991). The Correspondence of Michael Faraday: 1849-1855. 4. London: IET. səh. xxx–xxii. ISBN 9780863412516.
  87. Boon Leong Lan, Jeanette B. S. Lim (5 aprel 2001). "Michael Faraday: Prince of lecturers in Victorian England"" (ing. ). The Physics Teacher 39, 32 (2001). 2019-12-05 tarixində .
  88. Alan W. Hirshfeld (2006). The Electric Life of Michael Faraday. Palo Alto: Walker & Company. ISBN 9780802714701.
  89. Physics Today 21, 8, 30 (1 avqust 1968). https://doi.org/10.1063/1.3035100 "Michael Faraday and the art of lecturing" (#bad_url) (ing. ). The Physics Teacher 39, 32 (2001). 2019-12-05 tarixində .
  90. "Royal Institution Christmas Lectures: inspiring and educating children and adults alike since 1825 (with a break for WWII)" (ing. ). MetaFilter Network Inc. 31 dekabr 2010. 2017-12-10 tarixində .
  91. Stuart Fisher (2012). Rivers of Britain: Estuaries, Tideways, Havens, Lochs, Firths and Kyles. Bloomsbury Publishing. səh. 231. ISBN 9781408159316.
  92. "History of Faraday (Station F)" (ing. ). 2019-12-05 tarixində .
  93. Karen Fowler. (ing. ). michaelfaradayschool.co.uk. 2019-12-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  94. "Micheal Faraday" (ing. ). geneticmatrix.com. 2014-10-08 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  95. "FARADAY, MICHAEL (1791-1867)" (ing. ). english-heritage.org.uk. 2019-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  96. "The Top 100 Great Britons" (ing. ). bbc.co.uk. 4 dekabr 2002 tarixində (#archive_missing_url). (#cite_web_url)
  97. "The Faraday Institute for Science and Religion" (ing. ). faraday-institute.org. 2019-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
  98. "Faraday Institute for Science and Religion: Interdisciplinary Research and Projects". John Templeton Foundation (ing. ). templeton.org. 11 yanvar 2012 tarixində (#archive_missing_url). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  99. "The Faraday Institute for Science and Religion" (ing. ). st-edmunds.cam.ac.uk. 13 dekabr 2009 tarixində (#archive_missing_url). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  100. Dennis Overbye (3 mart 2014). "A Successor to Sagan Reboots 'Cosmos'" (ing. ). NewYork Times. İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.
  101. Susan Ratcliffe (2016). "Aldous Huxley 1894–1963" (ing. ). Oxford University Press. 2019-12-05 tarixində . İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.
  102. "Michael Faraday Prize and Lecture" (ing. ). royalsociety.org. 2016. 2019-12-05 tarixində . İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.
  103. "Michael Faraday Medal and Prize" (ing. ). Institute of physics. 2016. 2019-12-05 tarixində . İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.
  104. "Faraday Lectureship Prize" (ing. ). Institute of physics. 2016. 2019-12-05 tarixində . İstifadə tarixi: 5 dekabr 2019.

Xarici keçidlər

  • Michael Faraday Kimdir
  • How Michael Faraday Changed the World with a Magnet/Maykl Faradey Dünyanı maqnit ilə necə dəyişdi ?
  • Michael Faraday - the Father of Electricity/Maykl Faradey - Elektriyin atası
  • The First Electric Motor/İlk Elektrik Motoru
  • Elektromaqnit induksiya
  • Faraday`s motor/ Faradey motoru
  • Michael Faraday (1791-1867)
  • Maykl Faradey
  • Michael Faraday (1791–1867)
  • Maykl Faradey→Görkəmli fiziklər

maykl, faradey, sentyabr, 1791, 1791, nyuinqton, batts, böyük, london, avqust, 1867, 1867, london, ingilis, fiziki, kimyaçısı, elektromaqnetizm, elektrokimyanın, öyrənilməsinə, töhfə, verən, ingilis, alimi, onun, əsas, kəşfləri, arasında, elektromaqnit, induks. Maykl Faradey 22 sentyabr 1791 1791 09 22 1 2 3 Nyuinqton Batts d Boyuk London 5 25 avqust 1867 1867 08 25 4 2 3 London 6 ingilis fiziki ve kimyacisi Maykl Faradey elektromaqnetizm ve elektrokimyanin oyrenilmesine tohfe veren ingilis alimi Onun esas kesfleri arasinda elektromaqnit induksiyasi diamaqnetizm ve elektroliz kimi esasini qoydugu prinsipler var Maykl Faradeying Michael FaradayDogum tarixi 22 sentyabr 1791 1791 09 22 1 2 3 Dogum yeri Nyuinqton Batts d Sautark d Boyuk London Ingiltere Boyuk Britaniya Kralligi 5 Vefat tarixi 25 avqust 1867 1867 08 25 4 2 3 75 yasinda Vefat yeri London Ingiltere Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis Kralligi d 6 Defn yeri Hayqeyt qebiristanligi 7 Vetendasligi Boyuk BritaniyaMilliyyeti ingilisHeyat yoldasi Sarah BarnardElm sahesi fizika kimyaElmi derecesi fexri derece d 1 1832 Uzvluyu London Kral Cemiyyeti 1 Prussiya Elmler Akademiyasi d Isvec Kral Elmler Akademiyasi Fransa Elmler Akademiyasi Peterburq Elmler Akademiyasi Macaristan Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Amerika Felsefe Cemiyyeti d 8 ABS Milli Elmler AkademiyasiMukafatlari Royal Medali 1835 ve 1846 Copli Medali 1832 ve 1838 Rumford Medali 1846 Albert Medali Royal Society of Arts Vikianbarda elaqeli mediafayllarFaradey guclu tehsil almasa da tarixin en nufuzlu elm adamlarindan biri idi 9 Faradeyin fizikada elektromaqnit sahesi anlayisinin esasini qoydugunu birbasa cereyan keciren bir naqilin etrafindaki maqnetik sahedeki arasdirmasiyla elaqelendirdi 10 Faradey hemcinin maqnitin isiq sualarina tesir gostere bileceyini ve iki hadise arasinda esas elaqenin oldugunu tesbit etdi 11 12 Eyni sekilde elektromaqnit induksiyasi ve diamaqnetizm prinsiplerini ve elektroliz qanunlarini kesf etdi Onun elektromaqnitli firlanan cihazlarin ixtiralari elektrik muherrikinin esasini qoydu 13 ve bu seylerin neticesinde elektriyin texnologiyada istifadesi elverisli hala geldi 14 Faradey bir kimyaci olaraq benzolu kesf etdi 15 xlorun klatrat hidratini arasdirdi 16 Bunsen yanarinin erken formasini 17 ve oksidlesme nomreleri sistemini icad etdi 18 ve anod katod elektrod ve ion kimi populyar terminleri tapdi 19 Faradey heyati boyunca Kral Institutunda ilk ve en oncul Fullerian Kimya professoru vezifesini tutdu Faradey fikirlerini aydin ve sade dilde catdiran ela ekspert idi riyazi qabiliyyetleri ise triqonometriyaya qeder ve en sade cebr bilikleri ile mehdud idi 20 Ceyms Maksvell Faradey ve basqalarinin islerini ele alaraq ve bu isleri butun muasir elektromaqnit nezeriyyelerinin esasini kimi qebul edilen tenlikler toplusunda umumilesdirdi 21 Faradeyin guc xetlerinden istifade etmesi ile elaqedar olaraq Maksvell Faradeyin eslinde geleceyin riyaziyyatcilarinin qiymetli metodlar elde ede bileceyini cox yuksek nizamli bir riyaziyyatci oldugunu yazmisdir 22 Beynelxalq vahidler sisteminde elektrik tutumu onun serefine farad olaraq adlandirilmisdirAlbert Eynsteyn is otaginin divarinda Isaak Nyuton ve Ceyms Maksvelin sekilleri ile yanasi Faradeyin de sekli var idi 23 Fizik Ernest Rezerford deyirdi ki Onun kesflerinin boyukluyunu derecesini elmin ve senayenin tereqqisine tesirini nezere aldiqda en boyuk elmi kesfleri edenlerden biri olan Faradeyin xatiresine hediyye edile bilecek qudretde hec neyin olmadigini anlayiram 24 Mundericat 1 Heyati 1 1 Usaqligi 1 2 Yetkinlik caglari 1 3 Sonraki iller 2 Elmi nailiyyetler 2 1 Kimya 3 Elektrik ve maqnetizm 3 1 Diamaqnetizm 3 2 Faradey qefesi 4 Kral Institutu ve ictimai xidmet 5 Xatireler 6 Mukafatlari 7 Faradey mukafatlari ve medallari 8 Hemcinin bax 9 Menbe 10 Istinadlar 11 Xarici kecidlerHeyati RedakteUsaqligi Redakte Faradeyin Kral Institutundaki laboratoriyasi 1870 Faradeyinn otuzuncu yaslarinda cekilmis portreti 1826 Maykl Faradey 22 sentyabr 1791 ci ilde Surrey qrafliginda yerlesen Nevington Butsda anadan olub 25 hansi ki indi Soutuarkin bir hissedir 26 Ailesinin maddi veziyyeti yaxsi deyildi Atasi Ceyms xristianligin Qlassite teriqetinin uzvu idi Ceyms Faradey heyat yoldasi ve iki ovladini 1790 ci ilin qisinda Outgilden kend demircisi ucun sagird oldugu Vestmorlanda kocurdu 27 Maykl hemin ilin payizinda anadan olur Dord usagin ucuncusu olan yalniz orta siniflere qeder mekteb tehsili alan Maykl Faradey tehsilini ozu davam etdirmeli idi 28 14 yasinda Maykl kitab cildciliyi pesesine yiyelenir 29 Bundan evvel o yazmaq ve oxumagi oyrenmisdir Yeddi illik tecrube muddetinde Faradey Isaak Vatzin Zehinin Tekmillesdirilmesi kitabi da daxil olmaqla bir cox kitab oxuyur ve oradaki prinsip ve teklifleri hevesle heyata kecirirdi 30 Elme xususen de elektrike olan maragini inkisaf etdirdi Faradey xususile Ceyn Marsentin Kimya haqqinda sohbetler kitabindan ilhamlanmisdir 31 32 Yetkinlik caglari Redakte Faradey texminen 70 yasinda 1861 1812 ci ilde 20 yasinda ve sagirdlik muddetinin sonunda Faradey Kral Institutu ve Kral Cemiyyetinin gorkemli Ingilis kimyacisi Hemfri Devi ve Seher Felsefi Cemiyyetinin qurucusu Con Tatumun muhazirelerine qatildi Bu muhazireler ucun biletlerin coxunu Kral Filarmoniyasinin qurucularindan biri olan Uilyam Dans Faradeye hediyye etdi Bundan sonra Faradey Deviye bu muhazireler zamani goturduyu qeydler esasinda hazirladigi 300 sehifelik bir kitab gonderdi Devinin cavabi derhal mehriban ve xos oldu 1813 cu ilde Devi azot trikloridi ile qezada gozlerini zedeledikde Faradeyi komekci vezifesine ise goturmeye qerar verdi Tesadufen Kral Institutunun komekcilerinden biri Con Peyn vezifesinden alindi ve ser Hemfri Deviden yerine birinin tapilmasi istendi bununla da Faradeyi 1 mart 1813 cu ilde Kral Institutunda kimyevi komekci teyin etdi 11 Cox kecmeden Devi Faradeye azot triklorid numunelerinin hazirlanmasini tapsirdi ve bu cox hessas maddenin partlamasi neticesinde ikisi de yaralandilar 33 Dovrun sinifli Ingilis cemiyyetinde Faradey bir centlmen sayilmirdi Devi 1813 15 ci illerde qiteni seyahete cixdiqda nokeri getmek istemir ve buna gore Faradey Devinin elmi komekcisi olaraq gedir ve Parisde bir yer tapana qeder Devinin nokeri kimi fealiyyet gostermesini istenilir Faradey seyahet boyu komekci kimi davranmaga mecbur oldu Devinin heyat yoldasi Ceyn Apris Faradeye beraber davranmaqdan imtina etdi onu tek gezmeye xidmetcilerle birlikde yemek yemeye mecbur etdi Onu o qeder acinacaqli hala getirdi ki Faradey tek Ingiltereye qayitmagi ve tamamile elmden imtina etmeyi dusundu Lakin sefer ona Avropanin elmi elitasina daxil olmaga imkan yaratdi 11 Faradey Sarah Barnardla 1800 1879 12 iyun 1821 ci ilde evlendi 34 Onlar ailelerinin vasitesile Sandemanian kilsesinde gorusduler Faradey evlendikden bir ay sonra Sandemanian mezhebini qebul etdi Onlarin ovladlari yox idi 25 Faradey dindar bir xristian idi onun Sandemanian mezhebi Sotlandiya kilsesinin bir qolu idi Evlendikden sonra o cavanliginda diakon ve iki defe mueyyen muddetlerde mezhebin gorus evlerinde agsaqqal kimi xidmet etmisdir Kilsesi Barbikandaki Poul xiyabaninda yerlesirdi Bu gorus evi 1862 ci ilde Bernsbori Qrov Izlinqtona kocdu Simali Londonda yerlesen bu mekan Faradey vezifesinden istefa etmezden evvel agsaqqal olaraq ikinci muddetinin son iki ilini kecirdiyi yer idi 35 36 Bioqrafiya yazarlari qeyd edirdiler ki Tanri ile tebietin vehdetinin verdiyi guclu bir hiss Faradeyin heyatini ve isini ehate etmisdir 37 Sonraki iller Redakte 1857 ci ilde Faradeye basciliq teklif eden Kral Cemiyyetinin uc uzvu Maykl Faradeyin mezari London Heyqeyt qebiristanliginda 1832 ci ilin iyununda Oksford Universiteti Faradeye fexri mulki huquq doktoru derecesi verdi Yasadigi muddet erzinde elme verdiyi tohvelere gore cengaverlik teklif edildi O dini sebeblere gore bundan imtina etdi Servet toplamaga ve san sohret elde etmeye calismagin Incile qarsi olduguna inanaraq heyatinin sonuna qeder cenab Faradey olaraq qalmagi ustun tutdugunu ifade etdi 38 39 1833 cu ilde Kral Institutunda ilk Kimya Fakultesi professoru oldu 40 1832 ci ilde Faradey Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasinin xarici fexri uzvu secildi 41 1838 ci ilde ise Isvec Kral Elmler Akademiyasinin xarici uzvu secildi ve 1844 cu ilde Fransa Elmler Akademiyasina secilen sekkiz xarici uzvden biri oldu 42 1849 cu ilde Hollandiya Kral Institutuna elaqeli uzv secildi hansi ki iki il sonra Kral Hollandiya Ressamliq ve Elmler Akademiyasina cevrildi ve Faradey sonradan xarici uzv oldu 43 Faradey 1839 cu ilde eseb problemleri kecirirdi lakin elektromaqnetizm ile arasdirmalarina qayitdi 44 1848 ci ilde Konsort sahzade Albertin gosterisi ile Faradey Midleseksdeki Hempton Kort lutf evi ile teltif olundu ve butun xerclerinden azad edildi Bu sonradan Faradey Evi adlanan ve indi 37 nomreli Hampton Mehkeme Yolu olan Master Mason Evi idi 1858 ci ilde Faradey teqaude cixdiqdan sonra orada yasamaq qerari alir 45 Ingilis hokumeti Krim muharibesinde 1853 1856 istifade ucun kimyevi silah istehsalina dair ondan tovsiye istedikde Ingiltere hokumetine bir sira muxtelif layiheler teqdim etmis olan Faradey bu sefer etik sebeblere gore bunu etmekden imtina etdi 46 1824 cu ilde Kral Cemiyyetinin uzvu secilerek iki defe prezident olmaqdan imtina etdi 47 Faradey 25 avqust 1867 ci ilde 75 yasinda Hampton Mehkemesindeki evinde oldu 48 Olumunden bir nece il evvel Vestminster abbatliginda defn olunmagini istemedeyini bildirmisdi ancaq oldukden sonra orada Isaak Nyutonun mezari yaxinliginda onun adina bir xatire lovhesi yerlesdirilir Faradey Hayqeyt qebiristanliginin qeyri ingilisler hissesinde basdirildi Elmi nailiyyetler RedakteKimya Redakte Faradey terefinden Londondaki Kral Institutundaki ekrana suse duzeltmek ucun istifade olunan avadanliq Faradeyin birinci kimyevi isi Hemfri Devinin komekcisi olmaq idi O xususile xlorun oyrenilmesinde istirak edirdi iki yeni xlor ve karbon birlesmesini kesf etdi O Con Dalton terefinden ilk defe qeyd edilen bir fenomen olan qazlarin diffuziyasi ile bagli ilk tecrubeler de aparmisdir Bu fenomenin fiziki cehetden ehemiyyeti Tomas Qraham ve Cozef Losmidt terefinden daha dolgun formada askar edildi Faradey bir nece qazi mayelesdirmeye muveffeq oldu 49 polad erintilerini arasdirdi ve optik meqsedler ucun nezerde tutulmus bir nece yeni suse novu istehsal etdi Bu agir eyneklerden birinin numunesi sonradan tarixi baximdan ehemiyyetli oldu suse bir maqnit sahesine yerlesdirildiyi zaman Faradey isigin qutblesme mustevisinin firlanmasini teyin etdi Bu numune eyni zamanda bir maqnit qutbleri terefinden itelenen ilk madde idi Faradey rahat bir istilik menbeyi kimi dunyanin her yerinde elm laboratoriyalarinda praktik olaraq istifade olunan Bunsen yandiricisinin ilkin formasini icad etdi 50 51 O kimya sahesinde seyle calisdi benzol onu hidrogenin bikarbureti adlandirdi kimi kimyevi maddeler ve xlor kimi mayelesdirici qazlar askar etdi Qazlarin mayelesdirilmesi onlarin cox asagi qaynama noqtesine malik olan mayelerin buxarlari oldugunu mueyyen etmeye komek etdi ve molekulyar birlesme anlayisina daha tutarli bir esas verdi 1820 ci ilde Faradey karbon ve xlordan heksaxloretan ve tetraxloretilen den hazirlanan birlesmelerin ilk sintezi barede melumat verdi ve novbeti il neticeleri nesr etdirdi 52 53 O 1810 cu ilde Hemfri Devi terefinden kesf edilmis xlor klatrat hidratinin terkibini de teyin etdi 54 55 Faradey eyni zamanda elektroliz qanunlarinin kesfi ve boyuk hissesi Uilyam Uel terefinden ireli surulen anod katod elektrod ve ion kimi terminlerin populyarlasdirilmasinda da boyuk rol oynayir 56 Faradey sonralar metal nanohissecikler haqqinda melumat veren ilk sexs idi 1847 ci ilde qizil kolloidlerin optik xususiyyetlerinin muvafiq toplu metal xususiyyetlerinden ferqli oldugunu askar etdi Bu yeqin ki kvant olcusunun tesirlerinden xeber veren ilk musahide idi ve nanoelmin dogulusu hesab edile biler 57 Elektrik ve maqnetizm Redakte Faradeyin elektromaqnit firlanma tecrubesi 1821 ci il 58 Faradeyin 1831 induksiyasini numayis etdiren tecrubelerinden biri Maye batareya sagda kicik bir rulon A vasitesile elektrik cereyani gonderir Boyuk bir rulonda B kocuruldukde ve ya kenarda olduqda onun maqnit sahesi galvanometr G terefinden tesbit edilen bobinde bir anliq gerginliye sebeb olur Faradey en cox elektrik ve maqnitle bagli gorduyu isleri ile taninir Qeyde alinmis ilk tecrubesi yeddi diskli sink ortuk parcasi ust uste yigilmis yeddi qepik ve aci duz ile nemlendirilmis yeddi kagiz parcasi ile voltak yiginin qurulmasi idi 1821 ci ilde danimarkali fizik ve kimyaci Hans Ersted elektromaqnetizm fenomenini kesf etdikden qisa bir muddet sonra Devi ve ingilis alimi Uilyam Hayd Uollaston elektrik muherriki hazirlamaga calisdilar amma ugurlu olmadilar 12 Faradey problemi onlarla muzakire ederek elektromaqnit firlanma adlandirdigi motoru istehsal etmek ucun iki cihaz hazirlamaga basladi Bunlardan biri indi homopolar muherriki kimi taninan cihaz icine maqnit qoyulmus cive hovuzuna uzadilan bir telin etrafindaki dairevi maqnit quvvesi vasitesile fasilesiz bir dairevi herekete sebeb oldu tel kimyevi bir batareyadan cereyan alarsa maqnit etrafinda firlanardi Bu tecrube ve ixtiralar muasir elektromaqnit texnologiyasinin esasini teskil etdi Faradey heyecan icinde Uollaston ve Deviye melumat vermeden neticeleri derc etdi Bu alimler arasinda mubahiseye sebeb oldu Kral Cemiyyeti icerisinde meydana gelen mubahise Faradeyin meslehetcisi oldugu Devi ile munasibetini gerginlesdirdi ve yeqin ki Faradeyin bir nece il elektromaqnit tedqiqatlarinda istirakina mane olan diger fealiyyetlere teyin olunmasina komek etdi 59 60 1821 ci ildeki ilk kesfinden sonra Faradey materiallarin elektromaqnit xususiyyetlerini arasdiraraq ve lazimi tecrube toplayaraq laboratoriya isine davam etdi 1824 cu ilde bir maqnit sahesinin ona bitisik teldeki cereyanin axinini tenzimleyib tenzimlemediyini oyrenmek ucun bir dovre qurdu ancaq bele bir elaqe tapmadi 61 Bu tecrube uc il evvel eyni neticeleri veren isiq ve maqnitlerle aparilan oxsar isi izledi 62 63 Faradey novbeti yeddi il erzinde vaxtinin coxunu gelecekde isigi maqnite baglayan arasdirmalarinda istifade edeceyi optik keyfiyyetli agir susenin qurgusun borosilikatinin 64 formulunu mukemmellesdirmeye serf etdi 65 O bos vaxtlarinda optika ve elektromaqnetizm movzusunda eksperimental islerini nesr etdirmeye davam etdi Devi ile birlikde Avropa boyunca etdiyi seyahetlerde tanis oldugu ve elektromaqnetizm uzerinde calisan elm adamlari ile yazismalar apardi 66 Devinin olumunden iki il sonra 1831 ci ilde elektromaqnit induksiyasini kesf etdiyi bir sira boyuk tecrubelere basladi 28 oktyabr 1831 ci ilde oz laboratoriya gundeliyine Kral Cemiyyetinin boyuk maqniti ile coxlu tecrubeler apardigini yazdi 67 Faradeyin esas kesfi meftilin izolyasiya edilmis iki burumunu demir bir halqaya dolayanda ve bir burumdan bir cereyan kecdikden sonra diger burumda azmuddetli cereyan meydana geldiyini gorende meydana geldi 12 Indi bu fenomen induktivlik kimi taninir 68 Demir halqa burum aparati hele de Kral Institunda numayis etdirilir O sonraki sinaqlarinda eger bir maqniti bir tel halqasindan kecirse hemin telde elektrik cereyani axdigini gordu Halqa sabit bir maqnit uzerinde hereket etdirilende de cereyan axdi Onun numayisleri deyisen bir maqnit sahesinin elektrik sahesi meydana getirdiyini subut etdi bu elaqe riyazi cehetden Ceyms Klark Maksvell terefinden Faradey qanunu kimi modellesdirildi sonradan dord Maksvell tenliklerinden biri oldu ve daha sonra bu gun sahe nezeriyyesi olaraq taninan umumilesdirmeye cevrildi 69 Sonralar o askar etdiyi prinsiplerden muasir elektrik generatorlarinin ve elektrik muherriklerinin ecdadi olan elektrik dinamikasinin qurulmasi ucun istifade edecekdi 70 O 1832 ci ilde elektrik enerjisinin esas tebietini arasdirmaga yonelmis bir sira tecrubeleri basa catdirdi elektrostatik cazibe elektroliz maqnetizm ve s kimi fenomenlerini yaratmaq ucun statik batareyalar ve heyvan elektrikleri nden istifade etdi O dovrun elmi movqeyinin ziddine elektrik enerjisinin muxtelif novleri arasindaki bolunmelerin aldadici oldugu neticesine geldi Faradey bunun evezine sadece bir elektrik oldugunu kemiyyet ve intensivliyin deyisen deyerlerinin cereyan ve gerginlik ferqli fenomen qruplarini meydana getireceyini ireli surdu 12 Diamaqnetizm Redakte 1831 ci ilde qurulan Faradey diski ilk elektrik generatoru idi At sekilli maqnit A disk D vasitesile bir maqnit sahesi yaratdi Disk cevrildikde bu merkezden halqaya radikal olaraq bir elektrik cereyani getirmisdir Cereyan yay surusme yayi kontakti m xarici dovre vasitesile axdi ve ox vasitesile disk merkezine kecdi Faradeyin demir uzuk rulon aparatinin diaqrami Faradey 1845 ci ilde diamaqnetizm 71 ve 1847 ci ilde ise paramaqnetizmi kesf etmis 72 maqnit xasselerine gore maddeleri iki qrupa bolmusdur Maddelerin dielektrik xasselerini tedqiq etdikden sonra o qazlarda elektrik bosalmasini oyrenmeye baslayir Bu tecrubelerden boruda katod yaxinligindaki fezada qaranliq fezanin alindigini musahide edir Belelikle Faradey qazlarda elektrik bosalmasinin esasini qoymus olur ki bu da fizikanin cox muhum sahelerinin elektronika rentgenofizika radioaktivlik ve s sonraki inkisafina komek edir Faradey karyerasinin sonuna yaxin elektromaqnit quvvelerinin elektrik keciricisinin etrafindaki bos saheye yayildigini teklif etdi 69 Bu fikir diger elm adamlari terefinden redd edildi Faradey teklifinin sonda elmi cemiyyet terefinden qebul edilmesini gorecek qeder yasamadi Faradeyin yuklu cisimlerden ve maqnitlerden yayilan cereyan xetleri anlayisi elektrik ve maqnit sahelerinin gorunusunu elde etmeye yol acdi bu konseptual model 19 cu esrin qalan hissesinde muhendislik ve senayeye hakimlik eden elektromexaniki cihazlarin ugurlu sekilde inkisafi ucun vacib idi 1845 ci ilde Faradey bir cox materialin maqnit sahesinden zeif bir itkiye meruz qaldigini kesf etdi bu fenomeni diamaqnetizm adlandirdi 73 Faradey hemcinin kesf etdi ki xetti qutblu isigin qutblesme mustevisi isigin hereket etdiyi istiqamete uygun xarici bir maqnit sahesinin tetbiqi ile dondurule biler 1846 ci ilde Faradey optik ve elektromaqnit hadiseler arasindaki elaqenin varligini isbat etmisdir 74 O musahide edir ki optik feal olmayan maddeler maqnit sahesinin tesiri ile polyarlasma mustevisini firlatma qabiliyyeti elde edir Indi buna Faradey effekti deyilir 69 1845 ci ilin sentyabrinda qeyd defterinde bele yazmisdi Nehayet ki maqnetik bir eyri ve ya quvve xettini isiqlandirmagi ve isiq suasini maqnitlesdirmeyi bacardim 75 Faradey sonraki heyatinda 1862 ci ilde ferqli isiq deyismesi spektral xetlerin tetbiq olunan maqnit sahesi ile deyisdirilmesini arasdirmaq ucun spektroskopdan istifade etdi Bununla bele istifade ede bileceyi avadanliq spektral deyisikliyi mueyyenlesdirmek ucun kifayet deyildi Piter Zeyeman daha sonra hemin fenomeni arasdirmaq ucun tekmillesdirilmis aparatdan istifade ederek 1897 ci ilde neticelerini derc etdi ve 1902 ci ilde ugurlarina gore fizika uzre Nobel mukafati aldi Zeyeman hem 1897 ci ilde yazdigi meqalesinde 76 hem de Nobel nitqinde 77 Faradeyin isine istinad etmisdir Faradey qefesi Redakte Faradey 1845 ci ilde istifade etdiyi bir nov suse cubugu tutaraq dielektrik materialin isiga tesirini gosterir 78 Faradey sagda ve Con Danyel solda elektrokimya quruculari Statik elektrik haqqindaki isinde Faradeyin buz vedresi tecrubesi yukun sadece yuklenmis bir elektrik keciricisinin xaricine yerlesdirildiyini ve xarici yukun keciricinin icerisindeki hec bir seye tesir etmediyini gosterdi Bunun sebebi xarici yuklerin onlardan gelen daxili sahelerin bir birini legv etmesi seklinde bolusdurulmesidir Bu qoruyucu effekt indi Faradey qefesi kimi taninan seyde istifade olunur 69 Kral Institutu ve ictimai xidmet RedakteFaradey Boyuk Britaniya Kral Institutu ile uzun muddet elaqede oldu 1821 ci ilde Kral Institutunda idare rehberinin komekcisi vezifesine teyin edildi 79 1824 cu ilde Kral Cemiyyetinin uzvu secildi 25 1825 ci ilde Kral Institutu Laboratoriyasinin direktoru oldu 79 Faradey alti il sonra 1833 cu ilde muhazire oxumaq ohdeliyi olmadan Boyuk Britaniyanin Kral Institutunda vezifeye teyin olunan ilk kimya professoru oldu Onun hamisi ve muellimi Faradey ucun Kral Institutunda vezife yaradan Con Fuller idi 80 Kral Institutunda kimya elektrik ve maqnetizm kimi sahelerde apardigi elmi arasdirmalardan elave Faradey ozel muessiseler ve Ingiltere hokumeti ucun cox sayda ve cox vaxt aparan xidmeti layiheler heyata kecirmisdir Bura komur medenlerinde bas veren partlayislarin arasdirilmasi mehkemede tecrubeli sahid olmaq ve Cans Qardaslari nin texminen 1853 cu il iki muhendisi ile birlikde onlarin mayaklari ucun teleb olunan yuksek keyfiyyetli optik susenin hazirlanmasi daxil idi O 1846 ci ilde Carlz Layel ile birlikde Hansveldeki komur medeninde bas veren ve 95 meden iscisinin olumune sebeb olan ciddi partlayis haqqinda uzun ve etrafli bir hesabat hazirladi Onlarin hesabati cox diqqetle aparilmis mehkeme arasdirmasi idi ve komur tozunun partlayisin siddetini artirdigini gosterdi Hesabat sahibkarlara komur tozu partlayislarinin tehlukesi ile elaqedar xeberdarliq etmis olmaliydi lakin riske 60 ilden cox muddet erzinde 1913 cu il Senqhenid medenindeki felakete qeder ehemiyyet verilmedi Denizciliye boyuk maragi olan bir xalqin hormetli elm adami olan Faradey mayaklarin insasi ve istifadesi gemilerin dibini korroziyadan qorumaq kimi layihelere hedden cox vaxt serf etdi Onun emalatxanasi hele de Chain and Buoy Magazasinin ustundeki Trinity Buoy Wharf da mayaklar ucun elektrik isiqlandirmasi sahesindeki ilk tecrubeleri heyata kecirdiyi Londonun yegane mayakinin yaninda yerlesir 81 Faradey indi etraf muhit elmi ya da muhendislikle elaqeli seylerde de feal idi Suonsideki senaye cirkliliyini arasdirdi ve Royal Mint de havanin cirklenmesi ile elaqedar ondan meslehet alindi 1855 ci ilin iyul ayinda Faradey Temza cayinin cirkli veziyyeti ile elaqedar Taymsa The Times a mektub yazdi bu da Punch da tez tez tekrarlanan cizgi filminin cekilmesi ile neticelendi Hemcinin bax The Great Stink Maykl Faradey Ata Temza ile gorusur 21 iyul 1855 1800 cu illerin ortalarin Mayak Faradey 1851 ci ilde Londonda kecirilen Boyuk Sergi ucun eksponatlarin planlasdirilmasina ve deyerlendirilmesine komek etdi O hemcinin London Milli Qalereyasi senet kolleksiyasinin temizlenmesi ve qorunmasi barede meslehet verdi 1857 ci ilde Milli Qalereya Sayt Komissiyasinda xidmet etdi 82 83 Tehsil Faradeyin xidmet sahelerinden biri idi o 1854 cu ilde Kral Institutunda bu movzuda muhazire soyledi 84 1862 ci ilde Boyuk Britaniyada tehsil haqqindaki fikirlerini soylemek ucun Dovlet Mektebleri Komissiyasinin qarsisina cixdi Faradey xalqin ruhun stolu cevirmesi hipnoz ve ruh cagirma 85 seanslari kimi seylere olan heyranligini menfi qiymetlendirdi Hem xalqi hem de onun tehsil sistemini tenqid etdi 86 Faradey 1856 ci ilde Kral Institutunda Milad muhaziresi oxuyur Faradeyin masa donusune ideomotor tesirini eksperimental numayis etdirmek ucun aparati Meshur Milad muhazirelerinden evvel Faradey 1816 ci ilden 1818 ci ile qeder muhazirelerinin keyfiyyetini yaxsilasdirmaq ucun Seher Felsefi Cemiyyetinde kimyadan muhazireler soylemisdir 87 Faradey 1827 1860 ci iller arasinda Londondaki Kral Institutunda gencler ucun bu gun de davam eden on doqquz muhazirelik silsile Milad muhaziresi verdi Faradeyin Milad muhazirelerinin meqsedi xalqi heveslendirmek umidi ile onlara elm bexs etmek ve Kral Institutu ucun gelir elde etmek idi Bunlar Londonun nezdinde sosial teqvimde diqqetelayiq hadiseler idi Yaxin dostu Benjamin Abbottaya bir nece mektub yazarken muhazire seneti ile bagli tovsiyelerini bele tesvir etdi Faradey baslangicda bir alov yandirilmali ve zeiflemeyen bir ezemetle sona qeder qorunub saxlanmalidir 88 Muhazireleri sen ve genclere aid idi Dinleyicileri qarsisinda sabun kopuklerini muxtelif qazlarla doldurmaqdan maqnetik olub olmadigini mueyyen etmek ucun memnunluq duyur qutblu isiqlarin zengin renglerine heyran qalirdi amma muhazireler hem de derin felsefi xarakter dasiyirdi Muhazirelerinde dinleyicilerini tecrubelerinin mexanikliyi haqda dusunmeye cagirirdi Cox yaxsi bilirsiniz ki buz suyun ustunde uzur Buz ne ucun uzur Dusunun bunu ve felsefi mulahizeler yurudun 89 Onun movzulari kimya ve elektrikden ibaret idi Bunlara daxil idi Kimyanin esaslari 1841 Elektrikin ilkin prinsipleri 1843 Bir samin kimyevi tarixi 1848 Celbedici quvveler 1851 Voltaik elektrik 1853 Yanmanin kimyasi 1854 1855 ci il Umumi metallar ferqli xususiyyetleri 1855 Statik elektrik 1857 Metalik xususiyyetler 1858 Muxtelif materiya quvveleri ve onlarin bir birilerine munasibetleri 1859 90 Xatireler Redakte Maykl Faradey heykeli Savoy Place London Heykelteras Con Henri Foley RA 1876 ci ilde Kral Incesenet Cemiyyeti terefinden Londonun Marylebone 48 Blandford kucesinde qurulmus lovhe Faradeyin heykeli Muhendislik ve Texnologiya Institutunun heyetinde Londonun Savoy erazisinde yerlesir Mmemar Rodni Qordon terefinden tertib edilmis ve 1961 ci ilde tamamlanan Maykl Faradey Memoriali Nevington Butsda Faradeyin dogum yeri yaxinliginda yerlesen Fil ve Qala spiralvari sistemindedir Faradey mektebi Trinity Buoy Varf da yerlesir emalatxanasi hele de Chain and Buoy magazasinin ustunde Londonun yegane mayakinin yaninda yerlesir 91 Faradey Baglari dogma yeri olan Nevington Butsdan cox da uzaq olmayan Volvorsda kicik bir parkdir Bura London Borough of Southwark da Faradeyin yerli meclis otaginda yerlesir Maykl Faradey Ibtidai mektebi Volvorsda Aylesberi Mulkiyyetinde yerlesir 92 93 Institutun elektrik muhendisliyinin sobelerine ev sahibliyi eden London Cenbi Sahil Universitetindeki bir bina Faradeyin Nevington Butsda doguldugu yere yaxin olduguna gore Faradey qanadi adlanir 1960 ci ilde Lafbra Universitetindeki bir salona Faradeyin adi verildi 94 Yemek salonunun girisinde bir elektrik transformatorunun simvolu tesvir edilmis burunc tokme icerisinde bir portret asilmisdir her ikisi Faradeyin serefinedir Edinburq Universitetinin elm ve muhendislik kampusundaki sekkizmertebeli bina elece de Brunel Universitetinde bu yaxinlarda tikilmis bir salon Suonsi Universitetindeki esas muhendislik binasi ve Simali Illinoys Universitetindeki telim ve tecrubi fizika binasi Faradeyin adini dasiyir Antarktidadaki kecmis Ingiltere Faradey Stansiyasi onun adina idi Faradeyin adini dasiyan kucelere Britaniyanin bir cox seherinde meselen London Fife Svindon Basinqstok Nottinqem Uitbi Kirkbi Krouli Nyuberi Suonsi Aylesberi ve Stiveneyc elece de Fransa Paris Almaniya Berlin Dahlem Hermsdorf Kanada Kvebek seheri Kvebek Derin Cay Ontario Ottava Ontario ve Amerika Birlesmis Statlarinda Reston Virciniya rast gelmek olar 1876 ci ilde teqdim edilen Kral Incesenet Cemiyyeti Londonun Merilebon semtindeki 48 Blandford kucesinde Faradeyi tenteneli sekilde yad edir 95 1991 ci ilden 2001 ci ile qeder Faradeyin sekli Ingiltere Bankinin buraxdigi Seriya E 20 eskinaslarin eks terefinde yer aldi Kral Institutunda maqneto elektrik qigilcim cihazi ile muhazire oxudugu zaman portreti cekildi 2002 ci ilde Faradey Ingilterede kecirilen sesvermeden sonra BBC nin 100 En Boyuk Britaniyalilar siyahisinda 22 ci yere layiq goruldu 96 Faradey Elm ve Din Institutu adini eqidesini elmi arasdirmalarinin ayrilmaz hissesi kimi goren alimden alir Institutun loqosu da Faradeyin kesflerine esaslanir 97 Bu 2006 ci ilde akademik arasdirma aparmaq elm ve din arasindaki qarsiliqli anlasmani inkisaf etdirmek ve her iki movzuda ictimai anlayisi celb etmek ucun Con Templton Fondu terefinden verilmis 2 milyon ABS dollari mebleginde qrant ile yaradildi 98 99 Faradeyin heyati ve elektromaqnitikaya verdiyi tohfeler 2014 cu ilde Amerikanin elmi senedli seriyasi olan Cosmos A Spacetime Odyssey Fox ve National Geographic Channel da yayimlanan Elektrik oglani adli onuncu bolumun esas movzusu idi 100 T H Hakslinin nevesi Metyu Arnoldun neticesi Culian Hakslinin qardasi ve Endru Hakslinin atabir qardasi olan edib Oldos Haksli de elm sahesinde tecrubelidi O Pietramalada bir gece adli bir essesinde Faradey haqqinda yazir O hemise tebii filosofdur Onun yegane meqsedi ve maragi heqiqeti tapmaqdir Eger Sekspir bele olmaq sansim olsa dusunurem ki yene de Faradey olmagi secerdim 101 Mukafatlari Redakte1824 cu ilde o Zadeganlar Cemiyyeti ne uzv secilir 1832 ve 1838 ci illerde o bu cemiyyet terefinden iki defe Coley medali 1835 ve 1846 ci illerde ise iki defe Royal medali ve 1846 ci ilde Rumford medali ile teltif olunmusdur Faradey mukafatlari ve medallari RedakteBoyuk elmi tohfelerinin serefine ve xatiresine bir sira qurumlar onun adindan mukafatlar yaratdilar Buraya daxildir IET Faradey medali London Kral Cemiyyeti Michael Faradey mukafati 102 Fizika Institutu Maykl Faradey medali ve mukafati 103 Kral Kimya Cemiyyeti Faradey Muhazire Mukafati 104 Hemcinin bax RedakteElektrik tutumu FaradMenbe RedakteJohn Tyndall Faraday und seine Entdeckungen Vieweg Braunschweig 1870Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 Gershun A L Faradej Mihail rus Enciklopedicheskij slovar SPb Brokgauz Efron 1902 T XXXV S 299 301 1 2 3 4 5 6 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 1 2 3 4 5 6 MacTutor History of Mathematics archive 1 2 3 Faraday Michael ing Encyclopaedia Britannica 11 NYC 1911 1 2 J T l Faraday Michael DNB00 ing Dictionary of National Biography L Stephen S Lee London Smith Elder amp Co 1885 Vol 18 P 190 202 1 2 Academy of Sciences of Turin 1757 Oxford Dictionary of National Biography ing C Matthew Oxford OUP 2004 NNDB ing 2002 Kshamata Muktavat A K Upadhyaya 2010 Applied Physics Nyu Dehli K International Pvt Ltd seh 363 ISBN 9789380578002 Mary Bellis 30 dekabr 2018 A Timeline of Events in Electromagnetism ing thoughtco com 2019 10 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 1 2 3 Hugh Chisholm 1911 1911 Encyclopaedia Britannica Faraday Michael Cambridge University Press seh 173 175 1 2 3 4 Archives Biographies Michael Faraday ing theiet org 2019 11 28 tarixinde arxivlesdirilib Edmund Wong 1911 Post Punk Perception Living in the Social Milieu Indiana Xlibris Corporation seh 140 ISBN 9781483672748 Nancy Atkinson 3 mart 2014 Who Discovered Electricity ing universetoday com 2018 08 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 Francis A Carey 11 oktaybr 2019 Benzene Benzol britannica com ing Encyclopedia Britannica 2019 12 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 William Harris 11 oktaybr 2019 Benzene Benzol science howstuffworks com ing HowStuffWorks 2019 12 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 Gloria Lotha 22 iyul 2019 Bunsen burner britannica com ing Encyclopedia Britannica 2016 06 29 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 Serguei N Lvov 2014 Introduction to Electrochemical Science and Engineering Florida CRC Press seh 35 ISBN 9781466582859 Faradays Laws of Electrolysis First and Second Laws Equations amp Definition Electrical4U ing electrical4u com 13 yanvar 2019 2019 12 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 John C H Spence 2003 Lightspeed The Ghostly Aether and the Race to Measure the Speed of Light Oksford Oxford University Press seh 97 ISBN 9780198841968 Harry C Kelly 1941 A Textbook in Electricity and Magnetism 2 ABS J Wiley amp Sons Incorporated seh 335 Ceyms Maksvell D Niven 2003 Ceyms Maksvelin Elmi Senedleri 2 ABS Dover Publications seh 360 ISBN 9780486495613 Robin Aryanrhod Ceyn Qlison 10 noyabr 2003 Eynsteynin qehremanlari ing smh com 2019 11 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 noyabr 2019 C N R Rao 2000 Kimyani anlamaq Universities Press seh 281 ISBN 9788173712500 1 2 3 Frank A J L James Faraday Michael 1791 1867 Oksford Oxford University Press James R Osgood 1873 Every Saturday A Journal of Choice Reading Cambridge seh 175 183 Cofriy N Kantor Geoffrey N Cantor 1991 Michael Faraday Sandemanian and Scientist A Study of Science and Religion in the Nineteenth Palgrave Macmillan seh 57 58 ISBN 9780312066697 Michael Faraday ing answers com 2019 11 28 tarixinde arxivlesdirilib Lovhe Maykl Faradey ing londonremembers com 2019 11 28 tarixinde arxivlesdirilib Alis Yenkinz Alice Jenkins 2007 Michael Faraday s Mental Exercises An Artisan Essay Circle in Regency London Liverpool University Press seh 8 ISBN 9781846313554 Con H Lenhard John H Lienhard 1997 Maykl Faradey ing londonremembers com 2019 11 28 tarixinde arxivlesdirilib Con H Lenhard John H Lienhard 1997 744 Ceyn Mersetin kitablari ing londonremembers com 2019 11 28 tarixinde arxivlesdirilib J M Tomas 1991 Michael Faraday and The Royal Institution The Genius of Man and Place PBK CRC Press seh 17 ISBN 9780750301459 Cofriy N Kantor Geoffrey N Cantor 1991 Michael Faraday Sandemanian and Scientist A Study of Science and Religion in the Nineteenth Palgrave Macmillan seh 59 ISBN 9780312066697 Cofriy N Kantor Geoffrey N Cantor 1991 Michael Faraday Sandemanian and Scientist A Study of Science and Religion in the Nineteenth Palgrave Macmillan seh 41 43 60 64 ve 277 280 ISBN 9780312066697 Ceyms Elmez James Elmes 1831 London ve onun etraflarinin Topoqrafik lugeti A Topographical Dictionary of London and Its Environs Whittaker Treacher and Arnot seh 330 Cim Baqqot JIM BAGGOTT 21 sentyabr 1991 Maykl Faradey mifi Maykl Faradey tekce Ingilterenin en boyuk sinaqcilarindan biri deyildi Insana ve isine yaxindan baxmaq onun agilli bir nezeriyyeci oldugunu da gosterir ing newscientist com 2019 11 28 tarixinde arxivlesdirilib Krista Vest 2013 hhttps books google az books redir esc y amp hl ru amp id yZXnAgAAQBAJ amp q 81 v snippet amp q 81 amp f false The Basics of Metals and Metalloids The Rosen Publishing Group seh 81 ISBN 9781477727225 Todd Timmons 2014 Makers of Western Science The Works and Words of 24 Visionaries from Copernicus to Watson and Crick McFarland seh 127 ISBN 9780786491155 Ann Lamont Michael Faraday God s power and electric power ing creation com 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 dekabr 2019 United States Congress Senate Committee on Foreign Relations Subcommittee on International Organization and Disarmament Affairs 1969 Strategic and Foreign Policy Implications of ABM Systems Hearings Before the United States Senate Committee on Foreign Relations Subcommittee on International Organization and Disarmament Affairs Ninety First Congress U S Government Printing Office seh 536 John Hall Gladstone 1872 Michael Faraday Macmillan and Company seh 53 M Faraday 1791 1867 ing dwc knaw nl Istifade tarixi 5 dekabr 2019 Chemical Achievers The Human Face of the Chemical Sciences 1997 Mary Ellen Bowden Chemical Heritage Foundation seh 30 ISBN 9780941901123 Michael Faraday ing twickenham museum org Istifade tarixi 5 dekabr 2019 Krista Vest 2013 The Basics of Metals and Metalloids The Rosen Publishing Group seh 81 ISBN 9781477727225 Croddy Eric Wirtz James J 2005 Weapons of Mass Destruction Nuclear weapons ABC CLIO seh 86 ISBN 9781851094905 Michael Faraday lived here 1858 1867 ing Open Plaques Istifade tarixi 5 dekabr 2019 Brother Walsh James J Potamian 2018 Makers of Electricity BoD Books on Demand seh 228 ISBN 9783732641741 ing Journal of Chemical Education 1 aprel 2005 https pubs acs org doi pdfplus 10 1021 ed082p518 bare url missing title Michael Faraday 2015 Chemical Manipulation being instructions to students in Chemistry on the methods of performing experiments of demonstration or of research with accuracy and success Britanskaya biblioteka seh 127 Cadell amp Davies 1822 The Philosophical magazine and journal On two new Compounds of Chlorine and Carbon and on a new Compound of Iodine Carbon and Hydrogen Britanskaya biblioteka seh 337 Micheal Faraday 1859 Experimental Researches in Chemistry and Physics R Taylor and W Francis seh 33 53 ISBN 978 0 85066 841 4 Micheal Faraday 1823 The Quarterly Journal Tom 15 Royal Institution of Great Britain John Murray seh 71 ISBN 978 0 85066 841 4 Micheal Faraday 1859 Experimental Researches in Chemistry and Physics R Taylor and W Francis seh 81 84 ISBN 978 0 85066 841 4 Rosemary G Ehl 1953 Faraday s Electrochemical Laws and the Determination of Equivalent Weights University of Wisconsin Madison seh 81 84 ISBN 978 0 85066 841 4 The Birth of Nanotechnology ing Nanogallery info 2006 2019 12 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 dekabr 2019 Faraday Michael 1844 Experimental Researches in Electricity 2 ISBN 978 0 486 43505 3 See plate 4 James Hamilton 1948 2002 A life of discovery Michael Faraday giant of the scientific revolution Faraday London HarperCollins seh 165 171 183 187 190 Geoffrey Cantor 2016 Michael Faraday Sandemanian and Scientist A Study of Science and Religion in the Nineteenth Century Springer seh 95 ISBN 9781349131310 Silvanus Phillips Thompson 1901 Michael Faraday His Life and Work Cassell and Company seh 231 233 ISBN 9781349131310 Silvanus Phillips Thompson 1901 Michael Faraday His Life and Work Cassell and Company seh 95 ISBN 9781349131310 Silvanus Phillips Thompson 1901 Michael Faraday His Life and Work Cassell and Company seh 91 ISBN 9781349131310 Silvanus Phillips Thompson 1901 Michael Faraday His Life and Work Cassell and Company seh 95 98 ISBN 9781349131310 Silvanus Phillips Thompson 1901 Michael Faraday His Life and Work Cassell and Company seh 100 ISBN 9781349131310 Cofriy N Kantor Geoffrey N Cantor 1991 Michael Faraday Sandemanian and Scientist A Study of Science and Religion in the Nineteenth Palgrave Macmillan seh 233 245 ISBN 9780312066697 978 0 333 58802 4 David Gooding Trevor Pinch Simon Schaffe 1989 The Uses of Experiment Studies in the Natural Sciences Kembric Cambridge University Press seh 212 ISBN 9780521337687 Van Valkenburgh Nooger amp Neville 1992 Basic Electricity Cengage Learning seh 4 93 ISBN 9780790610412 1 2 3 4 Chintamani Nagesa Ramachandra Rao Indumati Rao 2015 Lives and Times of Great Pioneers in Chemistry lavoisier to Sanger World Scientific seh 85 86 ISBN 9789814689069 L Pearce Williams 18 sentyabr 2019 Michael Faraday ing britannica com 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Ole Knudsen 1976 The Faraday Effect and Physical Theory 1845 1873 Springer seh 235 Kokila Manchanda 20 dekabr 2006 Paramagnetism britannica com ing Encyclopedia Britannica Istifade tarixi 17 dekabr 2019 Frank A J L James 2010 Michael Faraday A Very Short Introduction OUP Oxford seh 85 86 ISBN 9780199574315 FARADAY EFFECT Faradey effekti fiberoptics4sale com ing Fosco Connect Istifade tarixi 17 dekabr 2019 Peter Day 1999 The Philosopher s Tree A Selection of Michael Faraday s Writings CRC Press seh 125 ISBN 9780750305709 Pieter Zeeman 11 fevral 1897 The Effect of Magnetisation on the Nature of Light Emitted by a Substance ing Springer Nature Limited 2019 05 02 tarixinde arxivlesdirilib Pieter Zeeman 2 may 1903 Nobel Lecture ing Elsevier Publishing Company Amsterdam 5 December 2019 tarixinde arxivlesdirilib Detail of an engraving by Henry Adlard based on earlier photograph by Maull amp Polyblank ca 1857 National Portrait Gallery UK NPR 1 2 Michael Faraday 1791 1867 corrosion doctors org 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Roger Jones 2009 What s Who A Dictionary of Things Named After People and the People They are Named After Troubador Publishing Ltd seh 74 ISBN 9781848760479 Denis Smith 2001 London and the Thames Valley Thomas Telford seh 74 ISBN 9780727728760 Michael Faraday 1791 1867 ing The London Gazette 16 December 1856 5 December 2019 tarixinde arxivlesdirilib J M Tomas 1991 Michael Faraday and The Royal Institution The Genius of Man and Place PBK CRC Press seh 83 ISBN 9780750301459 Sir Edwin Ray Lankester 1917 Science and Education Lectures Delivered at the Royal Institution of Great Britain London W Heinemann seh 39 74 Silvanus Phillips Thompson 2018 Michael Faraday His Life and Work London Creative Media Partners LLC seh 250 252 ISBN 9780341976806 Silvanus Phillips Thompson 1991 The Correspondence of Michael Faraday 1849 1855 4 London IET seh xxx xxii ISBN 9780863412516 Boon Leong Lan Jeanette B S Lim 5 aprel 2001 Michael Faraday Prince of lecturers in Victorian England ing The Physics Teacher 39 32 2001 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Alan W Hirshfeld 2006 The Electric Life of Michael Faraday Palo Alto Walker amp Company ISBN 9780802714701 Physics Today 21 8 30 1 avqust 1968 https doi org 10 1063 1 3035100 Michael Faraday and the art of lecturing bad url ing The Physics Teacher 39 32 2001 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Royal Institution Christmas Lectures inspiring and educating children and adults alike since 1825 with a break for WWII ing MetaFilter Network Inc 31 dekabr 2010 2017 12 10 tarixinde arxivlesdirilib Stuart Fisher 2012 Rivers of Britain Estuaries Tideways Havens Lochs Firths and Kyles Bloomsbury Publishing seh 231 ISBN 9781408159316 History of Faraday Station F ing 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Karen Fowler Welcome to Michael Faraday Primary School Maykl Faradey Ibtidai mektebine xos geldiniz ing michaelfaradayschool co uk 2019 12 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 Micheal Faraday ing geneticmatrix com 2014 10 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 FARADAY MICHAEL 1791 1867 ing english heritage org uk 2019 12 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 The Top 100 Great Britons ing bbc co uk 4 dekabr 2002 tarixinde arxivlesdirilib archive missing url cite web url The Faraday Institute for Science and Religion ing faraday institute org 2019 12 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 dekabr 2019 Faraday Institute for Science and Religion Interdisciplinary Research and Projects John Templeton Foundation ing templeton org 11 yanvar 2012 tarixinde arxivlesdirilib archive missing url cite web url accessdate missing url The Faraday Institute for Science and Religion ing st edmunds cam ac uk 13 dekabr 2009 tarixinde arxivlesdirilib archive missing url cite web url accessdate missing url Dennis Overbye 3 mart 2014 A Successor to Sagan Reboots Cosmos ing NewYork Times Istifade tarixi 5 dekabr 2019 Susan Ratcliffe 2016 Aldous Huxley 1894 1963 ing Oxford University Press 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 dekabr 2019 Michael Faraday Prize and Lecture ing royalsociety org 2016 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 dekabr 2019 Michael Faraday Medal and Prize ing Institute of physics 2016 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 dekabr 2019 Faraday Lectureship Prize ing Institute of physics 2016 2019 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 dekabr 2019 Xarici kecidler RedakteMichael Faraday Kimdir How Michael Faraday Changed the World with a Magnet Maykl Faradey Dunyani maqnit ile nece deyisdi Michael Faraday the Father of Electricity Maykl Faradey Elektriyin atasi The First Electric Motor Ilk Elektrik Motoru Elektromaqnit induksiya Faraday s motor Faradey motoru Michael Faraday 1791 1867 Maykl Faradey Michael Faraday 1791 1867 Maykl Faradey Gorkemli fiziklerMenbe https az wikipedia org w index php title Maykl Faradey amp oldid 5959429, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.