Xarıbülbül Musiqi Festivalı
Xarıbülbül musiqi festivalı — 1989-cu ildən Şuşa şəhərində keçirilən beynəlxalq musiqi festivalı. "Xarıbülbül" beynəlxalq musiqi festivalı məşhur xanəndə Seyid Şuşinskinin 100 illik yubileyi ilə əlaqədar 1989-cu ildən keçirilməyə başlayıb. Festival hər il may ayında Yaponiya, ABŞ, Türkiyə, Almaniya, İsrail, İtaliya, İspaniya, Avstriya, Əfqanıstan kimi ölkələrin və SSRİ respublikalarının iştirakı ilə keçirilib. Qarabağ münaqişəsinin başlaması və Şuşa şəhərinin işğal olunması ilə festivalın keçirilməsi mümkün olmamışdır. Sonuncu festival 1992-ci ilin may ayında keçirilmişdir. Festival yalnız qısa müddətdə Ağdam şəhəri işğal olunana qədər orada keçirilmişdir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2021-ci il 7 may tarixli sərəncamı ilə Şuşa şəhərini ölkənin Mədəniyyət paytaxtı elan etmişdir. Bu sərəncamla Vaqif Poeziya günləri və "Xarıbülbül" festivalı da bərpa olunmuşdur. 2021-ci il mayın 12-i və 13-də Şuşa şəhəri Ermənistanın işğalından azad olunandan sonra ilk dəfə "Xarıbülbül" festivalı keçirilmişdir.
| "Xarıbülbül" musiqi festivalı | |
|---|---|
| "Xarıbülbül" beynəlxalq musiqi festivalı | |
| Tarix | May |
| Yer | Ağcabədi, Ağdam, Bərdə, Şuşa |
| Keçirildiyi illər | 1989–1991 2021– |
| Təsisçi | Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyi |
| Təşkilatçı | Heydər Əliyev fondu |
| Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
"Xarıbülbül" Beynəlxalq Festivalı məşhur xanəndə Seyid Şuşinskinin 100 illik yubileyi ilə əlaqədar 1989-cu ildən keçirilməyə başlayıb. 1989-cu ilin əvvəlində festivala hazırlıq başlamışdır. Festival eyni ilin may ayında, Şuşa Xarıbülbülündə çiçəklənmə dövründə keçirilmişdir.. 1989-cu ilin festivalında yerli ifaçılardan əlavə Qırğızıstan SSR, Qazaxıstan SSR, Başqırdıstan SSR, Litva SSR və Belarus SSR-dən olan musiqi qrupları da iştirak edirdi. Ümumilikdə festivalda 100-ə yaxın insan iştirak edib. Konsertlər Cıdır düzü meydançasında tikilmiş 7 məkanda keçirilmişdir. Festival 12–15 yaşlarında "Qarabağ şikəstəsi" muğamını ifa edən gənc xanəndələrin ifası ilə açılmışdı. Festivalın ilk günü Qarabağ atlarında da yarışlar olmuşdu. İlk festivalın tamaşaçıları əsasən Şuşanin sakinləri idilər..
Festival çərçivəsində Şuşada da güləş yarışları keçirilmişdi..
Xarıbülbül gülü
Azərbaycanda qədimdən Xarıbülbül adlanan bitki latınca ophrys caucasica və ya ophrys mammosa adlanır. Azərbaycanın Şuşa və ətraf ərazilərində geniş yayıldığından daha çox Qarabağ ilə ifadə olunur.
Qarabağ münaqişəsi başlayandan Xarıbülbül xalqımızın mübarizəsinin rəmzinə çevrilmişdir. Qarabağ ərazisi işğal olunduqdan sonra isə Xarıbülbül bəlkə də bir çoxları üçün nisgil, kədər, ağrı, həsrət simvolu olmuşdur. Mədəniyyətdə, incəsənətdə və ədəbiyyatda Xarıbülbül ifadəsi işləndikdə həmişə söhbətin Qarabağdan getdiyi aydın olurdu.
Xarıbülbülə qədim türk əsatirlərində də geniş yer verilmişdir. Belə ki, o xar olmuş, qəmli bülbül qədim türk əsatirlərində döyüşdə ağır yaralanmış bir əsgərin son ümidi olaraq bilinirdi. Qədim türk əfsanəsində deyildiyi kimi, Oğuz xanın alpaqutlarından (şəhid olan döyüşçü) birinin son nəfəsdə sinəsində gəzdirdiyi bülbülün ayağına qanlı köynəyindən cırıb sevgilisi Aybükə xanıma göndərdiyi namə ilə simgələşən bir üzüntülü nakam sevgi hekayəsidir.
Qırğız yazıçısı Erlan Jurabekovun “Jarxı Bulbul” hekayəsində də qədim türk əsatirinə geniş yer verilir. Bir çoxlarına görə, Xarı bülbül əhliləşdirilmiş ev quşu olub. Bəzi araşdırmaçılar isə hesab edir ki, bu növ bülbüldən yalnız döyüşçülər, sərkərdələr istifadə ediblər.
Qarabağ xanının qızı, Şuşalı Ağabəyim ağa 1801-ci ildən 1832-ci ilədək - ömrünün sonuna kimi Qacar şahlarının Tehrandakı sarayında yaşayır. Vətən həsrəti çəkən Ağabəyim ağaya istinad verilən bir bayatı da vardır:
"Vətən bağı" al-əlvandır,
Yox üstündə Xarıbülbül.
Nədən hər yerin əlvandır,
Köksün altı sarı, bülbül.
Simvola çevrilməsi
2020-ci il sentyabrın 27-dən noyabrın 10-a qədər davam edən İkinci Qarabağ müharibəsi (Azərbaycanda bu Vətən müharibəsi kimi də adlanır) dövründə həyatını itirən şəhidlərin xatirəsinin anılmasında Xarıbülbül nişanəsi sosial şəbəkələrdə geniş yayılmağa başladı. Xarıbülbülün əzəməti, məğrurluğu, haqsızlığa qarşı əyilməz duruşu onu əfsanədən qələbə simvoluna çevrilməyə başladı. Tədricən isə nişan azadlıq müharibəsinin simvoluna çevrildi. O, şəhidlərin xatirəsinin və Azərbaycan ordusunun zəfər simvolu kimi məşhurlaşmağa başlamış və Azərbaycanda hər kəs tərəfindən yüksək sevgi, ehtiram, müqəddəs bir simvola çevrildi.
Festival 1990–1991-ci illərdə
1990-cı ildə Xarıbülbül festivalı beynəlxalq status aldı. Sonrakı dövrdə tədbirdə Yaponiya, ABŞ, Türkiyə, Almaniya, İsrail, Holandiya, İtaliya, İspaniya, Avstriya, Əfqanıstan, SSRİ ölkələrinin iştirakı ilə baş tutmuşdur. Festival beynəlxalq status daşıyıb və təkcə Azərbaycanda deyil, SSRİ-də mühüm mədəniyyət tədbirlərindən biri hesab olunub.
Qarabağ münaqişəsinin başlaması və Şuşa şəhərinin işğal olunması ilə festivalın keçirilməsi mümkün olmamışdır. Münaqişənin aktiv fazaya keçməsi ilə festival Ağdam şəhəriişğal olunana qədər orada keçirilmişdir. Ağdamda keçirilən festivalda olan çıxışlar arasında Azərbaycanın Xalq artisti Qədir Rüstəmovun ifa etdiyi, Azərbaycan musiqisinin "Qızıl Fond"una daxil olan "Sona bülbüllər" mahnısı xüsisi yer alıb.
Festival çərçivəsində bəzi konsertlər Qarabağın digər şəhərlərində, Bərdə və Ağcabədidə də keçirilmışdi. Ümumiyyətlə, festivala dünyanın hər yerindən təxminən 170 nəfər qatılmışdır.
Üçüncü festival 1991-ci ildə baş tutmuşdur. Bu tədbirə 25 ölkədən təxminən 300 nəfər qatılmışdır. Keçən illərdə iştirak edən ölkələrə Amerika və Avstraliyadan sənətçilər də qatılmışdır. Festivalın qərargahı iştirakçıların Qarabağa getdiyi Mingəçevir şəhərində idi. Tamaşaçı çoxluğu səbəbindən festival çərçivəsində konsertlər stadionlarda keçirilmişdir.
1990–1991-ci il final konsertləri Bakıdakı Respublika Sarayında baş tutmuşdur.
Ləğv olunması
1992-ci ildə 4-cü festivalı mayın 15-də başlamalı və ən böyüyü olmalı idi. Burada dünyanın 30-dan çox ölkəsindən 500 nəfərin iştirakı planlaşdırılırdı. Lakin festival, Qarabağ müharibəsinin başlaması və Şuşa şəhərinin mayın 8-də erməni silahlı qüvvələri tərəfindən ələ keçirilməsinə görə ləğv edilmişdir.
Bərpa edilməsi
2020-ci il noyabrın 8-də Azərbaycan Şuşa şəhərini erməni işğalçılarından azad etmişdir. 2021-ci ilin yanvarında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Azərbaycanın mədəniyyət naziri Anar Kərimovla görüşdə Şuşada Xarıbülbül festivalının dirçəldilməsinin zəruriliyini xatırlatmış və bu folklor festivalının ənənəsinin yaxın vaxtlarda yenidən yaradılmasının zəruriliyini qeyd etmişdir..
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2021-ci il 7 may tarixli sərəncamı ilə Şuşa şəhərini ölkənin Mədəniyyət paytaxtı elan etmişdir. Bu sərəncamla Vaqif Poeziya günləri və "Xarıbülbül" festivalı da bərpa olunmuşdur. 2021-ci il mayın 12-i və 13-də Heydər Əliyev fondunun təşkilatçılığı ilə festival baş tutmuşdur..
Festivalda Azərbaycanda yaşayan müxtəlif xalqların musiqi kollektivlərinin çıxışı, xalq və klassik musiqidən ibarət proqram təqdim edilmişdir.
Tədbirə dəvətlilər arasında bir sıra ictimaiyyət və mədəniyyət xadimləri, Qarabağdan, o cümlədən Şuşadan olan tanınmış şəxslər olmuşdur.
Festival 2021-ci ildə
Xarıbülbül festivalı Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin çıxışı ilə başlamışdır. Daha sonra Azərbaycanda yaşayan xalqların folklor ansambllarının çıxışları baş tutmuşdur. Sənətçiləri səhnədə Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının Dövlət Rəqs Ansamblının musiqiçiləri müşayət etmişdir. Həmçinin müxtəlif illərdə Şuşada lentə alınan azərbaycanlı müğənnilər Bülbül, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski, Rəşid Behbudov, Şövkət Ələkbərovanın ifaları ilə videolar nümayiş olundu.
Festivalın ikinci günü qala-konsert baş tutdu. Azərbaycan bəstəkarlarının klassik musiqi əsərləri təqdim edildi. Konsert proqramı Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri və Azərbaycan Dövlət Xor Kapellasının ifasında "Koroğlu" operasından üvertura ilə açıldı. Sonra Elçin Əzizov, Dinarə Əliyeva, Yusif Eyvazov, Azərin Tağıyeva, Samir Cəfərov, Sahib Paşazadə (tar), Ceyla Seyidova (skripka), Azər Zadə, Selcan Nəsibli və başqaları səhnədə çıxış etdilər.
Festival mayın 13-də qala-konsertlə başa çatdı.
12 may
| Əsərin adı | Əsərin bəstəkarı | Əsərin söz yazarı | İfaçı(lar) | İfa etdiyi dil |
|---|---|---|---|---|
| Qarabağ şikəstəsi | Kənan Bayramlı | Azərbaycanca | ||
| "Uzundərə" xalq rəqsi | Kamança ifaçıları ansamblı | |||
| Mən deyiləmmi? | Əli Talıyev | Mahan Bazarov | Tamburçular qrupu "Cahan" folklor xalq kollektivi | Avarca |
| Gülərəm gülsən | Fikrət Əmirov | Məmməd Səid Ordubadi | Bülbül | Azərbaycanca |
| Qarabağ bizim ürəyimizdir | Natəvan Əliyeva | Nənələr "Veteranlar" folklor xalq kollektivi | Talışca Azərbaycanca | |
| Qarabağ | Bəhram Nəsibov | Bəhram Nəsibov | Mirələm Mirələmov Günay İmamverdiyeva | Azərbaycanca |
| Alma ağacı | "Yoldız" folklor kollektivi | Tatarca | ||
| Gözəlim | Tunar Rəhmanoğlu | Kürdcə | ||
| Şuşanın dağları | Xan Şuşinski | Xan Şuşinski | Xan Şuşinski | Azərbaycanca |
| Pəri | "Mel" folklor kollektivi | Ləzgicə | ||
| Zurna (Udi xalq rəqsi) | "Cəngi" folklor kollektivi | |||
| Mənim Azərbaycanım | Tatyana Minokova | "Slavyanoçka" folklor kollektivi | Rusca | |
| Həsrət Nəğməsi | Şəhriyar İmanov | Şəhriyar İmanov | ||
| Arazbarı | Seyid Şuşinski | Azərbaycanca | ||
| Mən misgərəm | "Lahıc" xalq folklor kollektivi | Tatca | ||
| Dağların başı | Teyyub Aslanov Rəvanə Qurbanova | Azərbaycanca | ||
| Ailə sevincləri (Yəhudi xalq rəqsi) | "Xaverot" folklor kollektivi | |||
| Qadın | "Şvidqadza" xalq xoru | Gürcücə | ||
| Azərbaycanım | Rauf Hacıyev | Ənvər Əlibəyli | Rəşid Behbudov | Azərbaycanca |
| Vətənimiz gözəldir | Namiq Novruzov | Qızılgül Muradova | "Nanaybi" folklor qrupu | Gürcücə |
| Naxçıvan | Məmməd Cavad | Hüseyn Əzimli | Naxçıvan Dövlət Filormoniyasının Muğam qrupu | Azərbaycanca |
| Salam-aleykum | "Micaqna" folklor kollektivi | Saxurca | ||
| Sarı gəlin | Şirzad Fətəliyev | |||
| Qoy ədalət zəfər çalsın | Aşıq Mikayıl Azaflı | Aşıq Mikayıl Azaflı | Samirə Əliyeva Əli Tapdıqoğlu Azərbaycan aşıqları kollektivi | Azərbaycanca |
| Cənnətim Qarabağ | Cahangir Cahangirov | Rəfiq Zəka | Şövkət Ələkbərova | Azərbaycanca |
| Bahar nəğməsi (Ukrayna xalq rəqsi) | "Kvitka" folklor kollektivi | |||
| Qaçaq Nəbi | Mənsum İbrahimov | Azərbaycanca | ||
| Qarabağ ritmləri | "Natiq" ritm qrupu | |||
| Azərbaycan, Odlar Yurdum Mənim | Polad Bülbüloğlu | Xanım İsmayılqızı | Polad Bülbüloğlu Azərbaycan Dövlət Xor Kapellası | Azərbaycanca |
| Şən Azərbaycan | Polad Bülbüloğlu | Məstan Günər | Polad Bülbüloğlu | Azərbaycanca |
13 may
Qalereya
- Festivalda çıxışlar, 12-13 may 2021-ci il
Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri "Azərbaycan kapriççiosu"ndan fraqment ifa edir
Festivalının qala-konsertdən sonra bağlanış mərasimi, Prezident İlham Əliyev və vitse-prezident Mehriban Əliyeva səhnədə
İstinadlar
- ↑ Tarixi "Xarı bülbül" festivalı
- Rasim Balayev: Şuşada "Xarıbülbül" festivalı və Vaqif poeziya günləri Azərbaycan mədəniyyətinin dünyada tanıdılması ilə yanaşı, gənc nəslin mədəniyyətimizi yaxından dərk etməsinə yardım edəcək
- ↑ "Külə dönmüş Çörək Muzeyi..." modern.az. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2017.
- Şuşa şəhərinin Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
- Şuşanın Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi şəhərin milli kimliyini özünə qaytardı
- ↑ Фархад Бадалбейли рассказал о Днях поэзии Вагифа в Шуше. Как проходил фестиваль "Хары бюльбюль"
- ↑ Полад Бюльбюльоглы: "Мне пришлось отменить "Хары Бюльбюль" в Шуше"
- "Şuşanın tarixi barədə bildiyimiz və bilmədiyimiz məlumatlar". www.faktxeber.com. İstifadə tarixi: 14 oktyabr 2017.
- "Праздники в Шуше на советских фото 1970-1980-х гг" (azerhistory.com).
- Səsin gəlir, XARI BÜLBÜL ! – “Ordumuzun zəfər simvoludur”
- ↑ Əfsanədən Zəfərə - Xarı bülbül Qələbə simvoluna necə çevrildi...
- "Azərbaycan qadın şairləri antologiyası", Bakı: "Avrasiya press", 2005. səh.28-29.
- Şuşa şəhərinin Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
- Şuşa şəhərinin Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
- "При организации Фонда Гейдара Алиева в Шуше пройдет музыкальный фестиваль «Харыбюльбюль»". Heydər Əliyev Fondu. 2021-05-07.
- Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Şuşada "Xarıbülbül" festivalının açılışında iştirak ediblər
- "Фестиваль "Хары-бюльбюль" в городе Шуша: как прошел первый день". Sputnik Азербайджан (rus). 2021-05-12. İstifadə tarixi: 2021-05-14.
- "Фестиваль "Хары-бюльбюль" завершился выступлением всемирно известных азербайджанцев". Sputnik Азербайджан (rus). 2021-05-13. İstifadə tarixi: 2021-05-14.
- Şuşanın Cıdır düzündə "Xarıbülbül" musiqi festivalı qala-konsertlə başa çatıb
Xarici keçidlər
- Şuşa şəhəri Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı — VİDEO
- "Xarıbülbül" Musiqi Festivalı. Şuşa!
- "Xarıbülbül" Musiqi Festivalı. Şuşa! (2-ci gün) — CANLI
- Сливающийся с историей Международный фестиваль "Хары бюльбюль" в Шуше