İran əhalisi

MKİ-ə əsasən İran İslam Republikası dünyada ən çoxsaylı əhaliyə malik XIX ölkədir. İran əhalisi sürətlə artan ölkələrdəndir. Rəsmi sayımlararası 55 ildə (1956–2011) ölkənin əhalisi 4 dəfə artmışdır. Ərazi üzrə orta sıxlığa görə İran Asiya ölkələrinin əksəriyyətindən geri qalır (1 km²-də 46 nəfər). Ölkə əhalisinin 4/5-ü şimal və şimal-qərb regionlarında cəmləşdiyi halda, ərazisinin təxminən 2/3-sini əhatə edən səhra və yarımsəhra regionlarında 1 km²-də sıxlıq 2-3 nəfərdən artıq deyil. Tehran, Məşhəd, İsfahan, Kərəc, Təbriz, Şiraz, Əhvaz və Qum şəhərlərinin əhalisi 1 milyondan artıqdır. 2011-ci il siyahıyaalınmasına əsasən qeyri-şəhər əhalisi içərisində 56.225 nəfər köçəri olaraq yaşayır.

Əhali sayının dinamikası

 

1880-2016-ci illərdə İranda əhali sayının dinamikası

İl	Əhali	İl	Əhali
1881	7 654 000	1891	8 124 000
1901	8 613 000	1911	9 143 000
1921	9 707 000	1926	10 456 000
1931	11 185 000	1936	11 964 000
1941	12 833 000	1946	14 159 000
1951	16 237 000	1956	18 954 704
1966	25 078 923	1976	33 708 744
1986	49 445 010	1991	55 837 163
1996	60 055 488	2006	70 495 782
2011	75 149 669

Əhalinin yerləşmə məskəni

İl	Siyahıyaalınmalara əsasən İran əhalisinin yerləşmə məskəni
	Toplam əhali	Şəhər əhalisi	Kənd əhalisi və köçərilər
1956	18 954 704	5 953 563	13 001 141
1966	25 788 722	9 794 246	15 994 476
1976	33 708 744	15 854 680	17 854 064
1986	49 445 010	26 844 561	22 600 449
1996	60 055 488	36 817 789	23 237 699
2006	70 495 782	48 259 964	22 235 818
2016	79 926 270	59 146 847	20 779 423

Ostanlar üzrə

Ostan	2006-cı il saymının yekunları əsasında İran əhalisinin yerləşmə məskəninə görə təsnifatı
	Toplam əhali: ailələr	Kişilər	Qadınlar	Cəmi	Şəhər əhalisi: ailələr	Şəhər əhalisi: cəmi	Kənd əhalisi: ailələr	Kənd əhalisi: cəmi	Köçəri əhali: ailələr	Köçəri əhali: cəmi
Cəmi	17 501 771	35 866 362	34 629 420	70 495 782	12 405 584	48 259 964	5 074 866	22 131 101	21 321	104 717
Tehran	3 730 396	6 901 217	6 521 149	13 422 366	3 443 307	12 260 431	287 067	1 161 889	22	46
Rəzəvi Xorasan	1 445 116	2 809 403	2 783 676	5 593 079	999 493	3 811 900	445 384	1 779 980	239	1 199
İsfahan	1 224 763	2 335 399	2 223 857	4 559 256	1 025 827	3 798 728	198 606	758 890	330	1 638
Fars	1 022 746	2 204 852	2 132 026	4 336 878	644 195	2 652 947	371 651	1 650 614	6 900	33 317
Xuzistan	866 914	2 184 931	2 090 048	4 274 979	611 797	2 873 564	251 865	1 383 946	3 252	17 469
Şərqi Azərbaycan	911 930	1 839 341	1 764 115	3 603 456	635 966	2 402 539	275 943	1 200 820	21	97
Qərbi Azərbaycan
Mazandaran
Kirman
Sistan və Bəlucistan
Gilan
Əlburz
Kirmanşah
Gülüstan
Həmədan
Luristan
Hörmüzgan
Kürdüstan
Mərkəzi
Ərdəbil
Qəzvin
Qum
Yəzd
Buşehr
Zəncan
Çahar-Mahal və Bəxtiyari
Şimali Xorasan
Cənubi Xorasan
Kohgiluyə və Boyer-Əhməd
Simnan
İlam

Ostan	2011-ci il saymının yekunları əsasında İran əhalisinin yerləşmə məskəninə görə təsnifatı
	Cəmi	Kişilər	Qadınlar	Şəhər əhalisi: cəmi	Şəhər əhalisi: kişilər	Şəhər əhalisi: qadınlar	Kənd əhalisi: cəmi	Kənd əhalisi: kişilər	Kənd əhalisi: qadınlar	Köçəri əhali: cəmi	Köçəri əhali: kişilər	Köçəri əhali: qadınlar
Cəmi	75 149 669	37 905 669	37 244 000	53 646 661	27 023 638	26 623 023	21 446 783	10 853 217	10 593 566	56 225	28 814	27 411
Tehran	12 183 391	6 137 993	6 045 398	11 305 832	5 669 138	5 636 694	877 437	468 754	408 683	122	101	21
Rəzəvi Xorasan	5 994 402	2 999 529	2 994 873	4 311 210	2 160 153	2 151 057	1 682 405	838 981	843 424	787	395	392
İsfahan	4 789 312	2 476 02	2 403 291	4 168 219	2 109 775	2 058 444	710 989	366 193	344 796	104	53	51
Fars	4 596 658	2 315 914	2 280 744	3 106 732	1 562 556	1 544 176	1 475 350	746 040	729 310	14 576	7 318	7 258
Xuzistan	4 531 720	2 286 209	2 245 511	3 218 451	1 619 616	1 598 835	1 301 268	660 371	640 897	12 001	6 222	5 779
Şərqi Azərbaycan	3 724 620	1 882 031	1 842 589	2 579 178	1 301 724	1 277 454	1 145 442	580 307	565 135	0	0	0
Qərbi Azərbaycan	3 080 576	1 555 127	1 525 449	1 932 544	971 505	961 039	1 148 032	583 622	564 410	0	0	0
Mazandaran	3 073 943	1 542 735	1 531 208	1 682 152	842 401	839 751	1 391 786	700 329	691 457	5	5	0
Kirman	2 938 988	1 482 339	1 456 649	1 689 842	851 467	838 375	1 242 344	627 390	614 954	6 802	3 482	3 320
Sistan və Bəlucistan	2 534 327	1 268 748	1 265 579	1 243 079	627 726	615 353	1 288 160	639 466	648 694	3 088	1 556	1 532
Gilan	2 480 874	1 231 933	1 248 941	1 497 170	744 251	752 919	983 701	487 679	496 022	3	3	0
Əlburz	2 412 513	1 222 621	1 189 892	2 184 371	1 104 627	1 079 744	228 142	117 994	110 148	0	0	0
Kirmanşah	1 945 227	981 780	963 447	1 355 094	678 738	676 356	586 621	301 197	285 424	3 512	1 845	1 667
Gülüstan	1 777 014	886 830	890 184	906 182	452 753	453 429	870 068	433 684	436 384	764	393	371
Həmədan	1 758 268	883 436	874 832	1 040 605	519 182	521 423	716 669	363 719	352 950	994	535	459
Loristan	1 754 243	883 693	870 550	1 075 951	536 589	539 362	677 416	346 653	330 763	876	451	425
Hörmüzgan	1 578 183	802 758	775 425	788 471	404 682	383 789	786 379	396 312	390 067	3 333	1 764	1 569
Kürdüstan	1 493 645	751 156	742 489	985 874	496 553	489 321	507 771	254 603	253 168	0	0	0
Mərkəzi	1 413 959	715 527	698 432	1 045 001	529 304	515 697	368 958	186 223	182 735	0	0	0
Ərdəbil	1 248 488	631 972	616 516	798 942	405 050	393 892	449 546	226 922	222 624	0	0	0
Qəzvin	1 201 565	609 804	591 761	878 241	445 578	432 663	322 787	163 956	158 831	537	270	267
Qum	1 151 672	587 661	564 011	1 095 871	557 132	538 739	55 798	30 526	25 272	3	3	0
Yəzd	1 074 428	553 564	520 864	889 583	454 437	435 146	184 829	99 121	85 708	16	6	10
Buşehr	1 032 949	560 955	471 994	704 393	383 488	320 905	325 993	176 189	149 804	2 563	1 278	1 285
Zəncan	1 015 734	509 192	506 542	634 809	320 294	314 515	380 925	188 898	192 027	0	0	0
Çahar-Mahal və Bəxtiyari	895 263	450 968	444 295	521 071	262 678	258 393	372 746	187 555	185 191	1 446	735	711
Şimali Xorasan	867 727	431 587	436 140	446 872	224 742	222 130	419 068	205 946	213 122	1 787	899	888
Cənubi Xorasan	662 534	332 739	329 795	371 054	188 322	182 732	291 435	144 395	147 040	45	22	23
Kohgiluyə və Boyer-Əhməd	658 629	329 079	329 550	346 626	174 376	172 250	310 518	153 947	156 571	1 485	756	729
Simnan	631 218	319 300	311 918	486 345	244 424	241 921	144 873	74 876	69 997	0	0	0
İlam	557 599	282 468	275 131	356 896	180 377	176 519	199 327	101 369	97 958	1 376	722	654

• 24 oktyabr – 13 noyabr 2011 – ci il siyahıyaalınması yekunlarına əsasən:

• İranın ümumi əhalisi - 21.185.647 ailədə 75.149.669 nəfər olmuşdur.

Əhalinin sıxlığı

Ostan	Ərazisi (km²-lə), 2011-cı il sa.	Əhali (hər iki cins), 2006-cı il sa.	Əhalinin sıxlığı (nəfər/km²), 2006-cı il sa.	Əhali (hər iki cins), 2011-ci il sa.	Əhalinin sıxlığı (nəfər/km²), 2011-ci il sa.
Toplam	1 628 770.8	70 495 782	43	75 149 669	46
Tehran	13 692.4	11 345 375	829	12 183 391	890
Rəzəvi Xorasan	118 851.4	5 593 079	44	5 994 402	50
İsfahan	107 017.6	4 559 256	42	4 879 312	46
Fars	122 607.9	4 336 878	35	4 596 658	37
Xuzistan	64 055.0	4 274 979	67	4 531 720	71
Şərqi Azərbaycan	45 650.5	3 603 456	79	3 724 620	82
Qərbi Azərbaycan	37 411.4	2 873 459	77	3 080 576	82
Mazandaran	23 841.6	2 922 432	123	3 073 943	129
Kirman	180 725.6	2 652 413	15	2 938 988	16
Sistan və Bəlucistan	181 785.3	2 405 742	13	2 534 327	14
Gilan	14 041.9	2 404 861	171	2 480 874	177
Əlburz	5 121.7	2 076 991	406	2 412 513	471
Kirmanşah	25 009.3	1 879 385	75	1 945 227	78
Gülüstan	20 367.1	1 617 087	80	1 777 014	87
Həmədan	19 367.9	1 703 267	88	1 758 268	91
Luristan	28 294.0	1 716 527	61	1 754 243	62
Hörmüzgan	70 697.3	1 403 674	20	1 578 183	22
Kürdüstan	29 136.5	1 440 156	49	1 493 645	51
Mərkəzi	29 126.6	1 351 257	46	1 413 959	49
Ərdəbil	17 800.0	1 228 155	69	1 248 488	70
Qəzvin	15 567.3	1 143 200	74	1 201 565	77
Qum	11 526.3	1 046 737	90	1 151 672	100
Yəzd	129 284.9	990 818	8	1 074 428	8
Buşehr	22 742.7	886 267	39	1 032 949	45
Zəncan	21 773.3	964 601	44	1 015 734	47
Çahar-Mahal və Bəxtiyari	16 328.3	857 910	52	895 263	55
Şimali Xorasan	28 434.3	811 572	29	867 727	31
Cənubi Xorasan	95 385.0	636 420	7	662 534	7
Kohgiluyə və Boyer-Əhməd	15 504.1	634 299	41	658 629	42
Simnan	97 490.8	589 742	6	631 218	6
İlam	20 132.8	545 787	27	557 599	28

Əhalinin artımı

İl Əhali İllər İllik orta artım (%-lə) 1881 7 654 000 1891 8 124 000 1881-1891 0.6 1901 8 613 000 1891-1901 0.6 1911 9 143 000 1901-1911 0.6 1921 9 707 000 1911-1921 0.6 1926 10 456 000 1921-1926 1.5 1931 11 185 000 1926-1931 1.4 1936 11 964 000 1931-1936 1.4 1941 12 833 000 1936-1941 1.4 1946 14 159 000 1941-1946 2.0 1951 16 237 000 1946-1951 2.8 1956 18 954 704 1951-1956 3.1 1966 25 078 923 1956-1966 3.1 1976 33 708 744 1966-1976 2.7 1986 49 445 010 1976-1986 3.9 1991 55 837 163 1986-1991 2.5 1996 60 055 488 1991-1996 1.5 2006 70 495 782 1996-2006 1.6 2011 75 149 669 2006-2011 1.3

Ostan Əhali, 2006-cı il sa. Əhali, 2011-ci il sa. İllik orta artım, %-lə Toplam 70 495 782 75 149 669 1.29 Tehran 11 345 375 12 183 391 1.44 Rəzəvi Xorasan 5 593 079 5 994 402 1.40 İsfahan 4 559 256 4 879 312 1.37 Fars 4 336 878 4 596 658 1.17 Xuzistan 4 274 979 4 531 720 1.17 Şərqi Azərbaycan 3 603 456 3 724 620 0.66 Qərbi Azərbaycan 2 873 459 3 080 576 1.40 Mazandaran 2 922 432 3 073 943 1.02 Kirman 2 652 413 2 938 988 2.07 Sistan və Bəlucistan 2 405 742 2 534 327 1.05 Gilan 2 404 861 2 480 874 0.62 Əlburz 2 076 991 2 412 513 3.04 Kirmanşah 1 879 385 1 945 227 0.69 Gülüstan 1 617 087 1 777 014 1.90 Həmədan 1 703 267 1 758 268 0.64 Luristan 1 716 527 1 754 243 0.44 Hörmüzgan 1 403 674 1 578 183 2.37 Kürdüstan 1 440 156 1 493 645 0.73 Mərkəzi 1 351 257 1 413 959 0.91 Ərdəbil 1 228 155 1 248 488 0.33 Qəzvin 1 143 200 1 201 565 1.00 Qum 1 046 737 1 151 672 1.93 Yəzd 990 818 1 074 428 1.63 Buşehr 886 267 1 032 949 3.11 Zəncan 964 601 1 015 734 1.04 Çahar-Mahal və Bəxtiyari 857 910 895 263 0.86 Şimali Xorasan 811 572 867 727 1.35 Cənubi Xorasan 636 420 662 534 0.81 Kohgiluyə və Boyer-Əhməd 634 299 658 629 0.76 Simnan 589 742 631 218 1.37 İlam 545 787 557 599 0.43

Əhalinin yaş strukturu

 

2011-ci il siyahıyaalınmasının yekunlarını əks etdirən İran əhalisinin yaş strukturu piramidası

Yaş qrupu	Sayı, 2006 sa.	%	Sayı, 2011 sa.	%
Toplam	70 495 782	100	75 149 669	100.00
0-4	5 463 978	7.75	6 232 552	8.29
5-9	5 509 057	7.81	5 657 791	7.53
10-14	6 708 594	9.52	5 671 435	7.55
15-19	8 726 761	12.38	6 607 043	8.79
20-24	9 011 422	12.78	8 414 497	11.20
25-29	7 224 952	10.25	8 672 654	11.54
30-34	5 553 531	7.88	6 971 924	9.28
35-39	4 921 124	6.98	5 571 018	7.41
40-44	4 089 158	5.80	4 906 749	6.53
45-49	3 522 761	5.00	4 030 481	5.36
50-54	2 755 420	3.91	3 527 408	4.69
55-59	1 887 981	2.68	2 680 119	3.57
60-64	1 464 452	2.08	1 862 907	2.48
65-69	1 197 550	1.70	1 343 731	1.79
70-74	1 119 318	1.59	1 119 968	1.49
75-79	694 122	0.98	913 531	1.22
80+	645 601	0.92	919 539	1.22
Təsniflənməmiş	-	-	46 322	0.06

Əhalinin milli tərkibi

Dövlət	Siyahıyaalınmalara əsasən İranın de-yuri əhalisinin vətəndaşı olduqları dövlətlərə görə – yəni milli təsnifatı
	1986-cı il	1996-cı il	2006-cı il	2011-ci il
Toplam	49 445 010	60 055 488	70 495 782	75 149 669
İran	48 517 073	58 954 228	68 901 154	73 461 474
Əfqanıstan	755 257	804 404	1 211 171	1 452 513
İraq	84 109	179 061	44 094	51 506
Pakistan	13 360	8 836	15 455	17 731
Türkiyə	344	741	886	1 639
Digər	12 239	9 790	19 348	24 290
Azərbaycan	...	1 017	1 670
Ermənistan	...	649	3 302
Türkmənistan	...	269	8 090
Təsniflənməmiş	62 628	96 493	290 612	140 516

Ostan	2011-ci il saymının yekunları əsasında İranın de-yuri əhalisinin vətəndaşı olduqları dövlətlərə görə ostanlar üzrə məskunlaşması
	İran	Əfqanıstan	İraq	Pakistan	Türkiyə	Digər	Təsniflənməmiş
Toplam	73 461 474	1 452 513	51 506	17 731	1 639	24 290	140 516
Tehran	11 635 154	463 190	8 948	2 549	471	4 282	68 797
Rəzəvi Xorasan	5 770 337	205 859	6 619	2 092	110	1 988	7 397
İsfahan	4 700 566	168 496	4 361	507	35	1 277	4 070
Fars	4 485 829	104 963	1 285	471	89	1 002	3 019
Xuzistan	4 508 958	12 477	6 422	506	70	1 111	2 176
Şərqi Azərbaycan	3 715 767	2 590	241	145	128	515	5 234
Qərbi Azərbaycan	3 074 170	2 862	1 422	164	63	537	1 358
Mazandaran	3 058 744	10 111	251	134	21	324	4 358
Kirman	2 832 039	102 549	962	422	21	780	2 215
Sistan və Bəlucistan	2 506 113	22 414	539	3 216	33	653	1 359
Gilan	2 477 228	1 582	138	52	15	341	1 518
Əlburz	2 332 397	72 300	940	395	61	636	5 784
Kirmanşah	1 939 248	2 030	946	124	21	361	2 497
Gülüstan	1 753 664	16 657	220	54	14	356	6 049
Həmədan	1 752 017	1 718	284	97	5	319	3 828
Luristan	1 749 338	2 282	447	150	15	397	1 614
Hörmüzgan	1 553 644	20 964	455	862	17	718	1 523
Kürdüstan	1 490 480	1 647	608	98	8	311	493
Mərkəzi	1 376 937	32 698	696	81	11	273	3 263
Ərdəbil	1 246 705	1 111	125	67	13	151	316
Qəzvin	1 183 867	15 929	400	116	25	432	796
Qum	1 043 448	86 624	9 515	4 626	320	5 916	1 223
Yəzd	1 017 558	47 791	2 482	297	11	429	5 832
Buşehr	1 009 607	20 545	311	201	21	164	2 100
Zəncan	1 014 342	644	68	26	5	165	484
Çahar-Mahal və Bəxtiyari	893 629	919	61	53	12	188	401
Şimali Xorasan	866 367	741	61	33	3	120	402
Cənubi Xorasan	655 233	5 423	66	40	...	190	1 582
Kohgiluyə və Boyer-Əhməd	656 383	1 689	69	52	11	98	327
Simnan	607 417	22 929	331	47	8	119	367
İlam	554 260	779	2 233	54	2	137	134

Əhalinin dini tərkibi

Din	Siyahıyaalınmalara əsasən İranın de-yuri əhalisinin etiqadına əsasən təsnifatı
	1956-cı il	1966-cı il	1976-cı il	1986-cı il	1996-cı il	2006-cı il	2011-ci il
Toplam	18 954 704	25 078 923	33 708 744	49 445 010	60 055 488	70 495 782	75 149 669
İslam	18 654 127	24 771 922	33 396 908	49 198 228	59 788 791	70 097 741	74 682 938
Xristianlıq	114 528	149 427	168 593	97 557	78 745	109 415	117 704
Zərdüştilik	15 723	19 816	21 400	32 589	27 920	19 823	25 271
İudaizm	65 232	60 683	62 258	26 354	12 737	9 252	8 756
Digər	59 256	77 075	59 585	50 529	57 579	54 234	49 101
Təsniflənməmiş	45 838			39 753	89 716	205 317	265 899

Qaçqınlar

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarı (United Nations High Commissioner for Refugees - UNHCR) yanında Əcnəbilər və Xarici İmmiqrantlarla İşlər Bürosunun (Bureau for Aliens and Foreign Immigrant Affairs - BAFIA) məlumatlarına əsasən:

2006-cı il sa. yekunlarına əsasən İranda yaşayan və rəsmən qeydiyyatda olan Əfqanıstan vətəndaşlarının (1.211.171 nəfər) 39%-i etnik həzaralara, 22%-i etnik taciklərə, 9%-i etnik puştunlara, 10%-i isə digər (əsasən türkmənlərə, özbəklərə və bəluclara) etnik qruplara mənsub insanlardan ibarətdir.

Əhalinin etnik tərkibi

 

XIX əsrə aid mənbələrdə

İngilis əsilli jurnalist, redaktor, tərcüməçi və yazıçı Frederik Şöböl (ing. Frederic Shoberl, d. 1775 – ö. 1853) müəllifi olduğu və 1828-ci ildə nəşr edilmiş Persiya kitabında, 19-20-21-22-ci səhifələrdə yazır:

Orijinal mətn  (ing.)  

Persia has been overrun alternately by the Gaznevides, the Karizmians, Togrul's Seljuks, Jenghis Khan's Moguls, Tamerlane's Tartars, the Turcomans, the Usbecks, the Afghans, the Courds, &c. These successive invasions could not fail to produce such a mixture in the population, that it would now be difficult to find the Persian blood in its original purity.

Chardin estimated the population of Persia at forty millions of souls: Kinnier considers this number as overrate and doubts whether the space between the Euphrates and Indus could furnish more than eighteen or twenty millions. This population, be its number what it will, may be divided into two classes: the stationary inhabitants, or those resident in towns and villages, and the migratory or wandering tribes.

The native Persians, who style themselves That or Tadjik, are a medley of all nations, Arabs, Guebres, and Jews, who have voluntarily or by compulsion embraced the religion of Mahomet.

The Eelauts, or wandering tribes, constitute the military force and the most considerable part of the population of the empire: their chiefs; to whom they are blindly devoted, form its hereditary nobility. They are mostly of Turkish origin, speak the Turkish language, and retain the custom of their ancestors, the Scythians. The tribes of the southern provinces, such as the Bakhtiarees, the Faceelees, and the Mamassounees, date their origin from the most remote antiquity; and they may be considered as the descendants of those savage hordes which dwelt in the same parts in the time of Alexander. It appears that when they first settled in the kingdom, certain tracts were allotted to them for a limited time, and at a certain rent: long possession has given them a right of property, and their chiefs are regarded as the owners of the districts in which they reside. The wandering tribes collectively are divided into four great classes, according to the language which they speak, and from which they are denominated. 1. The Turkish language is the most numerous: it comprises 41 families or branches, and 428,000 persons. The Afshars and the Cadjars are the most powerful of these tribes. The former are spread over all Persia, but especially in Adherbijan, and amount to about 28,000 souls. The Cadjars dwell in Mazanderan, at Teheran, at Meru in Khorasan, at Erivan, and at Guindjeh: their number is estimated at 40,000. Feth Ali Shah, the reigning sovereign of Persia, is of this tribe, to which most of the great officers of the empire also belong. 2. The Courd language embraces nine families, and numbers about 79,000 individuals. To this class belonged the celebrated Kerim Khan, whose tribe, the Zends, has been almost exterminated since the tragical end of Lootf Ali; the few survivors being in some measure proscribed by the reigning dynasty, and bring concealed, or out of the kingdom. 3. The Louree language has six families, and comprises 84,500 persons. The numerous tribes of the Faeelees and Bakhtiarees form part of it. The latter supply the army with the best infantry, but inhabiting, like the former, a mountainous tract bordering on Turkey and Persia, they live independent of both powers. 4. The Arab language. The tribes of this division are of Arabian extraction. Time, and a long residence in a foreign country, have caused them to lose much of the language of their forefathers; so that they now speak a very corrupt Arabic, mixed with a great number of Persian words. This division comprehends eight families, and 93,500 souls. Thus the total population furnished by the different families here enumerated, amounts to about 685,500 persons; but in this estimate are included only the tribes that are best known, while many others, concerning which we have no positive information, are wholly omitted. Let us now proceed to the nations not of the Mahometan religion, dwelling in Persia. The Guebres are a remnant of the ancient Persians, who have retained the fire-worship and the doctrine of Zoroaster, amid all the revolutions which have so frequently changed the face of their country. In Chardin's time, but a small number of them remained: the late wars have nearly completed their extermination: the villages which they inhabited to the south of Ispahan are swept away, and a few families, which escaped death, have sought refuge at Yezd, and in Kerman. Kinnier informs us, that there are still at Yezd four hundred Guebre families, who groan under the tyranny of Persian agents. Each family pays a capitation-tax of twenty piastres, and is nevertheless liable to all sorts of extortions. The Christians settled in Persia, are mostly Armenian schismatics, and chiefly dwell in the northern provinces. Their patriarch resides at the convent of Etschamiazin, near Erivan. These Armenians, so opulent under the Sofys, and especially under Abbas the Great, who planted a colony of them at Julfa, a suburb of Ispahan—the same people who had at one time nearly monopolized the commerce of all Persia and part of its manufactures—now lead most of them a vagrant life, bowed down by oppression and indigence. Julfa, formerly so populous, is now but a heap of ruins, and contains no more than five hundred inhabitants. A darogah, appointed by the beylerbey or governor of Ispahan, is charged with the office of fleecing these wretched people for the benefit of his master; and it is natural to suppose that he does not neglect his own interest. The tribute which they pay amounts to 15,000 toomauns, (a toomaun is equal to about eighteen shillings) and as much more is squeezed out of them by extortions. Some Armenians are likewise to be met with in Adherbijan, and in the districts of Meragah, Ourmiah, Sahnas, Tabriz, Carabagh, and Erivan. Their total number is computed at 60,000 souls, which perhaps exceeds the truth. The Catholic churches of Nakshivan, and other places in Persian Armenia, no longer exist: the Catholics who live in the kingdom are in very small number, and are natives of India or Turkey. It is the lot of the Jews in Persia, as in all the rest of the East, to live in degradation, poverty, and contempt. There are Jews at Ispahan, at Shiraz, and at Kashan, in Adherbijan: their number in these different places is estimated at about 35,000. Poverty depresses them more and more, and familiarizes them with vice and infamy. Some of them are artisans brokers, and usurers; the rest live by selling wines, procuring women, and all sorts of intrigues. Many addict themselves to medicine and magic; and as the populace of all countries have a great deal of credulity, and the Persians, high and low, are subject to that disease of the mind, they derive a great profit from their impostures. The Jewesses gain admittance into the seraglios of which they are the oracles. From them beauty purchases the art and the means of withstanding the ravages of time; the coquette, the gift of pleasing and of exciting love in her tyrant; the female solicitous to become a mother, the speedy accomplishment of her wishes. They also foretell future events, and sell potions possessing virtues of all kinds, to produce love and hatred, to ruin a rival, and so forth.

These Jews are the most ignorant in the world. Travellers distinguish two classes of them: the one descended from the wretched Samaritan captives, whom the Assyrians carried from Judea during the reign of Hosea, king of Israel, and who were dispersed over Media and Parthia; the other from the Jews who were led into captivity to Babylon. Both wear external marks by which they may be known: these are caps of a particular colour, or square patches of cloth of a different hue from their garments. At Ispahan the Jews are not permitted to wear cloth stockings.

Hazırda Almaniyanın Türingiya torpağına daxil olan Qota şəhərində 1763-1944-cü illərdə alman (Gothaischer Hofkalender) və fransız (Almanach de Gotha) dillərində hər il nəşr edilmiş "Qot almanaxı" həmin dövrün monarxiyalarında hakim sülalələr, həmçinin bütün dünya dövlətləri haqqında qısa məzmunlu məlumatlar dərc edirdi. "1882-ci ilə olan Qot almanaxı"nın 879-884-cü səhifələrində İranın əhalisi, coğrafiyası, dövlət xadimləri, inzibati bölgüsü, ordusu və iqtisadiyyatı haqqında qısa məlumatlar verilmişdir. Qeyd edilən almanaxın İranla bağlı bölümündəki statistik arayışın əhaliyə dair qismində, 882-883-cü səhiflərində məlumatın istinadı göstərilmədən yazılıb:

Orijinal mətn  (fr.)  

Notice statistique: Superficie: Environ 1 647070 kilométres carrés. Population env. 7 653600 habitants , dont 1 963800 urbains , 3 780000 ruraux et 1 909800 nomades, savoir 289000 Arabes, 800000 Turcs, 750000 Kourdes et Leks , 23000 Beloutches et Bohémiens, 260000 Bakhtiares et Loures. Quant aux cultes la population se répartit ainsi : 6 860600 Shiites , 700000 Sunnites et autres sectes musulmanes , 8000 Parses, 19000 Israélites, 43000 Arméniens, 23000 Nestoriens et Chaldéens.

Statistik bildiriş: Ərazisi təqribən 1.647.070 km²-dir. Əhalisi təqribən 7.653.600 nəfərdir, onlardan 1.963.800 nəfəri şəhərlərdə, 3.780.000 nəfəri kəndlərdə, 1.909.800 nəfəri isə köçəri olaraq yaşayır, 289 mini ərəblər, 800 mini türklər, 750 mini kürdlər və ləklər, 23 mini bəluclar və qaraçılar, 260 mini bəxtiyarilər və lurlar olaraq bilinir. Əhalinin dini tərkibi isə belə müəyyənləşir: 6860.6 min nəfər şiələr, 700 min nəfər sünni və digər məzhəbli müsəlmanlar, 8 min nəfər parslar, 19 min nəfər israillilər, 43 min nəfər ermənilər, 23 min nəfər nestorianlar və xaldeylər.

Müəllifləri Amerikanın və Avropanın ən yaxşı yazarları, Con Cozef Leylonun (ing. John Joseph Lalor) baş deraktorluğu (1881-1889) ilə 1884-cü ildə Çikaqoda nəşr edilmiş "Birləşmiş Dövlətlərin politologiya, siyasi-iqtisad və siyasi-tarix ensiklopediyası"nın III cildində İran haqqında ümumi məlumatlar verilmiş (səh. 159-162) və məlumatların mənbəyi olaraq 1881-ci ildə yekunlaşmış rəsmi siyahıyaalınmanın nəticələrini göstərilmişdir.

Rusiya İmperiyasının Qafqaz hərbi dairəsinin Baş Qərargahının zabitlərinin tədqiqat çalışmaları olan toplam 70 buraxılışı (1883-1896-cı illərdə) gerçəkləşmiş "Asiya üzrə coğrafi, topoqrafik və statistik materiallar toplusu" külliyyatının "IV buraxlış"ının "Persiya" yarımbaşlığının ikinci bölməsi olan və Baş Qərargahın polkovniki Kolyubakinin redaktorluğu ilə yazılmış: "1883-cü ildə Persiya Silahlı Qüvvələrinin və Persiya Ordusunun təşkili mənbəyi kimi əhalinin oçerki"ndə verilən məlumatlara əsasən:

Xalq ► Tayfa		Əhali
Əsas xalqlar	Əsas tayfalar	Sayı ► Müəllifin isti– nad etdiyi mənbə	Toplam sayı ► Müəllifin istinad etdiyi mənbə
Toplam			5 000 000   Hentşe
Farslar			3 000 000   Hentşe
	Bəxtiyarilər	196 000   Roulinson
	Lurlar	370 000   Roulinson
	Lək, Xoşulu və Zəndlər
	Gərruslar
	Çardurilər
Türk-tatarlar			750 000   Şəxsi təxmini
	Əfşarlar	200 000   Şəxsi təxmini
	Şəqaqilər	125 000   Şəxsi təxmini
	Qacarlar	19 000   Ritter
	Şahsevənlər	66 000   Şəxsi təxmini
	Qaragözlülər	60 000   Ritter
	Bayatlar	35 000   Blaramberq
	Kəngərlilər	30 000   Ritter
	Müqəddəmlər	25 000   Blaramberq, Ritter
	Dünbililər	25 000   Blaramberq
	Cavanşirlər	25 000   Blaramberq
	Qarapapaqlar	15 000 – 20 000   Şəxsi təxmini
	Mühacirlər	? ► ?
	Ləklər	? ► ?
	Digərləri	112 000   Ritter
Kürdlər			500 000   Şəxsi təxmini
	Şadlılar, Zəfəranlılar və digərləri
	Mükrilər	60 000   Şəxsi təxmini
	Kəlhurlar	60 000   Blaramberq
	Goranilər	60 000   Çirikov
	Bilbaslar	50 000 – 60 000   Şəxsi təxmini
	Sencabilər	? (5000 ailə)   Çirikov
	Caflar	20 000 – 25 000   Xurşid Əfəndi
	Cəlalilər və Zilanlar	? ► ?
	Sipkilər və Heydəranlılar	? ► ?
	Akular	? ► ?
	Ravənduzlar	? (1500 ailə)   Çirikov
	Bəradostlar	? (1200 ailə)   Çirikov, Roulinson
	Zərzalar	? (1000 ailə)   Çirikov
Ərəblər			300 000   Hentşe
Türkmənlər			125 000   Hentşe
Digərləri			175 000   Hentşe
	Teymurilər və Cəmşidilər
	Həzaralar
	Ermənilər
	Nestorianlar
	Gəbrlər
	Yəhudilər

General-mayor, Rus İmperiya Ordusuna daxil olan "Baş Qərargahın Nikolay Akademiyası"nın professoru, senator və hərbi yazıçı olan Akim Mixayloviç Zolotaryovun 1888-ci ildə Sankt-Peterburqda nəşr edilmiş "Persiyanın hərbi-statistik oçerki" kitabından:

Xalq ► Tayfa		Əhali
Əsas xalqlar	Əsas tayfalar	Sayı ► Müəllifin isti– nad etdiyi mənbə	Toplam sayı ► Müəllifin istinad etdiyi mənbə
Toplam			6 000 000 ► Şəxsi təxmini
Farslar			3 000 000   Hentşe
Türk-tatarlar			1 000 000   Hentşe
	Əfşarlar	200 000   Kolyubakin
	Şəqaqilər	125 000   Kolyubakin
	Qacarlar	100 000   Blaramberq
	Şahsevənlər	66 000   Kolyubakin
	Qaragözlülər	60 000   Ritter
	Bayatlar	?   Blaramberq
	Müqəddəmlər	25 000   Blaramberq
	Dünbililər	25 000   Blaramberq
	Cavanşirlər	25 000   Blaramberq
	Lək və digər kiçik tayfalar	290 000 ► Şəxsi təxmini
Lurlar			780 000 ► Şəxsi təxmini
	Bəxtiyarilər	370 000   Roulinson
	Lurlar	196 000   Roulinson
	Lək, Xoşulu və Zəndlər	180 000   Blaramberq
	Gərruslar	35 000   Blaramberq
	Çardurilər	20 000   Roulinson
Kürdlər			600 000 ► Şəxsi təxmini
	Şadlılar, Zəfəranlılar və digərləri	240 000   Petruseviç
	Mükrilər	72 000   Roulinson
	Kəlhurlar	60 000   Blaramberq
	Goranilər	60 000   Ritter
	Bilbaslar	55 000   Kolyubakin
	Sencabilər	30 000   Çirikov
	Caflar	25 000   Xurşid Əfəndi
	Akular, Cəlalilər, Milanlar və digərləri	24 000   Çirikov
	Ravənduzlar	9 000   Çirikov
	Bəradostlar	7 000   Çirikov
	Zərzalar	6 000   Çirikov
Ərəblər			300 000   Hentşe
Cəmşidilər, Türkmənlər və digərləri			320 000 ► Şəxsi təxmini
	Teymurilər və Cəmşidilər	106 000   Ritter
	Türkmənlər	55 000   Petruseviç
	Həzaralar	50 000   Blaramberq
	Ermənilər	50 000   Blaramberq
	Nestorianlar	25 000   Hentşe
	Gəbrlər	20 000   Blaramberq
	Yəhudilər	10 000   Hentşe

XX-XXI əsrə aid mənbələrdə

Böyük Sovet Ensiklopediyasının I nəşri, 45-ci cildinin (1940-cı ildə çap edilib), 160-161-ci səhiflərində yazılıb:

Orijinal mətn  (rus.)  

Среди 15 млн. населения, насчитывающих в Иране, — ок. 20% городского и 80% —'сельского и кочевников. В связи с мероприятпями правительства по переводу кочевников на оседлое положение их удельный вес в населении за последние годы сильно упал. Национальный состав Ирана—пестрый. Иранцы составляют ок. 50% населения, тюрко-монгольские народности—ок. 25%, курды—ок. 10%, арабы—ок. 5%; 10% приходится на прочие национальности. В связи с жестокой феодальной эксплоатацией крестьянства и весьма низким жизненным уровнем масс прирост населения крайне низок, составляя всего от 0,75% до 1 % ежегодно. Около 2/3 населения сосредоточено в экономически наиболее развитой северной части Ирана. К Ю. и, в особенности, в пустынных районах Ю.-В. плотность населении значительно падает.

İranda var olduğu hesab edilən 15 milyon əhalinin 20%-i şəhərlərdə, 80%-i isə kənd yerlərində və köçəri olaraq yaşayır. Hökumətin köçəriləri oturaq vəziyyətə gətirmək üçün gerçəkləşdirdiyi tədbirlərlə əlaqədar köçəri əhalinin xüsusi nisbəti son illərdə sürətlə azalmışdır. İranın etnik tərkibi rəngarəngdir. İranlılar əhalinin təxminən 50%-ini, türk-monqol xalqları 25%-ni, kürdlər 10%-ini, ərəblər 5%-ini təşkil edir: digər xalqların payına isə təxminən 10% düşür. Kəndli qismin ağır feodal istismarına məruz qalması və kütlənin aşağı həyat şəraitində yaşaması ilə əlaqədar artım həddindən artıq azdır, ildə cəmi 0.75%-1.00% təşkil edir. Əhalinin 2/3-si İranın iqtisadi cəhətdən nisbətən inşaf etmiş şimal hissəsində cəmlənmişdir. Cənuba və xüsusən də cənub-şərqə doğru səhralıq bölgələrdə əhalinin sıxlığı aşağı düşür.

Böyük Sovet Ensiklopediyasının II nəşri, XVIII cildinin (1953-cü ildə çap edilib), 398-ci səhifəsində yazılıb:

Orijinal mətn  (rus.)  

Точные сведения о численности населения Ирана отсутствуют. По оценке иранского правительства на 1951 общее число жителей в стране состовляла 19.1 млн чел., в т. ч. мужчин 9.1 млн чел. И.— многонациональное государство. Персы являются господствующей нацией и составляют половину населения страны. Они наиболее компактной массой проживают в юж. провинциях — Исфахане, Фарсе, Кермане, а также в Тегеране. В сев. провинциях — Гиляне, Хорасане и сев. Мазандера-не — персы составляют меньшинство. Азербайджанцы (ок. 30%) — основное население Иранского Азербайджана (см. Азербайджан Иранский). Курды (сев.-зап. часть И. и частично Хорасан), луры и бахтиары (юго-запад И.), белуджи (юго-восток И.), кашкайцы (провинция Фарс), арабы (юго-запад И., провинция Хузистан), туркмены (сев. Хорасан и Горганская степь), джемшиды, хезаре, теймуры (Хорасан), каджары и афшары (разные части И.) составляют примерно 15% и прочие национальности (ассирийцы, армяне, грузины, евреи и др.) — 5% населения страны.

İranda əhalinin sayı haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur. İran hökumətinin 1951-ci ilə olan qiymətləndirməsinə əsasən ölkədəki əhalinin ümumi sayı 19.1 milyon nəfər idi və onlardan 9.1 milyon nəfərini kişilər təşkil edirdi. Farslar dominant xalqdırlar və ölkə əhalisinin yarısını təşkil edirlər. Onlar daha yığcam kütlələrlə cənub əyalətlərində – İsfahanda, Farsda, Kirmanda, həmçinin Tehranda yaşayırlar. Şimal əyalətlərində – Gilanda, Xorasanda və şimali Mazandaranda farslar azlığı təşkil edirlər. Azərbaycanlılar (təxm. 30%) – İran Azərbaycanının əsas əhalisidir (bax. İran Azərbaycanı). Kürdlər (şimali-qərbi İran və qismən Xorasan), lur və bəxtiyarilər (cənub-qərbi İran), bəluclar (cənub-şərqi İran), qaşqaylar (Fars əyaləti), ərəblər (cənub-qərbi İran, Xuzistan əyaləti), türkmənlər (Şimali Xorasan və Gürgan düzü), cəmşidilər, həzaralar, teymurilər (Xorasan), qacarlar və avşarlar (İranın müxtəlif hissələri) əhalinin 15%-ini, digər xalqlar (assuriyalılar, ermənilər, gürcülər, yəhudilər və başqa.) isə 5%-ini təşkil edirlər.

Böyük Sovet Ensiklopediyasının III nəşri, X cildinin (1972-ci ildə çap edilib), 406-cı səhifəsində yazılıb:

Orijinal mətn  (rus.)  

В И. живёт более 30 народов. Около 75% населения составляют народы иранской языковой группы (млн. чел.): персы (13,5; 1970, оценка), близкие к ним гилянцы (1,6) и мазендеранцы (1,2); курды (2,5), луры (0,8), бахтиары (0,5), белуджи (0,65), талыши (0,68), таты (0,3), хазарейцы, джемшиды, афганцы, таджики (всего 0,25). К тюркской языковой группе относится свыше 20% населения И.: азербайджанцы (5 млн. чел.), кашкайцы (0,38 млн. чел.), туркмены (0,45 млн. чел.), а также ряд племён: каджары, бахарлу, эйнанлу, нафар, хорасани, пичагчи и др. (всего около 0,28 млн. чел.). Живут также народы других языковых групп (тыс. чел.): арабы (550), армяне (200), ассирийцы (75), евреи (70), брагуи, грузины, цыгане. Луры, бахтиары, кашкайцы, афшары, часть курдов и арабов, небольшие группы персов ведут кочевой и полукочевой образ жизни.

Лит.:Народы Передней Азии, М., 1957.

С. И. Брук, В. С. Глуходед.

İranda 30-dan çox xalq yaşayır. Əhalinin təxminən 75%-ini iran dil qrupu xalqları təşkil edir (mln.nəf.): farslar (13.5; 1970, qiymətləndirmə), onlara yaxın olan giləklər (1.6) və mazandaranlılar (1.2); kürdlər (2.5), lurlar (0.8), bəxtiyarilər (0.5), bəluclar (0.65), talışlar (0.68), tatlar (0.3), həzaralar, cəmşidilər, əfqanlar, taciklər (cəmisi 0.25). İran əhalisinin 20%-dən artığı türk dil qrupuna aiddir: azərbaycanlılar (5 mln. nəf.), qaşqaylar (0.38 mln. nəf.), türkmənlər (0.45 mln. nəf.), həmçinin bir sıra tayfalar: qacar, baharlı, eynanlı, nəfər, xorasani, pıçaqçı və başqa. (cəmisi təxminən 0.28 mln. nəf.). Həmçinin digər dil qrupalarının xalqları da yaşayırlar (min nəf.): ərəblər (550), ermənilər (200), assuriyalılar (75), yəhudilər (70), brahuilər, gürcülər, qaraçılar. Lurlar, bəxtiyarlar, qaşqylar, əfşarlar, kürdlərin və ərəblərin bir hissəsi, farsların böyük olmayan qrupları köçəri və ya yarımköçəri həyat tərzi keçirirlər.

Ədəb.: Ön Asiya xalqları, M., 1957.

S. İ. Bruk, V. S. Qluxoded.

Etnik qrup SSRİ Elmlər Akademiyasının Nikоlay Nikоlayеviç Mikluхо-Maklay adına Etnoqrafiya İnstitutunun "Dünya xalqları. Etnoqrafik oçerklər" seriyasından, 1957-ci ildə Moskvada nəşr edilmiş "Ön Asiya xalqları" kitabında verilən məlumatlara əsasən Sayı, 1956-cı ilə olan qiymətləndirmə Nisbəti, ≈ Toplam 19 803 000 100.00% Farslar 9 200 000 46.46% Mazandaranlılar Azərbaycanlılar 5 050 000 25.50% Kürdlər 1 800 000 9.09% Ərəblər 820 000 4.14% Giləklər 750 000 3.78% Lurlar 650 000 3.28% Bəluclar 420 000 2.12% Bəxtiyarilər 400 000 2.02% Türkmənlər 200 000 1.01% Ermənilər 130 000 0.66% Assuriyalılar 75 000 0.38% Yəhudilər 55 000 0.28% Talışlar 50 000 0.25% Puştunlar 50 000 0.25% Qalışlar 25 000 0.13% Gürcülər 10 000 0.05% digər 118 000 0.60%

Etnik qrup SSRİ Elmlər Akademiyasının Nikоlay Nikоlayеviç Mikluхо-Maklay adına Etnoqrafiya İnstitutunun "Dünya xalqları. Etnoqrafik oçerklər" seriyasından, 1962-ci ildə Moskvada nəşr edilmiş "Dünya xalqlarının sayı və məskunlaşması" kitabında verilən məlumatlara əsasən Sayı, 1959-cu ilə olan qiymətləndirmə Nisbəti, ≈ Toplam 20 149 000 100.00% Farslar 9 000 000 44.67% Azərbaycanlılar 4 190 000 20.80% Kürdlər 1 600 000 7.94% Giləklər 1 150 000 5.71% Mazandaranlılar 920 000 4.57% Lurlar 700 000 3.47% Bəluclar 450 000 2.23% Bəxtiyarilər 400 000 1.99% Ərəblər 400 000 1.99% Türkmənlər 330 000 1.64% Tatlar 220 000 1.09% Ermənilər 120 000 0.60% Bərbəri həzaralar 100 000 0.49% Yəhudilər 80 000 0.40% Assuriyalılar 70 000 0.35% Teymurilər 70 000 0.35% Talışlar 50 000 0.25% Puştunlar 50 000 0.25% Cəmşidilər 30 000 0.15% Qalışlar 25 000 0.12% Taciklər 25 000 0.12% Hindistanlılar 20 000 0.10% Gürcülər 10 000 0.05% Brahuilər 10 000 0.05% Afrikalılar 10 000 0.05% digər 119 000 0.59%

Etnik qrup SSRİ Elmlər Akademiyasının Nikоlay Nikоlayеviç Mikluхо-Maklay adına Etnoqrafiya İnstitutunun 1964-cü ildə Moskvada nəşr etdirdiyi "Dünya xalqlarının atlası" kitabında verilən məlumatlara əsasən Sayı, 1961-ci ilin ortalarına olan qiymətləndirmə Nisbəti, ≈ Toplam 20 678 000 100.00% Farslar 9 300 000 44.98% Azərbaycanlılar 4 290 000 20.75% Kürdlər 1 700 000 8.22% Giləklər 1 200 000 5.80% Mazandaranlılar 950 000 4.59% Lurlar 700 000 3.39% Bəluclar 450 000 2.18% Ərəblər 400 000 1.93% Bəxtiyarilər 400 000 1.93% Türkmənlər 340 000 1.64% Tatlar 220 000 1.06% Ermənilər 120 000 0.58% Bərbəri həzaralar 100 000 0.48% Yəhudilər 80 000 0.39% Teymurilər 70 000 0.34% Assuriyalılar 70 000 0.34% Puştunlar 50 000 0.24% Talışlar 50 000 0.24% Cəmşidilər 30 000 0.15% Qalışlar 25 000 0.12% Taciklər 25 000 0.12% Hindistanlılar 20 000 0.10% Gürcülər 10 000 0.05% Brahuilər 10 000 0.05% Afrikalılar 10 000 0.05% digər 58 000 0.28%

Etnik qrup "SSRİ Coğrafiya cəmiyyəti" və "İranla mədəni əlaqələr cəmiyyəti"nin 1978-ci ildə Moskvada nəşr etdirdiyi "Dünya ölkələri və xalqları. İran" (Tövsiyyə edilən ədəbiyyatlar siyahısı) adlı kitabında verilən məlumatlara görə danışanların ana dili əsasında İran əhalisnin etnik tərkibi Sayı, 1973-cü ilə olan qiymətləndirmə Nisbəti, ≈ Toplam 32 100 000 100.00% Farslar 17 500 000 54.52% Azərbaycanlılar 5 000 000 15.58% Lurlar və Bəxtiyarilər 2 500 000 7.79% Kürdlər 2 000 000 6.23% Giləklər 1 800 000 5.61% Mazandaranlılar 1 500 000 4.67% Bəluclar 600 000 1.87% Ərəblər 500 000 1.56% Türkmənlər 500 000 1.56% digər 200 000 0.62%

Etnik qrup ABŞ Konqres Kitabxanasının araşdırma və analiz vahidi olan Federal Araşdırmalar Şöbəsinin təxmininə əsasən Sayı, (1986-cı il) Nisbəti, (1986-cı il) Nisbəti, (2008-ci il) Toplam 45 612 000 100.00% 100% Farslar 23 100 000 51.00% 65% Giləklər 3 450 000 7.50% Mazandaranlılar Azərbaycanlılar 11 500 000 25.20% 16% Kürdlər 4 000 000 8.80% 7% Lurlar 550 000 1.20% 6% Bəxtiyarilər 250 000 0.50% Ərəblər 530 000 1.20% 2% Bəluclar 600 000 1.30% 2% Türkmənlər 250 000 0.50% 1% Qaşqaylar 250 000 0.50% 1% Fars ostanı türkləri 250 000 0.50% Digər 600 000 1.30% 1% Assuriyalılar 32 000 Ermənilər 250 000 0.50%

"Dünya və onun xalqları" kitabında verilən məlumatlara əsasən 1996-cı ildə İranda əhalinin etnik və linqvistik tərkibi Etnik qrup Nisbəti Dil Nisbəti Farslar 51% Fars dili 58% Giləklər və Mazandaranlılar 7% Azərbaycanlılar 24% Türk dilləri 27% Türkmənlər 2% Kürdlər 7% Kürd dili 9% Ərəblər 3% Ərəb dili 1% Lurlar 2% Lur dili 2% Bəluclar 2% Bəluc dili 1% digər 1% digər 2%

Etnik qrup Təmsil Olunmayan Millətlər və Xalqlar Təşkilatının rəsmi veb saytında müvafiq xalqların səhifələrində verilən məlumatlara əsasən Sayı Nisbəti, ≈ Toplam 66 000 000 100.00% Azərbaycanlılar 30 000 000 45.00% Bəluclar 4 000 000 5.70% Ərəblər 3 000 000 4.50% digər 29 000 000 44.80%

Etnik qrup Yay Dilçilik İnstitutunun yayımladığı "Etnoloq sorğu kitabçası"nın 2000-ci ildə nəşr edilmiş və müəllifləri Cozef Evans Qrayms və Barbara F. Qrayms olan XIV nəşrində verilən məlumata əsasən İranda danışılan dillər əsasında əhalinin etnik tərkibi Sayı, 1997-ci il Nisbəti, ≈ Toplam 63 000 000 100.00% Azərbaycanlılar 23 500 000 37.30% Farslar 22 000 000 34.92% Türkmənlər 2 000 000 3.17% Qaşqaylar 1 500 000 2.38% digər 14 000 000 22.23%

"İnsan haqlarını izləmə təşkilatı"nın (Human Rights Watch) 1997–ci ildə yayımladığı İranla bağlı "Dini və etnik azlıqlar: qanunlarda və praktikada ayrıseçkilik" (ing. Religious And Ethnic minorities: Discrimination in Law And Practice) adlı 33 səhifəlik raportunda qeyd edilmişdir:

İranın əhalisi 60 milyon nəfərdən artıqdır. Onlardan 15 – 20 milyon nəfərini azərbaycanlılar, 5 – 8 milyon nəfərini kürdlər təşkil edir. 3 milyon nəfər əhalisi Xuzestan əyaləti əhalisinin 70%–i ərəblərdən ibarətdir.

ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi avqust 1962-ci ildən tam məxfi, iyun 1971-ci ildən isə qeyri-məxfi şəkildə "Dünya faktlar kitabı"nı nəşr etdirir. Kitabda müxtəlif ölkələr haqqında məlumatlar verilərkən hansı mənbələrə istinad edildiyi işıqlandırılmır.

•  

  MKİ-nin 1982-1989-cu illərdə yayınladığı məlumatlara əsasən İranda etnik qrupların ümumi əhali içində nisbətlərini əks etdirən diaqram

•  

  MKİ-nin 1990-1993-cü illərdə yayınladığı məlumatlara əsasən İranda etnik qrupların ümumi əhali içində nisbətlərini əks etdirən diaqram

•  

  MKİ-nin 1994-2011-ci illərdə yayınladığı məlumatlara əsasən İranda etnik qrupların ümumi əhali içində nisbətlərini əks etdirən diaqram

•  

  MKİ-nin 2012-2014-cü illərdə yayınladığı məlumatlara əsasən İranda etnik qrupların ümumi əhali içində nisbətlərini əks etdirən diaqram

Etnik qrup	ABŞ MKİ-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən
	Sayı, (1983) ≈	%	Sayı, (1984) ≈	%	Sayı, (1985) ≈	%	Sayı, (1986) ≈	%	Sayı, (1987) ≈	%	Sayı, (1988) ≈	%	Sayı, (1989) ≈	%
Toplam	42 515 500	100%	43 820 000	100%	45 191 000	100%	46 604 000	100%	50 407 763	100%		100%	53 866 523	100%
Farslar	26 784 800	63%	27 606 600	63%	28 470 330	63%	29 360 500	63%	31 756 891	63%		63%	33 935 909	63%
Türkdilli xalqlar	7 652 800	18%	7 887 600	18%	8 134 380	18%	8 388 700	18%	9 073 397	18%		18%	9 695 974	18%
Kürdlər	1 275 500	3%	1 314 600	3%	1 355 730	3%	1 398 100	3%	1 512 233	3%		3%	1 615 996	3%
Ərəblər və digər Semitlər	1 275 500	3%	1 314 600	3%	1 355 730	3%	1 398 100	3%	1 512 233	3%		3%	1 615 996	3%
digər İranlılar	5 526 900	13%	5 696 600	13%	5 874 830	13%	6 058 600	13%	6 553 009	13%		13%	7 002 648	13%

Etnik qrup	ABŞ MKİ-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən
	Sayı, (1990) ≈	%	Sayı, (1991) ≈	%	Sayı, (1992) ≈	%	Sayı, (1993) ≈	%	Sayı, (1994) ≈	%	Sayı, (1995) ≈	%	Sayı, (1996) ≈	%
Toplam	55 647 001	100%	59 051 082	100%	61 183 138	100%	63 369 809	100%	65 615 474	100%	64 625 455	100%	66 094 264	100%
Farslar	28 379 971	51%	30 116 052	51%	31 203 400	51%	32 318 603	51%	33 463 892	51%	32 958 982	51%	33 708 075	51%
Azərbaycanlılar	13 911 750	25%	14 762 771	25%	15 295 785	25%	15 842 452	25%	15 747 714	24%	15 510 109	24%	15 862 623	24%
Giləklər	4 451 760	8%	4 724 087	8%	4 894 651	8%	5 069 585	8%	5 249 238	8%	5 170 036	8%	5 287 541	8%
Mazandaranlılar
Kürdlər	5 008 230	9%	5 314 597	9%	5 506 482	9%	5 703 283	9%	4 593 083	7%	4 523 782	7%	4 626 598	7%
Ərəblər	556 470	1%	590 511	1%	611 831	1%	633 698	1%	1 968 464	3%	1 938 764	3%	1 982 828	3%
Lurlar	1 112 940	2%	1 181 022	2%	1 223 663	2%	1 267 396	2%	1 312 309	2%	1 292 509	2%	1 321 885	2%
Bəluclar	556 470	1%	590 511	1%	611 831	1%	633 698	1%	1 312 309	2%	1 292 509	2%	1 321 885	2%
digər	1 669 410	3%	1 771 531	3%	1 835 495	3%	1 901 094	3%	656 156	1%	646 255	1%	660 944	1%
Türkmənlər									1 312 309	2%	1 292 509	2%	1 321 885	2%

Etnik qrup	ABŞ MKİ-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən
	Sayı, (1997) ≈	%	Sayı, (1998) ≈	%	Sayı, (1999) ≈	%	Sayı, (2000) ≈	%	Sayı, (2001) ≈	%	Sayı, (2002) ≈	%
Toplam	67 540 002	100%	68 959 931	100%	65 179 752	100%	65 619 636	100%	66 128 965	100%	66 622 704	100%
Farslar	34 445 401	51%	35 169 565	51%	33 241 674	51%	33 466 014	51%	33 725 772	51%	33 977 579	51%
Azərbaycanlılar	16 209 600	24%	16 550 383	24%	15 643 140	24%	15 748 713	24%	15 870 952	24%	15 989 449	24%
Giləklər və Mazandaranlılar	5 403 200	8%	5 516 794	8%	5 214 380	8%	5 249 571	8%	5 290 317	8%	5 329 816	8%
Kürdlər	4 727 800	7%	4 827 195	7%	4 562 583	7%	4 593 375	7%	4 629 028	7%	4 663 589	7%
Ərəblər	2 026 200	3%	2 068 798	3%	1 955 393	3%	1 968 589	3%	1 983 869	3%	1 998 681	3%
Lurlar	1 350 800	2%	1 379 199	2%	1 303 595	2%	1 312 393	2%	1 322 579	2%	1 332 454	2%
Türkmənlər	1 350 800	2%	1 379 199	2%	1 303 595	2%	1 312 393	2%	1 322 579	2%	1 332 454	2%
Bəluclar	1 350 800	2%	1 379 199	2%	1 303 595	2%	1 312 393	2%	1 322 579	2%	1 332 454	2%
digər	675 401	1%	689 599	1%	651 797	1%	656 195	1%	661 290	1%	666 228	1%

Etnik qrup	ABŞ MKİ-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən
	Sayı, (2003) ≈	%	Sayı, (2004) ≈	%	Sayı, (2005) ≈	%	Sayı, (2006) ≈	%	Sayı, (2007) ≈	%	Sayı, (2008) ≈	%
Toplam	68 278 826	100%	69 018 924	100%	68 017 860	100%	68 688 433	100%	65 397 521	100%	65 875 224	100%
Farslar	34 822 201	51%	35 199 651	51%	34 689 109	51%	35 031 101	51%	33 352 736	51%	33 596 364	51%
Azərbaycanlılar	16 386 918	24%	16 564 542	24%	16 324 286	24%	16 485 224	24%	15 695 405	24%	15 810 054	24%
Giləklər və Mazandaranlılar	5 462 306	8%	5 521 514	8%	5 441 429	8%	5 495 075	8%	5 231 802	8%	5 270 018	8%
Kürdlər	4 779 518	7%	4 831 325	7%	4 761 250	7%	4 808 190	7%	4 577 826	7%	4 611 266	7%
Ərəblər	2 048 365	3%	2 070 568	3%	2 040 536	3%	2 060 653	3%	1 961 926	3%	1 976 257	3%
Lurlar	1 365 577	2%	1 380 378	2%	1 360 357	2%	1 373 769	2%	1 307 950	2%	1 317 504	2%
Türkmənlər	1 365 577	2%	1 380 378	2%	1 360 357	2%	1 373 769	2%	1 307 950	2%	1 317 504	2%
Bəluclar	1 365 577	2%	1 380 378	2%	1 360 357	2%	1 373 769	2%	1 307 950	2%	1 317 504	2%
digər	682 787	1%	690 190	1%	680 179	1%	686 883	1%	653 976	1%	658 753	1%

Etnik qrup	ABŞ MKİ-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən
	Sayı, (2009) ≈	%	Sayı, (2010) ≈	%	Sayı, (2011) ≈	%	Sayı, (2012) ≈	%	Sayı, (2013) ≈	%	Sayı, (2014) ≈	%
Toplam	66 429 284	100%	76 923 300	100%	77 891 220	100%	78 868 711	100%	79 853 900	100%	80 840 713	100%
Farslar	33 878 935	51%	39 230 883	51%	39 724 522	51%	48 109 914	61%	48 710 879	61%	49 312 835	61%
Giləklər və Mazandaranlılar	5 314 343	8%	6 153 864	8%	6 231 298	8%
Azərbaycanlılar	15 943 028	24%	18 461 592	24%	18 693 893	24%	12 618 994	16%	12 776 624	16%	12 934 514	16%
Kürdlər	4 650 050	7%	5 384 631	7%	5 452 385	7%	7 886 871	10%	7 985 390	10%	8 084 071	10%
Lurlar	1 328 586	2%	1 538 466	2%	1 557 824	2%	4 732 123	6%	4 791 234	6%	4 850 443	6%
Ərəblər	1 992 879	3%	2 307 699	3%	2 336 737	3%	1 577 374	2%	1 597 078	2%	1 616 814	2%
Türkmənlər	1 328 586	2%	1 538 466	2%	1 557 824	2%	1 577 374	2%	1 597 078	2%	1 616 814	2%
Bəluclar	1 328 586	2%	1 538 466	2%	1 557 824	2%	1 577 374	2%	1 597 078	2%	1 616 814	2%
digər	664 293	1%	769 233	1%	778 912	1%	788 687	1%	798 539	1%	808 407	1%

•  

  Ostanlar üzrə farsların nisbəti, 2010 sorğusu

•  

  Ostanlar üzrə azərbaycanlıların nisbəti, 2010 sorğusu

•  

  Ostanlar üzrə kürdlərin nisbəti, 2010 sorğusu

•  

  Ostanlar üzrə lurların nisbəti, 2010 sorğusu

•  

  Ostanlar üzrə ərəblərin nisbəti, 2010 sorğusu

•  

  Ostanlar üzrə bəlucların nisbəti, 2010 sorğusu

Ostanın adı	2010-cu ildə İran Dövlət Mədəniyyət Şurasının gerçəkləşdirdiyi sorğunun 2012-ci ildə bəyan edilmiş nəticələrinin 24 oktyabr – 13 noyabr 2011–ci il ümumiran əhali siyahıyaalınmasının yekunlarına tətbiqinə əsasən alınmış rəqəmlərdə danışanların ana dili əsasında İran əhalisinin etnik tərkibi
	Fars- lar ≈	%	Azərbay- canlılar ≈	%	Kürd- lər ≈	%	Şimal- lılar ≈	%	Lurlar ≈	%	Ərəblər ≈	%	Bəluclar ≈	%	Digər- ləri ≈	%	Təsnif- lənmə- miş ≈	%
Rəzəvi Xorasan	5 412 945	90.30%	221 793	3.70%	251 765	4.20%	11 989	0.20%	...	...	17 983	0.30%	17 983	0.30%	...	...	59 944	1.00%
İsfahan	4 069 346	83.40%	341 552	7.00%	...	...	...	...	302 517	6.20%	58 552	1.20%	...	...	63 431	1.30%	43 914	0.90%
Gülüstan	838 751	47.20%	69 304	3.90%	5 331	0.30%	735 684	41.40%	...	...	...	...	69 304	3.90%	55 087	3.10%	3 553	0.20%
Hörmüzgan	1 333 565	84.50%	4 735	0.30%	11 047	0.7%	11 047	0.7%	11 047	0.7%	67 862	4.3%	93 113	5.9%	...	...	45 767	2.9%
Mazandaran	233 620	7.60%	73 775	2.40%	3 074	0.10%	2 738 883	89.10%	...	...	...	...	...	...	...	...	24 591	0.80%
Şimali Xorasan	241 228	27.80%	178 752	20.60%	400 022	46.10%	28 635	3.30%	...	...	...	...	...	...	19 090	2.20%	...	...
Cənubi Xorasan	657 896	99.30%	...	...	...	...	...	...	...	...	...	...	4 638	0.70%	...	...	...	...
Qərbi Azərbaycan	24 645	0.80%	2 347 399	76.20%	668 485	21.70%	...	...	...	...	...	...	...	...	30 805	1.00%	9 242	0.30%
Şərqi Azərbaycan	52 145	1.40%	3 642 678	97.80%	7 449	0.20%	...	...	...	...	...	...	...	...	7 449	0.20%	14 899	0.40%
Ərdəbil	13 733	1.10%	1 226 015	98.20%	4 994	0.40%	...	...	...	...	...	...	...	...	...	...	3 746	0.30%
Zəncan	11 173	1.10%	999 482	98.40%	...	...	...	...	...	...	...	...	...	...	...	...	5 079	0.50%
Həmədan	427 259	24.30%	1 035 620	58.90%	181 102	10.30%	...	...	94 946	5.40%	5 275	0.30%	5 275	0.30%	5 274	0.30%	3 517	0.20%
Qəzvin	491 440	40.90%	630 822	52.50%	42 055	3.50%	32 442	2.70%	...	...	...	...	...	...	...	...	4 806	0.40%
Gilan	111 639	4.50%	195 989	7.90%	22 328	0.90%	2 131 071	85.90%	...	...	4 962	0.20%	...	...	...	...	14 885	0.60%
Kürdüstan	8 962	0.60%	4 481	0.30%	1 460 785	97.80%	...	...	...	...	...	...	...	...	...	...	19 417	1.30%
Əlburz	1 133 881	47.00%	870 917	36.10%	178 526	7.40%	106 151	4.40%	77 200	3.20%	14 475	0.60%	...	...	26 538	1.10%	4 825	0.20%
Tehran	7 176 017	58.90%	3 691 568	30.30%	219 301	1.80%	670 087	5.50%	255 851	2.10%	...	...	12 183	0.10%	158 384	1.30%	...	...
Mərkəzi	1 022 292	72.30%	294 103	20.80%	18 381	1.30%	9 898	0.70%	22 623	1.60%	9 898	0.70%	...	...	18 381	1.30%	18 383	1.30%
Qum	741 677	64.40%	297 131	25.80%	19 578	1.70%	3 455	0.30%	4 607	0.40%	28 792	2.50%	4 607	0.40%	19 578	1.70%	32 247	2.80%
Simnan	577 564	91.50%	9 468	1.50%	5 050	0.80%	29 036	4.60%	631	0.10%	...	...	...	...	5 050	0.80%	4 419	0.70%
Kirmanşah	81 700	4.20%	...	...	1 799 335	92.50%	...	...	13 617	0.70%	3 890	0.20%	...	...	9 726	0.50%	36 959	1.90%
İlam	...	...	...	...	479 535	86.00%	...	...	59 663	10.70%	...	...	...	...	9 479	1.70%	8 922	1.60%
Luristan	80 695	4.60%	5 263	0.30%	8 771	0.50%	5 263	0.30%	1 605 132	91.50%	8 771	0.50%	...	...	31 577	1.80%	8 771	0.50%
Fars	3 677 326	80.00%	459 666	10.00%	4 597	0.10%	...	...	353 943	7.70%	4 597	0.10%	9 193	0.20%	36 773	0.80%	50 563	1.10%
Kirman	2 862 574	97.40%	26 451	0.90%	...	...	5 878	0.20%	...	...	8 817	0.30%	14 695	0.50%	8 817	0.30%	11 756	0.40%
Sistan və Bəlucistan	836 328	33.00%	...	...	10 137	0.40%	...	...	...	...	...	...	1 657 450	65.40%	5 069	0.20%	25 343	1.00%
Çahar-Mahal və Bəxtiyari	138 767	15.50%	90 422	10.10%	...	...	...	...	656 228	73.30%	...	...	...	...	4 476	0.50%	5 370	0.60%
Kohgiluyə və Boyer-Əhməd	23 711	3.60%	32 931	5.00%	...	...	...	...	596 718	90.60%	...	...	...	...	...	...	5 269	0.80%
Yəzd	1 059 386	98.60%	...	...	...	...	...	...	...	...	5 372	0.50%	...	...	...	...	9 670	0.90%
Buşehr	948 247	91.80%	10 329	1.00%	...	...	...	...	21 692	2.10%	42 351	4.10%	...	...	5 165	0.50%	5 165	0.50%
Xuzistan	1 445 619	31.90%	113 293	2.50%	45 317	1.00%	...	...	1 368 579	30.20%	1 522 658	33.60%	...	...	9 063	0.20%	27 191	0.60%
Bütün ostanlar	35 734 131	47.55%	16 873 939	22.45%	5 846 965	7.78%	6 519 519	8.68%	5 444 994	7.25%	1 804 255	2.40%	1 888 441	2.51%	529 212	0.70%	508 213	0.68%

Mənbə

1. Бларамберг. Статистическое обозрение Персии (1853)
2. Путевой журнал Е. И. Чирикова, русского комиссара-посредника по турецко-персидскому разграничению, 1849-1852 гг. // Записки Кавказского отдела Императорского Русского географического Общества, Книга 9. 1875
3. Н. Г. Петрусевич. Туркмены между старым руслом Аму-Дарьи (Узбоем) и северными окраинами Персии // Записки Кавказского отдела Императорского Русского географического общества. Книжка XI. Выпуск 1. 1880.
4. Приложение: Специальная статистика Персии д-ра Гентче из Дрездена. // Известия Кавказского отдела Императорского Русского географического общества. Том 4, № 4, 1876. — в оригинале: XVII. Specialstatistik von Persien Von Dr. Julius Cäsar Häntzsche in Dresden, seiten 429-450.// Als Fortsetzung der Zeitschrift Für Allgemeine erdkunde im auftrage der gesellschaft herausgegeben von Prof. Dr. W. Koner. Vierter Band. Berlin . Verlag von Dietrich Reamer. Gesellschaft für Erdkunde zu Berlin. 1869.
5. Подполковник Колюбакин Алексей Михайлович. Состав населения Персии по племенам и провинциям. Сборник географических, топографических и статистических материалов по Азии. Выпуск 4, СПб., военная типография, 1883. Секретно. Издание Военно-Ученого Комитета Главного Штаба.
6. Карл Риттер: Иран, ч.I, предисловие перевод и дополнения Н.В. Ханыкова, СПб, 1874.
7. No. VIII. Observations on the geography of Southern Persia, with reference to the pending military operations, page 280-299. By Colonel Sir Henry C. Rawlinson, K.C.B., F.E.G.S., etc. // Proceedings of the Journal of the Royal Geographical Society of London. Vol I. Sessions 1855-1856 and 1856-1857. Nos. I. to XI. Edited by the secretary. London: published by Edward Stanford, 6, Charing Cross, 1857.
8. Persien: Eine historische Landschaft (1891)
9. Persien, das Land und seine Bewohner: ethnographische Schilderungen (1865)

Qeydlər

1. Qeyd: daha dəqiq 1-15 noyabr 1956-cı il
2. Qeyd: daha dəqiq 1-20 noyabr 1966-cı il
3. Qeyd: daha dəqiq 30 oktyabr-19 noyabr 1976-cı il
4. Qeyd: daha dəqiq 23 oktyabr-16 noyabr 1996-cı il
5. Qeyd: daha dəqiq 28 oktyabr-17 noyabr 2006-cı il
6. Qeyd: daha dəqiq 24 oktyabr–13 noyabr 2011–ci il
7. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 21, 171.
8. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172, 173. Mənbədə mazandaranlılardan ayrıca xalq kimi bəhs edilməməsi onların farsların tərkibində hesablanıldığı təsəvvürü yaradır.
9. Qeyd: göstərilən mənbəyə əsasən azərbaycanlıların sayı azərbaycanlı köçəri tayfalarla birlikdə 4 milyon nəfədən çox idi (bax: səh. 172). Bütün İranda təxminən 4 milyonadak azərbaycanlı yaşayırdı (səh. 284). Azərbaycanlılara yaxın təxminən 700 min nəfər əhali öz tayfa quruluşunu qoruyub saxlamışdı (səh. 284-286): onlardan əfşarlar - 400 min nəfər, şahsevənlər - 180 min nəfər, qaradağlılar - 75 min nəfər, qacarlar - 25 min nəfər və qarapapaqlar 20 min nəfər idi. Qaşqayların sayı isə 350 min nəfər idi (səh. 23, 276).
10. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 23, 242. Mənbəyə əsasən onlardan (Şadulu və Zəfəranlu tayfalarına mənsub olan) 250.000 nəfəri (səh. 23-də) və ya 200.000 nəfəri (səh. 243) Xorasan ostanında, ostanın şimalında Quçan və Dərəgəz bölgəsində yaşayırdılar.
11. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 22, 158, 172.
12. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172, 291.
13. Qeyd: mənbədə Aysorlar olaraq qeyd ediliblər, bax: səhifə 172.
14. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172, 295.
15. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 22, 172.
16. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 225
17. Qeyd: mənbədə Əfqanlar olaraq qeyd ediliblər, bax: səhifə 172.
18. Qeyd: göstərilən mənbəyə əsasən öz tayfa quruluşunu qoruyub saxlamış əfşarlar - 300 min nəfər, qaşqaylar - 300 min nəfər, şahsevənlər - 150 min nəfər, qacarlar - 20 min nəfər, qarapapaqlar - 20 min nəfər, cənubi və şərqi İranın türk tayfaları (nəfər, baharlı, inanlı, teymurtaş, govdari, qaray, xorasani, pıçaqçı, qaragözlü və digər.) isə - 200 min nəfər olaraq ehtimal edilmişlər.
19. Mənbəyə əsasən ayrıca azərbaycanlılar - 3.3 milyon nəfər, qaşqaylar - 300 min nəfər, əfşarlar - 300 min nəfər, cənubi və şərqi İranda məskun olan türk tayfaları (nəfər, baharlı, inanlı, teymurtaş, govdari, pıçaqçı, qarayi, xorasani, qaragözlü və s.) - 200 min nəfər, şahsevənlər - 150 min nəfər, qacarlar - 20 min nəfər və qarapapaqlar - 20 min nəfər təxmin edilmişdir, istinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səh. 163
20. Qeyd: mənbəyə əsasən Kohgiluyə və Mamasani tayfaları daxil olmaqla.
21. Qeyd: mənbəyə əsasən Hindistan və Pakistandan köçüb gəlmişlər.
22. Qeyd: göstərilən mənbəyə əsasən Əfşar, Şahsevən, Qacar, Müqəddəm, Pıçaqçı, Baharlı, Aynallı və Qaragözlü tayfaları daxil olmaqla.
23. Qeyd: göstərilən mənbəyə əsasən ana dili Daricə olanlar ("Daricə" və yə "şərqi farsca" adlandırılan dil Əfqanıstanda – Tacikistanda – Özbəkistanda – İranda yaşayan Tacik və ya Farsivan adlandırılan toplumun ana dili , həmçinin birinci dərəcəli dil kimi daricədən istifadə etdikləri üçün Əfqanıstanda taciklərin içində hesablanan Qızılbaş – Azərbaycan türklərinin birinci dili , əsasən İranda və Əfqanıstanda məskunlaşmış Çahar Aymaqların ana dili , Əfqanıstanda yaşayan Fars toplumuna aid olan Pəhləvani etnik qrupunun ana dili və nəhayət öz ana dili olan uyğur türkcəsini unutmuş Gurluların varisləri olan Həzaraların ana dilidir.) , tatlar , bəxtiyarilər və lurlar daxil olmaqla.

İstinadlar

1. Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Country comparison: Population (İran population number: 80,840,713 by July 2014 estimation)
2. Iran population statistics 2016-03-22 at the Wayback Machine in GeoHive Global Statistics. United States of America, Arizona, Phoenix.
3. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): 5. Population and average annual growth (1260-1385/1881-2006) — yoxlanılıb: 25.6.2014. — Arxivləşdirilib.
4. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): 2. 6. SETTLED AND UNSETTLED POPULATION AND HOUSEHOLDS OF OSTANS, 1385 CENSUS
5. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): 2. 7. POPULATION BY TYPE OF HOUSEHOLD, SEX AND OSTAN, 1385 CENSUS
6. The President’s Office, Deputy of Strategic Planning and Control, Statistical Center of Iran. National Population and Housing Census 2011 (1390): Selected Findings, October 24, 2011. Table 12 – Population by Sex, Residence and Province: 2011 – page 20-21
7. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): Selected findings of the 2011 National Population and Housing Census
8. (PDF). 2013-05-31 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-06-13.
9. Encyclopædia Iranica: CENSUS i. In Iran---Table 14. Aggregate returns of the first public census of Persia (Aban 1335) S./November 1956
10. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :18. POPULATION BY SEX AND CITIZENSHIP: AT 1365 AND 1375 CENSUSES
11. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :2. 21. POPULATION BY AGE AND CITIZENSHIP, 1375 CENSUS
12. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): 2. 19. POPULATION CITIZENSHIP AND OSTAN, 1385 CENSUS. — Arxivləşdirilib.
13. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :2. 18. POPULATION BY AGE AND CITIZENSHIP, 1385 CENSUS
14. DEMOGRAPHY – Encyclopaedia Iranica: i. In Persia since 1319 Š./1940. — Table 19. Religious minorities in Persia, 1335-65 Š./1956-86
15. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :6. FOLLOWERS OF SELECTED RELIGIONS IN THE 1976 & 1986 CENSUSES 2013-10-29 at the Wayback Machine. — Arxivləşdirilib.
16. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal – Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): 15. POPULATION, BY RELIGION AND SEX: THE 1375 CENSUS
17. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :2.16. POPULATION, BY RELIGION AND OSTAN: THE 1375 CENSUS. — Arxivləşdirilib.
18. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :2. 15. POPULATION BY RELIGION AND OSTAN, 1385 CENSUS. — Arxivləşdirilib.
19. UNESCO :"Education for all"-2000-2006 Islamic Republic of Iran 2010-07-05 at the Wayback Machine
20. Encyclopædia Iranica :AFGHANISTAN xiv. AFGHAN REFUGEES IN IRAN
21. Persia; Containing a Description of the Country: With an Account of Its Government, Laws, and Religion, and of the Character, Manners and Customs, Arts, Amusements, &c. of Its Inhabitants. By Frederic Shoberl, pp. 19-22
22. Almanach de Gotha, annuaire généalogique, diplomatique et statistique pour l'année 1882, la page 882-883
23. Большая Советская Энциклопедия. Первое издание. Том сорок пятый. Перемышль – Пол./Под ред. О. Ю. Шмидта (гл. ред.) и др. Москва, 1940-ой год, стр. 160-161
24. Большая Советская Энциклопедия. Второе издание. Том восемнадцатый. Индекс-Истон./Под ред. Б.А. Введенского (гл. ред.) и др. Москва, 1953-й год, стр. 398
25. Большая Советская Энциклопедия. Третье издание.Десятый том. Ива - Италики./Под ред. А.М. Прохорова (гл. ред.) и др. Москва, 1972-й год, стр. 406
26. Академии наук СССР. Институт этнографии имени Н.Н. Миклухо-Маклая. Народы мира. Этнографические очерки. Под общей редакцией профессора и члена-корреспондента АН СССР С. П. Толстова. Издательство Академии Наук СССР. Москва. 1957. Народы Передней Азии. Под Редакцией Н. А. Кислякова, А. И. Першица. Издательство Академии Наук СССР. Москва. 1957, 613 страниц.
27. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172
28. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 225
29. İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172, 261.
30. Академии наук СССР. Институт этнографии имени Н.Н.Миклухо-Маклая. Народы мира. Этнографические очерки. Под общей редакцией профессора и члена-корреспондента АН СССР С. П. Толстова. Издательство Академии Наук СССР. Москва. 1962. Численность и расселение народов мира. Под Редакцией С. И. Брука. Издательство Академии Наук СССР. Москва. 1962, стр. 204
31. Атлас народов мира. Составлен Институтом этнографии им. Н .Н. Миклухо-Маклая Академии наук СССР и Главным управлением геодезии и картографии Государственного геологического комитета СССР. Москва. 1964, стр. 163
32. Country Study: Iran - Library of Congress: Appendix. Tables - Library of Congress: — yoxlanılıb: 11.6.2014
33. — yoxlanılıb: 11.6.2014
34. World and Its Peoples page 486
35. Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO): Southern Azerbaijan---publication date: March 25, 2008
36. Unrepresented Nations and Peoples Organization: West Balochistan
    Orijinal mətn  (ing.)  

    Total Baloch inhabited landscape is 690,000 km², of which 280,000 km² is occupied by Iran, 350,000 km² occupied by Pakistan and 60,000 km² by Afghanistan.The Baloch population in Iran consists of approximately 4 million people although there are no independent census figures. While the CIA Factbook estimates that they account for 2% of Iran’s population (total 66,429,284 July 2009 estimate) in reality this represents an underestimation. The majority of Iran’s Baloch are Sunni Muslims with small minorities of Shia and Zekri. The national language is Balochi and the second-most commonly spoken language is Brahui, a language of unknown origins with Iranic loanwords.

37. Unrepresented Nations and Peoples Organization: Ahwazi:..Indigenous Arab people within the province of Al-Ahwaz (officially known as Khuzestan) are a national, ethnic, linguistic and a cultural minority.Area: 89,000km2.Ethnic Groups: Arab (75%), Persian, Lurs, Jewish, Christian . Population: Al-Ahwaz: 5.7 million (according 2009 estimate based on 2002 government census) whith approx 4 million are Arabs. There are about 2 million Ahwazi Arab war (Iran-Iraq) refugees in other provinces.
38. Ethnologue 14 report (in 2000) for Iran - archive of previous editions (Yoxlanılıb: 11.02.2014)
39. Iran, page 528. // Ethnologue: Languages of the world. 14th Edition. Volume I. Author: Barbara F. Grimes, Joseph Evans Grimes. Dallas: SIL International, 2000, XI+855 pages. ISBN 9781556711039
40. Iran, page 529. // Ethnologue: Languages of the world. 14th Edition. Volume I. Author: Barbara F. Grimes, Joseph Evans Grimes. Dallas: SIL International, 2000, XI+855 pages. ISBN 9781556711039
41. Iran, page 532. // Ethnologue: Languages of the world. 14th Edition. Volume I. Author: Barbara F. Grimes, Joseph Evans Grimes. Dallas: SIL International, 2000, XI+855 pages. ISBN 9781556711039
42. http://pantheon.hrw.org/reports/1997/iran/
43. . 2015-07-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-30.
44. . 2015-07-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-30.
45. History — CIA — The World Factbook
46. National Basic Intelligence Factbook — 1984, page 108
47. National Basic Intelligence Factbook — 1985, page 110
48. National Basic Intelligence Factbook — 1987, page 116
49. Iran People — 1989, CIA World Factbook — Theodora.com
50. Iran People — 1990, CIA World Factbook — Theodora.com
51. Iran People — 1991, CIA World Factbook — Theodora.com
52. The World Factbook 1991
53. The World Factbook 1992
54. The World Factbook 1993
55. The World Factbook 1994
56. Iran People — 1996, CIA World Factbook — Theodora.com
57. The World Factbook 1996
58. Iran People — 1997
59. Iran People — 1998
60. Iran People — 1999
61. Iran People — 2000
62. Iran People — 2001
63. Iran People — 2002
64. Iran People — 2003
65. CIA World Fact Book, 2004/Iran — Wikisource
66. Iran People — 2005
67. Iran People — 2006, CIA World Factbook — Theodora.com
68. Iran People — 2007
69. Iran: Land, Climate, Culture, and Resources — yoxlanılıb: 17.8.2014
70. CİA: Library – Publications – Download – The World Factbook 2009 (zip) — yoxlanılıb: 16.06.2014
71. CİA: Library – Publications – Download – The World Factbook 2010 (zip) — yoxlanılıb: 16.06.2014
72. CİA: Library – Publications – Download – The World Factbook 2011 (zip) — yoxlanılıb: 16.06.2014
73. CİA: Library – Publications – Download – The World Factbook 2012 (zip) — yoxlanılıb: 16.06.2014
74. CİA: Library – Publications – Download – The World Factbook 2013 (zip) — yoxlanılıb: 16.06.2014
75. CİA: The World Factbook – Middle East :: İran (2014 profile) — yoxlanılıb: 16.06.2014
76. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان خراسان رضوی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۵-۴۶-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۴ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
77. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان اصفهان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۰-۳۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
78. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان گلستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۵-۵۹-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
79. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان هرمزگان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۹-۶۴-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۹ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
80. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۷۰۴۰/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:مازندران/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۵-۶۲-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۴ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
81. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۷۳۹ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان خراسان شمالی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۲-۴۷-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۳۰۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
82. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۸۱۲۳/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:خراسان جنوبی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۸-۴۵-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
83. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان آذربایجان غربی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۳۶-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱
84. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۸۲۱/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان آذربایجانشرقی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۹-۳۵-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۳ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
85. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۸۱۶۶/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:اردبیل/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۳۷-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۴۹ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
86. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۴۱۴/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان زنجان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۴۹-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
87. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۶۶۶/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:همدان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۶۵-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
88. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان قزوین/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۵۳-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۶۸ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
89. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۶۷۷/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان گیلان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱-۶۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۵ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
90. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۶۸۸۴طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان کردستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۷-۵۵-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
91. شماره کتابشناسه ملّی:۲۸۹۰۵۷۷طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان البرز/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۷-۳۹-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
92. شماره کتابشناسه ملّی:۲۸۸۷۱۴۱طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان تهران/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۷-۴۲-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
93. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۷۰۰۰/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان مرکزی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۲-۶۳-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۷۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
94. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۸۴۷۰/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:قم/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۰-۵۴-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۷۰ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی
95. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:سمنان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۲-۵۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
96. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان کرمانشاه/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱-۵۷-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
97. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان ایلام/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۴۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
98. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۸۵۹/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان لرستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۸-۶۱-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۵۸ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
99. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۸۱۵۶/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان فارس/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۵۲-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۴ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
100. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۶۹۷۰/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان کرمان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۴-۵۶-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
101. ۲۸۷۸۴۹۰ شماره کتابشناسی ملی طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان سیستان وبلوچستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۹-۵۱-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۴ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
102. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۷۸۳۱/طرح بررسی و سنجش شاخص های فرهنگ عمومی کشور(شاخص های غیرثبتی){گزارش}:استان چهارمحال و بختیاری/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱-۴۴-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۳۰۰ ص:جدول(بخش رنگی)،نمودار(بخش رنگی)
103. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۷۲۴۵/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان کهگیلویه وبویراحمد/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۸-۵۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
104. شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۶۱۹/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان یزد/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۶۶-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
105. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}: استان بوشهر/ به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری: منصور واعظی؛ اجرا: شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک: ۰-۴۱-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸، وضعیت نشر: تهران - موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱، وضعیت ظاهری: ۲۹۵، ص: جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
106. شطرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان خوزستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۹-۴۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۷۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)

Xarici keçidlər

• Les minorités non musulmanes dans la population iranienne
• Turkmen (people) — Encyclopedia Britannica
• Turkmens of Persia ii. Language — Encyclopædia Iranica
• Arab tribes of Iran — Encyclopædia Iranica
• Diaspora — Encyclopædia Iranica
• Armenians of modern İran — Encyclopædia Iranica
• lnt.J'.Middle East Stud. 8 (1977). 237-249. Primed in U.S.A. 337. Eden Naby. THE ASSYRIANS OF IRAN: REUNIFICATION. OF A “MILLAT," 1906-1914 .
• İran Statistika Mərkəzinin arxivləşdirilmiş sənədlərinin siyahısı
• [1]