fbpx
Wikipedia

Ağdam

Bu məqalə Ağdam şəhəri haqqındadır. Ağdam rayonu üçün Ağdam rayonu səhifəsinə baxın.

AğdamAzərbaycan Respublikasının Ağdam şəhər inzibati ərazi dairəsində şəhər. Ağdam rayonunun mərkəzi.

Şəhər
Ağdam
Gerb
39°59′ şm. e. 46°55′ ş. u.
Ölkə Azərbaycan Azərbaycan
Region Yuxarı Qarabağ iqtisadi rayonu
Rayon Ağdam rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub XVIII əsr
Mərkəzin hündürlüyü 369 ± 0 m
Saat qurşağı UTC+4
Əhalisi
Əhalisi
Rəsmi dili Azərbaycan dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 994 26
Nəqliyyat kodu 02
aghdam-ih.gov.az  (azərb.)
Ağdam
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1988-ci ilin son aylarında Ermənistandan və daha sonra isə Dağlıq Qarabağdan qovulub çıxarılan on minlərlə azərbaycanlı məhz Ağdam rayonuna gətirilmişdi. 1993-cü il iyulun 4-də erməni qüvvələri artilleriya ilə Ağdamı bombalamış, şəhərin əksər hissəsini məhv etmişdilər və bunun nəticəsində, əsgərlər və mülki vətəndaşlar şəhərdən evakuasiya olundu. 23 iyul 1993-cü il tarixdə Ermənistan ordusu tərəfindən Ağdam şəhəri işğal olunub. 20 noyabr 2020-ci il tarixində Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatının şərtlərinə əsasən Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Ağdam şəhərinə daxil olur. Bununla Ağdam şəhərinin işğalına son qoyulur.

1994-cü il may ayının 12-dək davam edən hərbi təcavüz nəticəsində isə ermənilər Ağdam rayonu ərazisinin 846,7 kvadrat kilometrini, yəni ümumi ərazisinin 77,4 faizini işğal etməyə nail oldular. Ağdamın müdafiəsi uğrunda 5 ildən artıq gedən qanlı döyüşlərdə qismətinə 5897 şəhid, 3531 nəfər əlil, 1871 nəfər yetim uşaq düşdü. Minlərlə insan fiziki şikəstlik qazanmış, 126 min nəfərdən artıq ağdamlı öz doğma ev-eşiyindən didərgin düşmüşdü.

Tarixi

Etimologiya

Ağdam adının mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Bəzi mənbələrə görə, "Ağdam" sözü qədim türk dilində "kiçik qala" deməkdir. Bu versiyaya görə, uzaq keçmişdə bu ərazidə yaşamış türkdilli qəbilələr özlərini müdafiə etmək üçün əsasən kiçik qalalar tikirdilər. Zaman keçdikcə bu şəhərin adının mənası dəyişmişdir. XVIII əsrin birinci yarısında Qarabağ xanlığının yaradıcısı Pənahəli xan bu şəhərdə özü üçün ağ daşdan imarət tikdirmək barədə əmr vermişdir. Həmin imarət uzun müddət ətraf kəndlərin sakinləri üçün bir növ oriyentirə çevrilmişdir. Bu mənada, "Ağdam" – günəş şüaları ilə nurlanmış işıqlı, ağ ev deməkdir.

Gerbi

XVII-XIX əsrlər

Şəhərin rəsmi olaraq salınması bəzi mənbələrdə 1741-ci il, bəzilərində isə 1752-ci il kimi qeyd olunur.

1828-ci ildə Ağdama şəhər statusu verilmişdir.

XX əsr

1918-ci ilin oktyabrın 1-də türk generalı Nuru Paşa Ağdama gəlmişdir. Onları qarşılamaq üçün qara çərkəzi geyimdə olan yerli gənclərdən ibarət 30 nəfərlik fəxri qarovul göndərildi. Şəhərin girişində məktəblilərdən ibarət orkestrlə bərabər yerli könüllü hissələr dayanmışdı. Birinci zəfər qapısı yanında isə ruhanilər və beynəlmiləl komitə üzvləri əllərində şəhərin açarlarını tutmuşdular. Səhər saat 10-da qoşunlar aşağıdakı tərkibdə şəhərə daxil oldular: qabaqda süvarilər, arxasınca topçular və pulemyotçular. Qoşunların arxasınca isə Qaladərəsi qəhrəmanları Sultan bəy və İldırım bəy Qarabağ süvariləri ilə hərəkət edirdilər. Nuru Paşa Ağdamda Azərbaycan bayrağını qaldırıb, Şuşaya doğru hərəkət eləmişdir.

Qarabağ müharibəsindən əvvəl şəhərdə səkkiz xəstəxana fəaliyyət göstərirdi.

Ermənistan Dağlıq Qarabağı özünə birləşdirmək məqsədilə 1988-ci ilin fevral ayından başladığı müharibəyə Ağdam rayonu da cəlb olunmuş, hadisələrin ilk günlərindən ən böyük ağırlıq Ağdam rayonunun üzərinə düşmüşdür. 1988-ci ilin son aylarında Ermənistandan və daha sonra isə Dağlıq Qarabağdan qovulub çıxarılan on minlərlə azərbaycanlı məhz Ağdam rayonuna gətirilmişdi. 1993-cü il iyulun 4-də erməni qüvvələri artilleriya ilə Ağdamı bombalamış, şəhərin əksər hissəsini məhv etmişdilər və bunun nəticəsində, əsgərlərlər və mülki vətəndaşlar şəhərdən evakuasiya olundu.

1994-cü il may ayının 12-dək davam edən hərbi təcavüz nəticəsində isə ermənilər Ağdam rayonu ərazisinin 846,7 kvadrat kilometrini, yəni ümumi ərazisinin 77,4 faizini işğal etməyə nail oldular. Ağdamın müdafiəsi uğrunda 5 ildən artıq gedən qanlı döyüşlərdə qismətinə 5897 şəhid, 3531 nəfər əlil, 1871 nəfər yetim uşaq düşdü. Minlərlə insan fiziki şikəstlik qazanmış, 126 min nəfərdən artıq ağdamlı öz doğma ev-eşiyindən didərgin düşmüşdü.

XXI əsr

 
2010-cu ildə Ağdam şəhərinin xarabalıqları

2008-ci ildə "Lonely Planet" jurnalı Ağdamı "Qafqaz Hiroşiması" adlandırıb. 2010-cu ildə Əl-Cəzirənin internet nəşri, Ağdamı "ruhlar şəhəri" siyahısına salıb. 2010-cu ildə qondarma Dağlıq Qarabağ rejiminin qərarı ilə Ağdam şəhəri Akna adlandırılıb. 20 noyabr 2020-ci ildə Ağdam rayonu Azərbaycan ordusu tərəfindən işğaldan azad edildi.

Coğrafiya

Relyef və geologiya

Qarabağ atı Ağdamda yayılmışdır. 1949-cu ildə şəhərdə Ağdam Atçılıq Zavodu fəaliyyət göstərmişdir. 1960-1970-ci illərdə respublikada kənd təsərrüfatının ümumi inkişafı, Ağdam Atçılıq Zavodunun maddi-teхniki bazasının möhkəmləndirilməsi, cıdır yarışlarına marağın artması Qarabağ atının inkişafına münbit şərait yaratmışdı. Zavod yaradıldıqdan sonra cins daхilində ailə və хətlərin formalaşması, bir sıra Ümumittifaq sərgilərində və yarışlarda Qarabağ atlarının fəal iştirak etməsi məhz həmin illərə təsadüf edir.

İqlim

Ağdamın iqlimi əsasən mülayim isti, quraq subtropikdir. Şahbulaq silsiləsi Cənub-Şərqdə Ağdam şəhəri yaxınlığıda kəskin görünür və Çullu, Qiyaslı, Xıdırlı kəndləri yaxınlığında nisbi yüksəkliyi 10-15 metrə çatan qayalı təpələr yaradır. Qarqar çayı zirvəsi Ağdam şəhəri yaxınlığında yerləşən və sahəsi 50kv. m. çatan gətirmə konusunu yaradır.

Ağdam şəhərinin iqlimi
Göstərici Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek İl
Maksimum orta, °C 4 5 8 12 9 13 14 17 17 12 8 5 11,3
Orta temperatur, °C 2 3 5,5 9 11 14 15 14,5 14,5 9,5 6 6 9,1
Minimum orta, °C 0 1 3 6 13 15 16 12 11 7 4 1 7,4
Yağıntı norması, mm 5 5 6 9 9 7 2 3 3 7 7 5 5,66
Mənbə: World Weather Online

Əhalisi

Demoqrafiyası və etnik tərkibi

1912-ci ilin Ağdamın "Qafqaz Təqvimi"nə görə, şəhərdə 623 nəfər yaşayırdı. 1989-cu ildə şəhərdə 28.031 nəfər yaşayırdı. 2010-cu ilin statistikasına görə, Ağdamda 360 nəfər yaşayırdı.

Din

Ağdamda yerləşən məscidlərdən Cümə məscidiŞahbulaq məscidini qeyd etmək olar. Qarabağ müharibəsi zamanı Ermənistan silahlı qüvvələri Azərbaycan məscidləri dağıdılaraq təhqir olunmuş, heyvanların saxlandığı yer olaraq istifadə edilmişdir. 2016-cı ildən Ağdam Cümə məscidi ermənilər tərəfindən hərbi qərargaha çevrilmişdir.

İqtisadiyyat

Qarabağ müharibəsindən əvvəl, Ağdamda dəzgah avadanlıqları, aerokosmik və rabitə cihazları, metis-furnitur, traktor və avtomobil təmiri, asfalt, konserv, yağ-pendir, barama toxumu, pambıq, şərab və mexanikləşdirilmiş çörək zavodları, xalça fabriki, taxıl məhsulları, tikinti materialları və ət kombinatları, avtomobillərə texniki xidmət stansiyaları, məişət xidməti kombinatı, elektrik şəbəkəsi, kənd təsərrüfatı, kənd təsərrüfatının mexanikləşdirilməsi və elektrikləşdirilməsi stansiyaları fəaliyyət göstərirdi.

1860-cı ildə Xublarov qardaşları tərəfindən tikilən Ağdamda çaxır zavodu, Azərbaycanda ilk çaxır zavodlarından biri sayılır. 1948-ci ildə SSRİ-də "Ağdam" portveyn tipli tünd şərabın istehsalına başlanılıb. İçkinin tərkibindəki şəkərspirtin yüksək dərəcəsinə görə portveyn SSRİ-də populyar olub. Digər əksər portveynlərdən fərqli olaraq, "Ağdam" portveyndə şəkərin miqdarı isə 8%, spirtin tündlülüyü 19%h. idi. "Ağdam" ordinar portveyn tipli şərabın hazırlanmasında "Bayan-Şirə" və "Rkasiteli" üzüm sortlarından geniş istifadə edilirdi. "Ağdam" şərabının istehsalı əsasən müəyyən qədər qıcqırmış şirəyə spirt-rektifikat əlavə etməklə hazırlanırdı. Alınmış şərab materialı müxtəlif böyük həcmli çənlərdə açıq səma altında saxlanılırdı ki, bu da şərab materialının temperaturunun yüksəlməsi nəticəsində melanoidlərin əmələ gəlməsini sürətləndirirdi. Əmələ gələn melanoidlər şəraba qovrulmuş fındıqqoz ətri verirdi ki, bu da portveynin əsas göstəricilərindən biridir.

XX əsrdə Ağdam Atçılıq Zavodunun yaradılması Qarabağ atının cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasında böyük rol oynayıb. Zavodun komplektləşdirilməsi üçün əvvəlcədən hazırlıq işləri görülərək hələ 1946-cı ildə Xalq Torpaq Komissarlığının xüsusi komissiyası Qarabağ atlarının geniş yayıldığı Ağdam, Şuşa, Xocavənd, Bərdə, Yevlax, Tovuz rayonlarını gəzərək cinsin xarakterik əlamətlərini özündə saxlayan 60 baş Qarabağ atı, o cümlədən 59 baş madyan və 1 baş ayğır seçib. Bu atlar 1947-ci ilin payızında Azərbaycan SSR Sovхozlar və Kənd Təsərrüfatı nazirliklərinin mütəхəssisləri tərəfindən bir daha baхışdan keçirilərək, onlardan 27 baş madyan daha tipik Qarabağ atı kimi müəyyən edilib və 1949-cu ildə Ağdam rayonunun Eyvazxanbəyli kəndində atçılıq zavodu yaradılıb. 1960-1970-ci illərdə respublikada kənd təsərrüfatının ümumi inkişafı, Ağdam Atçılıq Zavodunun maddi-teхniki bazasının möhkəmləndirilməsi, cıdır yarışlarına marağın artması Qarabağ atının inkişafına münbit şərait yaradıb.

Memarlıq

Ağdamda qədim tarixə malik çoxlu memarlıq və incəsənət abidələri vardır. Onlardan XIX əsrdə tikilmiş türbə, Xanoğlu türbəsi, Pənah xanın türbəsi, Pənah xanın imarəti, iki sandığabənzər abidə, XV əsrə aid Sərdabə və Hatəm Məlik qalasını qeyd etmək olar. 1986-cı il iyul ayının 26-da açılan Çay evinin müəllifi 1984-1988-ci illərdə Ağdamda baş memar işləyən Naiq Səmədov olub. Çay evi akademik Xudu Məmmədovun ideyası ilə inşa edilib. 2015-ci il mayın 10-da Ağdam rayonu Quzanlı qəsəbəsində Çay evinin bənzəri tikilib.

Parkları və bağları

1930-cu ildə şəhərdə park salınmışdır. Parkda fıstıq, meymun alması ağacı və rəqs meydançası var idi.

Mədəniyyəti

Musiqi səhnəsi

Ağdam musiqi irsinin mühüm hissəsinə muğam daxildir. 1956-cı ildə Ağdamda Xosrov Fərəcovun rəhbərliyi ilə "Şur" ansamblı yaradılıb. 1985-ci ildən fəaliyyət göstərən Ağdam muğam məktəbi, "Qarabağ bülbülləri" ansamblı ilə dövlət tədbirlərində, M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında, televiziyada, hərbi hissələrdə geniş proqramla konsertlər vermişdir.

2014-cü ildə, alman bəstəkarı və pianoçusu Hauschka fortepiano üçün yazılan "Ağdam" əsərini şəhərə həsr edib.

Muzey və qalereyaları

 
2012-ci ildə Ağdam şəhərində Çörək muzeyinin xarabalıqları

Dünyada ikinci hesab edilən Ağdam Çörək muzeyinin yaradılması ideyası 1982-ci ildə rayon partiya komitəsinin birinci katibi işləmiş Sadıq Murtuzayevə məxsusdur. Həmin il dəyirmanda başlanan təmir-bərpa işləri növbəti ildə başa çatdırılmış və 25 noyabr 1983-cü ildə muzey ilk ziyarətçilərini qəbul etmişdi. Çörək Muzeyinin yerləşdiyi dəyirman XIX əsrin sonlarında rayonun tanınmış nəsllərindən olan Məhəmməd Qarayev tərəfindən inşa edilmişdi. Muzey Azərbaycan SSR dövləti tərəfindən yerli mədəniyyət abidəsi kimi qorunurdu. Kompleksə karvansaray da daxil idi. Sovet dönəmində "Dəyirman həyəti" adlanan ərazidəki karvansaray yaşayış üçün uyğunlaşdırılaraq yerli sakinlərə verildi. Qarabağ müharibəsi zamanı muzeyə iki dəfə mərmi düşmüşdü. Birinci mərmi üçüncü sərgi zalına düşsə də, partlamamışdı. 1992-ci ilin avqust ayının 12-də, saat 16:40-da Əsgəran rayonunun Naxçıvanik kəndi istiqamətindən atılan ermənilərə məxsus 120 mm-lik top mərmisi muzeyə düşərək, muzeyi tamamilə məhv etmişdir.

Kino səhnəsi

Ağdamda çəkilən məşhur kinolardan "Azərbaycana səyahət" və digərlərini qeyd etmək olar.

Teatrları

1908-ci ildə Ağdamda Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev adına truppa fəaliyyət göstərmişdir. 1910-cu il noyabr ayının 30-da Ağdam şəhər məktəbində Nadir, Əhməd bəy, Abbas və Məmiş Dərgahovun iştirakı ilə "Ev tərbiyəsinin bir şəkli" və "Dursunəli və Ballıbadı" əsəri tamaşaya qoyuldu. Həmin il, Ağdamda Həmzə Qəniyevin evində Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin öz rejissorluğu ilə "Ac həriflər" truppa məharətlə oynamışlar.

1920-ci ilin əvvəllərində Ağdamda teatr bölməsi yarandı. Bu bölmədə dövrün ən tanınmış teatr xadimləri fəaliyyət göstərmişdir. 1930-cü ildə Ağdam beynəlmiləl klubu nəzdində təşkil olunmuş dram və opera zəhmət kollektivi fəhlə-kəndli klubunun dram kollektivi ilə birləşərək Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun", "O olmasın, bu olsun", "Arşın mal alan" opera və operettalarını da tamaşaçılara göstərmişlər.

1937-ci ildə haqqında bəhs edilən kollektiv əsasında şəhərdə Dövlət Dram Teatrı təşkil edildi. Teatra görkəmli dramaturq, rejissor, teatr təşkilatçısı Ə.Haqverdiyevin adı verildi. Teatr 10 il ərzində fədakarlıqla fəaliyyət göstərdi, Şuşa və onların ətraf kəndlərində deyil, Yevlax, Ağdaş, Göyçay, Bərdə və digər rayonların zəhmətkeşləri qarşısında da çıxış etdi. Ağdam teatrının quruluş verdiyi "Məhəbbət", "Vəfa" və "Praqanın şabalıd ağacları altında" tamaşalarında ilk dəfə olaraq müharibə illərinin qəhrəmanlıqla dolu hadisələri konkret şəkildə göstərilirdi.

İkinci dünya müharibəsindən sonra Ağdam teatrının hazırladığı "Qatır Məmməd" tamaşası kollektivin ən yaxşı işlərindən biri kimi qiymətləndirildi. 1949-cu ildə ölkənin bir çox rayon teatrları, o cümlədən Ə.Haqverdiyev adına Ağdam Dövlət Dram teatrı bağlandı və bu ölkə mədəniyyətinə böyük təsir göstərdi. Ağdam xalq teatrına 11-ci mövsümündə Dövlət teatrı adı verildi; teatr yenə də Əbdürrəhimbəy Haqverdiyevin adı ilə daha ciddi yaradıcılıq yollarında addımlamağa başladı. Ağdam teatrının istər ilk illərdəki dram dərnəyində, istər 1937-1949-cü illərdə Dövlət Dram teatrında, istərsə də 1959-1969-cu illər xalq teatrında repertuarında opera və operettalar müvəffəqiyyətlə tamaşaya qoyulmuşdur. 1970-ci illərdə teatrda "Qaynana", "On üçüncü sədr", "Gəl qohum olaq", "Sevil", "Oqtay Eloğlu", "Qaraqum faciəsi", "Unuda bilmirəm", "Həsrət", "Adam və Yeva", "Qismət", "Şəhərin yay günləri", "Dağılan tifaq" və s. tamaşalara uğurla quruluş verilmişdir.

Təhsil

Qarabağ müharibəsindən əvvəl şəhərdə 7 orta məktəb, 1 səkkizillik məktəb, musiqi və tibb texniki peşə məktəbləri, 5 məktəbdənkənar uşaq müəssisəsi, 1 uşaq bağçası, 4 körpə evi, kənd təsərrüfatının mexanikləşdirilməsi və elektrikləşdirilməsi texnikumu və kənd təsərrüfatı texnikumu fəaliyyət göstərirdi.

İdman

Ağdamı Azərbaycan Premyer Liqasında "Qarabağ" təmsil edir. Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Ağdam şəhərini işğal etdikdən sonra Qarabağ ev oyunlarını bir müddət Quzanlı qəsəbəsində, daha sonra isə paytaxtda, Bakıda keçirirdi. 2017-ci il avqustun 24-də "Qarabağ" Azərbaycan futbolu tarixində ilk dəfə Çempionlar Liqasının qrup mərhələsinə vəsiqə qazanıb. 1952-ci ildən Qarabağ müharibəsindən qədər şəhərdə "İmarət" Stadionu yerləşirdi.

Nəqliyyat

1923-cü ildə Ağdam-Şuşa magistral avtomobil yolu ƏsgəranXankəndindəki erməni evlərinin əhatəsinə salındı. Şəhərdə Ağdərəyə qovuşduran avtomobil şose yolu keçir. Qarabağ müharibəsindən əvvəl, Ağdamda iki dəmiryol vağzalı və aeroport fəaliyyət göstərirdi.

Tanınmış sakinləri

Şəhərin tanınmış sakinlərdən dramaturq Məcid Şamxalov, pediatr Ədilə Namazova, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Allahverdi Bağırov, yazıçı Ramiz Abbaslı, aktyor Murad bəy Muradov, tarzən Qurban Pirimov, xanəndə Nəzakət Teymurova, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Əminə Cəfərova, film direktoru Rimma Abdullayeva, futbolçu Vüqar Nadirovu və digərlərini qeyd etmək olar.

Qardaş şəhərləri

Qalereya

İstinadlar

  1. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi (2019). "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (azərb.). stat.gov.az. 2020-04-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
  2. . www.virtualkarabakh.az. 2018-02-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2017.
  3. De Waal, Thomas (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York: New York University Press. ISBN 0-8147-1945-7.
  4. "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ermənistan Respublikasının baş naziri və Rusiya Federasiyasının Prezidentinin Bəyanatı". 2020.
  5. . karabakhmedia.az. 2017-07-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2017.
  6. Tofiqli, Vüqar. "Aluendən Ağdama..." www.anl.az. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2017.
  7. "Значение слова "Агдам" в Большой Советской Энциклопедии". bse.sci-lib.com. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2017.
  8. "Türk sərkərdəsi Nuru paşanın Azərbaycandakı fəaliyyəti". www.trt.net.tr. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2017.
  9. "Azərbaycanın təkcə bu rayonunda 6 min şəhid verdik". www.faktor.az. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2017.
  10. "Bakının azad edilməsindən 99 il keçir". www.amerikaninsesi.org. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2017.
  11. "Dağlıq Qarabağ münaqişəsi". khatai.cls.az. İstifadə tarixi: 5 noyabr 2017.
  12. Lonely Planet Georgia, Armenia & Azerbaijan (Travel Guide). Lonely Planet Publications. 2008. səh. 301. (#accessdate_missing_url)
  13. "Dark Tourism's Agdam". www.dark-tourism.com. İstifadə tarixi: 14 November 2014.
  14. Nagorno-Karabakh tensions fester
  15. . 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-12.
  16. . 2013-01-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-12.
  17. Fransız qadınlarını heyrətləndirən Qarabağ atları...
  18. . 2011-08-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-12.
  19. Coğrafi mövqeyi
  20. Кавказский календарь. Тифлис 1912
  21. . Archived from the original on 2016-12-20. İstifadə tarixi: 18 avqust 2015..
  22. . 2019-01-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-12.
  23. "The ghost town of Aghdam, Azerbaijan: An unofficial monument of the horrors of war". www.abandonedspaces.com. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2017.
  24. "Ağdam məscidi qərargaha çevirildi". qafqazinfo.az. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2017.
  25. . karabakhmedia.az. 2017-07-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 noyabr 2017.
  26. "Biz niyə "Ağdam"sız qaldıq? - 40 il əvvəlki məşhurluğun itirilmə SİRRİ". publika.az. İstifadə tarixi: 7 noyabr 2017.
  27. "Azerbaijan Wants to Sell Rare Karabakh Horses to Preserve the Breed". www.eurasianet.org. İstifadə tarixi: 7 noyabr 2017.
  28. Wither, Emily. "Azerbaijan fights to protect national animal from extinction". CNN. İstifadə tarixi: 7 noyabr 2017.
  29. "Qarabağ atlarının tarixi şöhrəti özünə qaytarılır". sputnik.az. İstifadə tarixi: 7 noyabr 2017.
  30. "Ağdam rayonunun əsir abidələri". scwra.gov.az. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2017.
  31. "Erməni vandallarının məhv etdiyi maddi-mədəniyyət abidələri". www.anl.az. İstifadə tarixi: 5 noyabr 2017.
  32. "Ağdamsız Ağdam "Çay evi"". www.femida.az. İstifadə tarixi: 5 noyabr 2017.
  33. "Ağdamın simvolu sayılan yani "Çay evi"nin açlışı oldu". agdam-ih.gov.az. İstifadə tarixi: 5 noyabr 2017.
  34. ""Müharibə vaxtı Ağdamın 30 faizini ruslar təşkil edirdi"". 525.az. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2017.
  35. 75 yaşlı səsin sehri
  36. Shirinov, Elnur. ""Qarabağ bülbülləri"nin yaradıcısı kimdir" (http://www.anl.az/down/medeniyyet2008/may/medeniyyet2008_may_579.htm). İstifadə tarixi: 14 November 2014.
  37. Золотой голос Карабаха – Гадир Рустамов[ölü keçid]
  38. Məşhur alman bəstəkarından “Xaraba Ağdam” əsəri - (Audio)
  39. "Dünyada ikinci hesab edilən Ağdam Çörək Muzeyi". karabakh.tv. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2017.
  40. Qarabağda teatr haqqında[ölü keçid]
  41. Goltz, Thomas. "Karabakh's soccer refugees take on Europe". www.politico.eu. İstifadə tarixi: 7 noyabr 2017.
  42. "Champions League round-up: Qarabag make history by qualifying for group stages". www.skysports.com. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2017.
  43. Alakbarov, Fuad. "The story of FK Qarabag, the refugee club providing hope to a million". www.planetfootball.com. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2017.
  44. O'Connor, Robert. "FK Qarabag: the club from a war-zone returns from the dead to play Chelsea in Champions League". www.telegraph.co.uk. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2017.
  45. "Şuşa – strateji şəhər". 1905.az. İstifadə tarixi: 14 oktyabr 2017.
  46. Erməni arxeoloqlarının «tarix» axtarışı
  47. "Azerbaijani occupied town twinned with Hungary's Tiszavasvari". www.azernews.az. İstifadə tarixi: 26 oktyabr 2017.

Xarici keçidlər

ağdam, məqalə, şəhəri, haqqındadır, rayonu, üçün, rayonu, səhifəsinə, baxın, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, dəqiqləşdirmə, azərbaycan, respublikasının, şəhər, inzibati, ərazi, dairəsində, şəhər, rayonunun, mərkəzi, şəhərgerb39, ölkə, azərbaycan, azərb. Bu meqale Agdam seheri haqqindadir Agdam rayonu ucun Agdam rayonu sehifesine baxin Bu adin diger istifade formalari ucun bax Agdam deqiqlesdirme Agdam Azerbaycan Respublikasinin Agdam seher inzibati erazi dairesinde seher 1 Agdam rayonunun merkezi SeherAgdamGerb39 59 sm e 46 55 s u Olke Azerbaycan AzerbaycanRegion Yuxari Qarabag iqtisadi rayonuRayon Agdam rayonuTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub XVIII esrMerkezin hundurluyu 369 0 mSaat qursagi UTC 4EhalisiEhalisi 3 770 nef 2008 Resmi dili Azerbaycan diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 994 26Neqliyyat kodu 02aghdam ih gov az azerb Agdam Vikianbarda elaqeli mediafayllar1988 ci ilin son aylarinda Ermenistandan ve daha sonra ise Dagliq Qarabagdan qovulub cixarilan on minlerle azerbaycanli mehz Agdam rayonuna getirilmisdi 2 1993 cu il iyulun 4 de ermeni quvveleri artilleriya ile Agdami bombalamis seherin ekser hissesini mehv etmisdiler ve bunun neticesinde esgerler ve mulki vetendaslar seherden evakuasiya olundu 3 23 iyul 1993 cu il tarixde Ermenistan ordusu terefinden Agdam seheri isgal olunub 20 noyabr 2020 ci il tarixinde Dagliq Qarabag ateskes beyanatinin sertlerine esasen Azerbaycan Silahli Quvveleri Agdam seherine daxil olur Bununla Agdam seherinin isgalina son qoyulur 4 1994 cu il may ayinin 12 dek davam eden herbi tecavuz neticesinde ise ermeniler Agdam rayonu erazisinin 846 7 kvadrat kilometrini yeni umumi erazisinin 77 4 faizini isgal etmeye nail oldular 2 Agdamin mudafiesi ugrunda 5 ilden artiq geden qanli doyuslerde qismetine 5897 sehid 3531 nefer elil 1871 nefer yetim usaq dusdu 2 Minlerle insan fiziki sikestlik qazanmis 126 min neferden artiq agdamli oz dogma ev esiyinden didergin dusmusdu 2 Mundericat 1 Tarixi 1 1 Etimologiya 1 2 Gerbi 1 3 XVII XIX esrler 1 4 XX esr 1 5 XXI esr 2 Cografiya 2 1 Relyef ve geologiya 2 2 Iqlim 3 Ehalisi 3 1 Demoqrafiyasi ve etnik terkibi 3 2 Din 4 Iqtisadiyyat 5 Memarliq 5 1 Parklari ve baglari 6 Medeniyyeti 6 1 Musiqi sehnesi 6 2 Muzey ve qalereyalari 6 3 Kino sehnesi 6 4 Teatrlari 7 Tehsil 8 Idman 9 Neqliyyat 10 Taninmis sakinleri 11 Qardas seherleri 12 Qalereya 13 Istinadlar 14 Xarici kecidlerTarixi RedakteEtimologiya Redakte Agdam adinin menseyi haqqinda muxtelif fikirler vardir Bezi menbelere gore Agdam sozu qedim turk dilinde kicik qala demekdir Bu versiyaya gore uzaq kecmisde bu erazide yasamis turkdilli qebileler ozlerini mudafie etmek ucun esasen kicik qalalar tikirdiler 5 Zaman kecdikce bu seherin adinin menasi deyismisdir 5 XVIII esrin birinci yarisinda Qarabag xanliginin yaradicisi Penaheli xan bu seherde ozu ucun ag dasdan imaret tikdirmek barede emr vermisdir 5 Hemin imaret uzun muddet etraf kendlerin sakinleri ucun bir nov oriyentire cevrilmisdir 5 Bu menada Agdam gunes sualari ile nurlanmis isiqli ag ev demekdir 5 Gerbi Redakte XVII XIX esrler Redakte Seherin resmi olaraq salinmasi bezi menbelerde 1741 ci il bezilerinde ise 1752 ci il kimi qeyd olunur 6 1828 ci ilde Agdama seher statusu verilmisdir 6 7 XX esr Redakte Esas meqaleler Qarabag muharibesi ve Agdam ugrunda doyus1918 ci ilin oktyabrin 1 de turk generali Nuru Pasa Agdama gelmisdir 8 Onlari qarsilamaq ucun qara cerkezi geyimde olan yerli genclerden ibaret 30 neferlik fexri qarovul gonderildi 9 Seherin girisinde mekteblilerden ibaret orkestrle beraber yerli konullu hisseler dayanmisdi 9 Birinci zefer qapisi yaninda ise ruhaniler ve beynelmilel komite uzvleri ellerinde seherin acarlarini tutmusdular 9 Seher saat 10 da qosunlar asagidaki terkibde sehere daxil oldular qabaqda suvariler arxasinca topcular ve pulemyotcular 9 Qosunlarin arxasinca ise Qaladeresi qehremanlari Sultan bey ve Ildirim bey Qarabag suvarileri ile hereket edirdiler 9 Nuru Pasa Agdamda Azerbaycan bayragini qaldirib Susaya dogru hereket elemisdir 10 Qarabag muharibesinden evvel seherde sekkiz xestexana fealiyyet gosterirdi 11 Ermenistan Dagliq Qarabagi ozune birlesdirmek meqsedile 1988 ci ilin fevral ayindan basladigi muharibeye Agdam rayonu da celb olunmus hadiselerin ilk gunlerinden en boyuk agirliq Agdam rayonunun uzerine dusmusdur 2 1988 ci ilin son aylarinda Ermenistandan ve daha sonra ise Dagliq Qarabagdan qovulub cixarilan on minlerle azerbaycanli mehz Agdam rayonuna getirilmisdi 2 1993 cu il iyulun 4 de ermeni quvveleri artilleriya ile Agdami bombalamis seherin ekser hissesini mehv etmisdiler ve bunun neticesinde esgerlerler ve mulki vetendaslar seherden evakuasiya olundu 3 1994 cu il may ayinin 12 dek davam eden herbi tecavuz neticesinde ise ermeniler Agdam rayonu erazisinin 846 7 kvadrat kilometrini yeni umumi erazisinin 77 4 faizini isgal etmeye nail oldular 2 Agdamin mudafiesi ugrunda 5 ilden artiq geden qanli doyuslerde qismetine 5897 sehid 3531 nefer elil 1871 nefer yetim usaq dusdu 2 Minlerle insan fiziki sikestlik qazanmis 126 min neferden artiq agdamli oz dogma ev esiyinden didergin dusmusdu 2 XXI esr Redakte 2010 cu ilde Agdam seherinin xarabaliqlari 2008 ci ilde Lonely Planet jurnali Agdami Qafqaz Hirosimasi adlandirib 12 13 2010 cu ilde El Cezirenin internet nesri Agdami ruhlar seheri siyahisina salib 14 2010 cu ilde qondarma Dagliq Qarabag rejiminin qerari ile Agdam seheri Akna adlandirilib 15 16 20 noyabr 2020 ci ilde Agdam rayonu Azerbaycan ordusu terefinden isgaldan azad edildi Cografiya RedakteRelyef ve geologiya Redakte Qarabag ati Agdamda yayilmisdir 1949 cu ilde seherde Agdam Atciliq Zavodu fealiyyet gostermisdir 17 1960 1970 ci illerde respublikada kend teserrufatinin umumi inkisafi Agdam Atciliq Zavodunun maddi tehniki bazasinin mohkemlendirilmesi cidir yarislarina maragin artmasi Qarabag atinin inkisafina munbit serait yaratmisdi Zavod yaradildiqdan sonra cins dahilinde aile ve hetlerin formalasmasi bir sira Umumittifaq sergilerinde ve yarislarda Qarabag atlarinin feal istirak etmesi mehz hemin illere tesaduf edir 18 Iqlim Redakte Agdamin iqlimi esasen mulayim isti quraq subtropikdir 19 Sahbulaq silsilesi Cenub Serqde Agdam seheri yaxinligida keskin gorunur ve Cullu Qiyasli Xidirli kendleri yaxinliginda nisbi yuksekliyi 10 15 metre catan qayali tepeler yaradir 19 Qarqar cayi zirvesi Agdam seheri yaxinliginda yerlesen ve sahesi 50kv m catan getirme konusunu yaradir 19 Agdam seherinin iqlimiGosterici Yan Fev Mar Apr May Iyn Iyl Avq Sen Okt Noy Dek IlMaksimum orta C 4 5 8 12 9 13 14 17 17 12 8 5 11 3Orta temperatur C 2 3 5 5 9 11 14 15 14 5 14 5 9 5 6 6 9 1Minimum orta C 0 1 3 6 13 15 16 12 11 7 4 1 7 4Yaginti normasi mm 5 5 6 9 9 7 2 3 3 7 7 5 5 66Menbe World Weather OnlineEhalisi RedakteDemoqrafiyasi ve etnik terkibi Redakte 1912 ci ilin Agdamin Qafqaz Teqvimi ne gore seherde 623 nefer yasayirdi 20 1989 cu ilde seherde 28 031 nefer yasayirdi 21 2010 cu ilin statistikasina gore Agdamda 360 nefer yasayirdi 22 Din Redakte Agdam Cume mescidinin qaliqlari Agdamda yerlesen mescidlerden Cume mescidi ve Sahbulaq mescidini qeyd etmek olar Qarabag muharibesi zamani Ermenistan silahli quvveleri Azerbaycan mescidleri dagidilaraq tehqir olunmus heyvanlarin saxlandigi yer olaraq istifade edilmisdir 23 2016 ci ilden Agdam Cume mescidi ermeniler terefinden herbi qerargaha cevrilmisdir 24 Iqtisadiyyat Redakte Qarabag ati Qarabag muharibesinden evvel Agdamda dezgah avadanliqlari aerokosmik ve rabite cihazlari metis furnitur traktor ve avtomobil temiri asfalt konserv yag pendir barama toxumu pambiq serab ve mexaniklesdirilmis corek zavodlari xalca fabriki taxil mehsullari tikinti materiallari ve et kombinatlari avtomobillere texniki xidmet stansiyalari meiset xidmeti kombinati elektrik sebekesi kend teserrufati kend teserrufatinin mexaniklesdirilmesi ve elektriklesdirilmesi stansiyalari fealiyyet gosterirdi 2 1860 ci ilde Xublarov qardaslari terefinden tikilen Agdamda caxir zavodu Azerbaycanda ilk caxir zavodlarindan biri sayilir 25 1948 ci ilde SSRI de Agdam portveyn tipli tund serabin istehsalina baslanilib 26 Ickinin terkibindeki seker ve spirtin yuksek derecesine gore portveyn SSRI de populyar olub 26 Diger ekser portveynlerden ferqli olaraq Agdam portveynde sekerin miqdari ise 8 spirtin tundluluyu 19 h idi 26 Agdam ordinar portveyn tipli serabin hazirlanmasinda Bayan Sire ve Rkasiteli uzum sortlarindan genis istifade edilirdi 26 Agdam serabinin istehsali esasen mueyyen qeder qicqirmis sireye spirt rektifikat elave etmekle hazirlanirdi 26 Alinmis serab materiali muxtelif boyuk hecmli cenlerde aciq sema altinda saxlanilirdi ki bu da serab materialinin temperaturunun yukselmesi neticesinde melanoidlerin emele gelmesini suretlendirirdi 26 Emele gelen melanoidler seraba qovrulmus findiq ve qoz etri verirdi ki bu da portveynin esas gostericilerinden biridir 26 XX esrde Agdam Atciliq Zavodunun yaradilmasi Qarabag atinin cins terkibinin yaxsilasdirilmasinda boyuk rol oynayib 27 28 29 Zavodun komplektlesdirilmesi ucun evvelceden hazirliq isleri gorulerek hele 1946 ci ilde Xalq Torpaq Komissarliginin xususi komissiyasi Qarabag atlarinin genis yayildigi Agdam Susa Xocavend Berde Yevlax Tovuz rayonlarini gezerek cinsin xarakterik elametlerini ozunde saxlayan 60 bas Qarabag ati o cumleden 59 bas madyan ve 1 bas aygir secib 29 Bu atlar 1947 ci ilin payizinda Azerbaycan SSR Sovhozlar ve Kend Teserrufati nazirliklerinin mutehessisleri terefinden bir daha bahisdan kecirilerek onlardan 27 bas madyan daha tipik Qarabag ati kimi mueyyen edilib ve 1949 cu ilde Agdam rayonunun Eyvazxanbeyli kendinde atciliq zavodu yaradilib 29 1960 1970 ci illerde respublikada kend teserrufatinin umumi inkisafi Agdam Atciliq Zavodunun maddi tehniki bazasinin mohkemlendirilmesi cidir yarislarina maragin artmasi Qarabag atinin inkisafina munbit serait yaradib 29 Memarliq RedakteAgdamda qedim tarixe malik coxlu memarliq ve incesenet abideleri vardir Onlardan XIX esrde tikilmis turbe Xanoglu turbesi Penah xanin turbesi Penah xanin imareti iki sandigabenzer abide XV esre aid Serdabe ve Hatem Melik qalasini qeyd etmek olar 30 1986 ci il iyul ayinin 26 da acilan Cay evinin muellifi 1984 1988 ci illerde Agdamda bas memar isleyen Naiq Semedov olub 31 Cay evi akademik Xudu Memmedovun ideyasi ile insa edilib 32 2015 ci il mayin 10 da Agdam rayonu Quzanli qesebesinde Cay evinin benzeri tikilib 33 Parklari ve baglari Redakte 1930 cu ilde seherde park salinmisdir 34 Parkda fistiq meymun almasi agaci ve reqs meydancasi var idi 34 Medeniyyeti RedakteMusiqi sehnesi Redakte Agdam musiqi irsinin muhum hissesine mugam daxildir 1956 ci ilde Agdamda Xosrov Ferecovun rehberliyi ile Sur ansambli yaradilib 35 1985 ci ilden fealiyyet gosteren Agdam mugam mektebi Qarabag bulbulleri ansambli ile dovlet tedbirlerinde M Maqomayev adina Azerbaycan Dovlet Filarmoniyasinda televiziyada herbi hisselerde genis proqramla konsertler vermisdir 36 37 2014 cu ilde alman bestekari ve pianocusu Hauschka fortepiano ucun yazilan Agdam eserini sehere hesr edib 38 Muzey ve qalereyalari Redakte 2012 ci ilde Agdam seherinde Corek muzeyinin xarabaliqlari Dunyada ikinci hesab edilen Agdam Corek muzeyinin yaradilmasi ideyasi 1982 ci ilde rayon partiya komitesinin birinci katibi islemis Sadiq Murtuzayeve mexsusdur 39 Hemin il deyirmanda baslanan temir berpa isleri novbeti ilde basa catdirilmis ve 25 noyabr 1983 cu ilde muzey ilk ziyaretcilerini qebul etmisdi 39 Corek Muzeyinin yerlesdiyi deyirman XIX esrin sonlarinda rayonun taninmis nesllerinden olan Mehemmed Qarayev terefinden insa edilmisdi 39 Muzey Azerbaycan SSR dovleti terefinden yerli medeniyyet abidesi kimi qorunurdu 39 Komplekse karvansaray da daxil idi 39 Sovet doneminde Deyirman heyeti adlanan erazideki karvansaray yasayis ucun uygunlasdirilaraq yerli sakinlere verildi 39 Qarabag muharibesi zamani muzeye iki defe mermi dusmusdu 39 Birinci mermi ucuncu sergi zalina dusse de partlamamisdi 39 1992 ci ilin avqust ayinin 12 de saat 16 40 da Esgeran rayonunun Naxcivanik kendi istiqametinden atilan ermenilere mexsus 120 mm lik top mermisi muzeye duserek muzeyi tamamile mehv etmisdir 39 Kino sehnesi Redakte Agdamda cekilen meshur kinolardan Azerbaycana seyahet ve digerlerini qeyd etmek olar Teatrlari Redakte 1908 ci ilde Agdamda Ebdurrehim bey Haqverdiyev adina truppa fealiyyet gostermisdir 40 1910 cu il noyabr ayinin 30 da Agdam seher mektebinde Nadir Ehmed bey Abbas ve Memis Dergahovun istiraki ile Ev terbiyesinin bir sekli ve Dursuneli ve Ballibadi eseri tamasaya qoyuldu Hemin il Agdamda Hemze Qeniyevin evinde Ebdurrehim bey Haqverdiyevin oz rejissorlugu ile Ac herifler truppa meharetle oynamislar 40 1920 ci ilin evvellerinde Agdamda teatr bolmesi yarandi 40 Bu bolmede dovrun en taninmis teatr xadimleri fealiyyet gostermisdir 1930 cu ilde Agdam beynelmilel klubu nezdinde teskil olunmus dram ve opera zehmet kollektivi fehle kendli klubunun dram kollektivi ile birleserek Uzeyir Hacibeyovun Leyli ve Mecnun O olmasin bu olsun Arsin mal alan opera ve operettalarini da tamasacilara gostermisler 40 1937 ci ilde haqqinda behs edilen kollektiv esasinda seherde Dovlet Dram Teatri teskil edildi Teatra gorkemli dramaturq rejissor teatr teskilatcisi E Haqverdiyevin adi verildi 40 Teatr 10 il erzinde fedakarliqla fealiyyet gosterdi Susa ve onlarin etraf kendlerinde deyil Yevlax Agdas Goycay Berde ve diger rayonlarin zehmetkesleri qarsisinda da cixis etdi Agdam teatrinin qurulus verdiyi Mehebbet Vefa ve Praqanin sabalid agaclari altinda tamasalarinda ilk defe olaraq muharibe illerinin qehremanliqla dolu hadiseleri konkret sekilde gosterilirdi 40 Ikinci dunya muharibesinden sonra Agdam teatrinin hazirladigi Qatir Memmed tamasasi kollektivin en yaxsi islerinden biri kimi qiymetlendirildi 40 1949 cu ilde olkenin bir cox rayon teatrlari o cumleden E Haqverdiyev adina Agdam Dovlet Dram teatri baglandi ve bu olke medeniyyetine boyuk tesir gosterdi 40 Agdam xalq teatrina 11 ci movsumunde Dovlet teatri adi verildi teatr yene de Ebdurrehimbey Haqverdiyevin adi ile daha ciddi yaradiciliq yollarinda addimlamaga basladi 40 Agdam teatrinin ister ilk illerdeki dram derneyinde ister 1937 1949 cu illerde Dovlet Dram teatrinda isterse de 1959 1969 cu iller xalq teatrinda repertuarinda opera ve operettalar muveffeqiyyetle tamasaya qoyulmusdur 1970 ci illerde teatrda Qaynana On ucuncu sedr Gel qohum olaq Sevil Oqtay Eloglu Qaraqum faciesi Unuda bilmirem Hesret Adam ve Yeva Qismet Seherin yay gunleri Dagilan tifaq ve s tamasalara ugurla qurulus verilmisdir 40 Tehsil RedakteQarabag muharibesinden evvel seherde 7 orta mekteb 1 sekkizillik mekteb musiqi ve tibb texniki pese mektebleri 5 mektebdenkenar usaq muessisesi 1 usaq bagcasi 4 korpe evi kend teserrufatinin mexaniklesdirilmesi ve elektriklesdirilmesi texnikumu ve kend teserrufati texnikumu fealiyyet gosterirdi 11 Idman RedakteAgdami Azerbaycan Premyer Liqasinda Qarabag temsil edir Ermenistan Silahli Quvvelerinin Agdam seherini isgal etdikden sonra Qarabag ev oyunlarini bir muddet Quzanli qesebesinde daha sonra ise paytaxtda Bakida kecirirdi 41 2017 ci il avqustun 24 de Qarabag Azerbaycan futbolu tarixinde ilk defe Cempionlar Liqasinin qrup merhelesine vesiqe qazanib 42 1952 ci ilden Qarabag muharibesinden qeder seherde Imaret Stadionu yerlesirdi 43 44 Neqliyyat Redakte1923 cu ilde Agdam Susa magistral avtomobil yolu Esgeran ve Xankendindeki ermeni evlerinin ehatesine salindi 45 Seherde Agdereye qovusduran avtomobil sose yolu kecir 46 Qarabag muharibesinden evvel Agdamda iki demiryol vagzali ve aeroport fealiyyet gosterirdi 2 Taninmis sakinleri RedakteSeherin taninmis sakinlerden dramaturq Mecid Samxalov pediatr Edile Namazova Azerbaycanin Milli Qehremani Allahverdi Bagirov yazici Ramiz Abbasli aktyor Murad bey Muradov tarzen Qurban Pirimov xanende Nezaket Teymurova Sosialist Emeyi Qehremani Emine Ceferova film direktoru Rimma Abdullayeva futbolcu Vuqar Nadirovu ve digerlerini qeyd etmek olar Qurban Pirimov Azerbaycan tarzeni Murad bey Muradov Azerbaycan teatr aktyoru Memmed Memmedov Sosialist Emeyi Qehremani Mecid Samxalov Azerbaycan dramaturqu Rza Quliyev Azerbaycan ictimai xadimi Ildirim Hesenov Azerbaycan xanendesi Emine Ceferova Sosialist Emeyi Qehremani Xuraman Abbasova Sosialist Emeyi Qehremani Cahid Hilaloglu Azerbaycan rejissoru ve dissident Mursud Memmedov Azerbaycan xanendesi Elman Bedelov Azerbaycan kamanca ustasi Sabir Axundov Azerbaycan cografiyacisi Rimma Abdullayeva Azerbaycan film direktoru Tofiq Veliyev Azerbaycan tarixcisi Qedir Rustemov Azerbaycan xanendesi Teymur Mirzeyev Azerbaycan ansambl rehberi Baxseyis Pasayev Azerbaycanin Milli Qehremani Zakir Memmedov Azerbaycan alimi Arif Babayev Azerbaycan xanendesi Xudu Ibrahimoglu Azerbaycan maarif xadimi Sahmar Ekberzade Azerbaycan sairi Rafiq Eliyev Azerbaycan alimi Remis Azerbaycan gitaristi Allahverdi Bagirov Azerbaycanin Milli Qehremani Ceyhun Mirzeyev Azerbaycan kino aktyoru ve rejissoru Ramiz Quliyev Azerbaycan tarzeni Murad Rzayev Azerbaycan ansambl rehberi Ramiz Abbasli Azerbaycan yazicisi Almaz Mustafayeva Azerbaycan teatr ve kino aktyoru Asif Meherremov Azerbaycanin Milli Qehremani Aydin Dadasov Azerbaycan kinosunasi kinodramaturq ve rejissor Sexavet Memmedov Azerbaycan xanendesi Sarvan Samiloglu Azerbaycan jurnalisti Habil Qurbanov Azerbaycan alimi Mensum Ibrahimov Azerbaycan xanendesi Nadir Eliyev Azerbaycanin Milli Qehremani Rovsen Huseynov Azerbaycanin Milli Qehremani Canbulaq Rzayev Azerbaycanin Milli Qehremani Faiq Agayev Azerbaycanin Milli Qehremani Musfiq Huseynov Azerbaycan futbolcusu Nezaket Teymurova Azerbaycan xanendesi Raquf Orucov Azerbaycan herbcisi Vuqar Nadirov Azerbaycan futbolcusuQardas seherleri Redakte Tisavasvari Macaristan 2013 47 Qalereya Redakte 2012 ci ilde Firudin bey Aslanbeyovun evi 2010 cu ilde Agdam seherinin xarabaliqlariIstinadlar Redakte Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi 2019 Inzibati erazi bolgusu tesnifati PDF azerb stat gov az 2020 04 16 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2020 04 16 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Agdam www virtualkarabakh az 2018 02 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 oktyabr 2017 1 2 De Waal Thomas 2003 Black Garden Armenia and Azerbaijan Through Peace and War New York New York University Press ISBN 0 8147 1945 7 Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Ermenistan Respublikasinin bas naziri ve Rusiya Federasiyasinin Prezidentinin Beyanati 2020 1 2 3 4 5 Agdamin isgalindan 23 il kecir karabakhmedia az 2017 07 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 oktyabr 2017 1 2 Tofiqli Vuqar Aluenden Agdama www anl az Istifade tarixi 30 oktyabr 2017 Znachenie slova Agdam v Bolshoj Sovetskoj Enciklopedii bse sci lib com Istifade tarixi 30 oktyabr 2017 Turk serkerdesi Nuru pasanin Azerbaycandaki fealiyyeti www trt net tr Istifade tarixi 30 oktyabr 2017 1 2 3 4 5 Azerbaycanin tekce bu rayonunda 6 min sehid verdik www faktor az Istifade tarixi 30 oktyabr 2017 Bakinin azad edilmesinden 99 il kecir www amerikaninsesi org Istifade tarixi 30 oktyabr 2017 1 2 Dagliq Qarabag munaqisesi khatai cls az Istifade tarixi 5 noyabr 2017 Lonely Planet Georgia Armenia amp Azerbaijan Travel Guide Lonely Planet Publications 2008 seh 301 accessdate missing url Dark Tourism s Agdam www dark tourism com Istifade tarixi 14 November 2014 Nagorno Karabakh tensions fester Armenians change Azerbaijani town s name 2016 03 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 02 12 Ermeniler Agdamin adini deyisdirdiler 2013 01 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 02 12 Fransiz qadinlarini heyretlendiren Qarabag atlari Qarabag atlarinin qisa tarixi 2011 08 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 02 12 1 2 3 Cografi movqeyi Kavkazskij kalendar Tiflis 1912 Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 g Chislennost gorodskogo naseleniya soyuznyh respublik ih territorialnyh edinic gorodskih poselenij i gorodskih rajonov po polu Ezhenedelnaya demograficheskaya gazeta Demoskop Weekly Archived from the original on 2016 12 20 Istifade tarixi 18 avqust 2015 Orijinal metn rus Istochnik Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 goda TOM 1 Chast 1 Tablica 3 Chislennost nalichnogo naseleniya soyuznyh i avtonomnyh respublik avtonomnyh oblastej i okrugov kraev oblastej rajonov gorodskih poselenij i sel rajcentrov Karabah Agdam pereimenovan v Akna 2019 01 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 02 12 The ghost town of Aghdam Azerbaijan An unofficial monument of the horrors of war www abandonedspaces com Istifade tarixi 4 noyabr 2017 Agdam mescidi qerargaha cevirildi qafqazinfo az Istifade tarixi 4 noyabr 2017 Agdamin isgalindan 23 il kecir FOTOLAR karabakhmedia az 2017 07 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 noyabr 2017 1 2 3 4 5 6 7 Biz niye Agdam siz qaldiq 40 il evvelki meshurlugun itirilme SIRRI publika az Istifade tarixi 7 noyabr 2017 Azerbaijan Wants to Sell Rare Karabakh Horses to Preserve the Breed www eurasianet org Istifade tarixi 7 noyabr 2017 Wither Emily Azerbaijan fights to protect national animal from extinction CNN Istifade tarixi 7 noyabr 2017 1 2 3 4 Qarabag atlarinin tarixi sohreti ozune qaytarilir sputnik az Istifade tarixi 7 noyabr 2017 Agdam rayonunun esir abideleri scwra gov az Istifade tarixi 4 noyabr 2017 Ermeni vandallarinin mehv etdiyi maddi medeniyyet abideleri www anl az Istifade tarixi 5 noyabr 2017 Agdamsiz Agdam Cay evi www femida az Istifade tarixi 5 noyabr 2017 Agdamin simvolu sayilan yani Cay evi nin aclisi oldu agdam ih gov az Istifade tarixi 5 noyabr 2017 1 2 Muharibe vaxti Agdamin 30 faizini ruslar teskil edirdi 525 az Istifade tarixi 30 oktyabr 2017 75 yasli sesin sehri Shirinov Elnur Qarabag bulbulleri nin yaradicisi kimdir http www anl az down medeniyyet2008 may medeniyyet2008 may 579 htm Istifade tarixi 14 November 2014 Zolotoj golos Karabaha Gadir Rustamov olu kecid Meshur alman bestekarindan Xaraba Agdam eseri Audio 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Dunyada ikinci hesab edilen Agdam Corek Muzeyi karabakh tv Istifade tarixi 4 noyabr 2017 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Qarabagda teatr haqqinda olu kecid Goltz Thomas Karabakh s soccer refugees take on Europe www politico eu Istifade tarixi 7 noyabr 2017 Champions League round up Qarabag make history by qualifying for group stages www skysports com Istifade tarixi 3 sentyabr 2017 Alakbarov Fuad The story of FK Qarabag the refugee club providing hope to a million www planetfootball com Istifade tarixi 4 noyabr 2017 O Connor Robert FK Qarabag the club from a war zone returns from the dead to play Chelsea in Champions League www telegraph co uk Istifade tarixi 4 noyabr 2017 Susa strateji seher 1905 az Istifade tarixi 14 oktyabr 2017 Ermeni arxeoloqlarinin tarix axtarisi Azerbaijani occupied town twinned with Hungary s Tiszavasvari www azernews az Istifade tarixi 26 oktyabr 2017 Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Agdam ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Agdam amp oldid 6078360, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.