Türkiyə–Suriya zəlzələsi (2023)

Türkiyə–Suriya zəlzələsi — 6 fevral 2023-cü ildə Türkiyənin cənubunda Qaziantep şəhərinin Şehitkamil ilçəsində Türkiyə vaxtı ilə saat 04:17-də (01:17 UTC) baş verən güclü zəlzələ. Zəlzələ Türkiyə və Suriyada ciddi dağıntılara səbəb oldu. Zəlzələdən sonra çoxsaylı afterşoklar baş verdi, ən güclüsü 9 saatdan sonra Qəhrəmanmaraşın Ekinözü ilçəsində 7,5 MV gücündə baş verdi.

Türkiyə–Suriya zəlzələsi
Tarix	6 fevral 2023 04:17 (UTC+03:00)
Hiposentrin dərinliyi	17,9 km
Episentrin yeri	Qaziantep Qəhrəmanmaraş 37°10′26″ şm. e. 37°01′55″ ş. u.
Ölənlər	≥ 11.320 (8 fevral 2023)
Xəsarət alanlar	≥ 52.880 (8 fevral 2023)
Xəritədə yeri
[[Fayl:|280px|Türkiyə–Suriya zəlzələsi xəritədə]]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Zəlzələ

Birləşmiş Ştatların Geoloji Xidməti tərəfindən zəlzələnin maqnitudası 7,8 (Mww) olaraq ölçüldü. Zəlzələnin mərkəzi Qaziantep vilayətinin qərbində, Suriya ilə sərhədə yaxın idi. Zərbənin dayaz sürüşmə qırılmalarına uyğun fokus mexanizmi var idi. Yırtılma, şimal-qərb-cənub-şərq, şimal-şərq, ya da şimal-qərb-cənub-şərq, şimal-qərb daldırma qırıqlarında baş vermişdir.

 

Qaziantepdə baş vermiş 7.8 bal gündəki birinci zəlzələnin seysmoqramı (6 fevral 2023, 01:17 (UTC))

 

Qəhramanmaraşda baş vermiş 7.5 bal gücündəki ikinci zəlzələnin seysmoqramı (6 fevral 2023, 10:24 (UTC))

Zəlzələnin maqnitudası 1939-cu il Ərzincan zəlzələsinə bərabər olmaqla, Türkiyədə indiyə qədər qeydə alınmış ən güclü zəlzələdir.

Rixter şkalasına görə 4.0 baldan yuxarı xronologiyası

Tarix	Saat (UTC)	Rixter şkalasına görə	Dərinlik	İstinadlar
6 fevral 2023	01:17	7.8	17.9 km (11.1 mil)
6 fevral 2023	01:26	5.6	17.0 km (10.6 mil)
6 fevral 2023	01:28	6.7	14.5 km (9.0 mil)
6 fevral 2023	01:36	5.6	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	01:58	5.1	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	02:01	4.8	10.4 km (6.5 mil)
6 fevral 2023	02:03	5.5	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	02:17	4.8	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	02:23	5.2	11.4 km (7.1 mil)
6 fevral 2023	02:54	4.6	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	03:04	4.7	17.9 km (11.1 mil)
6 fevral 2023	03:12	4.5	12.6 km (7.8 mil)
6 fevral 2023	03:28	4.4	16.0 km (9.9 mil)
6 fevral 2023	03:45	4.8	15.4 km (9.6 mil)
6 fevral 2023	04:04	4.3	14.1 km (8.8 mil)
6 fevral 2023	04:14	4.4	16.7 km (10.4 mil)
0İfadə xətası: "&" punktuasiyasının tanınmayan simvolu..İfadə xətası: "&" punktuasiyasının tanınmayan simvolu.6 February	04:16	4.5	13.2 km (8.2 mil)
6 fevral 2023	04:18	5.0	14.5 km (9.0 mil)
6 fevral 2023	04:39	4.3	14.9 km (9.3 mil)
6 fevral 2023	04:47	4.4	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	05:01	4.6	20.2 km (12.6 mil)
6 fevral 2023	05:36	4.6	10.6 km (6.6 mil)
6 fevral 2023	05:55	4.5	16.5 km (10.3 mil)
6 fevral 2023	06:26	5.0	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	06:54	4.8	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	07:08	4.6	13.4 km (8.3 mil)
6 fevral 2023	08:01	4.5	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	08:52	4.8	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	09:23	4.6	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	09:36	4.3	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	10:24	7.5	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	10:35	5.8	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	10:51	5.7	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	11:01	5.0	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	11:05	5.2	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	11:11	4.9	18.0 km (11.2 mil)
6 fevral 2023	12:02	6.0	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	12:13	4.8	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	12:34	4.9	13.0 km (8.1 mil)
6 fevral 2023	12:36	4.7	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	13:00	4.5	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	13:07	5.0	17.1 km (10.6 mil)
6 fevral 2023	13:17	4.5	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	13:39	5.1	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	13:44	5.0	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	15:14	5.3	10.0 km (6.2 mil)
6 fevral 2023	15:33	5.2	8.8 km (5.5 mil)
6 fevral 2023	16:26	4.8	10.0 km (6.2 mil)

Reaksiya

 

7 fevralda Azərbaycanda, Bakı şəhərində yerli xalq tərəfindən ianə edilən əşyalar.

Türkiyə

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan "Twitter" səhifəsində "Axtarış və xilasetmə qrupları dərhal zərər çəkmiş əraziyə göndərilib" deyib. Daxili işlər naziri Süleyman Soylu sakinləri zədələnmiş binalara daxil olmaqdan çəkinməyə çağırıb. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan "Twitter" səhifəsində paylaşım edərək Türkiyədə 7 günlük matəm elan edib.

Suriya

Suriya Mülki Müdafiəsi vəziyyəti "fəlakətli" adlandırıb və sakinləri binaları tərk etməyə və açıq yerdə qalmağa çağırıb. Suriya mediası Hələb əyalətinin şimalında, eləcə də Həma şəhərində çoxlu sayda binanın dağıldığını bildirib. Dəməşqdə bir çox insan evlərini tərk edərək küçələrə qaçdı. Suriyanın Milli Zəlzələ Mərkəzi zəlzələnin əməliyyat tarixində "qeyd edilmiş ən böyük zəlzələ" olduğunu bildirib. SANA dövlət xəbər agentliyinin məlumatına görə, prezident Bəşər Əsəd ən çox zərər çəkmiş bölgələr üçün xilasetmə planını təşkil etmək üçün kabineti ilə təcili iclas keçirib.

Suriyada vətəndaş müharibəsi ilə əlaqədar tətbiq edilən sanksiyalar, adi suriyalıların çətinliyini daha da artırdı, çünki dövlətlər və təşkilatlar sanksiyalara məruz qalmaq qorxusundan birbaşa yardım təklif edə bilmirlər. Zəlzələdən sonra humanitar səylərə kömək etmək üçün sanksiyaların ləğvi və ya dayandırılması tələbləri qaldırıldı. Suriya hökuməti beynəlxalq yardım üçün BMT-yə üzv dövlətlərə, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinə və digər humanitar təşkilatlara müraciət etdi. Prezident Əsədin əmrindən sonra mülki müdafiə, yanğınsöndürmə, səhiyyə və ictimai tikinti qruplarından ibarət bütün qruplar Hələbə səfərbər edilib.

Digər ölkələr

İtaliyanın Mülki Müdafiə Departamenti İtaliya sahillərini vura biləcək sunami dalğaları ilə bağlı xəbərdarlıq edib. Sahil sakinlərinə daha yüksək yerə qaçmaq və yerli hakimiyyət orqanlarına əməl etmək tövsiyə olunub.

İtkilər

Qaziantepdə zəlzələ anı

Türkiyə

Türkiyədə zərər çəkən 10 əyalətdə 2316 nəfər həyatını itirmiş, 13293 nəfər isə yaralanmışdır. Dağıntılar altında qalan bəzi insanlar sosial şəbəkələrdə canlı yayımda kömək üçün müraciət ediblər.

 

Diyarbəkirdə dağılmış Galeria Biznes Mərkəzində xilasetmə işləri aparılır. Arxa fonda olan binalardan biri daha sonra zəlzələdən sonra uçub.

 

Prezidentin milli matəm qərarı

Suriya

Suriya Səhiyyə Nazirliyi Hələb, Həma və Lattakiyada zəlzələ nəticəsində 42 nəfərin öldüyünü qeyd edib; daha 200 nəfər yaralanıb. Suriyanın Atmed kəndində 11 nəfər ölüb.

Zəlzələ sonrası

Türkiyə hakimiyyət orqanlarının ilk hesabatlarında İskəndərun şəhərindəki dövlət xəstəxanası da daxil olmaqla 5600-dən çox binanın dağıdıldığı bildirilir. Türkiyə və Suriyada on minlərlə insan evsiz qalıb və gecəni soyuq havada keçirib. Türkiyədə məscidlər soyuq havada evlərinə qayıda bilməyən insanlar üçün sığınacaq kimi istifadə olunurdu. Qaziantepdə insanlar ticarət mərkəzlərinə, stadionlara, icma mərkəzlərinə və məscidlərə sığınıb.

İstinadlar

1. https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/us6000jllz/executive.
2. Marsi, Zaheena Rasheed,Federica. "Hundreds dead as powerful earthquake shakes Turkey, Syria". www.aljazeera.com (ingilis). 2023-02-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-06.
3. National Earthquake Information Center. "M 5.6 – 23 km NE of Musabeyli, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
4. National Earthquake Information Center. "M 5.6 – 16 km S of Nurdağı, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
5. National Earthquake Information Center. "M 5.1 – 6 km ESE of Hasanbeyli, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
6. National Earthquake Information Center. "M 4.8 – 23 km SW of Pazarcık, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
7. National Earthquake Information Center. "M 5.5 – 2 km S of Tut, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
8. National Earthquake Information Center. "M 4.8 – 10 km SSW of Nurdağı, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
9. National Earthquake Information Center. "M 5.2 – 21 km E of Nurdağı, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
10. National Earthquake Information Center. "M 4.6 – 15 km E of Denizciler, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
11. "M 4.7 – eastern Turkey". earthquake.usgs.gov. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
12. National Earthquake Information Center. "M 4.5 – central Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
13. National Earthquake Information Center. "M 4.4 – 6 km NW of Sincik, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
14. National Earthquake Information Center. "M 4.8 – 18 km N of Sincik, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
15. National Earthquake Information Center. "M 4.3 – Central Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
16. National Earthquake Information Center. "M 4.4 – eastern Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
17. National Earthquake Information Center. "M 4.5 – 3 km ENE of Pazarcık, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
18. National Earthquake Information Center. "M 5.0 – eastern Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
19. National Earthquake Information Center. "M 4.3 – 14 km W of Gölbaşı, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
20. National Earthquake Information Center. "M 4.4 – 8 km SW of Hassa, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
21. National Earthquake Information Center. "M 4.6 – central Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
22. National Earthquake Information Center. "M 4.6 – 3 km E of Anayazı, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
23. National Earthquake Information Center. "M 4.5 – 16 km WSW of Sincik, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
24. National Earthquake Information Center. "M 5.0 – 12 km NW of İskenderun, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
25. National Earthquake Information Center. "M 4.8 – 14 km SE of Çağlayancerit, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
26. National Earthquake Information Center. "M 4.6 – 12 km SE of Aşağı Karafakılı, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
27. National Earthquake Information Center. "M 4.5 - 14 km SSW of Aşağı Karafakılı, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
28. National Earthquake Information Center. "M 4.8 - 7 km SW of Pazarcık, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
29. National Earthquake Information Center. "M 4.6 - Turkey-Syria border region". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
30. National Earthquake Information Center. "M 4.3 - Central Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
31. National Earthquake Information Center. "M 5.8 - 13 km SW of Doğanşehir, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
32. National Earthquake Information Center. "M 5.7 - eastern Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
33. National Earthquake Information Center. "M 5.0 - 6 km W of Pazarcık, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
34. National Earthquake Information Center. "M 5.2 - 20 km ESE of Göksun, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
35. National Earthquake Information Center. "M 4.9 - 8 km N of Çağlayancerit, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
36. National Earthquake Information Center. "M 6.0 - 5 km NE of Göksun, Turkey". United States Geological Survey. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
37. National Earthquake Information Center. "M 4.8 - 7 km SSW of Nurhak, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
38. National Earthquake Information Center. "M 4.9 - 9 km N of Çelikhan, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
39. National Earthquake Information Center. "M 4.7 - 8 km N of Çelikhan, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
40. National Earthquake Information Center. "M 4.5 - 13 km WSW of Darende, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
41. National Earthquake Information Center. "M 5.0 - 3 km NNW of Nurhak, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
42. National Earthquake Information Center. "M 4.9 - 20 km SW of Göksun, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
43. National Earthquake Information Center. "M 5.1 - 3 km ENE of Kahramanmaraş, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
44. National Earthquake Information Center. "M 5.0 - 7 km SE of Nurhak, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
45. National Earthquake Information Center. "M 5.3 - 12 km NE of Gölbaşı, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
46. National Earthquake Information Center. "M 5.2 - 15 km NNW of Çelikhan, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
47. National Earthquake Information Center. "M 4.8 - 10 km E of Göksun, Turkey". United States Geological Survey. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
48. "Strong earthquake hits southern Turkey near Syrian border". Al Jazeera. 6 February 2023. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
49. "Türkiyədə 7 günlük ümummilli matəm elan edilib". report.az (az.). 6 Fevral 2023. 2023-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-06.
50. Othman, N.; Qriema, S. "All teams and capabilities mobilized in Aleppo to remove rubble and treat the injured". Syrian Arab News Agency. 6 February 2023. İstifadə tarixi: 7 February 2023.
51. "Kahramanmaraş'ta 7,7 büyüklüğünde deprem: 2 bin 316 kişi hayatını kaybetti". gazeteoksijen.com (türk). 6 Fevral 2023. 2023-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-06.
52. "Son dakika... Ekipler canla başla mücadele ediyor: Depremde hayatını kaybedenlerin sayısı 2316'ya yükseldi". star.com.tr. 7 fevral 2022. 2023-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-06.
53. "Turkey earthquake: 7.8-magnitude quake kills at least 31 - and is felt elsewhere in the Middle East". Sky News. 6 February 2023. 6 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.
54. Guzel, M.; Alsayed, G.; Fraser, S. "Powerful quake rocks Turkey and Syria, kills more than 3,400". Associated Press. 6 February 2023. 7 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2023.