fbpx
Wikipedia

Kürdlər

Avqust 18, 2021

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Kürdlər (dəqiqləşdirmə).


Kürdlər (kürd. کورد - "Kurd") — Yaxın Şərqdə Türkiyə, İraq, İran, Suriya ərazisində kompakt halda yaşayan xalq. Əsasən kürd, türk, ərəb və fars dillərində danışırlar.

Kürdlər
Kurdan کوردان
Ümumi sayı
20 000 000 – 35 022 000
Yaşadığı ərazilər
Türkiyə 10 924 000 (2006)
İraq 5 422 000 (2008)
İran 4 934 000 (2006)
Suriya 1 490 000 (2010)
Almaniya 541 000
Əfqanıstan 20 100
Livan 215 000
Niderland 72 000
İsveçrə 35 100
Avstriya 23 000
Türkmənistan 6 000 (2008)
Ermənistan 42 139 (2001)
Gürcüstan 20 843 (2002)
Azərbaycan 6 100 (2009)
Dili

Kürd dili

Dini

İslam
(Azlıq Yezdanizm, Xristianlıq və İudaizm)

Qohum xalqlar

Farslar,Bəluclar,Puştunlar,Talışlar,Hindlilər

Kürd tayfaları qədimdən cənub-qərbi İranda yaşamışlar. "Kürd" sözü qədim dillərdə "pəhləvan", "mərd" deməkdir.

Dil və mənşə

Kürdlük anlayışının milliyyət anlamında kimlərə məxsus olduğu elmi mühitdə günümüzdə mübahisəli mövzular sırasında dayanmaqdadır. Beləki kürd milliyyətçiləri tərəfindən kürd hesab edilən xalqlar elmi araştırmalara əsaslanan dilçilər və əksər etnoqraflar tərəfindən ayrı-fərqli xalq olaraq qəbul edilirlər . Əsas mübahisəyə səbəb olan lək, kəlhur, feyli, mamasani, bəxtiyari, lur, goran və zaza dilində danışan xalqların kürdlərin tərkibinə daxil edilməsidir . Dil və mənşə araştırmaları əsas alınaraq demək mümkündür ki kürdlər iki əsas - ana etnoqrafik qrupa ayrılırlar : Soran və Kurmanc .

  • Soran dili :
  • Kurmanc dili :

Məskunlaşma

 
Kürdlərin yaşadığı yerlər
 
Kürdlərin yaşadığı yerlər

Kürdlərin sayına dair müxtəlif təxminlər mövcuddur. Ancaq təxmini də olsa bu haqda rəqəmlər irəli sürmək olduqca çətindir, belə ki, XXI əsrin əvvəlində kürdlər dünyaya səpələnmiş şəkildə onlarla ölkədə yaşasalar da onların əksəriyyəti bu ölkələrdə yeni yaranmış diasporalara sahibdirlər və əksərən yaşadıqları ölkələrin vətəndaşları deyildirlər. Nəticədə onların saylarına dair təxminlər verilərkən böyük ölçüdə vətəndaşlıqları ikinci plana alınaraq gözardı edilir, həm vətəndaşaları olduqları ölkələrdə həm də əcnəbi statusunda yaşadıqları ölkələrdə hesablanırlar və nəticədə təxminlər qeyr-real şəkil alaraq süni olaraq artır. Əminliklə söyləmək münkündür ki, kürd etnosuna mənsub fərdlərin təxminən 90-95%-ə qədəri Türkiyə, İraq, Suriya və İran dövlətlərinin vətəndaşlarıdır (xeyli ölçüdə İraq, İran və Suriya vətəndaşı olan kürd əsilli əhali müharibə və digər humanitar fəlakətlərin təsirindən yayınmaq, daha yaxşı həyat şəraiti axtarışı və sairə amillərin təsiri ilə qeyr-qanuni şəkildə Türkiyəyə köçmüş və hazırda vətəndaşlıqları olmadan daimi olaraq bu ölkədə yaşamaqdadırlar). Avropada məskunlaşmış kürd diasporalarına aid olan insanların təxminən 75%-80%-i isə məskunlaşdıqları ölkələrin vətəndaşları deyildirlər (böyük ölçüdə Türkiyə vətəndaşlarıdır).

Türkiyədə

 
1965-ci il sa.-ına əsasən ana dili kürdcə olan əhalinin vilayətlər üzrə paylanması
  Əsas məqalə: Türkiyə əhalisi

Türkiyədə kürdlərin sayına dair bütün hazırki rəqəmlər müəyyən hesablamalar əsasında alınmış təxminlərdən ibarətdir.

  • 1965-ci ildə aparılmış siyahıyaalmada kurmanc dilini ana dili kimi 2.219.502 nəfər (ana dilini kurmanc dili olaraq qeyd edənlərin 1.323.690 nəfəri kurmanc dilindən başqa dil bilməmişdir), "ikinci ən yaxşı bildiyi dil" kimi (yəni ana dilini kurmanc dilindən başqa bir dil olaraq göstərən və həmçinin kurmanc dilini də bildiyini qeyd edənlər; bunlar içərisində ana dilini zaza, türk, ərəb, çərkəz, süryani və erməni dilləri olaraq qeyd edənlər birlikdə 99%-dən çox olmuşdur) isə 429,168 nəfər göstərmişdir, yəni Türkiyənin zazalar sayılmadan qeyd edilən iki göstəriciyə əsasən kurmanc dilini bilən əhalisi 2,648,670 nəfər olmuşdur. Beləliklə, 1965-ci ildə 31,391,421 nəfər olan Türkiyə əhalisinin ən yüksək ehtimalla 8,44%-ni kürdlər (kurmanclar) təşkil edirdi (Belə ki, kürd dilinin kurmanc ləhcəsini bilən hər kəs etnik olaraq kürd olmamışdır, yəni "ikinci ən yaxşı bildiyim dil" qrafasında "kurmancca" deyə qeyd edənlərin içərisində kökən olaraq şərqi anadoluda kürdlərlə iç-içə yaşayan və müəyyən dərəcədə "dil baxımından kürdləşmiş" şiə türklər-öz deyimləri ilə ələvi türkmənlərin, həmçinin məlum səbəblərdən dolayı əsasən XX əsrin əvvəllərində 1910-1920-ci illərdə sürətlə islamı qəbul etmiş və ya onun kölgəsinə sığınmış bölgədən köç etməyərək "erməni şüuruna sahib olduğu halda" özünü kürd olaraq göstərən ermənilərin, kürdlərlə qarşılıqlı dolğun qohumluq əlaqələri olan ərəblərin müəyyən hissəsinin, kürdlərdən ayrı bir millət hesab edilən zazaların da olması nəzərə alınmalıdır).
  • Türkiyə Statistika Qurumunun 31 dekabr 2013-cü il tarixinə olan rəsmi təxminə əsasən Türkiyə Cümhuriyyəti əhalisi 76,667,864 nəfərdir . Əgər bu nisbət payı (8,44 %) olduğu kimi qalsaydı onda 2013-cü ilin sonuna olan təxmini hesablamalara əsasən Türkiyədə ən çoxu 6.471 milyon nəfər kürd yaşamalıdır. Ancaq uzun illərdir kürdlərin əksəriyyətinin məskunlaşdığı Türkiyənin şərq və cənub-şərq vilayətlərində əhalinin təbii artımının yüksək olması, həmçinin 1-ci körfəz müharibəsində 1 milyondan artıq kürdün İraqdan Türkiyəyə keçərək burada məskunlaşması kürdlərin ölkə əhalisi içərisində payını xeyli artırmışdır.
  • Konda : Araştırma ve Danışmanlık tərəfindən Türkiyə hökumətinin sifarişi ilə 1993-cü ildə Türkiyə Respublikasının etnik və sosial quruluşunu öyrənmək məqsədiylə apardığı araştırmanın yekunları əsasında 2006-cı ilə verdiyi təxminə əsasən Türkiyə əhalisinin 76%-ni Anadolu türkləri , 15,7%-ni kürdlər və zazalar, 2,8%-ni digər türk xalqlarının nümayəndələri, 0,7%-ni ərəblər, 4,7%-ni isə digər etnik qruplar təşkil edir.

İranda

  Əsas məqalə: İran əhalisi
 
2010-cu ildə İran Mədəniyyət Nazirliyinin həyata keçirdiyi ölkə miqyaslı sorğuya əsasən danışanların ana dili əsasında İran kürdlərinin məskun olduqları ostanlar və həmin ostanlarda əhali içində nisbətləri.

İranda kürdlər ölkə əhalisinin təxminən 5 % – 7%-ni təşkil edirlərlər (bu zaman bu qurupun içərisinə sayları 1 milyondan yuxarı olan və lur dilində danışan ləklər, lur dilində danışan feylilər və kermanşahilər, həmçinin tutarlı elmi əsaslarla kürd olmadıqları təsdiqlənmiş zaza toplumuna daxil olan goranlar və s. kürdlüyü mübahisə doğuran qruplar sayılmadan irəli sürülmüş təxminlərə əsasən 5,3%) və bu payla onların İranda sayı 2006-cı ilə olan təxmini hesablamalara əsasən 4,9 milyon nəfərdir.

İraqda

  Əsas məqalə: İraq əhalisi
  • 1957-cii ildə İraqda aparılmış siyahıyaalmanın 1959-cu ilin əvvəlində elan olunmuş yekun nəticələrinə əsasən İraqın 6,34 milyon nəfərlik əhalisinin 12,92%-ni (819 min nəfər) kürdlər , 8,94%-ni (567 min nəfər) isə türkmanlar təşkil etmişdir . Sonrakı siyahıya almalarda türkmənlərin sayı süni şəkildə azaldılaraq bölgələrdən asılı olaraq ya ərəb ya da kürd kimi qeyd edilmişdir .
  • 2008-ci ilə olan rəsmi təxminə əsasən İraq əhalisi 31,895,637 nəfərdir . Müxtəlif təxminlərə əsasən kürdlər ölkə əhalisinin təxminən 13%-ni, 15%-ni, 17%-ini və ya 20%-ni təşkil edirlər və bu payla onların İraqda sayı 2008-ci ilə olan təxmini hesablamalara əsasən 4,1-6,4 milyon nəfərdir.

Suriyada

  Əsas məqalə: Suriya əhalisinin etnik tərkibi
 
Suriya və Livanda dini və etnik topluluqların xəritəsi, 1935-ci il

Suriya Mərkəzi Statistika Bürosunun son rəsmi məlumatına əsasən 31.12.2011 tarixinə ölkənin daimi əhalisinin sayı 21,377,000 nəfər olduğu təxmin edilir . Suriyada kürdlərin ümumi əhali içərisindəki nisbətinə dair müxtəlif təxminlər (1993-cü ilə 938 min nəfər və ya əhalinin 6.3%-i ; 1995-ci ilə 1,075,100 nəfər və ya 14,661,500 nəfər ölkə əhalisinin 7,33%-i ; 2001-ci ilə 500 min nəfər və ya əhalinin 2,8%-i ; 2002-ci ilə 1,5 milyon nəfər və ya əhalinin 8%-i ; 2004-cü ilə 1,8 milyon nəfər və ya əhalinin 10%-i ; 2004-cü ilə 2,5 milyon nəfər və ya əhalinin 13%-14%-i) mövcuddur . Bu təxminlər 2,8%-dən 14%-dək dəyişməkdədir . Bu təxminləri nəzərə alaraq Suriyada kürdlərin sayını 2011-ilin sonu üçün 0,6-3 milyon arasında qiymətləndirmək münkündür .

Azərbaycanda

Kürdlər hazırda Naxçıvan MR-nın Şərur rayonunun Dərəkənd kəndində yaşayırlar, həmçinin erməni işğalına qədər Laçın (Qarakeçdi, Bozlu, Kamallı, Şeylanlı, Katos, Ağcakənd və Minkənd kəndləri), Kəlbəcər (Soyuqbulaq, Yuxarı Şurtan, Orta Şurtan, Aşağı Şurtan, Zəylik, Xallanlı, Ağcakənd və Oruçlu kəndlərində elliklə), Qubadlı (Zilanlı kəndi) rayonlarında da kürdlər yaşayırdılar. İşğaldan sonra bu rayonların əhalisi Azərbaycanın digər şəhər və rayonlarına məcburi köçkün düşmüşlər.

İraqın Süleymaniyə şəhərində kürd təşkilatlarının qurultayı keçirilib. Qurultayda nümayiş etdirilən "qırmızı Kürdüstanın" xəritəsinə Naxçıvan, Laçın, Zəngilan, Qubadlı və Kəlbəcər rayonları daxil edilib, kürdlərin Azərbaycanda məskunlaşması məsələsi müzakirə olunub. Məhz həmin qurultaydan sonra kürdlərin Azərbaycan Respublikasına köçürülməsi planlı şəkildə həyata keçirilir.,

Ermənistanda

2001-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən Ermənistanda bu ölkənin vətəndaşı olan 40,620 nəfər Yezidi Kürd və 1,519 nəfər Müsəlman Kürd yaşayır .

Livanda

Kürdlərin Livana ilk gəlişləri XVI əsrin əvvəllərində təxminən Osmanlı Sultan I Səlimin hakimiyyəti dövründə başlamışdır . Sultan tərəfindən bu ərazidə yerləşən bəzi feodal bölümlərə hakim vəzifələrə təyin edilmiş kürd ailələri XIX əsrədək demək olar ki tamamiylə ərəbləşərək asimilyasiya olmuşdurlar . Hazırda Livanda mövcud olan kürd toplumunun Livanda məskunlaşma tarixi isə I dünya müharibəsinin başlanması dövrünə təsadüf edir . Ancaq bu ölkədə yaşayan kürdlərin təxminən 95%-i iki əsas köç dalğası (1925-1937-ci illərdə Türkiyədən, 1960-cı ildən sonra Suriyadan) ilə Livana yerləşən əhalinin varisləridir . Suriyada yaşayan kürdlərin çoxu Türkiyə kökənlidir və 1925-1937-ci illər arasında Türkiyədə baş vermiş kürd qiyamları zamanı qiyamda iştirak etmələri ilə əlaqədar Türkiyə xüsusi xidmət orqanları tərəfindən təqib olunduqlarından dolayı ölkələrini tərk edərək Livanda məskunlaşmışdırlar . Onların demək olar ki, hamısı hazırda Livan vətəndaşlarıdır . Torpaq islahatları (özəlləştirmə) aparan mərkəzi Suriya hökuməti islahatlar gedişində ölkənin şimal bölgələrində torpaq sahibliyinə və vətəndaşlığa dair sənəndlərdə xeyli ölçüdə saxtakarlıqlar olmasından şübhələnərək 1962-ci ildə (rəsmi s.a. 1960-cı ildə aparılmışdı) bu bölgələri əhatə edən xüsusi siyahıya alma aparmışdır, nəticədə 1945-ci ildən sonra qeyri-qanuni olaraq Türkiyədən ölkəyə köç edərək məskunlaşmış və saxta sənədlər alaraq torpaq payına iddia edən 120,000 nəfər (Suriyada yaşayan cəmi kürdlərin təxminən 45%-i qədər) kürd müəyyən olunmuş və oların pasportları müsadirə edilərək vətandaşlıqları ləğv olunmuşdur . Kürdlərin Suriyada hüquqlarını bərpa edə bilməyən bu qismi ölkəni tərk edərək xaricə üz tuturlar . Onların müəyyən hissəsi 1960-1980-ci illərdə Livanda məskunlaşmışdır . Livanda yaşayan kürdlərin ümümi sayı (1985-ci ilə dair təxminlərdə 60,000-90,000 nəfər) hazırda (2012) qeyri-rəsmi hesablamalara əsasən 75,000-100,000 nəfər dolayında qiymətləndirilir . Bütün kürdərin 75%-80%-i Beyrut mühəfazasında (əsasən Beyrut şəhərində) məskunlaşmışdır . Livanda yaşayan kürdlərin 70%-i bu ölkə vətəndaşı deyildirlər .

Gürcüstanda

1939-cu ildə aparılmış siyahıya almaya əsasən Gürcüstanda 12,915 nəfər müsəlman və yezidi kürd yaşayırdı . Həmin siyahıya alamaya əsasən 13 min nəfərə yaxın kürdün təxminən 4,000 nəfəri Mesxetiya-Cavaxetiya bölgəsində , 3,000 nəfəri əsasən Batum şəhəri olmaqla Acarıstan MR-da , 6,000 nəfəri isə digər iri sənaye mərkəzlərində məskunlaşmışdı . SSRİ Komunist Partiyasının birinci katibi İosif Koba Cuqaşvili Stalinin əmriylə 1944-cü ildə Gürcüstanın Türkiyə sərhəddi boyu məskunlaşmış 100,000 nəfər müsəlman (Ahıska türkləri , Kürdlər və Müsəlman Ermənilər-Hemşinlilər) əhalisi əsasən Qazaxıstan , qismən Qırğızıstan , Türkmənistan və Özbəkistana sürgün edildilər . Sürgün olunanların təxminən 9,000 nəfərini müsəlman kürdlər təşkil edirdi . 2002-ci ildə Gürcüstanda aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən bu ölkədə 18,329 nəfər Yezidi və 2,514 nəfər Müsəlman Kürd yaşayır . 2002-ci il siyahıya almasına əsasən 18,329 nəfər Yezidi kürdün 17,116 nəfəri Tiflis şəhərində , 357 nəfəri Telavi rayonunda , 293 nəfəri Rustavi (Bostandərə) şəhərində qalanları isə digər ərazilərdə məskunlaşmışdır. İşsizlik və ağır sosial şəraitin təsiri ilə Yezidi kürdləri ölkəni kütləvi surətdə tərk edir və qazanc axtarmaq məqsədiylə Avropa ölkələrinə miqrasiya edirlər . Nəticədə ölkədəki Yezidi kürdlərin sayı kəskin azalmışdır . 2005-ci ilə olan təxminə əsasən Gürcüstanda daimi olaraq 6,000 nəfər Yezidi kürd yaşamaqdadır.

Əfqanıstanda

  Əsas məqalə: Əfqanıstan əhalisi

Hazırda Əfqanıstanda yaşayan çoxsaylı onlarla xalqlar içərisində kürdlər də az sayda təmsil olunmaqdadırlar. Onlar əsasən dağınıq halda Herat, Kabil və sairə kimi iri şəhərlərdə məskunlaşmışdırlar. Ana dilləri kurmanccadan başqa əsasən türkmən və dari dillərində danışan kürdlərin sayları Əfqanıstan əhalisinin (2011-ci ilin əvvəlində 25.500.100 nəfər) təxminən 0.10%-i qədərdir.

Türkmənistanda

  Əsas məqalə: Türkmənistan əhalisi

10-21 yanvar 1995-ci il rəsmi əhali siyahıya alınmasına əsasən Türkmənistanda 6,097 nəfər kürd yaşamaqdadır.

Tacikistanda

21-30 sentyabr 2010-cu il ümumtacikistan əhali siyahıyaalınmasına əsasən 7.564.502 nəfər olan ölkə əhalisinin 7 nəfəri etnik kürdlərdən ibarətdir.

Avropada

Finlandiyada 7.135 nəfər kürd yaşayır.

Tanınmış kürdlər

Siyasətçilər

  • Bülənt Ecevit – Türkiyə siyasətçisi, keçmiş Baş Nazir: ata nəsli kürd, ana nəsli boşnak (serb)
  • Zeki Ergezen
  • Dengir Mir Mehmet Fırat
  • Hüseyin Çelik
  • Abdülkadir Aksu
  • Hayati Yazıcı
  • Salih Sümer : 25 iyun 1993 – 5 oktyabr 1995 tarixlərində 50-ci TC Hökumətinin Devlet Bakanı
  • Bülent Arınc : 5 iyul 2011 tarixindən 61-ci TC Hökuməti Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı
  • Egemen Bağış : 5 iyul 2011 tarixindən 61-ci TC Hökuməti Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci
  • Mehmet Şimşek : 2007- ci ildən başlayaraq idiyədək (2011-ci il) AKP (Adalet ve Kalkınma Partisi) millətvəkili , 29 avqust 2007 – 1 may 2009 tarixlərində TC Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı , 1 may 2009 – 14 iyun 2011 tarixlərində TC Maliye Bakanı , 5 iyul 2011 tarixindən 61-ci TC Hökuməti Maliye Bakanı .
  • Mehmet Zafer Çağlayan : 1 may 2009 – 14 iyun 2011 tarixlərində TC Yurtdışı Müteahitlik ve Dış Ticaretten sorumlu Devlet Bakanı , 5 iyul 2011 tarixindən 61-ci TC Hökuməti Ekonomi Bakanı .
  • Mehmet Mehdi Eker : 5 iyul 2011 tarixindən 61-ci TC Hökuməti Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı

Mənbə

  • Akif Muradverdiyev. Zəngəzur. Tariximizin yaddaşı. Bakı: Xəzər, 2007, səh. 455.

İstinadlar

  1. "Language Matcher: Kurdish". School of Computing — University of Utah. İstifadə tarixi: 30 iyun 2012. Arxivləşdirilib.
  2. . indoeuro.bizland.com. 2011-08-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 noyabr 2013. Arxivləşdirilib.
  3. People Cluster: Kurd Joshua Project
  4. "Iraqi Kurdistan". Unrepresented Nations and Peoples Organization. İstifadə tarixi: 13 yanvar 2013. Arxivləşdirilib.
  5. ↑ Konda Araştırma ve Danışmanlık : toplumsal yapı araştırması –Biz Kimiz ? (2006) 2010-10-30 at the Wayback Machine: 1993-te 18 yaş üzeri deneklerce Belirtilen Kimliğe Göre nüfusun 9,02%-i kürt ve zaza (8,61%-i kürt , 0,41%-i zaza) . 2006 yılında Kürt ve zaza etnik kimlik dağılımı tüm Türkiye nüfusunda görmek için , 18 yaş altı nüfusu sayılara orantılı olarak eklenmiş ve Konda tarafından 15,68% (14,97%-i kürt ve 0,71%-i zaza) ve ya 11,445 mln kişi (10,924 mln kürt ve 0,521 mln zaza) verisi alınmıştır.
  6. ↑ Unrepresented Nations and Peoples Organization : The Turkmen of Iraq: Underestimated, Marginalized and exposed to assimilation Terminology:...The real total number of Iraqi voters is accounted as 13.511.936. The real total number of Kurdish voters is 2,243,268. The percentage of the Kurdish voters is 16.6%. According to the most reliable references the Kurdish percentage in Iraq is around 17%.
  7. ↑ National portal for electronic services of İran 2011-06-27 at the Wayback Machine :...The Kurds, who make up about 7 percent of the population, reside primarily in the Zagros Mountains near the borders with Iraq and Turkey.
  8. ↑ Ethnologue 14 report for Syria : Languages of Syria:...Kurmanji – 938,000 in Syria (1993), 6.3% of the population. Northern Syria. Alternate names: NORTHERN KURDISH, KERMANJI, KIRMANJI. Classification: Indo-European, Indo-Iranian, Iranian, Western, Northwestern, Kurdish.
  9. Etnologue report for Germany
  10. T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , Felsefe ve Din Bilimleri : Afganistan Türklerinin dini , inanc ve yaşayışları
  11. Kurdish, Northern
  12. Etnologue report for Netherlands
  13. Etnologue report for Switzerland
  14. Etnologue report for Austria
  15. Информационно-аналитический центр : Р. Назаров: Этническая политика постсоветского Туркменистана. Ни слова об узбеках. 2008-07-14 at the Wayback Machine
  16. National Statistical Service of the Republic of Armenia
  17. . 2010-06-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-09-30.
  18. Population statistics of Eastern Europe :Ethnic composition of Georgia by 2002 census
  19. ↑ Population statistics of Eastern Europe:Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census
  20. Етнографик очерк, сəh. 59. // Мəhəммəд Һəсəн Вəлиjев (Баhарлы). "Азәрбајҹан" (Физики–ҹоғрафи, етнографик вə игтисади очерк). Илк нəшри: 1921-ҹи ил; Тəкрaр нəшр. Русҹадан тəрҹүмə едəни Васиф Гулиjев. Бакы: "Азәрбајҹан" нəшриjjаты, 1993, 192 сəh.
  21. Etnologue report for language code :ckb
  22. Etnologue report for language code :kmr
  23. Heinz Kloss & Grant McConnel, Linguistic composition of the nations of the world, vol,5, Europe and USSR, Québec, Presses de l'Université Laval, 1984, ISBN 2-7637-7044-4
  24. Escarré International Centre for Ethnic Minorities and Nations 2012-12-22 at the Wayback Machine:Recent Changes in Turkey’s Language Legislation
  25. Türkiye İstatistik Kurumu: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013 2012-07-19 at the Wayback Machine
  26. Kurds — LookLex Encyclopaedia
  27. Milliyet Gazetesi: 55 milyon kişi 'etnik olarak' Türk
  28. Volume 2. Dabbagh – Kuwait University. — Iran, page 1111–1112. // Encyclopedia of Modern Middle East & North Africa. Second Edition.[ölü keçid] Volume 1 — 4. Editor in Chief: Philip Mattar. Associate Editors: Charles E. Butterworth, Neil Caplan, Michael R. Fischbach, Eric Hooglund, Laurie King–Irani, John Ruedy. Farmington Hills: Gale, 2004, 2936 pages. ISBN 9780028657691
  29. Lyle, Garry. Iran (series: Major World Nations), Philadelphia: Chelsea House Publishers (1999); pg. 9-10.
  30. Asia Times Online :Iran's lurking enemy within 2012-04-14 at the Wayback Machine:..These assassinations were complemented with aggressive counter-insurgency tactics and a determined effort to isolate the extremist separatists from the mass of Iranian Kurds (who make up about 5% of the country's population)...
  31. (PDF). 2012-03-14 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-04-24.
  32. ↑ CİA :Iraq:...Ethnic groups: Arab 75%-80%, Kurdish 15%-20%, Turkoman, Assyrian, or other 5%
  33. Russell, Malcom B. The Middle East and South Asia 1997 (The World Today Series). Harpers Ferry, West Virginia: Stryker-Post Publications (1997); pg. 104.
  34. Islamopedia Online :Kurds in Iraq 2014-07-13 at the Wayback Machine
  35. Syrian Arab Republic Office Of Prime Minister - Central Bureau Of Statistics :Estimates of Population actually living in Syria by governorate and sex (000) * on 31/12/2011, Table 3/2---or---تقدير عدد السكان المتواجدين في سورية حسب المحافظة والجنس (بالألف)* في31 / 12 / 2011 Arxivləşdirilib 2012-07-12 at Archive.today: The number doesn’t include syrian population abroad
  36. ↑ The Unreached Peoples Prayer Profiles :The Western Kurd of Syria
  37. Carl Dahlman, ‘The Political Geography of Kurdistan’, Eurasian Geography and Economics, Cilt 43, Sayı 4 (2002), s. 274.
  38. Gary C. Gambill, ‘The Kurdish Reawakening in Syria’, Middle East Intelligence Bulletin, Cilt 6, Sayı 4, (Nisan 2004), [1], erişim: 26 Nisan 2006.
  39. ↑ Arabic News, 16 Haziran 2004, Kurdish parties in Syria defy banning decision 2006-05-08 at the Wayback Machine , erişim: 3 Mayıs 2006.
  40. Abdi Noyan Özkaya :Suriye Kürtleri: Siyasi Etkisizlik ve Suriye Devleti’nin Politikaları 2015-07-14 at the Wayback Machine:Cilt 2, No: 8 ss.90-116 . 2007
  41. . 2013-08-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-10-11.
  42. Azerbaijan.az saytı. İnzibati-ərazi vahidi üzrə məlumat. 2017-02-02 at the Wayback Machine Bax: Rayonların tarixi haqqında qısa məlumat
  43. Population statistics of Eastern Europe:Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census
  44. The United Nations Statistics Division :27.01.1999 census of Azerbaijan
  45. Kürdlər Azərbaycanda[ölü keçid]
  46. . 2012-01-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-10-19.
  47. . 2011-08-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-10-19.
  48. Güney Azərbaycan Milli Oyanış Hərəkatı (GAMOH) :Gəlmə kürdlərin Azərbaycana “böyük köç”ü davam edir 2014-08-30 at the Wayback Machine:..Qubadan aldığımız məlumata görə, yerli əhalinin müqavimətinə baxmayaraq, 70 kürd ailəsi rayonun Təngəaltı ərazisində məskunlaşdırılıb. Gəlmələrin İraqdan köçürüldüyü ehtimal olunur. Yerli əhalinin bildirdiyinə görə, onlar yüksək nüfuzlu məmurun göstərişi əsasında həmin ərazidə yerləşdirilib. Bu səbəbdən rayon rəhbərliyi kürdləri ərazidən köçürməkdə acizdir...
  49. ↑ A Writenet Report commissioned by United Nations High Commissioner for Refugees, Status Determination and Protection Information Section (DIPS)-The Human Rights Situation of the Yezidi Minority in the Transcaucausus
  50. Central Statistics Organization of Afghanistan (CSO):Settled Population of Afghanistan by Civil Division, Urban, Rural and Sex 2012-13
  51. The Unreached Peoples Prayer Profiles:The Kurdish of Afghanistan
  52. Asgabat.net-городской социально-информационный портал :Итоги всеобщей переписи населения Туркменистана по национальному составу в 1995 году. 2016-03-10 at the Wayback Machine
  53. Сайти расмии Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон:Ҷилди 3. Ҳайати миллӣ ва донистани забонҳо, шаҳрвандии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон 2017-01-13 at the Wayback Machine
  54. Helsingin Sanomat According to the Population Register Centre, a total of 155,660 foreign citizens lived in Finland at the end of 2009.
  55. Hurriyet Gaztesi :Polat, Sharon’ı öpüyor ben Oya Aydoğan’ı
  56. Yeni Safak Online : Ecevit'in Soyağacı : 'Kürtzade Ecevit'
  57. Tümgazeteler : Kürt kökenli olabilirim[ölü keçid]:....Türklerin çeşitli kökenden, bölgelerden gelen insanlardan oluşan bir millet olduğunu ifade eden Ecevit, şöyle konuştu:`Ailemizde Kürt kökenliler de olabilir. Mesela rahmetli annemin ailesi Boşnak`tı. Osmanlı`daki büyük vezir-i azamların, büyük komutanların hemen hemen tümü başka kökenlerden gelip Osmanlı Türklüğü`nü benimsemiş kimselerdi.Bülent Ecevit, dedesi Mustafa Şükrü Efendi`nin `Kürtzade` olarak tanındığını ilk kez açıkladı. Yıllar önce babasının doğduğu köye gittiğinde bir büyüğünün mezar taşında `Kürtzade` yazdığını gördüğünü anlatan Ecevit, `Ben ilk olarak orada öğrenmiştim bu ismi.Yaptığı araştırmada sadece kendilerinin değil köyün tamamının Doğu`dan geldiğini öğrendiğini söyleyen Ecevit, `Ben bunu ne yadırgadım, ne de `hayır öyle değil` demeye kalkıştım. Çünkü benim gözümde Kürt-Türk ayrımı yoktur` dedi.
  58. Hürriyet gazetesi web arşivi : Meğer Ecevit Kürt kökenli imiş
  59. . 2012-11-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-04-10.
  60. HACİ BEDİR AĞA (HACİBEY)[ölü keçid]
  61. Kürt bakan BDP'ye ateş püskürdü[ölü keçid]:..Devlet Eski Bakanı Salih Sümer BDP'lilere ateş püskürdü. Bölge siyaseti hakkında konuşan Sümer, şunları kaydetti: Tv8’de yayınlanan Erkan Tan’ın hazırlayıp sunduğu Erkan Tan ile Başkent’ten programına bugün, Devlet Eski Bakanı Salih Sümer konuk oldu ve önemli açıklamalarda bulundu. "Ben kimin Kürdüyüm!"
  62. haber7.com : Bülent Arınç'ın Meclis'te 'Kürtçe' isyanı:...Genel Kurul'da BDP'lilerin Türkçe konuşmalarını isteyen Arınç, "Kürtçe bilmemem Kürtçe'yi alçaltmaz ancak Türkçe konuşursanız hepimiz sizi anlarız." dedi, BDP'li 10 vekilin Kürtçe bilmediğini ileri sürdü...Bu arada, BDP Muş Milletvekili Sırrı Sakık, kürsüde konuşurken, "Ben sadece, Huda ji te razıbe biliyorum." diyen Arınç'a, "Brez Vezir, tu bı zimani Kurdi ağivi gelek spasdıkım- Sayın Bakan Kürtçe konuştunuz. Size çok teşekkür ediyorum) diyerek Kürtçe teşekkür etti...
  63. Kabinede hakiki Kürt bakan 2012-04-30 at the Wayback Machine:..Kabinede iki ÇAKMA Kürt bakan zaten vardı. Kim mi? Birr tanesi İngiliz Mehmet lakaplı Batmanlı Mehmet Şimşek. Diğeri ise de çocukluğunu Amerika'da geçirmiş olan Siirtli Egemen Bagış..
  64. KABİNEDE İKİ ÇAKMA KÜRT 2012-10-31 at the Wayback Machine:..Başbakan Tayyip Erdoğan`ın partisinde 75 Kürt kökenli milletvekili bulunduğunu belirterek, Türkiye`deki Kürtlerin gerçek temsilcisinin DTP değil, AKP olduğunu söylemesi bir dönem çok tartışılmıştı.Kabinede iki ÇAKMA Kürt bakan zaten vardı. Kim mi? Birr tanesi İngiliz Mehmet lakaplı Batmanlı Mehmet Şimşek. Diğeri ise de çocukluğunu Amerika'da geçirmiş olan Siirtli Egemen Bagış.. Her ne kadar iki vekil de Kürtçe biliyor olsa dar ama aldıkları batı egitimi onları hem bölgeden hem de Kürt gerçekliğinden oldukça uzaklaştırmış.
  65. Biroybil.com : Kimdir Bu Egemen Bağış?
  66. Egemen Bağış'ın MHP'lileri kızdıracak sözleri:...Bağış, "Vatanı sevmek, bu ülkenin kişi başına düşen gelirini artırmakla olur. Yoksa ‘şunu bunu isterim’ demekle, abuk sabuk bıyıklar bırakıp el kol işaretleri yaparak vatan sevgisi göstermeye çalışmak bu ülkenin insanına haksızlıktır" dedi.
  67. EGEMEN BAĞIŞ'IN BU SÖZLERİ ÇOK TARTIŞILACAK:..Bağış konuşmasının devamında çok tartışılacak sözler de söyledi. "Azınlık" ve "Gayrimüslim" terimlerini beğenmediğini, bu ülkede kimin köklerinin daha eskiye dayandığının araştırma konusu olduğunu, dolayısı ile kimin azınlık kimin çoğunluk olduğunun bilinemeyeceğini söyleyen Bağış cemaati şaşırttı.
  68. Bağış'tan çok ilginç benzetme! 2011-09-10 at the Wayback Machine:..Devlet Bakanı Egemen Bağış, terör örgütü PKK'nın, artık birilerinin taşeronluğunu yapmaya başladığını belirterek, "Ha Kürt milliyetçiliği ha Türk milliyetçiliği... Bunların toplumu gererek her iki ırkçı zihniyeti köpürtmeye çalıştıklarına şahit oluyoruz" dedi.
  69. MALİYEYİ BİR KÜRT BAKAN, EKONOMİYİ DE BİR ZAZA BAKAN YÖNETİYOR 2011-06-07 at the Wayback Machine:...Devlet Bakanı Cevdet Yılmaz, eğer ayrımcılık olsaydı Türkiye’nin kalkınması bir Zaza’ya teslim edilmezdi. Devlet Bakanı Cevdet Yılmaz, Türkiye`de ayrımcılık yapıldığı iddialarının yersiz olduğunu söyledi. Bakan Yılmaz, memleketi Bingöl`de, "Eğer ayrımcılık olsaydı bizler o noktaya gelemezdik, Türkiye`nin kalkınması bir Zaza`ya teslim edilmezdi." açıklaması yaptı. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Gaziantep’te yaptığı konuşmada "Binlerce kardeşimiz oralarda çalışıyor. Kim istemez ki kendi kardeşine, kendi köylüsüne hizmet etmeyi. Benim sizlerden bir ricam var. Buradaki huzuru engelleyenlere oy vermeyin. Esnafa zorla kepenk kapattıranlara oy vermeyin. Batman'ın imajını bozanlara oy verirsek buraya yatırımcı gelmez. Çocuklarımız yine işsiz kalır. Biz daha çok özgürlük, daha çok demokrasi, daha çok iş ve aş diyoruz." dedi. "Ben de sizin gibi Kürt'üm, ben de Kürtçe biliyorum." ifadesini kullanan Şimşek, herkesin birinci sınıf vatandaş olduğunu vurgulayarak, şöyle konuştu: "Birinci sınıf olmazsa Maliye Bakanlığı'nı niye bir Kürt'e teslim ediyorlar? Kürtçe üzerinde bir yasak var mı? Yok. Kürtlere kötü bir muamele yapılıyor mu? Yok.dedi
  70. samanyoluhaber.com : Bakan Kürtçe konuştu – Video :...TRT 6'da yayınlanan İktisat programına katılan Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sorulara kürtçe cevap verdi.
  71. [2] 2018-04-03 at the Wayback MachineMaliye Bakanı Mehmet Şimşek: Ben Etnik Olarak Kürt Kökenli Ama Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı İle Gurur Duyan Bir Vatandaşım, lpghaber.com, 04.09.2009.
  72. KÜRT BAKAN ZAFER ÇAĞLAYAN BDP'YE SESLENDİ[ölü keçid] :...Kürt asıllı bakan BDP'ye seslendi. Devlet Bakanı Zafer Çağlayan da 'özerklik' tartışmalarına katıldı İki dilli yaşam ve özerklik tartışmaları Devlet Bakanı Zafer Çağlayan'ın gündemindeydi. Üniversite yıllarında ülkücü olduğunu anlatan Çağlayan'ın BDP'ye verdiği cevap dikkat çekiciydi: "Kürt asıllıyım ama ülkemin birlik ve beraberliğinden yana oldum."
  73. [3]Ülkücü kökenli Kürt’üm, Hürriyet gazetesi, 29 Mart 2010.
  74. [4]Kürt’sün bakan olma denmedi, Hürriyet gazetesi, 27.08.2010.
  75. Haberler.com :Kürt Bakan'dan Kürtlere Çağrı! :...Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, "Türkiye'de Kürt kardeşlerimizin, vatandaşlarımızın da şiddete 'dur' demesini ve daha çok bu manada ses vermesini doğrusu arzu ediyoruz" dedi.

Xarici keçidlər

  • Anadolu’da “Kürdistan” Nasıl Uyduruldu?
  • "Kürt" Adı Üzerine
  • Kurdish tribes — Encyclopaedia İranica
  • Yazidis i. General — Encyclopaedia İranica
  • Parlamentimizdə 20–yə yaxın təmiz kürd deputat var — www.musavat.com — Xəbərin onlayn yayınlanma tarixi: 2 İyul 2011 09:31; Yoxlanılıb: 19.02.2015
  • Türkiyede Etnik Dağılımlar — www.yenicag.org 2011-04-01 at the Wayback Machine — Xəbərin onlayn yayınlanma tarixi: 15 yanvar, 2011; Yoxlanılıb: 19.02.2015
  • Депортация курдов — Kurdist.ru
  • Kürdlər kimdir?
  • Qorbaçov Laçında “Kürdüstan” yaratmaq istəyib? - ARAŞDIRMA 2016-03-24 at the Wayback Machine
  Etnos ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 18, 2021
kürdlər, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, dəqiqləşdirmə, kürd, کورد, kurd, yaxın, şərqdə, türkiyə, iraq, iran, suriya, ərazisində, kompakt, halda, yaşayan, xalq, əsasən, kürd, türk, ərəb, fars, dillərində, danışırlar, kurdan, کوردان, əziz, mükri, şərəf,. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Kurdler deqiqlesdirme Kurdler kurd کورد Kurd Yaxin Serqde Turkiye Iraq Iran Suriya erazisinde kompakt halda yasayan xalq Esasen kurd turk ereb ve fars dillerinde danisirlar KurdlerKurdan کوردان Eziz xan Mukri Seref xan Bidlisi Ehmed XaniElimerdan xan Zig Seid Nursi Ehmed QayaUmumi sayi20 000 000 1 2 35 022 000 3 4 Yasadigi erazilerTurkiye 10 924 000 2006 5 Iraq 5 422 000 2008 6 Iran 4 934 000 2006 7 Suriya 1 490 000 2010 8 Almaniya 541 000 9 Efqanistan 20 100 10 Livan 215 000 11 Niderland 72 000 12 Isvecre 35 100 13 Avstriya 23 000 14 Turkmenistan 6 000 2008 15 Ermenistan 42 139 2001 16 Gurcustan 20 843 2002 17 18 Azerbaycan 6 100 2009 19 DiliKurd diliDiniIslam Azliq Yezdanizm Xristianliq ve Iudaizm Qohum xalqlarFarslar Beluclar Pustunlar Talislar Hindliler Kurd tayfalari qedimden cenub qerbi Iranda yasamislar Kurd sozu qedim dillerde pehlevan merd demekdir 20 Mundericat 1 Dil ve mense 2 Meskunlasma 2 1 Turkiyede 2 2 Iranda 2 3 Iraqda 2 4 Suriyada 2 5 Azerbaycanda 2 6 Ermenistanda 2 7 Livanda 2 8 Gurcustanda 2 9 Efqanistanda 2 10 Turkmenistanda 2 11 Tacikistanda 2 12 Avropada 3 Taninmis kurdler 3 1 Siyasetciler 4 Menbe 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerDil ve mense RedakteKurdluk anlayisinin milliyyet anlaminda kimlere mexsus oldugu elmi muhitde gunumuzde mubahiseli movzular sirasinda dayanmaqdadir Beleki kurd milliyyetcileri terefinden kurd hesab edilen xalqlar elmi arastirmalara esaslanan dilciler ve ekser etnoqraflar terefinden ayri ferqli xalq olaraq qebul edilirler Esas mubahiseye sebeb olan lek kelhur feyli mamasani bextiyari lur goran ve zaza dilinde danisan xalqlarin kurdlerin terkibine daxil edilmesidir Dil ve mense arastirmalari esas alinaraq demek mumkundur ki kurdler iki esas ana etnoqrafik qrupa ayrilirlar Soran ve Kurmanc Soran dili 21 Kurmanc dili 22 Meskunlasma Redakte Kurdlerin yasadigi yerler Kurdlerin yasadigi yerler Kurdlerin sayina dair muxtelif texminler movcuddur Ancaq texmini de olsa bu haqda reqemler ireli surmek olduqca cetindir bele ki XXI esrin evvelinde kurdler dunyaya sepelenmis sekilde onlarla olkede yasasalar da onlarin ekseriyyeti bu olkelerde yeni yaranmis diasporalara sahibdirler ve ekseren yasadiqlari olkelerin vetendaslari deyildirler Neticede onlarin saylarina dair texminler verilerken boyuk olcude vetendasliqlari ikinci plana alinaraq gozardi edilir hem vetendasalari olduqlari olkelerde hem de ecnebi statusunda yasadiqlari olkelerde hesablanirlar ve neticede texminler qeyr real sekil alaraq suni olaraq artir Eminlikle soylemek munkundur ki kurd etnosuna mensub ferdlerin texminen 90 95 e qederi Turkiye Iraq Suriya ve Iran dovletlerinin vetendaslaridir xeyli olcude Iraq Iran ve Suriya vetendasi olan kurd esilli ehali muharibe ve diger humanitar felaketlerin tesirinden yayinmaq daha yaxsi heyat seraiti axtarisi ve saire amillerin tesiri ile qeyr qanuni sekilde Turkiyeye kocmus ve hazirda vetendasliqlari olmadan daimi olaraq bu olkede yasamaqdadirlar Avropada meskunlasmis kurd diasporalarina aid olan insanlarin texminen 75 80 i ise meskunlasdiqlari olkelerin vetendaslari deyildirler boyuk olcude Turkiye vetendaslaridir Turkiyede Redakte 1965 ci il sa ina esasen ana dili kurdce olan ehalinin vilayetler uzre paylanmasi Esas meqale Turkiye ehalisiTurkiyede kurdlerin sayina dair butun hazirki reqemler mueyyen hesablamalar esasinda alinmis texminlerden ibaretdir 1965 ci ilde aparilmis siyahiyaalmada kurmanc dilini ana dili kimi 2 219 502 nefer ana dilini kurmanc dili olaraq qeyd edenlerin 1 323 690 23 neferi kurmanc dilinden basqa dil bilmemisdir ikinci en yaxsi bildiyi dil kimi yeni ana dilini kurmanc dilinden basqa bir dil olaraq gosteren ve hemcinin kurmanc dilini de bildiyini qeyd edenler bunlar icerisinde ana dilini zaza turk ereb cerkez suryani ve ermeni dilleri olaraq qeyd edenler birlikde 99 den cox olmusdur ise 429 168 nefer gostermisdir yeni Turkiyenin zazalar sayilmadan qeyd edilen iki gostericiye esasen kurmanc dilini bilen ehalisi 2 648 670 nefer olmusdur 24 Belelikle 1965 ci ilde 31 391 421 nefer olan Turkiye ehalisinin en yuksek ehtimalla 8 44 ni kurdler kurmanclar teskil edirdi Bele ki kurd dilinin kurmanc lehcesini bilen her kes etnik olaraq kurd olmamisdir yeni ikinci en yaxsi bildiyim dil qrafasinda kurmancca deye qeyd edenlerin icerisinde koken olaraq serqi anadoluda kurdlerle ic ice yasayan ve mueyyen derecede dil baximindan kurdlesmis sie turkler oz deyimleri ile elevi turkmenlerin hemcinin melum sebeblerden dolayi esasen XX esrin evvellerinde 1910 1920 ci illerde suretle islami qebul etmis ve ya onun kolgesine siginmis bolgeden koc etmeyerek ermeni suuruna sahib oldugu halda ozunu kurd olaraq gosteren ermenilerin kurdlerle qarsiliqli dolgun qohumluq elaqeleri olan ereblerin mueyyen hissesinin kurdlerden ayri bir millet hesab edilen zazalarin da olmasi nezere alinmalidir Turkiye Statistika Qurumunun 31 dekabr 2013 cu il tarixine olan resmi texmine esasen Turkiye Cumhuriyyeti ehalisi 76 667 864 neferdir 25 Eger bu nisbet payi 8 44 oldugu kimi qalsaydi onda 2013 cu ilin sonuna olan texmini hesablamalara esasen Turkiyede en coxu 6 471 milyon nefer kurd yasamalidir Ancaq uzun illerdir kurdlerin ekseriyyetinin meskunlasdigi Turkiyenin serq ve cenub serq vilayetlerinde ehalinin tebii artiminin yuksek olmasi hemcinin 1 ci korfez muharibesinde 1 milyondan artiq kurdun Iraqdan Turkiyeye kecerek burada meskunlasmasi kurdlerin olke ehalisi icerisinde payini xeyli artirmisdir 26 Konda Arastirma ve Danismanlik terefinden Turkiye hokumetinin sifarisi ile 1993 cu ilde Turkiye Respublikasinin etnik ve sosial qurulusunu oyrenmek meqsediyle apardigi arastirmanin yekunlari esasinda 2006 ci ile verdiyi texmine esasen Turkiye ehalisinin 76 ni Anadolu turkleri 15 7 ni kurdler ve zazalar 2 8 ni diger turk xalqlarinin numayendeleri 0 7 ni erebler 4 7 ni ise diger etnik qruplar teskil edir 5 27 Iranda Redakte Esas meqale Iran ehalisi 2010 cu ilde Iran Medeniyyet Nazirliyinin heyata kecirdiyi olke miqyasli sorguya esasen danisanlarin ana dili esasinda Iran kurdlerinin meskun olduqlari ostanlar ve hemin ostanlarda ehali icinde nisbetleri Iranda kurdler olke ehalisinin texminen 5 28 7 7 29 ni teskil edirlerler bu zaman bu qurupun icerisine saylari 1 milyondan yuxari olan ve lur dilinde danisan lekler lur dilinde danisan feyliler ve kermansahiler hemcinin tutarli elmi esaslarla kurd olmadiqlari tesdiqlenmis zaza toplumuna daxil olan goranlar ve s kurdluyu mubahise doguran qruplar sayilmadan ireli surulmus texminlere esasen 5 3 30 ve bu payla onlarin Iranda sayi 2006 ci ile olan texmini hesablamalara esasen 4 9 milyon neferdir Iraqda Redakte Esas meqale Iraq ehalisi1957 cii ilde Iraqda aparilmis siyahiyaalmanin 1959 cu ilin evvelinde elan olunmus yekun neticelerine esasen Iraqin 6 34 milyon neferlik ehalisinin 12 92 ni 819 min nefer kurdler 8 94 ni 567 min nefer ise turkmanlar teskil etmisdir Sonraki siyahiya almalarda turkmenlerin sayi suni sekilde azaldilaraq bolgelerden asili olaraq ya ereb ya da kurd kimi qeyd edilmisdir 2008 ci ile olan resmi texmine esasen Iraq ehalisi 31 895 637 31 neferdir Muxtelif texminlere esasen kurdler olke ehalisinin texminen 13 ni 15 32 ni 17 6 33 34 ini ve ya 20 32 ni teskil edirler ve bu payla onlarin Iraqda sayi 2008 ci ile olan texmini hesablamalara esasen 4 1 6 4 milyon neferdir Suriyada Redakte Esas meqale Suriya ehalisinin etnik terkibi Suriya ve Livanda dini ve etnik topluluqlarin xeritesi 1935 ci il Suriya Merkezi Statistika Burosunun son resmi melumatina esasen 31 12 2011 tarixine olkenin daimi ehalisinin sayi 21 377 000 35 nefer oldugu texmin edilir Suriyada kurdlerin umumi ehali icerisindeki nisbetine dair muxtelif texminler 1993 cu ile 938 min nefer ve ya ehalinin 6 3 8 i 1995 ci ile 1 075 100 36 nefer ve ya 14 661 500 36 nefer olke ehalisinin 7 33 36 i 2001 ci ile 500 min nefer ve ya ehalinin 2 8 i 2002 ci ile 1 5 milyon nefer ve ya ehalinin 8 37 i 2004 cu ile 1 8 milyon nefer ve ya ehalinin 10 38 i 2004 cu ile 2 5 milyon 39 nefer ve ya ehalinin 13 39 14 39 i 40 movcuddur Bu texminler 2 8 den 14 dek deyismekdedir Bu texminleri nezere alaraq Suriyada kurdlerin sayini 2011 ilin sonu ucun 0 6 3 milyon arasinda qiymetlendirmek munkundur Azerbaycanda Redakte Kurdler hazirda Naxcivan MR nin Serur rayonunun Derekend 41 kendinde yasayirlar hemcinin ermeni isgalina qeder Lacin Qarakecdi Bozlu Kamalli Seylanli Katos Agcakend ve Minkend kendleri Kelbecer Soyuqbulaq Yuxari Surtan Orta Surtan Asagi Surtan Zeylik Xallanli Agcakend ve Oruclu kendlerinde ellikle Qubadli Zilanli kendi rayonlarinda da kurdler yasayirdilar Isgaldan sonra bu rayonlarin ehalisi Azerbaycanin diger seher ve rayonlarina mecburi kockun dusmusler 42 Kurdlerin sayi 1979 1999 2009 sa Inzibati erazi vahidi 1979 1999 43 2009 19 Butun olke uzre 5 676 13 075 44 6 065Lacin rayonu 2 437 5 073 1 914Naxcivan MR 1 696 2 282 1 321Samux rayonu 865 753Xacmaz rayonu 485 607 603Ismayilli rayonu 382 498Yevlax rayonu 879 210Baki seheri e d 51 760 185Goranboy rayonu 162 102Qazax rayonu 102 100Agstafa rayonu 67 68Kelbecer rayonu 4 1 248 38Goygol rayonu 299 123 34Gence seheri 122 31Terter rayonu 77 27Abseron rayonu 27Seki rayonu 115 47 26Semkir rayonu 68 22Oguz rayonu 21Agcabedi rayonu 1 18Lenkeran rayonu 14Zengilan rayonu 14Sumqayit seheri e d 9Daskesen rayonu 20 8Mingecevir seheri 5 7Salyan rayonu 3 4 4Susa rayonu 33 3Gedebey rayonu 32 1Tovuz rayonu 1 47 Goycay rayonu 6 Berde rayonu 3 Xocali rayonu 2 Fuzuli rayonu 1 Saatli rayonu 1 Iraqin Suleymaniye seherinde kurd teskilatlarinin qurultayi kecirilib Qurultayda numayis etdirilen qirmizi Kurdustanin xeritesine Naxcivan Lacin Zengilan Qubadli ve Kelbecer rayonlari daxil edilib kurdlerin Azerbaycanda meskunlasmasi meselesi muzakire olunub Mehz hemin qurultaydan sonra kurdlerin Azerbaycan Respublikasina kocurulmesi planli sekilde heyata kecirilir 45 46 47 48 Ermenistanda Redakte 2001 ci ilde aparilmis resmi siyahiya almaya esasen Ermenistanda bu olkenin vetendasi olan 40 620 nefer Yezidi Kurd ve 1 519 nefer Muselman Kurd yasayir Livanda Redakte Kurdlerin Livana ilk gelisleri XVI esrin evvellerinde texminen Osmanli Sultan I Selimin hakimiyyeti dovrunde baslamisdir Sultan terefinden bu erazide yerlesen bezi feodal bolumlere hakim vezifelere teyin edilmis kurd aileleri XIX esredek demek olar ki tamamiyle erebleserek asimilyasiya olmusdurlar Hazirda Livanda movcud olan kurd toplumunun Livanda meskunlasma tarixi ise I dunya muharibesinin baslanmasi dovrune tesaduf edir Ancaq bu olkede yasayan kurdlerin texminen 95 i iki esas koc dalgasi 1925 1937 ci illerde Turkiyeden 1960 ci ilden sonra Suriyadan ile Livana yerlesen ehalinin varisleridir Suriyada yasayan kurdlerin coxu Turkiye kokenlidir ve 1925 1937 ci iller arasinda Turkiyede bas vermis kurd qiyamlari zamani qiyamda istirak etmeleri ile elaqedar Turkiye xususi xidmet orqanlari terefinden teqib olunduqlarindan dolayi olkelerini terk ederek Livanda meskunlasmisdirlar Onlarin demek olar ki hamisi hazirda Livan vetendaslaridir Torpaq islahatlari ozellestirme aparan merkezi Suriya hokumeti islahatlar gedisinde olkenin simal bolgelerinde torpaq sahibliyine ve vetendasliga dair senendlerde xeyli olcude saxtakarliqlar olmasindan subhelenerek 1962 ci ilde resmi s a 1960 ci ilde aparilmisdi bu bolgeleri ehate eden xususi siyahiya alma aparmisdir neticede 1945 ci ilden sonra qeyri qanuni olaraq Turkiyeden olkeye koc ederek meskunlasmis ve saxta senedler alaraq torpaq payina iddia eden 120 000 36 nefer Suriyada yasayan cemi kurdlerin texminen 45 i qeder kurd mueyyen olunmus ve olarin pasportlari musadire edilerek vetandasliqlari legv olunmusdur Kurdlerin Suriyada huquqlarini berpa ede bilmeyen bu qismi olkeni terk ederek xarice uz tuturlar Onlarin mueyyen hissesi 1960 1980 ci illerde Livanda meskunlasmisdir Livanda yasayan kurdlerin umumi sayi 1985 ci ile dair texminlerde 60 000 90 000 nefer hazirda 2012 qeyri resmi hesablamalara esasen 75 000 100 000 nefer dolayinda qiymetlendirilir Butun kurderin 75 80 i Beyrut muhefazasinda esasen Beyrut seherinde meskunlasmisdir Livanda yasayan kurdlerin 70 i bu olke vetendasi deyildirler Gurcustanda Redakte 1939 cu ilde aparilmis siyahiya almaya esasen Gurcustanda 12 915 49 nefer muselman ve yezidi kurd yasayirdi Hemin siyahiya alamaya esasen 13 min nefere yaxin kurdun texminen 4 000 49 neferi Mesxetiya Cavaxetiya bolgesinde 3 000 49 neferi esasen Batum seheri olmaqla Acaristan MR da 6 000 neferi ise diger iri senaye merkezlerinde meskunlasmisdi SSRI Komunist Partiyasinin birinci katibi Iosif Koba Cuqasvili Stalinin emriyle 1944 cu ilde Gurcustanin Turkiye serheddi boyu meskunlasmis 100 000 nefer muselman Ahiska turkleri Kurdler ve Muselman Ermeniler Hemsinliler ehalisi esasen Qazaxistan qismen Qirgizistan Turkmenistan ve Ozbekistana surgun edildiler Surgun olunanlarin texminen 9 000 49 neferini muselman kurdler teskil edirdi 2002 ci ilde Gurcustanda aparilmis resmi siyahiya almaya esasen bu olkede 18 329 49 nefer Yezidi ve 2 514 49 nefer Muselman Kurd yasayir 2002 ci il siyahiya almasina esasen 18 329 nefer Yezidi kurdun 17 116 49 neferi Tiflis seherinde 357 49 neferi Telavi rayonunda 293 49 neferi Rustavi Bostandere seherinde qalanlari ise diger erazilerde meskunlasmisdir Issizlik ve agir sosial seraitin tesiri ile Yezidi kurdleri olkeni kutlevi suretde terk edir ve qazanc axtarmaq meqsediyle Avropa olkelerine miqrasiya edirler Neticede olkedeki Yezidi kurdlerin sayi keskin azalmisdir 2005 ci ile olan texmine esasen Gurcustanda daimi olaraq 6 000 49 nefer Yezidi kurd yasamaqdadir Efqanistanda Redakte Esas meqale Efqanistan ehalisiHazirda Efqanistanda yasayan coxsayli onlarla xalqlar icerisinde kurdler de az sayda temsil olunmaqdadirlar Onlar esasen daginiq halda Herat Kabil ve saire kimi iri seherlerde meskunlasmisdirlar Ana dilleri kurmanccadan basqa esasen turkmen ve dari dillerinde danisan kurdlerin saylari Efqanistan ehalisinin 2011 ci ilin evvelinde 25 500 100 50 nefer texminen 0 10 51 i qederdir Turkmenistanda Redakte Esas meqale Turkmenistan ehalisi10 21 yanvar 1995 ci il resmi ehali siyahiya alinmasina esasen Turkmenistanda 6 097 52 nefer kurd yasamaqdadir Tacikistanda Redakte 21 30 sentyabr 2010 cu il umumtacikistan ehali siyahiyaalinmasina esasen 7 564 502 nefer olan olke ehalisinin 7 neferi etnik kurdlerden ibaretdir 53 Avropada Redakte Finlandiyada 7 135 nefer kurd yasayir 54 Taninmis kurdler RedakteSeid Nursi Turkiyeli Islam alimi ve filosofu Intizar Turkiyeli mugenni Yildiz Tilbe Turkiyeli mugenni atasi Agrili sunni kurd Iclal Aydin Turkiyeli aktrisa saire atasi kurd Seref xan Bidlisi siyasetci yazar Ehmed Qaya Turkiyeli mugenni atasi kurd Ozcan Deniz Turkiyeli mugenni ana ve atasi kurd Alisan Turkiyeli mugenni Emrah Ipek Turkiyeli mugenni Nihad Dogan Turkiyeli mugenni Ferhad Kocer Turkiyeli mugenni Mehmet Ali Erbil 55 Turkiyeli aktyor Mehmet Ali Alabora Beyler Eyyubov Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Muhafize Xidmetinin reisi Ibrahim Tatlises Turkiyeli mugenni aktyor is adami Siyasetciler Redakte Bulent Ecevit 56 57 58 Turkiye siyasetcisi kecmis Bas Nazir ata nesli kurd ana nesli bosnak serb Zeki Ergezen Dengir Mir Mehmet Firat 59 60 Huseyin Celik Abdulkadir Aksu Hayati Yazici Salih Sumer 61 25 iyun 1993 5 oktyabr 1995 tarixlerinde 50 ci TC Hokumetinin Devlet Bakani Bulent Arinc 62 5 iyul 2011 tarixinden 61 ci TC Hokumeti Devlet Bakani ve Basbakan Yardimcisi Egemen Bagis 63 64 65 66 67 68 5 iyul 2011 tarixinden 61 ci TC Hokumeti Avrupa Birligi Bakani ve Basmuzakereci Mehmet Simsek 69 70 71 2007 ci ilden baslayaraq idiyedek 2011 ci il AKP Adalet ve Kalkinma Partisi milletvekili 29 avqust 2007 1 may 2009 tarixlerinde TC Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakani 1 may 2009 14 iyun 2011 tarixlerinde TC Maliye Bakani 5 iyul 2011 tarixinden 61 ci TC Hokumeti Maliye Bakani Mehmet Zafer Caglayan 72 73 74 1 may 2009 14 iyun 2011 tarixlerinde TC Yurtdisi Muteahitlik ve Dis Ticaretten sorumlu Devlet Bakani 5 iyul 2011 tarixinden 61 ci TC Hokumeti Ekonomi Bakani Mehmet Mehdi Eker 75 5 iyul 2011 tarixinden 61 ci TC Hokumeti Gida Tarim ve Hayvancilik BakaniMenbe RedakteAkif Muradverdiyev Zengezur Tariximizin yaddasi Baki Xezer 2007 seh 455 Istinadlar Redakte Language Matcher Kurdish School of Computing University of Utah Istifade tarixi 30 iyun 2012 Arxivlesdirilib Kurdish language indoeuro bizland com 2011 08 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 noyabr 2013 Arxivlesdirilib People Cluster Kurd Joshua Project Iraqi Kurdistan Unrepresented Nations and Peoples Organization Istifade tarixi 13 yanvar 2013 Arxivlesdirilib 1 2 Konda Arastirma ve Danismanlik toplumsal yapi arastirmasi Biz Kimiz 2006 Arxivlesdirilib 2010 10 30 at the Wayback Machine 1993 te 18 yas uzeri deneklerce Belirtilen Kimlige Gore nufusun 9 02 i kurt ve zaza 8 61 i kurt 0 41 i zaza 2006 yilinda Kurt ve zaza etnik kimlik dagilimi tum Turkiye nufusunda gormek icin 18 yas alti nufusu sayilara orantili olarak eklenmis ve Konda tarafindan 15 68 14 97 i kurt ve 0 71 i zaza ve ya 11 445 mln kisi 10 924 mln kurt ve 0 521 mln zaza verisi alinmistir 1 2 Unrepresented Nations and Peoples Organization The Turkmen of Iraq Underestimated Marginalized and exposed to assimilation Terminology The real total number of Iraqi voters is accounted as 13 511 936 The real total number of Kurdish voters is 2 243 268 The percentage of the Kurdish voters is 16 6 According to the most reliable references the Kurdish percentage in Iraq is around 17 1 2 National portal for electronic services of Iran Arxivlesdirilib 2011 06 27 at the Wayback Machine The Kurds who make up about 7 percent of the population reside primarily in the Zagros Mountains near the borders with Iraq and Turkey 1 2 Ethnologue 14 report for Syria Languages of Syria Kurmanji 938 000 in Syria 1993 6 3 of the population Northern Syria Alternate names NORTHERN KURDISH KERMANJI KIRMANJI Classification Indo European Indo Iranian Iranian Western Northwestern Kurdish Etnologue report for Germany T C Suleyman Demirel Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Felsefe ve Din Bilimleri Afganistan Turklerinin dini inanc ve yasayislari Kurdish Northern Etnologue report for Netherlands Etnologue report for Switzerland Etnologue report for Austria Informacionno analiticheskij centr R Nazarov Etnicheskaya politika postsovetskogo Turkmenistana Ni slova ob uzbekah Arxivlesdirilib 2008 07 14 at the Wayback Machine National Statistical Service of the Republic of Armenia Cultural Policies 2010 06 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 09 30 Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Georgia by 2002 census 1 2 Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census Etnografik ocherk seh 59 Mehemmed Һesen Velijev Baharly Azәrbaјҹan Fiziki ҹografi etnografik ve igtisadi ocherk Ilk neshri 1921 ҹi il Tekrar neshr Rusҹadan terҹүme edeni Vasif Gulijev Baky Azәrbaјҹan neshrijjaty 1993 192 seh Etnologue report for language code ckb Etnologue report for language code kmr Heinz Kloss amp Grant McConnel Linguistic composition of the nations of the world vol 5 Europe and USSR Quebec Presses de l Universite Laval 1984 ISBN 2 7637 7044 4 Escarre International Centre for Ethnic Minorities and Nations Arxivlesdirilib 2012 12 22 at the Wayback Machine Recent Changes in Turkey s Language Legislation Turkiye Istatistik Kurumu Adrese Dayali Nufus Kayit Sistemi Sonuclari 2013 Arxivlesdirilib 2012 07 19 at the Wayback Machine Kurds LookLex Encyclopaedia Milliyet Gazetesi 55 milyon kisi etnik olarak Turk Volume 2 Dabbagh Kuwait University Iran page 1111 1112 Encyclopedia of Modern Middle East amp North Africa Second Edition olu kecid Volume 1 4 Editor in Chief Philip Mattar Associate Editors Charles E Butterworth Neil Caplan Michael R Fischbach Eric Hooglund Laurie King Irani John Ruedy Farmington Hills Gale 2004 2936 pages ISBN 9780028657691Orijinal metn ing Population With an estimated population of 67 million in 2004 Iran is one of the most populous countries in the Middle East Iran s second largest ethnolinguistic minority the Kurds make up an estimated 5 percent of the country s population and reside in the provinces of Kerman and Kurdistan as well as in parts of West Azerbaijan and Ilam Kurds in Iran are divided along religious lines as Sunni Shi ite or Ahl e Haqq Lyle Garry Iran series Major World Nations Philadelphia Chelsea House Publishers 1999 pg 9 10 Asia Times Online Iran s lurking enemy within Arxivlesdirilib 2012 04 14 at the Wayback Machine These assassinations were complemented with aggressive counter insurgency tactics and a determined effort to isolate the extremist separatists from the mass of Iranian Kurds who make up about 5 of the country s population Central Organization for Statistics and Information Technology of Iraq PDF 2012 03 14 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 04 24 1 2 CIA Iraq Ethnic groups Arab 75 80 Kurdish 15 20 Turkoman Assyrian or other 5 Russell Malcom B The Middle East and South Asia 1997 The World Today Series Harpers Ferry West Virginia Stryker Post Publications 1997 pg 104 Islamopedia Online Kurds in Iraq Arxivlesdirilib 2014 07 13 at the Wayback Machine Syrian Arab Republic Office Of Prime Minister Central Bureau Of Statistics Estimates of Population actually living in Syria by governorate and sex 000 on 31 12 2011 Table 3 2 or تقدير عدد السكان المتواجدين في سورية حسب المحافظة والجنس بالألف في31 12 2011 Arxivlesdirilib 2012 07 12 at Archive today The number doesn t include syrian population abroad 1 2 3 4 The Unreached Peoples Prayer Profiles The Western Kurd of Syria Carl Dahlman The Political Geography of Kurdistan Eurasian Geography and Economics Cilt 43 Sayi 4 2002 s 274 Gary C Gambill The Kurdish Reawakening in Syria Middle East Intelligence Bulletin Cilt 6 Sayi 4 Nisan 2004 1 erisim 26 Nisan 2006 1 2 3 Arabic News 16 Haziran 2004 Kurdish parties in Syria defy banning decision Arxivlesdirilib 2006 05 08 at the Wayback Machine erisim 3 Mayis 2006 Abdi Noyan Ozkaya Suriye Kurtleri Siyasi Etkisizlik ve Suriye Devleti nin Politikalari Arxivlesdirilib 2015 07 14 at the Wayback Machine Cilt 2 No 8 ss 90 116 2007 BayBek Bir Milletin sesi 2013 08 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 10 11 Azerbaijan az sayti Inzibati erazi vahidi uzre melumat Arxivlesdirilib 2017 02 02 at the Wayback Machine Bax Rayonlarin tarixi haqqinda qisa melumat Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census The United Nations Statistics Division 27 01 1999 census of Azerbaijan Kurdler Azerbaycanda olu kecid Kurdler Azerbaycana kocurulur 2012 01 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 10 19 Barzani Kerkuk Urmu Maraga Tebriz kurd Xalqinin Qelbidir 2011 08 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 10 19 Guney Azerbaycan Milli Oyanis Herekati GAMOH Gelme kurdlerin Azerbaycana boyuk koc u davam edir Arxivlesdirilib 2014 08 30 at the Wayback Machine Qubadan aldigimiz melumata gore yerli ehalinin muqavimetine baxmayaraq 70 kurd ailesi rayonun Tengealti erazisinde meskunlasdirilib Gelmelerin Iraqdan kocurulduyu ehtimal olunur Yerli ehalinin bildirdiyine gore onlar yuksek nufuzlu memurun gosterisi esasinda hemin erazide yerlesdirilib Bu sebebden rayon rehberliyi kurdleri eraziden kocurmekde acizdir 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A Writenet Report commissioned by United Nations High Commissioner for Refugees Status Determination and Protection Information Section DIPS The Human Rights Situation of the Yezidi Minority in the Transcaucausus Central Statistics Organization of Afghanistan CSO Settled Population of Afghanistan by Civil Division Urban Rural and Sex 2012 13 The Unreached Peoples Prayer Profiles The Kurdish of Afghanistan Asgabat net gorodskoj socialno informacionnyj portal Itogi vseobshej perepisi naseleniya Turkmenistana po nacionalnomu sostavu v 1995 godu Arxivlesdirilib 2016 03 10 at the Wayback Machine Sajti rasmii Agentii omori nazdi Prezidenti Ҷumҳurii Toҷikiston Ҷildi 3 Ҳajati millӣ va donistani zabonҳo shaҳrvandii aҳolii Ҷumҳurii Toҷikiston Arxivlesdirilib 2017 01 13 at the Wayback Machine Helsingin Sanomat According to the Population Register Centre a total of 155 660 foreign citizens lived in Finland at the end of 2009 Hurriyet Gaztesi Polat Sharon i opuyor ben Oya Aydogan i Yeni Safak Online Ecevit in Soyagaci Kurtzade Ecevit Tumgazeteler Kurt kokenli olabilirim olu kecid Turklerin cesitli kokenden bolgelerden gelen insanlardan olusan bir millet oldugunu ifade eden Ecevit soyle konustu Ailemizde Kurt kokenliler de olabilir Mesela rahmetli annemin ailesi Bosnak ti Osmanli daki buyuk vezir i azamlarin buyuk komutanlarin hemen hemen tumu baska kokenlerden gelip Osmanli Turklugu nu benimsemis kimselerdi Bulent Ecevit dedesi Mustafa Sukru Efendi nin Kurtzade olarak tanindigini ilk kez acikladi Yillar once babasinin dogdugu koye gittiginde bir buyugunun mezar tasinda Kurtzade yazdigini gordugunu anlatan Ecevit Ben ilk olarak orada ogrenmistim bu ismi Yaptigi arastirmada sadece kendilerinin degil koyun tamaminin Dogu dan geldigini ogrendigini soyleyen Ecevit Ben bunu ne yadirgadim ne de hayir oyle degil demeye kalkistim Cunku benim gozumde Kurt Turk ayrimi yoktur dedi Hurriyet gazetesi web arsivi Meger Ecevit Kurt kokenli imis Risvan asiretinin kokeni Kurt degil Turk 2012 11 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 04 10 HACI BEDIR AGA HACIBEY olu kecid Kurt bakan BDP ye ates puskurdu olu kecid Devlet Eski Bakani Salih Sumer BDP lilere ates puskurdu Bolge siyaseti hakkinda konusan Sumer sunlari kaydetti Tv8 de yayinlanan Erkan Tan in hazirlayip sundugu Erkan Tan ile Baskent ten programina bugun Devlet Eski Bakani Salih Sumer konuk oldu ve onemli aciklamalarda bulundu Ben kimin Kurduyum haber7 com Bulent Arinc in Meclis te Kurtce isyani Genel Kurul da BDP lilerin Turkce konusmalarini isteyen Arinc Kurtce bilmemem Kurtce yi alcaltmaz ancak Turkce konusursaniz hepimiz sizi anlariz dedi BDP li 10 vekilin Kurtce bilmedigini ileri surdu Bu arada BDP Mus Milletvekili Sirri Sakik kursude konusurken Ben sadece Huda ji te razibe biliyorum diyen Arinc a Brez Vezir tu bi zimani Kurdi agivi gelek spasdikim Sayin Bakan Kurtce konustunuz Size cok tesekkur ediyorum diyerek Kurtce tesekkur etti Kabinede hakiki Kurt bakan Arxivlesdirilib 2012 04 30 at the Wayback Machine Kabinede iki CAKMA Kurt bakan zaten vardi Kim mi Birr tanesi Ingiliz Mehmet lakapli Batmanli Mehmet Simsek Digeri ise de cocuklugunu Amerika da gecirmis olan Siirtli Egemen Bagis KABINEDE IKI CAKMA KURT Arxivlesdirilib 2012 10 31 at the Wayback Machine Basbakan Tayyip Erdogan in partisinde 75 Kurt kokenli milletvekili bulundugunu belirterek Turkiye deki Kurtlerin gercek temsilcisinin DTP degil AKP oldugunu soylemesi bir donem cok tartisilmisti Kabinede iki CAKMA Kurt bakan zaten vardi Kim mi Birr tanesi Ingiliz Mehmet lakapli Batmanli Mehmet Simsek Digeri ise de cocuklugunu Amerika da gecirmis olan Siirtli Egemen Bagis Her ne kadar iki vekil de Kurtce biliyor olsa dar ama aldiklari bati egitimi onlari hem bolgeden hem de Kurt gercekliginden oldukca uzaklastirmis Biroybil com Kimdir Bu Egemen Bagis Egemen Bagis in MHP lileri kizdiracak sozleri Bagis Vatani sevmek bu ulkenin kisi basina dusen gelirini artirmakla olur Yoksa sunu bunu isterim demekle abuk sabuk biyiklar birakip el kol isaretleri yaparak vatan sevgisi gostermeye calismak bu ulkenin insanina haksizliktir dedi EGEMEN BAGIS IN BU SOZLERI COK TARTISILACAK Bagis konusmasinin devaminda cok tartisilacak sozler de soyledi Azinlik ve Gayrimuslim terimlerini begenmedigini bu ulkede kimin koklerinin daha eskiye dayandiginin arastirma konusu oldugunu dolayisi ile kimin azinlik kimin cogunluk oldugunun bilinemeyecegini soyleyen Bagis cemaati sasirtti Bagis tan cok ilginc benzetme Arxivlesdirilib 2011 09 10 at the Wayback Machine Devlet Bakani Egemen Bagis teror orgutu PKK nin artik birilerinin taseronlugunu yapmaya basladigini belirterek Ha Kurt milliyetciligi ha Turk milliyetciligi Bunlarin toplumu gererek her iki irkci zihniyeti kopurtmeye calistiklarina sahit oluyoruz dedi MALIYEYI BIR KURT BAKAN EKONOMIYI DE BIR ZAZA BAKAN YONETIYOR Arxivlesdirilib 2011 06 07 at the Wayback Machine Devlet Bakani Cevdet Yilmaz eger ayrimcilik olsaydi Turkiye nin kalkinmasi bir Zaza ya teslim edilmezdi Devlet Bakani Cevdet Yilmaz Turkiye de ayrimcilik yapildigi iddialarinin yersiz oldugunu soyledi Bakan Yilmaz memleketi Bingol de Eger ayrimcilik olsaydi bizler o noktaya gelemezdik Turkiye nin kalkinmasi bir Zaza ya teslim edilmezdi aciklamasi yapti Maliye Bakani Mehmet Simsek Gaziantep te yaptigi konusmada Binlerce kardesimiz oralarda calisiyor Kim istemez ki kendi kardesine kendi koylusune hizmet etmeyi Benim sizlerden bir ricam var Buradaki huzuru engelleyenlere oy vermeyin Esnafa zorla kepenk kapattiranlara oy vermeyin Batman in imajini bozanlara oy verirsek buraya yatirimci gelmez Cocuklarimiz yine issiz kalir Biz daha cok ozgurluk daha cok demokrasi daha cok is ve as diyoruz dedi Ben de sizin gibi Kurt um ben de Kurtce biliyorum ifadesini kullanan Simsek herkesin birinci sinif vatandas oldugunu vurgulayarak soyle konustu Birinci sinif olmazsa Maliye Bakanligi ni niye bir Kurt e teslim ediyorlar Kurtce uzerinde bir yasak var mi Yok Kurtlere kotu bir muamele yapiliyor mu Yok dedi samanyoluhaber com Bakan Kurtce konustu Video TRT 6 da yayinlanan Iktisat programina katilan Maliye Bakani Mehmet Simsek sorulara kurtce cevap verdi 2 Arxivlesdirilib 2018 04 03 at the Wayback MachineMaliye Bakani Mehmet Simsek Ben Etnik Olarak Kurt Kokenli Ama Turkiye Cumhuriyeti Vatandasligi Ile Gurur Duyan Bir Vatandasim lpghaber com 04 09 2009 KURT BAKAN ZAFER CAGLAYAN BDP YE SESLENDI olu kecid Kurt asilli bakan BDP ye seslendi Devlet Bakani Zafer Caglayan da ozerklik tartismalarina katildi Iki dilli yasam ve ozerklik tartismalari Devlet Bakani Zafer Caglayan in gundemindeydi Universite yillarinda ulkucu oldugunu anlatan Caglayan in BDP ye verdigi cevap dikkat cekiciydi Kurt asilliyim ama ulkemin birlik ve beraberliginden yana oldum 3 Ulkucu kokenli Kurt um Hurriyet gazetesi 29 Mart 2010 4 Kurt sun bakan olma denmedi Hurriyet gazetesi 27 08 2010 Haberler com Kurt Bakan dan Kurtlere Cagri Gida Tarim ve Hayvancilik Bakani Mehdi Eker Turkiye de Kurt kardeslerimizin vatandaslarimizin da siddete dur demesini ve daha cok bu manada ses vermesini dogrusu arzu ediyoruz dedi Xarici kecidler RedakteAnadolu da Kurdistan Nasil Uyduruldu Kurt Adi Uzerine Kurdish tribes Encyclopaedia Iranica Yazidis i General Encyclopaedia Iranica Parlamentimizde 20 ye yaxin temiz kurd deputat var www musavat com Xeberin onlayn yayinlanma tarixi 2 Iyul 2011 09 31 Yoxlanilib 19 02 2015 Turkiyede Etnik Dagilimlar www yenicag org Arxivlesdirilib 2011 04 01 at the Wayback Machine Xeberin onlayn yayinlanma tarixi 15 yanvar 2011 Yoxlanilib 19 02 2015 Deportaciya kurdov Kurdist ru Kurdler kimdir Qorbacov Lacinda Kurdustan yaratmaq isteyib ARASDIRMA Arxivlesdirilib 2016 03 24 at the Wayback Machine Etnos ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Kurdler amp oldid 5971747, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.