fbpx
Wikipedia

Azərbaycanda multikulturalizm

Avqust 12, 2021

Multikulturalizm Azərbaycan xalqının həyat tərzidir. Müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra isə ölkədə multikulturalizm ənənələrinin güclənməsinə dövlət dəstəyi formalaşıb.Azərbaycanda xalqların, dini inancların dostluq və qonşuluq şəraitində fəaliyyətini onların birgə yaşamasını təmin edən siyasət həyata keçirilir. 15 may 2014-cü il Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı ilə Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi yaradılmışdır.Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri Kamal Abdullayevdir.

Ümumi məlumat

Həmçinin bax: Azərbaycan tarixi, Azərbaycan mədəniyyəti, Azərbaycan tarixi dövlətlərinin siyahısı, Azərbaycan ərazisində yaşayan azsaylı xalqlar, Azərbaycan dilləri, və Azərbaycanda din

Azərbaycan 1918-ci ildə əsası qoyulmuş, hal-hazırda prezident respublikasıdır. Azərbaycan Şərqlə Qərbin, Asiya ilə Avropanın qovuşduğu Cənubi Qafqaz ərazisində yerləşir. Müstəqil olduqdan sonra Azərbaycan mədəniyyətinin İran mədəniyyəti və Ərəb mədəniyyəti ilə güclü əlaqələri saxlanmışdır. Onların ortaq dini və ortaq mədəni-tarixi ənənələri vardır. Müxtəlif mənbələrdə Azərbaycan Qafqaz və İslam mədəniyyət mühitlərinin daxilində götürülür. Azərbaycan İran Azərbaycanı və türk dövlətləri ilə mədəni yaxınlığa sahibdir. Hal-hazırda, 6 müstəqil türk dövlətindən biri olaraq, Azərbaycan Türk Şurası və Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatının aktiv üzvüdür.

Azıx mağarasından tapılmış Azıxantrop pre-neandertal tipli qadının çənə sümüyü 450 min il əvvələ məxsusdur. Azərbaycan ərazisi ən qədim və antik dövrdə Midiya, Əhəmənilər və Sasanilər imperiyasının tərkibinə daxil olmuş, bölgədə İşquz, Atropatena, Albaniya, Ermənistan, Leq çarlığı, Maskut kimi dövlətlər mövcud olmuşdur. Albaniya dövləti Roma imperiyası və Bizans diplomatik əlaqələr saxlamış, VIII əsrdə ərəb işğalına qədər mövcud olmuşdur. Ərəb hakimiyyətinin zəifləməsindən sonra Şirvanşahlar, Şəddadilər, Şəki, Naxçıvanşahlıq kimi dövlətlər güclənir. Müxtəlif dövlərdə (III Fars-Göytürk müharibəsi, Xəzər-ərəb müharibələri) türklərin Azərbaycana gəlməsinə baxmayaraq XI əsrdə səlcuqların gəlişi ilə türk axınları gücləndi. XIII əsrdən başlayaraq Azərbaycan monqol (Elxanilər, Çobanilər, Cəlairilər) və türk (Teymurilər, Qaraqoyunlular, Ağqoyunlular, Səfəvilər, Əfşarlar) sülalə dövlətlərinin tərkibində olmuşdur. XVIII əsrdə mövcud olan xanlıqlar və sultanlıqlar Rusiya imperiyası tərəfindən işğal edilmiş və bu ərazilər 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaranana qədər Rusiyanin tərkibində qalmışdır. 70 ildən çox SSRİ-nin tərkibində qaldıqdan sonra 1991-ci ildə Azərbaycan yenə müstəqil olmuşdur.

 
Azərbaycan etnosiyasi xəritəsi

2009-cu il siyahıyaalınmasına görə Azərbaycan əhalisinin 90,6 %-ini azərbaycanlılar təşkil edir. Azərbaycanda azərbaycanlıların yalnızca İranda yayılmış qaradağlılar istisna olmaqla bütün etnoqrafik qrupları (ayrımlar, əfşarlar, bayatlar, qarapapaqlar, padarlar, şahsevənlər, tərəkəmələr) yaşayır. Qarabağ münaqişəsindən sonra Qarabağ azərbaycanlıları və Qərbi Azərbaycanlılar öz yurdlarını tərk etmək və Azərbaycanın müxtəlif ərazilərinə köçmək məcburiyyətində qalıblar. Azərbaycanın yerli xalqları avarlar, axvaxlar, ləzgilər, rutullar, saxurlar, udilər, Şahdağ xalqları (buduqlular, xınalıqlılar, qrızlılar), ingiloylar, yəhudilər (dağ yəhudiləri, əşkinazi yəhudiləri, Gürcüstan yəhudiləri), kürdlər, talışlar (çarujlar, derijeylər, qalışlar, xələclər), tatlar (lahıclar), qaraçılardır. Digər etnik azlıqlar aysorlar, ruslar, Məshəti türkləri, tatarlar, ukraynalılar, almanlar, polyaklar, yunanlardır. Azərbaycan erməniləri isə əsasən işğal edilmiş Dağlıq Qarabağ ərazisində yaşayır.

Azərbaycanın 92,5 %-inin ana dili ölkənin dövlət dili olan azərbaycan dilidir. Rus və ingilis dili təhsildə və kommunikasiyada böyük rol oynayır. Etnik azlıq dillərinə daxil olan Nax-Dağıstan dillərinə məxsus axvax, avar, buduq, xınalıq, qrız, ləzgi, rutul, saxur, udin dilləri, İran dillərinə məxsus cuhuri, kürd, talış, tat, Kartvel dillərinə məxsus gürcü dilidir. Erməni dili isə işğal edilmiş Dağlıq Qarabağ ərazisində danışılır.

Azərbaycan əhalisinin 94 %-i İslam, 3 %-i xristianlıq, 2 %-i dinsiz, 1 %-i isə digər dinlərə məxsusdur. Azərbaycanda Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi (mərkəzi Təzəpir məscidi), Rus Pravoslav Kilsəsi Bakı yeparxiyası (mərkəzi Müqəddəs Mürdaşıyan Zənənlər Kafedralı), Azərbaycan Həvari Prefekti (mərkəzi Müqəddəs Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsi), Aşkenazi yəhudilərinin sinaqoqu, Dağ yəhudilərinin sinaqoqu fəaliyyət göstərir. Bunlardan başqa Azərbaycanda Bakı Krişna Şüuru, müxtəlif molokan ruhani-xristian, alban-udi, protestantlıq, gürcü pravoslav, yəhudi və bəhai dini icmaları fəaliyyət göstərir. Azərbaycanın işğal edilmiş Dağlıq Qarabağ ərazisində Erməni Qriqorian Kilsəsinin Qarabağ yeparxiyası (mərkəzi Qazançetsots kafedralı) fəaliyyət göstərir.

Qurumlar

Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi

Mərkəz Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15 may 2014-cü il tarixli Fərmanı ilə yaradılmışdır .Bakı şəhərində yerləşir. Mərkəzin icraçı direktoru Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən vəzifəyə təyin və vəzifədən azad edilir.Kütləvi informasiya vasitələri, yerli və xarici təşkilatlarla, ictimai və beynəlxalq qurumlarla qarşılıqlı fəaliyyət göstərir.

  • Azərbaycan Respublikasının multikultural nailiyyətlərinin beynəlxalq mütəxəssislər tərəfindən öyrənilərək xarici ölkələrdə təbliğini təmin edir;
  • multikulturalizmin və tolerantlığın həyat tərzinə çevrildiyi Azərbaycan gerçəkliyinin mədəni, sosial, siyasi mahiyyətini öyrənmək və təbliği mexanizmini hazırlayır;
  • Azərbaycan Respublikasında mədəni, dini müxtəlifliyin tolerant əsaslarının elmi təhlilini aparır və qorunub saxlanması yollarını müəyyənləşdirir;
  • Multikultural həyatda müxtəlif bölgələrə aid mədəniyyətlərin bir-birinə təmas dərəcəsini öyrənir və təşviq edir;
  • Multikulturalizm üzrə dünya mütəxəssislərinin, eyni zamanda keçmiş və müasir siyasi, ictimai, elm, mədəniyyət, incəsənət xadimlərinin şəxsi təcrübələrini təhlil edir və yayır;

Heydər Əliyev Fondu

Qeyri-hökumət, qeyri-kommersiya təşkilatıdır.Rəsmi açılışı 10 may 2004-cü ildə olmuşdur. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Azərbaycanın birinci xanımı, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı, UNESCO-nun və ISESCO-nun Xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevadır. Heydər Əliyev Fondu nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulmasına və birgə layihələrin reallaşdırılmasına xüsusi önəm verir. Fəaliyyətini Azərbaycandan kənarda genişləndirən Fondun ABŞ, Rumıniya, Rusiya Federasiyası və Türkiyədə nümayəndəlikləri fəaliyyət göstərir.2013-cü ildə Nyu-Yorkda BMT-nin mənzil-qərargahında, Parisdə UNESCO-nun mənzil-qərargahında və Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzində, 2014-cü ilin aprelində isə Moskvada Yəhudi Muzeyi və Tolerantlıq Mərkəzində "Azərbaycan – tolerantlıq məkanı" adlı fotosərgi keçirilmişdir. Sərgidə "Tolerantlığın ünvanı – Azərbaycan" layihəsi çərçivəsində Azərbaycana dəfələrlə yaradıcı səfərlər etmiş fotoqraf Reza Deqatinin Azərbaycanda dini tolerantlığı əks etdirən fotoşəkilləri sərgilənmişdir.

Qırmızı qəsəbə

Quba rayonunda Qusara gedən yolda Qudyalçayın kənarında yerləşir.Əhalinin 99%-i yəhudidir. Bura yəhudilər Abbasqulu ağa Bakıxanovun dəstəyi ilə köçürülmüşdür.Qəsəbədə üç sinaqoq və bir rus dilli orta məktəb fəaliyyət göstərir. Rayonun yerli camaatı qəsəbəni "Qırmızıkənd" (Krasnoselsk) adlandırır.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. ↑ http://multikulturalizm.gov.az/
  2. http://www.president.az/articles/11095
  3. "История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века". İstifadə tarixi: 2015-12-14.
  4. David E. Hunter und Phillip Whitten (Hrsg.): Encyclopedia of Anthropology. Harper and Row, Publishers, New York u.a. 1976. ISBN 0-06-047094-1, S. 104–111.
  5. Huntington's 1996 "Clash of Civilizations" (p. 26)
  6. Thomas De Waal. The Caucasus: An Introduction. Oxford University Press, 2010. ISBN 0195399765, 9780195399769. p. 10
  7. "UNdata | record view | Population by language, sex and urban/rural residence". Data.un.org. 2015-12-24. İstifadə tarixi: 2016-01-29.
  8. Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi (2018). "QEYRİ-İSLAM DİNİ İCMALARI" (PDF). İstifadə tarixi: 2019-06-16.
  9. http://multiculturalism.preslib.az/en_a1.html
  10. http://www.news.va/en/news/heydar-aliyev-foundation-funds-restoration-of-cata
  11. ↑ http://www.advantour.com/azerbaijan/quba/red-village.htm

Avqust 12, 2021
azərbaycanda, multikulturalizm, multikulturalizm, azərbaycan, xalqının, həyat, tərzidir, müstəqilliyini, bərpa, etdikdən, sonra, isə, ölkədə, multikulturalizm, ənənələrinin, güclənməsinə, dövlət, dəstəyi, formalaşıb, azərbaycanda, xalqların, dini, inancların, . Multikulturalizm Azerbaycan xalqinin heyat terzidir Musteqilliyini berpa etdikden sonra ise olkede multikulturalizm enenelerinin guclenmesine dovlet desteyi formalasib Azerbaycanda xalqlarin dini inanclarin dostluq ve qonsuluq seraitinde fealiyyetini onlarin birge yasamasini temin eden siyaset heyata kecirilir 15 may 2014 cu il Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Fermani ile Baki Beynelxalq Multikulturalizm Merkezi yaradilmisdir 1 Azerbaycan Respublikasinin milletlerarasi multikulturalizm ve dini meseleler uzre Dovlet musaviri Kamal Abdullayevdir 2 Mundericat 1 Umumi melumat 2 Qurumlar 2 1 Baki Beynelxalq Multikulturalizm Merkezi 2 2 Heyder Eliyev Fondu 3 Qirmizi qesebe 4 Hemcinin bax 5 IstinadlarUmumi melumat RedakteHemcinin bax Azerbaycan tarixi Azerbaycan medeniyyeti Azerbaycan tarixi dovletlerinin siyahisi Azerbaycan erazisinde yasayan azsayli xalqlar Azerbaycan dilleri ve Azerbaycanda din Azerbaycan 1918 ci ilde esasi qoyulmus hal hazirda prezident respublikasidir Azerbaycan Serqle Qerbin Asiya ile Avropanin qovusdugu Cenubi Qafqaz erazisinde yerlesir Musteqil olduqdan sonra Azerbaycan medeniyyetinin Iran medeniyyeti ve Ereb medeniyyeti ile guclu elaqeleri saxlanmisdir Onlarin ortaq dini ve ortaq medeni tarixi eneneleri vardir 3 Muxtelif menbelerde Azerbaycan Qafqaz ve Islam medeniyyet muhitlerinin daxilinde goturulur 4 5 Azerbaycan Iran Azerbaycani ve turk dovletleri ile medeni yaxinliga sahibdir Hal hazirda 6 musteqil turk dovletinden biri olaraq Azerbaycan Turk Surasi ve Beynelxalq Turk Medeniyyeti Teskilatinin aktiv uzvudur 6 Azix magarasindan tapilmis Azixantrop pre neandertal tipli qadinin cene sumuyu 450 min il evvele mexsusdur Azerbaycan erazisi en qedim ve antik dovrde Midiya Ehemeniler ve Sasaniler imperiyasinin terkibine daxil olmus bolgede Isquz Atropatena Albaniya Ermenistan Leq carligi Maskut kimi dovletler movcud olmusdur Albaniya dovleti Roma imperiyasi ve Bizans diplomatik elaqeler saxlamis VIII esrde ereb isgalina qeder movcud olmusdur Ereb hakimiyyetinin zeiflemesinden sonra Sirvansahlar Seddadiler Seki Naxcivansahliq kimi dovletler guclenir Muxtelif dovlerde III Fars Goyturk muharibesi Xezer ereb muharibeleri turklerin Azerbaycana gelmesine baxmayaraq XI esrde selcuqlarin gelisi ile turk axinlari guclendi XIII esrden baslayaraq Azerbaycan monqol Elxaniler Cobaniler Celairiler ve turk Teymuriler Qaraqoyunlular Agqoyunlular Sefeviler Efsarlar sulale dovletlerinin terkibinde olmusdur XVIII esrde movcud olan xanliqlar ve sultanliqlar Rusiya imperiyasi terefinden isgal edilmis ve bu eraziler 1918 ci ilde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti yaranana qeder Rusiyanin terkibinde qalmisdir 70 ilden cox SSRI nin terkibinde qaldiqdan sonra 1991 ci ilde Azerbaycan yene musteqil olmusdur Azerbaycan etnosiyasi xeritesi 2009 cu il siyahiyaalinmasina gore Azerbaycan ehalisinin 90 6 ini azerbaycanlilar teskil edir Azerbaycanda azerbaycanlilarin yalnizca Iranda yayilmis qaradaglilar istisna olmaqla butun etnoqrafik qruplari ayrimlar efsarlar bayatlar qarapapaqlar padarlar sahsevenler terekemeler yasayir Qarabag munaqisesinden sonra Qarabag azerbaycanlilari ve Qerbi Azerbaycanlilar oz yurdlarini terk etmek ve Azerbaycanin muxtelif erazilerine kocmek mecburiyyetinde qaliblar Azerbaycanin yerli xalqlari avarlar axvaxlar lezgiler rutullar saxurlar udiler Sahdag xalqlari buduqlular xinaliqlilar qrizlilar ingiloylar yehudiler dag yehudileri eskinazi yehudileri Gurcustan yehudileri kurdler talislar carujlar derijeyler qalislar xelecler tatlar lahiclar qaracilardir Diger etnik azliqlar aysorlar ruslar Mesheti turkleri tatarlar ukraynalilar almanlar polyaklar yunanlardir Azerbaycan ermenileri ise esasen isgal edilmis Dagliq Qarabag erazisinde yasayir Azerbaycanin 92 5 inin ana dili olkenin dovlet dili olan azerbaycan dilidir Rus ve ingilis dili tehsilde ve kommunikasiyada boyuk rol oynayir 7 Etnik azliq dillerine daxil olan Nax Dagistan dillerine mexsus axvax avar buduq xinaliq qriz lezgi rutul saxur udin dilleri Iran dillerine mexsus cuhuri kurd talis tat Kartvel dillerine mexsus gurcu dilidir Ermeni dili ise isgal edilmis Dagliq Qarabag erazisinde danisilir Azerbaycan ehalisinin 94 i Islam 3 i xristianliq 2 i dinsiz 1 i ise diger dinlere mexsusdur Azerbaycanda Qafqaz Muselmanlari Idaresi merkezi Tezepir mescidi Rus Pravoslav Kilsesi Baki yeparxiyasi merkezi Muqeddes Murdasiyan Zenenler Kafedrali Azerbaycan Hevari Prefekti merkezi Muqeddes Bakire Meryemin Mesum Hamileliyi kilsesi Askenazi yehudilerinin sinaqoqu Dag yehudilerinin sinaqoqu fealiyyet gosterir Bunlardan basqa Azerbaycanda Baki Krisna Suuru muxtelif molokan ruhani xristian alban udi protestantliq gurcu pravoslav yehudi ve behai dini icmalari fealiyyet gosterir 8 Azerbaycanin isgal edilmis Dagliq Qarabag erazisinde Ermeni Qriqorian Kilsesinin Qarabag yeparxiyasi merkezi Qazancetsots kafedrali fealiyyet gosterir Tezepir mescidi Qafqaz Muselmanlari Idaresi Muqeddes Murdasiyan Zenenler Kafedrali Rus Pravoslav Kilsesi Baki yeparxiyasi Muqeddes Bakire Meryemin Mesum Hamileliyi kilsesi Azerbaycan Hevari Prefekti Muqeddes Yelisey Kilsesi Alban udi xristian icmasi Alti gunbez sinaqoquQurumlar RedakteBaki Beynelxalq Multikulturalizm Merkezi Redakte Merkez Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 15 may 2014 cu il tarixli Fermani ile yaradilmisdir Baki seherinde yerlesir 9 Merkezin icraci direktoru Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti terefinden vezifeye teyin ve vezifeden azad edilir Kutlevi informasiya vasiteleri yerli ve xarici teskilatlarla ictimai ve beynelxalq qurumlarla qarsiliqli fealiyyet gosterir 1 Azerbaycan Respublikasinin multikultural nailiyyetlerinin beynelxalq mutexessisler terefinden oyrenilerek xarici olkelerde tebligini temin edir multikulturalizmin ve tolerantligin heyat terzine cevrildiyi Azerbaycan gercekliyinin medeni sosial siyasi mahiyyetini oyrenmek ve tebligi mexanizmini hazirlayir Azerbaycan Respublikasinda medeni dini muxtelifliyin tolerant esaslarinin elmi tehlilini aparir ve qorunub saxlanmasi yollarini mueyyenlesdirir Multikultural heyatda muxtelif bolgelere aid medeniyyetlerin bir birine temas derecesini oyrenir ve tesviq edir Multikulturalizm uzre dunya mutexessislerinin eyni zamanda kecmis ve muasir siyasi ictimai elm medeniyyet incesenet xadimlerinin sexsi tecrubelerini tehlil edir ve yayir Heyder Eliyev Fondu Redakte Qeyri hokumet qeyri kommersiya teskilatidir Resmi acilisi 10 may 2004 cu ilde olmusdur 10 Heyder Eliyev Fondunun prezidenti Azerbaycanin birinci xanimi Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin deputati UNESCO nun ve ISESCO nun Xosmeramli sefiri Mehriban Eliyevadir Heyder Eliyev Fondu nufuzlu beynelxalq teskilatlarla emekdasliq elaqelerinin qurulmasina ve birge layihelerin reallasdirilmasina xususi onem verir Fealiyyetini Azerbaycandan kenarda genislendiren Fondun ABS Ruminiya Rusiya Federasiyasi ve Turkiyede numayendelikleri fealiyyet gosterir 2013 cu ilde Nyu Yorkda BMT nin menzil qerargahinda Parisde UNESCO nun menzil qerargahinda ve Azerbaycan Medeniyyet Merkezinde 2014 cu ilin aprelinde ise Moskvada Yehudi Muzeyi ve Tolerantliq Merkezinde Azerbaycan tolerantliq mekani adli fotosergi kecirilmisdir Sergide Tolerantligin unvani Azerbaycan layihesi cercivesinde Azerbaycana defelerle yaradici seferler etmis fotoqraf Reza Deqatinin Azerbaycanda dini tolerantligi eks etdiren fotosekilleri sergilenmisdir Qirmizi qesebe RedakteQuba rayonunda Qusara geden yolda Qudyalcayin kenarinda yerlesir Ehalinin 99 i yehudidir 11 Bura yehudiler Abbasqulu aga Bakixanovun desteyi ile kocurulmusdur Qesebede uc sinaqoq ve bir rus dilli orta mekteb fealiyyet gosterir Rayonun yerli camaati qesebeni Qirmizikend Krasnoselsk adlandirir 11 Hemcinin bax RedakteAzerbaycanda din Baki Beynelxalq Multikulturalizm MerkeziIstinadlar Redakte 1 2 http multikulturalizm gov az http www president az articles 11095 Istoriya Vostoka V 6 t T 2 Vostok v srednie veka Istifade tarixi 2015 12 14 Orijinal metn rus Govorya o vozniknovenii azerbajdzhanskoj kultury imenno v XIV XV vv sleduet imet v vidu prezhde vsego literaturu i drugie chasti kultury organicheski svyazannye s yazykom Chto kasaetsya materialnoj kultury to ona ostavalas tradicionnoj i posle tyurkizacii mestnogo naseleniya Vprochem nalichie moshnogo plasta irancev prinyavshih uchastie v formirovanii azerbajdzhanskogo etnosa nalozhilo svoj otpechatok prezhde vsego na leksiku azerbajdzhanskogo yazyka v kotorom ogromnoe chislo iranskih i arabskih slov Poslednie voshli i v azerbajdzhanskij i v tureckij yazyk glavnym obrazom cherez iranskoe posredstvo Stav samostoyatelnoj azerbajdzhanskaya kultura sohranila tesnye svyazi s iranskoj i arabskoj Oni skreplyalis i obshej religiej i obshimi kulturno istoricheskimi tradiciyami David E Hunter und Phillip Whitten Hrsg Encyclopedia of Anthropology Harper and Row Publishers New York u a 1976 ISBN 0 06 047094 1 S 104 111 Huntington s 1996 Clash of Civilizations p 26 Thomas De Waal The Caucasus An Introduction Oxford University Press 2010 ISBN 0195399765 9780195399769 p 10 UNdata record view Population by language sex and urban rural residence Data un org 2015 12 24 Istifade tarixi 2016 01 29 Azerbaycan Respublikasi Dini Qurumlarla Is uzre Dovlet Komitesi 2018 QEYRI ISLAM DINI ICMALARI PDF Istifade tarixi 2019 06 16 http multiculturalism preslib az en a1 html http www news va en news heydar aliyev foundation funds restoration of cata 1 2 http www advantour com azerbaijan quba red village htmMenbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycanda multikulturalizm amp oldid 6066933, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.