fbpx
Wikipedia

Rusiya coğrafiyası

Rusiya coğrafiyası (rus. География России) — Rusiya Federasiyası coğrafiyası.

Rusiya coğrafi xəritəsi

Rusiya — Avropanın şərqində, Asiyanın şimalında yerləşən və Avrasiyanın ¹∕₉ hissəsini əhatə edən qitələrarası ölkədir. Ölkənin Avropa hissəsinə Ural dağlarının qərbi, Asiya hissəsinə Uralın şərqindən Uzaq Şərqə qədər olan ərazilər daxildir. 17,075,400 km² ərazisi olan Rusiya sahəsinə görə dünyanın ən böyük ölkəsidir. Rusiyada 23 UNESCO Dünya İrsi, 40 UNESCO-nun biosfer ehtiyatı, 41 Milli park, 101 qoruğu var. Rusiya, 41° Ş və 82 °C en dairələri ilə 19° Ş və 169° Q uzunluqları arasında yer alır.

İnzibati bölgü

Rusiya Federasiyası ərazisinin böyüklüyünə görə dünyada birinci yeri tutur. Ərazisinin 1/4-i Avropanın, 3/4-ü isə Asiyanın payına düşür. Avropa hissəsinə Şərqi Avropa düzənliyinin böyük hissəsi, Böyük Qafqaz dağlarının şimal yamacları və Ural, Asiya hissəsinə isə Sibir və Uzaq Şərq daxildir. Ərazisinin 3/4-ü düzənlik, 42%-i meşələrlə örtülü və 40%-i kənd təsərrüfatına yararlıdır. Ölkənin şimal sahilləri Şimal Buzlu okeanının, şərq sahilləri Sakit okeanın, şimal-qərb və cənub-qərb sahilləri isə Atlantik okeanının dənizləri ilə əhatə edir. 2014-cü ilin məlumatına əsasən, Rusiya Federasiyasına 85 subyekt daxildir: 22 respublika, 9 diyar, 46 vilayət, 4 muxtar dairə və 1 muxtar vilayət vardır. Moskva, Sankt-PeterburqSevastopol federal əhəmiyyətə malik şəhərlər, yəni Rusiya Federasiyasının ayrı-ayrı subyektləridir.

Avropa hissəsi

Rusiyanın ərazisinin 25%-i, əhalisinin, sənaye və kənd təsərrüfatı məhsullarının 80%-i Avropa hissəsinin payına düşür. Mərkəzi Rusiyanın ən iri şəhərləri Moskva, Sankt-Peterburq, Nijni-Novqoroddur. Tərkibində 3 muxtar respublika yerləşir:

  1. Mari El Respublikasında kartof, kətan, çovdar becərilir, südlük-ətlik heyvandarlıq və donuzçuluq inkişaf edib.
  2. Mordva Respublikasında meşə-kimya sənayesi inkişaf edib. Darı-çovdar və vələmir əkilir.Heyvandarlıq inkişaf edib.
  3. Çuvaş Respublikası türkdilli xalqlar qrupuna aiddir.İri traktor zavodu var. SES-lərə sahibdir. Elektrotexnika inkişaf edib.

Avropa hissəsinin şimalı

Şimal Buzlu okeanının qərb sahillərini əhatə edir.İri və rəngarəng təbii resurs potensialına malikdir.Meşə sənayesi rayonun ənənəvi sahələrindəndir.Rayonun tərkibində 2 muxtar respublika var:

  1. Karelya Respublikası əsasən meşə sənayesi, dəmir filizi hasilatı, müxtəlif maşınqayırma sahələri üzrə ixtisaslaşmışdır.
  2. Komi Respublikasında yanacaq-energetika sənayesimeşə sənayesi kompleksləri inkişaf edib.

Avropa hissəsinin cənubu

Şimali Qafqaz nəzərdə tutulur.İri ASK rayonudur. Taxılçılıq, şəkər çuğunduru, günəbaxan əkinləri, üzüm və meyvə bağları, südlük-ətlik heyvandarlıq və zərifyunlu qoyunçuluq inkişaf etmişdir.Rayon ərazisində 7 muxtar respublika var:

  1. Dağıstan Respublikasında bağçılıq, üzümçülük və qoyunçuluq inkişaf edib.Burada 100 mindən çox əhali yaşayır.
  2. Şimali Osetiya-Alaniya Respublikasında əlvan metallurgiya, dağ-mədən sənayesi aparıcı rol oynayır.
  3. Kabarda-Balkarıstan Respublikasında əlvan metal filizləri hasil olunur.Taxılçılıq, bağçılıq və donuzçuluq inkişaf edib.
  4. Adıgey Respublikasında neft və qaz çıxarılsa da, kənd təsərrüfatı üstünlük təşkil edir.
  5. Qaraçay-Çərkəz Respublikasında kənd təsərrüfatı və dağ turizmi inkişaf edib.
  6. Çeçenistan Respublikasının paytaxtı Qroznı şəhəridir. Əhalisi 1 milyona çatır.
  7. İnquşetiya Respublikasının paytaxtı Maqas şəhəridir. Əhalisi 400 min nəfərə çatır.

Avropa hissəsinin şərqi

Volqaboyu və Ural iqtisadi rayonlarını əhatə edir.Ölkənin AvropaAsiya hissəsini birləşdirən yollar buradan keçir.

  • Volqaboyu iqtisadi rayonunun formalaşmasında Volqa çayının müstəsna rolu olmuşdur.Burada iri şəhərlərin demək olarki, hamısı Volqa çayı sahilində yerləşir.Rayonun əhalisi çoxmillətlidir.Rayon ərazisində iki muxtar respublika var:
  1. Tatarıstan respublikası Volqa-Kama su qovşağında əlverişli mövqe tutur.Tatarlar türkdilli xalqdır.Paytaxtı Kazan şəhəridir.Respublikanın güclü xammal ehtiyatı və iqtisadi potensialı var.
  2. Kalmık respublikası aşağı Volqa boyunda yerləşir.Əsasən qoyunçuluq inkişaf edib.

Şəhərlər

146 milyonluq Rusiya əhalisinin 73%-i şəhərlərdə, 27%-i isə kənd yerlərində yaşayır. Hazırda Rusiyanın, Moskva və Sankt-Peterburq olmaq üzrə iki böyük şəhəri vardır.

Təbii ehtiyatları

 
Dünyanın ən böyük neft rezervinə malik ölkələri

Rusiyada taxta-şalban, neft, təbii qaz, kömür, filiz və digər mineral mənbələri daxil olmaqla geniş təbii sərvət ehtiyatlarına malikdir. Dünyanın ən böyük dövləti olan Rusiya dünya üzrə təsdiqlənmiş resursların 21 faizinə sahibdir.

Təbii qaz istehsalında dünyada birinci, neft istehsalında isə ikinci yerdədir.Rusiya 80 milyard barel neftə sahibdir və bu dünya neftinin 4.6 faizini təşkil edir. Neft ehtiyatına görə dünyada 8-cidir. Neft istehsalına görə isə Səudiyyə Ərəbistanından sonra 2-cidir. Rusiyanın təsdiqlənmiş qaz ehtiyatı 47 trilyon m3-dir.Dünya qaz ehtiyatının 27 faizinə sahib olmaqla həm də ən yaxın rəqibi İranı 2 dəfə üstələyir.

Bu ehtiyatlar ölkə ərazisində qeyri bərabər paylanıb. Onun şərq rayonları Qərb rayonlarına nisbətən təbii sərvətlərlə çox zəngindir. Kömür, neftqaz ehtiyatları, filiz sərvətlərinin iri yataqları vardır. Ural da daxil olmaqla Qərb rayonlarının, xüsusilə Mərkəz və Volqaboyunun, Şərqində isə iri kömür hasilatı rayonlarında ekoloji vəziyyət ağırdır. Meşə, su, balıq, xəzdərili heyvanlar ilə zəngindir. Hidroenerji ehtiyatları onun şərq rayonlarda daha geniş yayılmışdır. RF yanacaq, filiz, qiymətli metallar, kimya, duzlar zəngindir. RF-nin təbii ehtiyatları çox zəif mənimsənilmişdir, sadəcə olaraq onları istifadəyə cəlb etmək üçün məaliyyə imkanları çatmır. Gələcəkdə RF təbii sərvətləri bütün dünya üçün böyük əhmiyyət kəsb edə bilər. Hal-hazırda Avropanı qazla təmin etməkdə vacib rol oynayır.

Kənd təsərrüfatı

 
Rostov vilayətində buğda yığımı. Rusiya dünyanın ən böyük çovdar, arpa, əkin qarabaşağı, günəbaxanyulaf ixracatçılarındandır.

Ölkənin kənd təsərrüfatı özünün böyük torpaq ehiyatları və daxili tələbatı fonunda çox da yüksək inkişaf etməyibdir. İslahatlar zəif aparılır, texniki təminatı aşağı səviyyədədir. Hər il ölkəyə xaricdən çoxlu k/t məhsulları və hətta özündə yetişdirilən taxıl idxal edilir. Təbii şəraiti ölkənin geniş ərazisində k/t üçün o qədər də əlverişli deyildir Onun ümumi torpaq fondunun cəmi 13%-i k/t yararlı torpaqlar, 8%-i isə əkirlər. Burada heyvandarlıq sahəsi bitkiçiliyə nisbətən daha yaxşı inkişaf etmişdir.

Taxılçılıq əsas yer tutur. Meşə zonasında boz taxıl növləri – darı, çovdar, arpa, vələmir, qarabaşaq vəs.; meşə-çöl və çöl zonalarında buğda və qarğıdalı əkilir. Taxılçılıq yaz və payızda səpilən zonalara bölünür. Payızlıq qalın qar örtüyü olan Avropa hissəsində, yazlıq şərq rayonlarında yerləşir. Ölkənin bütün əkinçilik zonalarında yayılıb. Bu taxıl növlərinin müxtəlifliyi ilə bağlıdır. Taxılın məhsuldarlığı aşağıdır. İldə 94.0 mln. tona qədər taxıl toplanır. Taxıl rayonlarında məhsuldarlıq 22sen/ha.dır. (2011-cı il). Öz tələbatını ödəmir. Texniki bitkilərdən ən geniş yayılanı şəkər çuğunduru, günəbaxan, kətan lifi, soya, tənbəki və b. 2011-ci ildə kartof 12.7 mln t, şəkər çuğunduru 42.7 mln t, günəbaxan 9 mln t. Istehsal olunub. Şəkər çuğunduru və şəkər istehsalı Mərkəzi Qaratorpaq, Şimali Qafqaz və Altay diyarındadır. 2011-ci ildə 43.0 mln t. şəkər çuğunduru yığılmışdır.

 
Rusiyada donuzçuluq fabriki

Günəbaxan əkinləri əsaən Şimali Qafqazda və Voqaboyundadır. Daha çox rütubət sevən kətan bitkisi (parça və kəndir hazırlanır) əsasən Şimal-Qərb, Şimal və Volqa-Vyatka rayonlarında yerləşir. 9 mln ton məhsul yığlıb. Soya bitkisi Uzaq Şərqin Cənub rayonlarında becərilir. Kartof və tərəvəz əkinlərinin coğrafiyası daha genişdir. Kartof əkinləri RF-nin Avropa hissəsində, tərəvəz Şimali Qafqaz, Mərkəz və Mərkəzi Qaratorpaqda və iri şəhərlərin ətraflarında becərilir.

RF iş adamları Azərbaycanın Samux rayonunda istixanalarda tərəvəz yetişdirmək üçün istehsallar yardılıblar. Bağçılıq RF Avropa hissəsinin Mərkəz və Cənub rayonlarında, Volqaboyunda və b. inkişaf etmişdir. Heyvandarlıq ölkənin k/t məhsullarının 60%-dən çoxunu verir. 2012-ci ilin əvvəllərində iri buynuzlu heyvanların sayı 20 mln, qoyun-keçi 23 mln. baş olub Ən geniş yayılan iri- buynuzlu mal-qara və donuzçuluqdur. Meşə və meşə çöl zonalarında südlük-ətlik, cənub çöl zonalarında ətlik-südlük istiqaməti əsas yer tutur.

Donuzçuluq Mərkəz Qaratorpaq, Şimali Qafqazın Rostov, Krasnodar və Stavrapol ərazilərində və iri şəhərlərin ətraflarında cəmləşmişdir. Qoyunçuluq Şimali Qafqaz, Altay, Şərqi Sibirdə, maralçılıq şimal rayonlarında inkişaf etmişdir. Eyni zamanda Altayda buynuzundan dərman hazırlanan xallı maralçılıq inkişaf etdirilir. Rusiyada xəz-dəri heyvandarlığı şimal və Sibir istiqaməylərində yerləşir. Ölkədə Qara, Xəzər, Baltik dənizinin sahilləri, Şimali Qafqazda olan mineral bulaqlar mühüm kurort-rekreasiya rayonlarıdır. Dağlarda alpinizmin inkişafı üçün əlverişli şərait vardır. Moskva, Sankt-Peterburq, Novqorod və digər qədim şəhərlərdə olan abidələr əsas turizm obyektləridir.

Topoqrafiya

Rusiyanın relyefi, başlıca olaraq cənubunda çöl və şimalında sıx meşə düzənliklərdən ibarətdir. Rusiya dünyadakı əkinə yararlı ərazinin 10%-nə malikdir. Dağ fasilələri cənub sərhədləri boyunca yerləşməkdə olub, Qafqaz və (5642 m ilə Rusiya və Avropanın yüksək nöqtəsi), Altay dağlarını əhat edir. Şərq tərəflərində Verxoyansk sıra dağlarıKamçatka yarımadasında isə bir çox aktiv vulkanlar yer almaqdadır. Ural Dağları, mineral resursları baxımından zəngin olub, Avropa ilə Asiyanın şimal-cənub dekabrını yaradır.

Rusiya, Şimal BuzluSakit Okean, Baltik Dənizi, Azov Dənizi, Qara DənizXəzər Dənizi boyunca 37.000 km uzunluğunda bir sahil zolağına malikdir.

İqlimi

  Əsas məqalə: Rusiya iqlimi

Ölkənin böyüklüyü və dənizdən uzaq bir çox regionun olması nəticəsində tundra və ucqar cənub-şərq bölgələri istisna olmaqla, rütubətli kontinental iqlim ölkənin hər yerində hakimdir. Cənubdakı dağlar, Hind Okeanından gələn isti hava kütlələrinin girişinə mane olur, ölkənin qərb və şimal bölgələri Şimal buzlu və Atlantik okeandan gələn hava kütlələrinə açıqdır.

Şimali Avropa Rusiyası və Sibirin əksəriyyəti yarı arktik iqlimə malikdir. Şimal-şərq Sibirin iç bölgələrdə çox şiddətli soyuqlar olur (əksəriyyətlə Saxa subyektində daha çox soyuq olur və -71.2 °C kimi rekord aşağı temperaturlar müşahidə edilir). Digər bölgələr isə daha mülayimdir. Arktik Okean sahillərində və Rus Arktik Adalarında isə qütb iqlimi hakimdir.

Ölkə ərazisi boyunca demək olar ki, yalnız iki mövsüm olan qış və yay var. Yaz və payız ayları çox qısa sürür. Yaz və qış ayları arasındakı temperatur fərqi olduqca yüksəkdir. Ən soyuq ay Yanvar olub ən isti ay isə İyul aydır.

 
Rusiyanın iqlimi xəritəsi

AtlantikSakit Okeanın mülayim təsirinə malik olması səbəbindən, Avropa Rusiyasındakı bir çox sahədə, Qərbi Sibirin cənubunda və Uzaq Şərqi Rusiyanın cənubunda, MoskvaSankt-Peterburq şəhərləri də daxil olmaqla rütubətli bir kontinental iqlim hökm sürür. (Köppenin Dfb, Dfa, Dwb, Dwa tipləri). Skandinaviya yarımadasıSakit Okean arasındakı Şimali Avropa Rusiyasının çoxu və Sibir yarı arktik bir iqlimə malikdir. Şimal-şərq Sibirin daxili regionlarında son dərəcə şiddətli qış keçir.

Şimal Buzlu okean sahilindəki ərazi zolağı, həm də Arktik adalar qütb iqliminə malikdir (adaların bəzilərində ifrat qütb iqlimi (EF) və bəzi yerlərdə tundra iqlimi (ET)) hökm sürür. Qara dəniz sahilindəki kiçik bir hissə olan Soçi, rütubətli subtropik iqlimə malikdir (Köppenin Cfa tipi). Şərqi SibirUzaq Şərqin bir çox bölgəsində qış yaza nisbətən quru ikən (Dwa, Dwb, Dwc, Dwd tipləri) ölkənin digər bölgələrində isə mövsümlər ərzində bərabər yağış baş verir. Ölkənin bir çox yerində qış yağışları adətən qar kimi düşür. Aşağı Volqa boyu və Xəzər Dənizi sahilindəki region həm də Sibirin cənubdakı bəzi sahələr yarı quraq iqlimə malikdir (BSK).

Rus torpaqlarının təxminən 65%-i permafrost (donmuş torpaq) olaraq vurğulanır.

Günəş şüaları

Rusiyanın ərazisində günəş şüaları qeyri-bərabər paylanır. Günəş şüalarının Rusiyanın bölgələri üzrə paylanması aşağıdakı kimidir:

Meteostansiya Yan Fev Мar Apr Маy İyun İyul Avq Sen Okt Noy Dek İlboyu
Həştərxan 87 107 164 225 295 315 332 310 252 180 84 59 2410
Borzya 152 203 264 267 304 303 276 270 231 226 162 140 2797
Naxodka 203 212 210 202 205 178 167 187 208 213 191 192 2368
Moskva 31 71 127 171 264 276 273 236 144 78 33 19 1723
Murmansk 0 34 121 183 192 228 236 155 90 47 6 0 1292
Petropavlovsk-Kamçatski 105 116 177 192 192 192 171 177 177 158 123 93 1872
Sankt-Peterburq 22 54 124 180 260 276 267 214 129 71 24 12 1633
Sevastopol 62 75 145 202 267 316 356 326 254 177 98 64 2342
Simuşir 31 45 87 117 124 111 102 102 132 130 60 34 1075
Soçi 96 107 146 162 220 258 279 282 225 195 120 87 2177
Xabarovsk 146 184 233 213 242 261 248 217 213 189 159 146 2449
Yakutsk 19 99 233 273 304 333 347 273 174 105 60 9 2229

Turizm

Rusiyada əsas turizm marşrutları qədim şəhərlərdir. Qədim tarix, iqlim müxtəlifliyi, bir çox tarixi və təbii abidələr, dünya miqyaslı İdman və mədəni tədbirlər sayəsində Rusiya dünyada ən populyar turizm istiqamətlərindən biridir — 2013-cü ildə Rusiyaya 28,4 milyon turist gəlmişdir ki, bu da dünyada ən çox ziyarət edilən ölkələr siyahısında 9-cu, Avropada isə 7-ci göstəricidir. Rusiyada həm daxili, həm də xarici turizm artır (Rosturizmin rəsmi məlumatlarına görə, 2014-cü ildən 2015-ci ilə qədər xarici turist axını 5,5% artıb).

Kreml

 
Rusiyanın paytaxtı - Moskvanın mərkəzində yerləşən - Kreml.

Moskva Kremli, Moskvanın mərkəzində yer alan 1495-ci ildə inşası tamamlanan xüsusi kompleksdir. Kompleks Rusiya prezidentinin rəsmi iqamətgah yeridir. Adı "şəhər içində bir qala" mənasına gəlir. SSRİ dövründə baş katiblər, baş nazirlər, prezidentlər, nazirlər və komissarlar kimi yüksək səviyyəli yüksək rütbəli vəzifəliləri qəbul etməkdə istifadə olunurdu. 1990-cı ildə Qırmızı Meydan ilə birlikdə Dünya İrsi olaraq elan edilmişdir.

Peterhof sarayı

 
Rusiyanın ən böyük və ən çox ziyarət 2-ci şəhəri - Sankt-Peterburqda dünya irsi olan Peterhof Sarayı

Peterhof sarayı, Fin körfəzinin cənub sahilində yerləşən saray-park ansamblıdır. Ansambl Sankt-Peterburq şəhərinin Petrodvorets rayonundakı federal əhəmiyyətli Peterhof şəhərinin şəhərdaxili ərazisində yerləşir (1944-cü ildən - 1997-ci ilə kimi — Petrodvorets). Onun yaxınlığından keçən Peterhof yolu ansamblın şərəfinə adlandırılmışdı. Həmin yolun bir hissəsi "Peterhof Dövlət Muzey-Qoruğunun" tabeliyindədir.

Peterhof özündə iki əsr boyu formalaşmış bir neçə saray-park ansambllarını birləşdirir. Aşağı park, Yuxarı bağ və İngilis parkı — XVIII əsrdə inkişaf etmiş ansambllardı; Aleksandriya, Kolonist parkı, Çəmən parkı, Aleksandrov parkı, Sergiyevka və Daça XIX əsrdə yaradılmış park-kompleksləridir

Böyük Vətən müharibəsi illərində alman qoşunları tərəfindən işğal olunan Peterhofun bütün parkları çox ciddi zədələnmişdi. Xüsusilə Yuxarı bağ və Aşağı Park, həmçinin fəvvarələrin su ötürücü sistemləri dağıntıya məruz qalmışdı. 1944-cü ildə başlamış bərpa işləri günümüzə kimi davam edir.

Vasili Blejannı kilsəsi

 
Rusiyanın paytaxı Moskvada yerləşən UNESCO ümumdünya irsi abidə.

Vasili Blajennı kilsəsi, Moskvanın mərkəzində, Qırmızı meydanda yerləşən pravoslav kilsəsidir. Böyük İvan Zəng Qülləsi inşa edilənə kimi Moskvanın ən hündür tikilisi olan kilsə, həm də dünyanın ən məşhur memarlıq abidələrindən biridir.

Kilsənin özü səma Yerusəlimini simvollaşdırır, ancaq günbəzləri bəzəyən naxışlar və xüsusilə də buradakı rənglərin mənası bu günə kimi həll edilməmiş tapmaca olar qalır. Hələ keçmiş yüzillikdə yazıçı Çayev fərz edirdi ki, kilsə günbəzlərinin rənglərini müqəddəs qəhrəman xoşbəxt Andrey Yurodivinin (Konstantinopollunun) yuxusuyla izah etmək olar - kilsə əfsanələrinə görə, pravoslav dünyasında qeyd olunan Tanrı Anası örtüyünün bayramı məhz bu şəxslə bağlı idi. Onun gözünə səma Yerusəlimi göründü və orada "çoxlu bağlar var idi, onları yüksək, zirvələri titrəyən ağaclar bəzəyirdi... Ağacların bəziləri çiçəkləyirdi, digərləri qızılvari yarpaqlara malik idilər, yeridə qalan başqa ağaclar isə, təsvirəgəlməz gözəlliyi olan müxtəlif meyvələrlə bəzədilmişdi.

Kafedralın hündürlüyü 65 metrdir. Kafedral kiçik kilsələrdən ibarətdir, onların taxtları Kazan üçün həlledici döyüş günlərinə düşmüş bayramların şərəfinə müqəddəsləşdirilmişdir: Müqəddəs Üçlük, Möcüzəyaradan Müqəddəs Nikolayın şərəfinə (daha dəqiq onun Vyatka-Vilikoretskdə yerləşən ikonasının şərəfinə), Rəbbin Yerusəlimə girişi, Məzlum Adrian və Natalyanın şərəfinə (başlanğıcda müqəddəslər Kiprian və İustinanın şərəfinə; 2 oktyabr tarixində qeyd olunurdu), Mərhəmətli müqəddəs İoannın şərəfinə (XVIII əsrə qədər müqəddəs Pavel, Aleksandr və Konstantinopollu İoannın şərəfinə; 6 noyabr tarixində qeyd olunurdu), Aleksandr Svirskinin şərəfinə (17 aprel və 30 avqust tarixlərində qeyd olunurdu), Xutınlı Varlaamın şərəfinə (6 noyabrda və Petrov postunun 1-ci cümə günü qeyd olunurdu), Maarifçi Qriqorinin şərəfinə (30 sentyabr tarixində qeyd olunurdu). Bu səkkiz kilsə (dördü xaçvari düzülmüş, dördü isə onların arasında yerləşən) soğanvari günbəzlə tamamlanmaqla mərkəzdə yerləşən və Tanrı anasının şəfaətinə həsr edilmiş əsas doqquzuncu kilsənin ətrafında formalaşdırılmışdır. Bu doqquz kilsə vahid girişə (ilkin planda açıq idi), qalereya və daxili keçidlərə malikdir.

Kazan Kremli

 
Rusiyanın Tatarıstan vilayətində UNESCO ümumdunya irsi abidə - Kazan Kremli

Kazan Kremli, Kazan şəhərinin ən qədim hissəsi, şəhərin tarixini əks etdirən memarlıq, tarixi və arxeoloji abidələr kompleksi.

Kremlin ərazisində üç müxtəlif dövrlərə aid yaşayış yerləri mövcüd olub. Birinci yaşayış yeri XII—XIII əsrlərə, ikincisi XIV—XV əsrlərə, üçüncüsü isə XV—XVI əsrlər siddir. Həmçinin Kreml ağ daşdan salınmış qaladan, tarixi-memmrlıq və mədəni əhəmiyyətli bir sıra məbəd və binadan ibarətdir.

Tatarıstan Respublikasının Prezidentinin igamətgahı də məhz Kazan Kremlində yerləşir.

Kremlin ərazisi onun yerləşdiyi təpənin formasını təkrarlıyan düzbucaq şəklindədir və şimal-qərbdən, Kazanka çayından, cənub-şərq, 1 May meydanına qədər uzanır. Volqa və Kazanka çaylarını sol sahilində yerləşir.

2000-ci ildən etibarən YUNESKO-nun Ümumdünya irsinə daxildir. Kremlin ərazisində yerləşən ən qədim tarixi memarlıq abidə Blaqoveşenskiy kilsəsidir.

Qırmızı meydan

 
Moskvanın mərkəzində yerləşən - Qırmızı Meydan.

Qırmızı meydan — Rusiyanın Moskva şəhərində yerləşən meydan. Keçmiş kral qalası və hazırda Rusiya Prezidentinin rəsmi yaşayış yeri olan Kreml, eləcə də Vasili Blajennı kilsəsi, Spasskaya qülləsi bu meydanda yerləşir.

Meydan XV əsrdə inşa olunub. Vladimir Leninin mavzoleyi də bu meydanda yerləşir. Təxminən 73 min m² sahəsi olan meydanda tarixən çox sayda nümayişlər, paradlar, mitinqlər keçirilmişdir. Burada eləcə də edamlar olmuşdur. İkinci Dünya Müharibəsində qalib gələn SSRİ qoşunları meydanda zəfər paradı keçirmişlər. 1987-ci il mayın 28-də Matias Rast adlı həvəskar bir alman pilotu Cessna tipli təyyarəsiylə meydana enmişdir. Rast təyyarəsiylə Almaniyadan əvvəlcə İslandiyaya, oradan Norveç və Finlandiyaya uçmuş, Finlandiyadan isə hava sərhəddini keçərək təyyarəsini Qırmızı meydanda yerə endirmişdir. Bu vaxt heç bir radar onu tutmamışdır. O bu addımını dünyada sülh naminə etdiyinə söyləsə də 437 gün Moskvada həbsdə saxlanılmışdır. Qırmızı meydan Kreml ilə birlikdə 1990-cı ildə YUNESCO tərəfindən Dünya Mirası siyahısına salınmışdır. Hazırda meydanda konsertlər təşkil olunur, dini və tarixi bayramlar qeyd edilir.

Ədəbiyyat

  • Герасимова М. И., География почв СССР, М., 1987.
  • Давыдова М. И., Раковская Э. М., Тушинский Г. К. Физическая география СССР. Т. 1. М., Просвещение, 1989.
  • Давыдова М. И., Раковская Э. М. Физическая география СССР. Т. 2. М., 1990.
  • Исаева А. И., Реки и озёра Советского Союза, Л., 1971.
  • Мещеряков Ю. А. Рельеф СССР. М., 1972.
  • Милановский Е. Е., Геология России и ближнего зарубежья. М, издательство МГУ, 1996. ISBN 5-211-03387-6
  • Раковская Э. М., Давыдова М. И., Физическая география России. Часть 1-2. М., Владос, 2001. ISBN 5-691-00687-8
  • Соколов А. А., Гидрография СССР, Л., Гидрометеоиздат, 1952
  • Сыроечковский Е. Е., Рогачёва В. В., Животный мир СССР. М, 1975.
  • География России: Энциклопедический словарь. М., 1998.
  • Геологическое строение СССР и закономерности размещения полезных ископаемых. В 10-ти тт. Л, 1984—1989.
  • Красная книга Российской Федерации: Животные. М, АСТ, 2001. ISBN 5-17-005792-X.
  • Новая Российская Энциклопедия, Природа России, т. 1, с. 11—157. М., Энциклопедия, 2003. ISBN 5-94802-003-7 (а также: Волкова О. А., Борсук О. А., Бадюков Д. Д., География России. М, Энциклопедия. 2005. ISBN 5-94802-011-8).

Xarici keçidlər

  • Социальный атлас российских регионов  (rus.)
  • Россия во Всемирной книге фактов (ing.)
  • Фёдор Дмитриевич Студитский. «География России для детей»


İstinadlar

  1. "Russia::Climate and vegetation". Encyclopædia Britannica. İstifadə tarixi: 2007-07-03.
  2. The World Network of Biosphere Reserves — UNESCO. . February 22, 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 26, 2007.
  3. "Russia". Encyclopædia Britannica. İstifadə tarixi: 2008-01-31.

rusiya, coğrafiyası, География, России, rusiya, federasiyası, coğrafiyası, rusiya, coğrafi, xəritəsi, rusiya, avropanın, şərqində, asiyanın, şimalında, yerləşən, avrasiyanın, hissəsini, əhatə, edən, qitələrarası, ölkədir, ölkənin, avropa, hissəsinə, ural, dağl. Rusiya cografiyasi rus Geografiya Rossii Rusiya Federasiyasi cografiyasi Rusiya cografi xeritesi Rusiya Avropanin serqinde Asiyanin simalinda yerlesen ve Avrasiyanin hissesini ehate eden qitelerarasi olkedir Olkenin Avropa hissesine Ural daglarinin qerbi Asiya hissesine Uralin serqinden Uzaq Serqe qeder olan eraziler daxildir 17 075 400 km erazisi olan Rusiya sahesine gore dunyanin en boyuk olkesidir Rusiyada 23 UNESCO Dunya Irsi 40 UNESCO nun biosfer ehtiyati 41 Milli park 101 qorugu var Rusiya 41 S ve 82 C en daireleri ile 19 S ve 169 Q uzunluqlari arasinda yer alir 1 2 Mundericat 1 Inzibati bolgu 1 1 Avropa hissesi 1 1 1 Avropa hissesinin simali 1 1 2 Avropa hissesinin cenubu 1 1 3 Avropa hissesinin serqi 1 2 Seherler 2 Tebii ehtiyatlari 3 Kend teserrufati 4 Topoqrafiya 5 Iqlimi 5 1 Gunes sualari 6 Turizm 6 1 Kreml 6 2 Peterhof sarayi 6 3 Vasili Blejanni kilsesi 6 4 Kazan Kremli 6 5 Qirmizi meydan 7 Edebiyyat 8 Xarici kecidler 9 IstinadlarInzibati bolgu Redakte Esas meqale Rusiyanin inzibati bolgusuRusiya Federasiyasi erazisinin boyukluyune gore dunyada birinci yeri tutur 3 Erazisinin 1 4 i Avropanin 3 4 u ise Asiyanin payina dusur Avropa hissesine Serqi Avropa duzenliyinin boyuk hissesi Boyuk Qafqaz daglarinin simal yamaclari ve Ural Asiya hissesine ise Sibir ve Uzaq Serq daxildir Erazisinin 3 4 u duzenlik 42 i meselerle ortulu ve 40 i kend teserrufatina yararlidir Olkenin simal sahilleri Simal Buzlu okeaninin serq sahilleri Sakit okeanin simal qerb ve cenub qerb sahilleri ise Atlantik okeaninin denizleri ile ehate edir 2014 cu ilin melumatina esasen Rusiya Federasiyasina 85 subyekt daxildir 22 respublika 9 diyar 46 vilayet 4 muxtar daire ve 1 muxtar vilayet vardir Moskva Sankt Peterburq ve Sevastopol federal ehemiyyete malik seherler yeni Rusiya Federasiyasinin ayri ayri subyektleridir Adigey Respublikasi Altay Respublikasi Basqirdistan Respublikasi Buryatiya Respublikasi Dagistan Respublikasi Inqusetiya Respublikasi Kabarda Balkariya Respublikasi Kalmikiya Respublikasi Qaracay Cerkesiya Respublikasi Kareliya Respublikasi Komi Respublikasi Mari El Respublikasi Mordoviya Respublikasi Saxa Yakutiya Respublikasi Simali Osetiya Alaniya Respublikasi Tataristan Respublikasi Tuva Respublikasi Udmurtiya Respublikasi Xakasiya Respublikasi Cecenistan Respublikasi Cuvasistan Respublikasi Krim Respublikasi Avropa hissesi Redakte Rusiyanin erazisinin 25 i ehalisinin senaye ve kend teserrufati mehsullarinin 80 i Avropa hissesinin payina dusur Merkezi Rusiyanin en iri seherleri Moskva Sankt Peterburq Nijni Novqoroddur Terkibinde 3 muxtar respublika yerlesir Mari El Respublikasinda kartof ketan covdar becerilir sudluk etlik heyvandarliq ve donuzculuq inkisaf edib Mordva Respublikasinda mese kimya senayesi inkisaf edib Dari covdar ve velemir ekilir Heyvandarliq inkisaf edib Cuvas Respublikasi turkdilli xalqlar qrupuna aiddir Iri traktor zavodu var SES lere sahibdir Elektrotexnika inkisaf edib Avropa hissesinin simali Redakte Simal Buzlu okeaninin qerb sahillerini ehate edir Iri ve rengareng tebii resurs potensialina malikdir Mese senayesi rayonun enenevi sahelerindendir Rayonun terkibinde 2 muxtar respublika var Karelya Respublikasi esasen mese senayesi demir filizi hasilati muxtelif masinqayirma saheleri uzre ixtisaslasmisdir Komi Respublikasinda yanacaq energetika senayesi ve mese senayesi kompleksleri inkisaf edib Avropa hissesinin cenubu Redakte Simali Qafqaz nezerde tutulur Iri ASK rayonudur Taxilciliq seker cugunduru gunebaxan ekinleri uzum ve meyve baglari sudluk etlik heyvandarliq ve zerifyunlu qoyunculuq inkisaf etmisdir Rayon erazisinde 7 muxtar respublika var Dagistan Respublikasinda bagciliq uzumculuk ve qoyunculuq inkisaf edib Burada 100 minden cox ehali yasayir Simali Osetiya Alaniya Respublikasinda elvan metallurgiya dag meden senayesi aparici rol oynayir Kabarda Balkaristan Respublikasinda elvan metal filizleri hasil olunur Taxilciliq bagciliq ve donuzculuq inkisaf edib Adigey Respublikasinda neft ve qaz cixarilsa da kend teserrufati ustunluk teskil edir Qaracay Cerkez Respublikasinda kend teserrufati ve dag turizmi inkisaf edib Cecenistan Respublikasinin paytaxti Qrozni seheridir Ehalisi 1 milyona catir Inqusetiya Respublikasinin paytaxti Maqas seheridir Ehalisi 400 min nefere catir Avropa hissesinin serqi Redakte Volqaboyu ve Ural iqtisadi rayonlarini ehate edir Olkenin Avropa ve Asiya hissesini birlesdiren yollar buradan kecir Volqaboyu iqtisadi rayonunun formalasmasinda Volqa cayinin mustesna rolu olmusdur Burada iri seherlerin demek olarki hamisi Volqa cayi sahilinde yerlesir Rayonun ehalisi coxmilletlidir Rayon erazisinde iki muxtar respublika var Tataristan respublikasi Volqa Kama su qovsaginda elverisli movqe tutur Tatarlar turkdilli xalqdir Paytaxti Kazan seheridir Respublikanin guclu xammal ehtiyati ve iqtisadi potensiali var Kalmik respublikasi asagi Volqa boyunda yerlesir Esasen qoyunculuq inkisaf edib Seherler Redakte Moskva Sankt Peterburq Nijni Novqorod Kazan Perm Omsk Novosibirsk Rostov na Don Pyatiqorsk Voloqda Krasnoyarsk Bryansk Voronej Vorkuta Yakutsk Vladivostok Xabarovsk Yekaterinburq Celyabinsk Tumen Arxangel Samara Ufa Petropavlovsk Kamcatski Maqadan Soci Kalininqrad Surqut Cita Norilsk Irkutsk Murmansk Yujno Saxalinsk Pskov Tver Derbend Anadir Tiksi Novy Urenqoy Mirniy 146 milyonluq Rusiya ehalisinin 73 i seherlerde 27 i ise kend yerlerinde yasayir Hazirda Rusiyanin Moskva ve Sankt Peterburq olmaq uzre iki boyuk seheri vardir Tebii ehtiyatlari Redakte Dunyanin en boyuk neft rezervine malik olkeleri Rusiyada taxta salban neft tebii qaz komur filiz ve diger mineral menbeleri daxil olmaqla genis tebii servet ehtiyatlarina malikdir Dunyanin en boyuk dovleti olan Rusiya dunya uzre tesdiqlenmis resurslarin 21 faizine sahibdir Tebii qaz istehsalinda dunyada birinci neft istehsalinda ise ikinci yerdedir Rusiya 80 milyard barel nefte sahibdir ve bu dunya neftinin 4 6 faizini teskil edir Neft ehtiyatina gore dunyada 8 cidir Neft istehsalina gore ise Seudiyye Erebistanindan sonra 2 cidir Rusiyanin tesdiqlenmis qaz ehtiyati 47 trilyon m3 dir Dunya qaz ehtiyatinin 27 faizine sahib olmaqla hem de en yaxin reqibi Irani 2 defe usteleyir Bu ehtiyatlar olke erazisinde qeyri beraber paylanib Onun serq rayonlari Qerb rayonlarina nisbeten tebii servetlerle cox zengindir Komur neftqaz ehtiyatlari filiz servetlerinin iri yataqlari vardir Ural da daxil olmaqla Qerb rayonlarinin xususile Merkez ve Volqaboyunun Serqinde ise iri komur hasilati rayonlarinda ekoloji veziyyet agirdir Mese su baliq xezderili heyvanlar ile zengindir Hidroenerji ehtiyatlari onun serq rayonlarda daha genis yayilmisdir RF yanacaq filiz qiymetli metallar kimya duzlar zengindir RF nin tebii ehtiyatlari cox zeif menimsenilmisdir sadece olaraq onlari istifadeye celb etmek ucun mealiyye imkanlari catmir Gelecekde RF tebii servetleri butun dunya ucun boyuk ehmiyyet kesb ede biler Hal hazirda Avropani qazla temin etmekde vacib rol oynayir Kend teserrufati Redakte Esas meqale Rusiyada kend teserrufati Rostov vilayetinde bugda yigimi Rusiya dunyanin en boyuk covdar arpa ekin qarabasagi gunebaxan ve yulaf ixracatcilarindandir Olkenin kend teserrufati ozunun boyuk torpaq ehiyatlari ve daxili telebati fonunda cox da yuksek inkisaf etmeyibdir Islahatlar zeif aparilir texniki teminati asagi seviyyededir Her il olkeye xaricden coxlu k t mehsullari ve hetta ozunde yetisdirilen taxil idxal edilir Tebii seraiti olkenin genis erazisinde k t ucun o qeder de elverisli deyildir Onun umumi torpaq fondunun cemi 13 i k t yararli torpaqlar 8 i ise ekirler Burada heyvandarliq sahesi bitkiciliye nisbeten daha yaxsi inkisaf etmisdir Taxilciliq esas yer tutur Mese zonasinda boz taxil novleri dari covdar arpa velemir qarabasaq ves mese col ve col zonalarinda bugda ve qargidali ekilir Taxilciliq yaz ve payizda sepilen zonalara bolunur Payizliq qalin qar ortuyu olan Avropa hissesinde yazliq serq rayonlarinda yerlesir Olkenin butun ekincilik zonalarinda yayilib Bu taxil novlerinin muxtelifliyi ile baglidir Taxilin mehsuldarligi asagidir Ilde 94 0 mln tona qeder taxil toplanir Taxil rayonlarinda mehsuldarliq 22sen ha dir 2011 ci il Oz telebatini odemir Texniki bitkilerden en genis yayilani seker cugunduru gunebaxan ketan lifi soya tenbeki ve b 2011 ci ilde kartof 12 7 mln t seker cugunduru 42 7 mln t gunebaxan 9 mln t Istehsal olunub Seker cugunduru ve seker istehsali Merkezi Qaratorpaq Simali Qafqaz ve Altay diyarindadir 2011 ci ilde 43 0 mln t seker cugunduru yigilmisdir Rusiyada donuzculuq fabriki Gunebaxan ekinleri esaen Simali Qafqazda ve Voqaboyundadir Daha cox rutubet seven ketan bitkisi parca ve kendir hazirlanir esasen Simal Qerb Simal ve Volqa Vyatka rayonlarinda yerlesir 9 mln ton mehsul yiglib Soya bitkisi Uzaq Serqin Cenub rayonlarinda becerilir Kartof ve terevez ekinlerinin cografiyasi daha genisdir Kartof ekinleri RF nin Avropa hissesinde terevez Simali Qafqaz Merkez ve Merkezi Qaratorpaqda ve iri seherlerin etraflarinda becerilir RF is adamlari Azerbaycanin Samux rayonunda istixanalarda terevez yetisdirmek ucun istehsallar yardiliblar Bagciliq RF Avropa hissesinin Merkez ve Cenub rayonlarinda Volqaboyunda ve b inkisaf etmisdir Heyvandarliq olkenin k t mehsullarinin 60 den coxunu verir 2012 ci ilin evvellerinde iri buynuzlu heyvanlarin sayi 20 mln qoyun keci 23 mln bas olub En genis yayilan iri buynuzlu mal qara ve donuzculuqdur Mese ve mese col zonalarinda sudluk etlik cenub col zonalarinda etlik sudluk istiqameti esas yer tutur Donuzculuq Merkez Qaratorpaq Simali Qafqazin Rostov Krasnodar ve Stavrapol erazilerinde ve iri seherlerin etraflarinda cemlesmisdir Qoyunculuq Simali Qafqaz Altay Serqi Sibirde maralciliq simal rayonlarinda inkisaf etmisdir Eyni zamanda Altayda buynuzundan derman hazirlanan xalli maralciliq inkisaf etdirilir Rusiyada xez deri heyvandarligi simal ve Sibir istiqameylerinde yerlesir Olkede Qara Xezer Baltik denizinin sahilleri Simali Qafqazda olan mineral bulaqlar muhum kurort rekreasiya rayonlaridir Daglarda alpinizmin inkisafi ucun elverisli serait vardir Moskva Sankt Peterburq Novqorod ve diger qedim seherlerde olan abideler esas turizm obyektleridir Topoqrafiya Redakte Baykal golu Rusiyanin relyefi baslica olaraq cenubunda col ve simalinda six mese duzenliklerden ibaretdir Rusiya dunyadaki ekine yararli erazinin 10 ne malikdir Dag fasileleri cenub serhedleri boyunca yerlesmekde olub Qafqaz ve 5642 m ile Rusiya ve Avropanin yuksek noqtesi Altay daglarini ehat edir Serq tereflerinde Verxoyansk sira daglari ve Kamcatka yarimadasinda ise bir cox aktiv vulkanlar yer almaqdadir Ural Daglari mineral resurslari baximindan zengin olub Avropa ile Asiyanin simal cenub dekabrini yaradir Rusiya Simal Buzlu ve Sakit Okean Baltik Denizi Azov Denizi Qara Deniz ve Xezer Denizi boyunca 37 000 km uzunlugunda bir sahil zolagina malikdir Qis aylarinda Rusiyada tayqa meseleri Celyabinsk vilayetiIqlimi Redakte Esas meqale Rusiya iqlimiOlkenin boyukluyu ve denizden uzaq bir cox regionun olmasi neticesinde tundra ve ucqar cenub serq bolgeleri istisna olmaqla rutubetli kontinental iqlim olkenin her yerinde hakimdir Cenubdaki daglar Hind Okeanindan gelen isti hava kutlelerinin girisine mane olur olkenin qerb ve simal bolgeleri Simal buzlu ve Atlantik okeandan gelen hava kutlelerine aciqdir Simali Avropa Rusiyasi ve Sibirin ekseriyyeti yari arktik iqlime malikdir Simal serq Sibirin ic bolgelerde cox siddetli soyuqlar olur ekseriyyetle Saxa subyektinde daha cox soyuq olur ve 71 2 C kimi rekord asagi temperaturlar musahide edilir Diger bolgeler ise daha mulayimdir Arktik Okean sahillerinde ve Rus Arktik Adalarinda ise qutb iqlimi hakimdir Olke erazisi boyunca demek olar ki yalniz iki movsum olan qis ve yay var Yaz ve payiz aylari cox qisa surur Yaz ve qis aylari arasindaki temperatur ferqi olduqca yuksekdir En soyuq ay Yanvar olub en isti ay ise Iyul aydir Rusiyanin iqlimi xeritesi Atlantik ve Sakit Okeanin mulayim tesirine malik olmasi sebebinden Avropa Rusiyasindaki bir cox sahede Qerbi Sibirin cenubunda ve Uzaq Serqi Rusiyanin cenubunda Moskva ve Sankt Peterburq seherleri de daxil olmaqla rutubetli bir kontinental iqlim hokm surur Koppenin Dfb Dfa Dwb Dwa tipleri Skandinaviya yarimadasi ve Sakit Okean arasindaki Simali Avropa Rusiyasinin coxu ve Sibir yari arktik bir iqlime malikdir Simal serq Sibirin daxili regionlarinda son derece siddetli qis kecir Simal Buzlu okean sahilindeki erazi zolagi hem de Arktik adalar qutb iqlimine malikdir adalarin bezilerinde ifrat qutb iqlimi EF ve bezi yerlerde tundra iqlimi ET hokm surur Qara deniz sahilindeki kicik bir hisse olan Soci rutubetli subtropik iqlime malikdir Koppenin Cfa tipi Serqi Sibir ve Uzaq Serqin bir cox bolgesinde qis yaza nisbeten quru iken Dwa Dwb Dwc Dwd tipleri olkenin diger bolgelerinde ise movsumler erzinde beraber yagis bas verir Olkenin bir cox yerinde qis yagislari adeten qar kimi dusur Asagi Volqa boyu ve Xezer Denizi sahilindeki region hem de Sibirin cenubdaki bezi saheler yari quraq iqlime malikdir BSK Rus torpaqlarinin texminen 65 i permafrost donmus torpaq olaraq vurgulanir Gunes sualari Redakte Rusiyanin erazisinde gunes sualari qeyri beraber paylanir Gunes sualarinin Rusiyanin bolgeleri uzre paylanmasi asagidaki kimidir Meteostansiya Yan Fev Mar Apr May Iyun Iyul Avq Sen Okt Noy Dek IlboyuHesterxan 87 107 164 225 295 315 332 310 252 180 84 59 2410Borzya 152 203 264 267 304 303 276 270 231 226 162 140 2797Naxodka 203 212 210 202 205 178 167 187 208 213 191 192 2368Moskva 31 71 127 171 264 276 273 236 144 78 33 19 1723Murmansk 0 34 121 183 192 228 236 155 90 47 6 0 1292Petropavlovsk Kamcatski 105 116 177 192 192 192 171 177 177 158 123 93 1872Sankt Peterburq 22 54 124 180 260 276 267 214 129 71 24 12 1633Sevastopol 62 75 145 202 267 316 356 326 254 177 98 64 2342Simusir 31 45 87 117 124 111 102 102 132 130 60 34 1075Soci 96 107 146 162 220 258 279 282 225 195 120 87 2177Xabarovsk 146 184 233 213 242 261 248 217 213 189 159 146 2449Yakutsk 19 99 233 273 304 333 347 273 174 105 60 9 2229Turizm RedakteRusiyada esas turizm marsrutlari qedim seherlerdir Qedim tarix iqlim muxtelifliyi bir cox tarixi ve tebii abideler dunya miqyasli Idman ve medeni tedbirler sayesinde Rusiya dunyada en populyar turizm istiqametlerinden biridir 2013 cu ilde Rusiyaya 28 4 milyon turist gelmisdir ki bu da dunyada en cox ziyaret edilen olkeler siyahisinda 9 cu Avropada ise 7 ci gostericidir Rusiyada hem daxili hem de xarici turizm artir Rosturizmin resmi melumatlarina gore 2014 cu ilden 2015 ci ile qeder xarici turist axini 5 5 artib Kreml Redakte Rusiyanin paytaxti Moskvanin merkezinde yerlesen Kreml Moskva Kremli Moskvanin merkezinde yer alan 1495 ci ilde insasi tamamlanan xususi kompleksdir Kompleks Rusiya prezidentinin resmi iqametgah yeridir Adi seher icinde bir qala menasina gelir SSRI dovrunde bas katibler bas nazirler prezidentler nazirler ve komissarlar kimi yuksek seviyyeli yuksek rutbeli vezifelileri qebul etmekde istifade olunurdu 1990 ci ilde Qirmizi Meydan ile birlikde Dunya Irsi olaraq elan edilmisdir Peterhof sarayi Redakte Rusiyanin en boyuk ve en cox ziyaret 2 ci seheri Sankt Peterburqda dunya irsi olan Peterhof Sarayi Peterhof sarayi Fin korfezinin cenub sahilinde yerlesen saray park ansamblidir Ansambl Sankt Peterburq seherinin Petrodvorets rayonundaki federal ehemiyyetli Peterhof seherinin seherdaxili erazisinde yerlesir 1944 cu ilden 1997 ci ile kimi Petrodvorets Onun yaxinligindan kecen Peterhof yolu ansamblin serefine adlandirilmisdi Hemin yolun bir hissesi Peterhof Dovlet Muzey Qorugunun tabeliyindedir Peterhof ozunde iki esr boyu formalasmis bir nece saray park ansambllarini birlesdirir Asagi park Yuxari bag ve Ingilis parki XVIII esrde inkisaf etmis ansambllardi Aleksandriya Kolonist parki Cemen parki Aleksandrov parki Sergiyevka ve Daca XIX esrde yaradilmis park kompleksleridirBoyuk Veten muharibesi illerinde alman qosunlari terefinden isgal olunan Peterhofun butun parklari cox ciddi zedelenmisdi Xususile Yuxari bag ve Asagi Park hemcinin fevvarelerin su oturucu sistemleri dagintiya meruz qalmisdi 1944 cu ilde baslamis berpa isleri gunumuze kimi davam edir Vasili Blejanni kilsesi Redakte Rusiyanin paytaxi Moskvada yerlesen UNESCO umumdunya irsi abide Vasili Blajenni kilsesi Moskvanin merkezinde Qirmizi meydanda yerlesen pravoslav kilsesidir Boyuk Ivan Zeng Qullesi insa edilene kimi Moskvanin en hundur tikilisi olan kilse hem de dunyanin en meshur memarliq abidelerinden biridir Kilsenin ozu sema Yeruselimini simvollasdirir ancaq gunbezleri bezeyen naxislar ve xususile de buradaki renglerin menasi bu gune kimi hell edilmemis tapmaca olar qalir Hele kecmis yuzillikde yazici Cayev ferz edirdi ki kilse gunbezlerinin renglerini muqeddes qehreman xosbext Andrey Yurodivinin Konstantinopollunun yuxusuyla izah etmek olar kilse efsanelerine gore pravoslav dunyasinda qeyd olunan Tanri Anasi ortuyunun bayrami mehz bu sexsle bagli idi Onun gozune sema Yeruselimi gorundu ve orada coxlu baglar var idi onlari yuksek zirveleri titreyen agaclar bezeyirdi Agaclarin bezileri cicekleyirdi digerleri qizilvari yarpaqlara malik idiler yeride qalan basqa agaclar ise tesviregelmez gozelliyi olan muxtelif meyvelerle bezedilmisdi Kafedralin hundurluyu 65 metrdir Kafedral kicik kilselerden ibaretdir onlarin taxtlari Kazan ucun helledici doyus gunlerine dusmus bayramlarin serefine muqeddeslesdirilmisdir Muqeddes Ucluk Mocuzeyaradan Muqeddes Nikolayin serefine daha deqiq onun Vyatka Vilikoretskde yerlesen ikonasinin serefine Rebbin Yeruselime girisi Mezlum Adrian ve Natalyanin serefine baslangicda muqeddesler Kiprian ve Iustinanin serefine 2 oktyabr tarixinde qeyd olunurdu Merhemetli muqeddes Ioannin serefine XVIII esre qeder muqeddes Pavel Aleksandr ve Konstantinopollu Ioannin serefine 6 noyabr tarixinde qeyd olunurdu Aleksandr Svirskinin serefine 17 aprel ve 30 avqust tarixlerinde qeyd olunurdu Xutinli Varlaamin serefine 6 noyabrda ve Petrov postunun 1 ci cume gunu qeyd olunurdu Maarifci Qriqorinin serefine 30 sentyabr tarixinde qeyd olunurdu Bu sekkiz kilse dordu xacvari duzulmus dordu ise onlarin arasinda yerlesen soganvari gunbezle tamamlanmaqla merkezde yerlesen ve Tanri anasinin sefaetine hesr edilmis esas doqquzuncu kilsenin etrafinda formalasdirilmisdir Bu doqquz kilse vahid girise ilkin planda aciq idi qalereya ve daxili kecidlere malikdir Kazan Kremli Redakte Rusiyanin Tataristan vilayetinde UNESCO umumdunya irsi abide Kazan Kremli Kazan Kremli Kazan seherinin en qedim hissesi seherin tarixini eks etdiren memarliq tarixi ve arxeoloji abideler kompleksi Kremlin erazisinde uc muxtelif dovrlere aid yasayis yerleri movcud olub Birinci yasayis yeri XII XIII esrlere ikincisi XIV XV esrlere ucuncusu ise XV XVI esrler siddir Hemcinin Kreml ag dasdan salinmis qaladan tarixi memmrliq ve medeni ehemiyyetli bir sira mebed ve binadan ibaretdir Tataristan Respublikasinin Prezidentinin igametgahi de mehz Kazan Kremlinde yerlesir Kremlin erazisi onun yerlesdiyi tepenin formasini tekrarliyan duzbucaq seklindedir ve simal qerbden Kazanka cayindan cenub serq 1 May meydanina qeder uzanir Volqa ve Kazanka caylarini sol sahilinde yerlesir 2000 ci ilden etibaren YUNESKO nun Umumdunya irsine daxildir Kremlin erazisinde yerlesen en qedim tarixi memarliq abide Blaqovesenskiy kilsesidir Qirmizi meydan Redakte Moskvanin merkezinde yerlesen Qirmizi Meydan Qirmizi meydan Rusiyanin Moskva seherinde yerlesen meydan Kecmis kral qalasi ve hazirda Rusiya Prezidentinin resmi yasayis yeri olan Kreml elece de Vasili Blajenni kilsesi Spasskaya qullesi bu meydanda yerlesir Meydan XV esrde insa olunub Vladimir Leninin mavzoleyi de bu meydanda yerlesir Texminen 73 min m sahesi olan meydanda tarixen cox sayda numayisler paradlar mitinqler kecirilmisdir Burada elece de edamlar olmusdur Ikinci Dunya Muharibesinde qalib gelen SSRI qosunlari meydanda zefer paradi kecirmisler 1987 ci il mayin 28 de Matias Rast adli heveskar bir alman pilotu Cessna tipli teyyaresiyle meydana enmisdir Rast teyyaresiyle Almaniyadan evvelce Islandiyaya oradan Norvec ve Finlandiyaya ucmus Finlandiyadan ise hava serheddini kecerek teyyaresini Qirmizi meydanda yere endirmisdir Bu vaxt hec bir radar onu tutmamisdir O bu addimini dunyada sulh namine etdiyine soylese de 437 gun Moskvada hebsde saxlanilmisdir Qirmizi meydan Kreml ile birlikde 1990 ci ilde YUNESCO terefinden Dunya Mirasi siyahisina salinmisdir Hazirda meydanda konsertler teskil olunur dini ve tarixi bayramlar qeyd edilir Edebiyyat RedakteGerasimova M I Geografiya pochv SSSR M 1987 Davydova M I Rakovskaya E M Tushinskij G K Fizicheskaya geografiya SSSR T 1 M Prosveshenie 1989 Davydova M I Rakovskaya E M Fizicheskaya geografiya SSSR T 2 M 1990 Isaeva A I Reki i ozyora Sovetskogo Soyuza L 1971 Mesheryakov Yu A Relef SSSR M 1972 Milanovskij E E Geologiya Rossii i blizhnego zarubezhya M izdatelstvo MGU 1996 ISBN 5 211 03387 6 Rakovskaya E M Davydova M I Fizicheskaya geografiya Rossii Chast 1 2 M Vlados 2001 ISBN 5 691 00687 8 Sokolov A A Gidrografiya SSSR L Gidrometeoizdat 1952 Syroechkovskij E E Rogachyova V V Zhivotnyj mir SSSR M 1975 Geografiya Rossii Enciklopedicheskij slovar M 1998 Geologicheskoe stroenie SSSR i zakonomernosti razmesheniya poleznyh iskopaemyh V 10 ti tt L 1984 1989 Krasnaya kniga Rossijskoj Federacii Zhivotnye M AST 2001 ISBN 5 17 005792 X Novaya Rossijskaya Enciklopediya Priroda Rossii t 1 s 11 157 M Enciklopediya 2003 ISBN 5 94802 003 7 a takzhe Volkova O A Borsuk O A Badyukov D D Geografiya Rossii M Enciklopediya 2005 ISBN 5 94802 011 8 Xarici kecidler RedakteSocialnyj atlas rossijskih regionov rus Rossiya vo Vsemirnoj knige faktov ing O Rossii na sajte Federalnogo agentstva po turizmu Sbornik ssylok na topograficheskie karty regionov Rossii Fyodor Dmitrievich Studitskij Geografiya Rossii dlya detej Istinadlar Redakte Russia Climate and vegetation Encyclopaedia Britannica Istifade tarixi 2007 07 03 The World Network of Biosphere Reserves UNESCO Russian Federation February 22 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi December 26 2007 Russia Encyclopaedia Britannica Istifade tarixi 2008 01 31 Menbe https az wikipedia org w index php title Rusiya cografiyasi amp oldid 5958719, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.