fbpx
Wikipedia

Samux rayonu

Avqust 06, 2021

Bu məqalə Samux rayonu haqqındadır. Samux şəhəri üçün Samux səhifəsinə baxın.

Samux rayonu — Azərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Samux şəhəridir. 1990-cı ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin qərarı ilə yaradılan yeni ərazi-inzibati vahidlərdən biridir.

Rayon
Samux

40°50′ şm. e. 46°30′ ş. u.

Ölkə
Daxildir Gəncə-Qazax iqtisadi rayonu
İnzibati mərkəz Samux
İcra başçısı Alı Qocayev
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 18 fevral 1992
Sahəsi 1 450 km²
Hündürlük
 79 m
Əhalisi
Əhalisi 58 300 (2019) nəfər
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu AZ-SMX
Telefon kodu 994 22
Poçt indeksi AZ 5100
Avtomobil nömrəsi 51
Rəsmi sayt
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Samuxun tarixi və adının mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər mövcudur. Daha geniş qəbul olunmuş fikirlərə görə "Samux" adının mənşəyi qədim alban toponimləri ilə əlaqədar olub, "meşəlik", "ağaclıq" mənasını verir. Gəncə şəhərində bitişik olan Samux rayonu şimaldan Gürcüstanla həmsərhəddir. Vaxtilə bu rayonun ərazisi Qafqaz Albaniya dövlətinin tərkibində olmuşdur. "Samux" sözü qədim alban dilində "ov üçün meşəlik yer" kimi tərcümə edilə bilər. XVIII əsrdə Samux Gəncə xanlığının dörd vilayətindən biri olmuşdur. O vaxtlar Samux mahalı Qazanı dağlarının ətəyində Qanlı Qobu və Qabırrı vadiləri arasında Kür çayının sahilindəki ərazini tuturdu. O vaxta qədər isə Azərbaycanın digər inzibati bölümlərinə tabe olmuş, bir müddət isə Səfərəliyev adını daşımışdır.

Səfərəliyev rayonu Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 24 yanvar 1939-cu il tarixli 4 saylı qərarı ilə Kirovabad (hazırkı Gəncə) şəhərinin ərazisində yaradılmış, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 16 yanvar 1940-cı il tarixli 11 saylı qərarı ilə Kirovabad şəhər rayonlarının tərkibindən çıxarılaraq respublika rayonlarının tərkibinə daxil edilmişdir. 1948-ci ildən başlayaraq Mingəçevir Su Elektrik Stansiyasının tikintisi ilə bağlı ərazisinin çox hissəsi su altında qalmış, 1931-cu il 24 noyabrda yaradılmış keçmiş Samux rayonu Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 28 yanvar 1954-cü il tarixli qərarı ilə ləğv edilərək Səfərəliyev rayonuna birləşdirilmişdir. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 4 dekabr 1959-cu il tarixli qərarı ilə Səfərəliyev rayonu müstəqil rayon kimi ləğv edilərək Gəncə şəhərinə birləşdirilmişdir. 1963-cü ilin yanvar ayından etibarən keçmiş Səfərəliyev rayonunun ərazisi Xanlar (hazərda Göygöl rayonu) rayonunun tərkibinə daxil edilmişdir.

Samux rayonu Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının 18 fevral 1992-ci il tarixli 72 saylı qərarı ilə mərkəzi Səfərəliyev şəhər tipli qəsəbəsi olmaqla keçmiş Səfərəliyev rayonunun ərazisində təşkil edilmişdir. Milli Şuranın 31 dekabr 1992-ci il tarixli qərarı ilə Səfərəliyev qəsəbəsinin adı dəyişdirilərək Nəbiağalı qəsəbəsi adlandırılmışdır. "Azərbaycan Respublikasının Samux rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının 13 iyun 2008-ci il tarixli Qanunu ilə Nəbiağalı qəsəbəsi və Kolayır kəndi birləşdirilərək Samux qəsəbəsi adlandırılmış və Samux qəsəbəsinə şəhər statusu verilmişdir.

Coğrafi mövqeyi

Relyefi

Samux rayonu Gəncə-Qazax bölgəsinə və Orta-Kür iqtisadi rayonuna daxildir. İqlimi quru-kontinentaldır.

Ərazisi 1455 kv.km-dir. Ondan 1082 kv.km. dövlət fond torpaqları, 82 kv.km. bələdiyyə, 133 km² xüsusi mülkiyyətdə olan torpaqlardır. Rayonda 708 km² kənd təsərrüfatına yararlı torpaq vardır ki, ondan da

Samux rayonunda 23 inzibati ərazi vahidliyi, 35 yaşayış məntəqəsi vardır. Bunlardan 1 şəhər, 5-sı qəsəbə və 29-u kənddir. 23 bələdiyyə fəaliyyət göstərir. 

Rayonun ərazisi Gəncə şəhəri, Göygöl, Şəmkir, Tovuz, Qax, Yevlax, Goranboy rayonları və Gürcüstan Respublikası ilə həmsərhəddir. 

Samux rayonunun ərazisi əsasən düzənlikdir. Ərazinin bir hissəsi Kür çökəkliyinə, Ceyrançöl fiziki-coğrafi sahəsinə, Boz dağ massivinə düşməklə , şimalda Alazan vadisi ilə əhatə olunmuşdur.

Rayonun ərazisindən Kür, Qabırrı (İori), Alazan (Qanıx), Gəncə və Qoşqar çayları keçir.

Samux rayon ərazisində Qabırrı çayının sol sahilində, dəniz səviyyəsindən 400–600 metr yüksəklikdə "Elləroyuğu" adlanan dağ silsiləsində 392 ha sahədə təbii halda yayılmış, yalnız bu ərazidə rast gəlinən relikt Eldar şamı meşəliyi yayılmışdır. Belə bir unikal sahə Qafqaz təbiətində ilk olaraq "Eldar Şamı" meşəliyi kimi hələ 1910-cu ildə qoruq ərazisi elan edilmişdir. Vətəni Azərbaycan olan Eldar şamı qonşu ölkələrlə yanaşı Orta Asiya Respublikasının səhralarında, Şərqi Asiya ölkələrində, Ruminiyada, Bolqarıstanda və hətta okeanın o tayında ABŞ-da da mədəni əkin sahələri kimi geniş yayılmışdır. Eldar şamı qoruğu dünya alimlərinin diqqətini cəlb etmişdir. Həmin ərazidə "Qırmızı kitab"a daxil edilmiş Eldar şamı ilə yanaşı qiymətli ardıc və saqqız ağacları da inkişaf etmişdir. 

Respublika Nazirlər Sovetinin 16 may 1958-ci il tarixli qərarı ilə "Eldar Şamı" meşəliyi filialı kimi Türyançay Dövlət Təbiət Qoruğunun tərkibində olnuş, 1965-ci ildə Göy-Göl Dövlət Təbiət Qoruğu bərpa edildikdən sonra 16 dekabr 2004-cü il tarixədək filial kimi fəaliyyət göstərmişdir. 

Eldar şamı hələ 1901-ci ildən rus alimi S.Medvedyev tərəfindən öyrənilərək dünyada analoqu olmayan relikt növ olduğu bildirilib. 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16 dekabr 2004-cü il tarixli sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının xüsusi mühafizə olunan əraziləri şəbəkəsinin genişləndirilməsi, səciyyəvi, nadir təbiət komplekslərinin və obyektlərinin təbii vəziyyətdə saxlanılması məqsədi ilə Samux rayon inzibati ərazisində 1686 hektar sahədə "Eldar Şamı" Dövlət Təbiət Qoruğu yaradılmışdır.

Əhalisi

  Əsas məqalələr: Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999) və Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)

2017-ci ilin əvvəlinə rayon əhalisinin sayı 57.3 min nəfər olmuşdur ki,ondan da 21.8 min və ya 38.0 faizini şəhər əhalisi, 35.5 min nəfəri və ya 62,0 faizini kənd əhalisi təşkil etmişdir. Əhalinin ümumi sayından 28.4 min nəfəri və ya 49,6 faizi kişilər,28.9 min nəfəri və ya 50,4 faizi qadınlardır. 2014-cu ildə rayon əhalisi 437 nəfər və ya 1.8 faiz artmışdır.İl ərzində 696 nəfər doğulmuş, 395 nəfər ölüm qeydə alınmışdır.

Rayonda 1860 nəfər qaçqın,1855 nəfər məcburi köçkün məskunlaşmışdır.

Əhalinin son siyahıyaalınmasına görə rayon əhalisinin 97,88 faizini azərbaycanlılar,0,07 faizini ruslar,0,54 faizini türklər,1,40 faizini kürdlər və 0,11 faizini digər millətlər təşkil edir

Görkəmli şəxsləri

İqtisadi xarakteristikası

Rayonun kənd təsərrüfatının əsasını üzümçülük, heyvandarlıq, taxılçılıq və həmçinin tərəvəzçilik, meyvəçilik təşkil edir. Bu yerdə üzümçülük geniş inkişaf etmişdir. İri üzüm salxımları gün kimi alışıb yanır. Meşələri canlı təbiət muzeyidir. Həyat boz dağlara doğru da addımlayır. İl payıza dönəndə Samuxun Ceyrançöl qışlağı çadırlar, binələr şəhərciyinə çevrilir.

Maddi-mədəni irsi

Samuxun kurqanları çox məşhurdur. Diametri 10–20 m, hündürlüyü 1–1,5 m olan Nəbiağalı kurqanları daha çox seçilir. Bu kurqanların yaranma tarixi tunc dövrünün sonuna və daş dövrünün başlanğıcına aid edilir.

Rayon subtropik iqlim şəraitinə malikdir. Burada havanın temperaturu yayda +30 C-dək, qışda 0 C-dən −10 C-dək dəyişir. Gəncəçay, Qarıx, Qabırn çayları rayonun ərazisindən axır. Bu çayların ətrafı balıq və heyvan ovu üçün çox münasibdir. Sərkar kəndində Zəhrə bulağının suyu mədə-bağırsaq xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir. Nəbiağlı kəndindəki Xırmansuyu bulağının suyu kükürdlüdür. Rayonda yaşı yüzliklərlə ölçülən unikal təbii abidələr – çinar ağacları var. Bu ağaclardan birinin yaşı 1200–1300 ildir. Ağacın gövdəsində nal izinə oxşar izlər var. El arasında Düldül adı ilə məşhur olan bu ağac İmam Əlinin atının adı ilə belə adlanır. İndi bura ziyarətgahdır. Yerli sakinlər buraya gəlib nəzir verirlər.

Rayonun ərazisində "Göy-göl" qoruğunun filialı – "Eldar şamı", qoruğu yerləşir. Bu qoruq məşhur Eldar şamı ağacının qorunub saxlanması və öyrənilməsi məqsədilə yaradılmışdır. Bura dünyada yeganə yerdir ki, quraqlığa və şoranlığa davamlı Eldar şamı təbii şəraitdə meşə halında bitmişdir. Qoruğun şimal-şərqindəki dağda məşhur "Krorğlu qalası" qülləsi, həmin qüllənin yaxınlığında isə müalicəvi əhəmiyyətə malik olan bulaq var. Rayondakı memarlıq abidələri arasında hündürlüyü 12 m olan İmamzadə türbəsi (VIII əsr) diqqəti cəlb edir.

Mənbə

İstinadlar

  1. Ümumi məlumat. — Azərbaycan Respublikasının inzibati–ərazi vahidləri. — İnzibati kənd rayonları (01.01.2006), səhifə 12. // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. 25 cilddə. Məsul katib akademik T. M. Nağıyev. "Azərbaycan" cildi. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə. ISBN 9789952441017
  2. [1]
   Samux rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 06, 2021
samux, rayonu, məqalə, haqqındadır, samux, şəhəri, üçün, samux, səhifəsinə, baxın, azərbaycan, respublikasında, inzibati, ərazi, vahidi, inzibati, mərkəzi, samux, şəhəridir, 1990, ildə, azərbaycan, sovetinin, qərarı, ilə, yaradılan, yeni, ərazi, inzibati, vahi. Bu meqale Samux rayonu haqqindadir Samux seheri ucun Samux sehifesine baxin Samux rayonu Azerbaycan Respublikasinda inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Samux seheridir 1990 ci ilde Azerbaycan SSR Ali Sovetinin qerari ile yaradilan yeni erazi inzibati vahidlerden biridir RayonSamux40 50 sm e 46 30 s u Olke AzerbaycanDaxildir Gence Qazax iqtisadi rayonuInzibati merkez SamuxIcra bascisi Ali QocayevTarixi ve cografiyasiYaradilib 18 fevral 1992Sahesi 1 450 1 km Hundurluk 79 mEhalisiEhalisi 58 300 2019 2 neferReqemsal identifikatorlarISO kodu AZ SMXTelefon kodu 994 22Poct indeksi AZ 5100Avtomobil nomresi 51Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Cografi movqeyi 2 1 Relyefi 3 Ehalisi 3 1 Gorkemli sexsleri 4 Iqtisadi xarakteristikasi 5 Maddi medeni irsi 6 Menbe 7 IstinadlarTarixi RedakteSamuxun tarixi ve adinin menseyi haqqinda muxtelif fikirler movcudur Daha genis qebul olunmus fikirlere gore Samux adinin menseyi qedim alban toponimleri ile elaqedar olub meselik agacliq menasini verir Gence seherinde bitisik olan Samux rayonu simaldan Gurcustanla hemserheddir Vaxtile bu rayonun erazisi Qafqaz Albaniya dovletinin terkibinde olmusdur Samux sozu qedim alban dilinde ov ucun meselik yer kimi tercume edile biler XVIII esrde Samux Gence xanliginin dord vilayetinden biri olmusdur O vaxtlar Samux mahali Qazani daglarinin eteyinde Qanli Qobu ve Qabirri vadileri arasinda Kur cayinin sahilindeki erazini tuturdu O vaxta qeder ise Azerbaycanin diger inzibati bolumlerine tabe olmus bir muddet ise Sefereliyev adini dasimisdir Sefereliyev rayonu Azerbaycan SSR Ali Sovetinin 24 yanvar 1939 cu il tarixli 4 sayli qerari ile Kirovabad hazirki Gence seherinin erazisinde yaradilmis Azerbaycan SSR Ali Sovetinin 16 yanvar 1940 ci il tarixli 11 sayli qerari ile Kirovabad seher rayonlarinin terkibinden cixarilaraq respublika rayonlarinin terkibine daxil edilmisdir 1948 ci ilden baslayaraq Mingecevir Su Elektrik Stansiyasinin tikintisi ile bagli erazisinin cox hissesi su altinda qalmis 1931 cu il 24 noyabrda yaradilmis kecmis Samux rayonu Azerbaycan SSR Ali Sovetinin 28 yanvar 1954 cu il tarixli qerari ile legv edilerek Sefereliyev rayonuna birlesdirilmisdir Azerbaycan SSR Ali Sovetinin 4 dekabr 1959 cu il tarixli qerari ile Sefereliyev rayonu musteqil rayon kimi legv edilerek Gence seherine birlesdirilmisdir 1963 cu ilin yanvar ayindan etibaren kecmis Sefereliyev rayonunun erazisi Xanlar hazerda Goygol rayonu rayonunun terkibine daxil edilmisdir Samux rayonu Azerbaycan Respublikasi Ali Soveti Milli Surasinin 18 fevral 1992 ci il tarixli 72 sayli qerari ile merkezi Sefereliyev seher tipli qesebesi olmaqla kecmis Sefereliyev rayonunun erazisinde teskil edilmisdir Milli Suranin 31 dekabr 1992 ci il tarixli qerari ile Sefereliyev qesebesinin adi deyisdirilerek Nebiagali qesebesi adlandirilmisdir Azerbaycan Respublikasinin Samux rayonunun inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklikler edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasinin 13 iyun 2008 ci il tarixli Qanunu ile Nebiagali qesebesi ve Kolayir kendi birlesdirilerek Samux qesebesi adlandirilmis ve Samux qesebesine seher statusu verilmisdir Cografi movqeyi Redakte Samux Qarabaglar Cobanabdalli yolu Relyefi Redakte Samux rayonu Gence Qazax bolgesine ve Orta Kur iqtisadi rayonuna daxildir Iqlimi quru kontinentaldir Erazisi 1455 kv km dir Ondan 1082 kv km dovlet fond torpaqlari 82 kv km belediyye 133 km xususi mulkiyyetde olan torpaqlardir Rayonda 708 km kend teserrufatina yararli torpaq vardir ki ondan daSamux rayonunda 23 inzibati erazi vahidliyi 35 yasayis menteqesi vardir Bunlardan 1 seher 5 si qesebe ve 29 u kenddir 23 belediyye fealiyyet gosterir Rayonun erazisi Gence seheri Goygol Semkir Tovuz Qax Yevlax Goranboy rayonlari ve Gurcustan Respublikasi ile hemserheddir Samux rayonunun erazisi esasen duzenlikdir Erazinin bir hissesi Kur cokekliyine Ceyrancol fiziki cografi sahesine Boz dag massivine dusmekle simalda Alazan vadisi ile ehate olunmusdur Rayonun erazisinden Kur Qabirri Iori Alazan Qanix Gence ve Qosqar caylari kecir Samux rayon erazisinde Qabirri cayinin sol sahilinde deniz seviyyesinden 400 600 metr yukseklikde Elleroyugu adlanan dag silsilesinde 392 ha sahede tebii halda yayilmis yalniz bu erazide rast gelinen relikt Eldar sami meseliyi yayilmisdir Bele bir unikal sahe Qafqaz tebietinde ilk olaraq Eldar Sami meseliyi kimi hele 1910 cu ilde qoruq erazisi elan edilmisdir Veteni Azerbaycan olan Eldar sami qonsu olkelerle yanasi Orta Asiya Respublikasinin sehralarinda Serqi Asiya olkelerinde Ruminiyada Bolqaristanda ve hetta okeanin o tayinda ABS da da medeni ekin saheleri kimi genis yayilmisdir Eldar sami qorugu dunya alimlerinin diqqetini celb etmisdir Hemin erazide Qirmizi kitab a daxil edilmis Eldar sami ile yanasi qiymetli ardic ve saqqiz agaclari da inkisaf etmisdir Respublika Nazirler Sovetinin 16 may 1958 ci il tarixli qerari ile Eldar Sami meseliyi filiali kimi Turyancay Dovlet Tebiet Qorugunun terkibinde olnus 1965 ci ilde Goy Gol Dovlet Tebiet Qorugu berpa edildikden sonra 16 dekabr 2004 cu il tarixedek filial kimi fealiyyet gostermisdir Eldar sami hele 1901 ci ilden rus alimi S Medvedyev terefinden oyrenilerek dunyada analoqu olmayan relikt nov oldugu bildirilib Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 16 dekabr 2004 cu il tarixli serencami ile Azerbaycan Respublikasinin xususi muhafize olunan erazileri sebekesinin genislendirilmesi seciyyevi nadir tebiet komplekslerinin ve obyektlerinin tebii veziyyetde saxlanilmasi meqsedi ile Samux rayon inzibati erazisinde 1686 hektar sahede Eldar Sami Dovlet Tebiet Qorugu yaradilmisdir Ehalisi Redakte Esas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 2017 ci ilin evveline rayon ehalisinin sayi 57 3 min nefer olmusdur ki ondan da 21 8 min ve ya 38 0 faizini seher ehalisi 35 5 min neferi ve ya 62 0 faizini kend ehalisi teskil etmisdir Ehalinin umumi sayindan 28 4 min neferi ve ya 49 6 faizi kisiler 28 9 min neferi ve ya 50 4 faizi qadinlardir 2014 cu ilde rayon ehalisi 437 nefer ve ya 1 8 faiz artmisdir Il erzinde 696 nefer dogulmus 395 nefer olum qeyde alinmisdir Rayonda 1860 nefer qacqin 1855 nefer mecburi kockun meskunlasmisdir Ehalinin son siyahiyaalinmasina gore rayon ehalisinin 97 88 faizini azerbaycanlilar 0 07 faizini ruslar 0 54 faizini turkler 1 40 faizini kurdler ve 0 11 faizini diger milletler teskil edir Gorkemli sexsleri Redakte Surxay Musayev tibb elmleri doktoru Iqtisadi xarakteristikasi RedakteRayonun kend teserrufatinin esasini uzumculuk heyvandarliq taxilciliq ve hemcinin terevezcilik meyvecilik teskil edir Bu yerde uzumculuk genis inkisaf etmisdir Iri uzum salximlari gun kimi alisib yanir Meseleri canli tebiet muzeyidir Heyat boz daglara dogru da addimlayir Il payiza donende Samuxun Ceyrancol qislagi cadirlar bineler seherciyine cevrilir Maddi medeni irsi RedakteSamuxun kurqanlari cox meshurdur Diametri 10 20 m hundurluyu 1 1 5 m olan Nebiagali kurqanlari daha cox secilir Bu kurqanlarin yaranma tarixi tunc dovrunun sonuna ve das dovrunun baslangicina aid edilir Rayon subtropik iqlim seraitine malikdir Burada havanin temperaturu yayda 30 C dek qisda 0 C den 10 C dek deyisir Gencecay Qarix Qabirn caylari rayonun erazisinden axir Bu caylarin etrafi baliq ve heyvan ovu ucun cox munasibdir Serkar kendinde Zehre bulaginin suyu mede bagirsaq xesteliklerin mualicesinde istifade edilir Nebiagli kendindeki Xirmansuyu bulaginin suyu kukurdludur Rayonda yasi yuzliklerle olculen unikal tebii abideler cinar agaclari var Bu agaclardan birinin yasi 1200 1300 ildir Agacin govdesinde nal izine oxsar izler var El arasinda Duldul adi ile meshur olan bu agac Imam Elinin atinin adi ile bele adlanir Indi bura ziyaretgahdir Yerli sakinler buraya gelib nezir verirler Rayonun erazisinde Goy gol qorugunun filiali Eldar sami qorugu yerlesir Bu qoruq meshur Eldar sami agacinin qorunub saxlanmasi ve oyrenilmesi meqsedile yaradilmisdir Bura dunyada yegane yerdir ki quraqliga ve soranliga davamli Eldar sami tebii seraitde mese halinda bitmisdir Qorugun simal serqindeki dagda meshur Krorglu qalasi qullesi hemin qullenin yaxinliginda ise mualicevi ehemiyyete malik olan bulaq var Rayondaki memarliq abideleri arasinda hundurluyu 12 m olan Imamzade turbesi VIII esr diqqeti celb edir Menbe RedakteAzerbaycan Respublikasinin inzibati erazi vahidleri Kend rayonlari sehife 870 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde Mesul katib akademik T M Nagiyev Azerbaycan cildi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 884 sehife ISBN 9789952441017Istinadlar Redakte Umumi melumat Azerbaycan Respublikasinin inzibati erazi vahidleri Inzibati kend rayonlari 01 01 2006 sehife 12 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde Mesul katib akademik T M Nagiyev Azerbaycan cildi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 884 sehife ISBN 9789952441017 1 Samux rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Samux rayonu amp oldid 5962043, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.