fbpx
Wikipedia

Padarlar

Avqust 21, 2021

Padarlar — Azərbaycanlıların etnoqrafik qruplarından biri. Fəzlullah Rəşidəddin Cəmi ət-Təvarixdə On–Uyğurların (fars. اون ایغور) tayfa siyahısında altıncı tayfanın adını "Badar" (fars. بادار) kimi yazmışdır. Alman əsilli şərqşünas, tarixçi və dilçi Yozef Makvart(en) Fəzlullah Rəşidəddinə istinadən Padarları On–Uyğurların bir tayfası hesab etmiş, türk tarixçi, şərqşünas–türkoloq Əhməd Zəki Vəlidi Toğan da bu fikirlə razılaşmışdı. Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev-Baharlı hesab edirdi ki, Səfəvilər ləzgiləri itaətə gətirmək üçün padarları onlara yaxın rayonlara köçürüblər.

Etimologiya

Padar elinin adaçımı haqqında. Padar sözü batır, bahadır, pəhləvan, iğid, sərkərdə anlamından yaranmışdır. Bəzən Padar adını monqol sərkərdəsi Baydar noyonla əlaqələndirirlər. Yəni Baydar adı işlənə-işlənə Padar biçiminə düşüb. Badar sözü türk dillərində "kiçik tarla", "dağınıq sahə", "kiçik ərazı" anlamlarında da işlədilir. Dilimizin yaddaşında padar-bucaq frazaloji ifadəsi yaşayır. "Padar-bucaq" ifadəsi xaraba, uçuq-sökük, qarət olunmuş yer və başqa anlamlarda işlənir.

Tarixi

Padar və Bucaq hər biri ayrı-ayrılıqda soy adıdır. Göstərdiyimiz kimi, Məhəmmədhəsən bəy Vəlili-Baharlı belə hesab edir ki, padarlar səfəvilər tərəfindən Irandan köçürülüb, Dağıstan sınırında yerləşdirilmişdir. Bucaqlar isə noğayların bir qoludur. Başqa bir versiyaya görə padar və bucaqlar Iranda və kiçik Asiyada futuhatlarını həyata keçirən monqol və tatar ordusunun avanqard hissəsi olmuşlar. Məlum faktdır ki, Azərbaycanın Beyləqan, Varsan vəŞəmkir şəhərlərini monqolların öncül hissələri dağıdıb. Padar və bucaqların zərbələri altında dağılan şəhərlərin əhalisi pərən-pərən düşüblər. Harada yaşadıqları indi də bilinmir. Amma xalqın yaddaşında o günlərlə səsləşən ifadələr yaşayır. "Padar-bucaq kimi süpürgə çəkdilər hər yerə…" "Qapı-baca taybatay, ev-eşik uçuq-sökük, hər yan padar-bucaq..."

Bir sıra alimlər Padar elini monqol-tatar boylarına bağlayanlar. Şübhəsiz bu padarların monqolların yürüşlərində iştirakı ilə əlaqədardı. Padarlar diğər türk tayfaları kimi bu yürüşlərdə yaxından iştirak etmişdirlər. Padarlar Molar noyonun ordusunun avanqardını təşkil edirdilər. Tarixçi Əhməd Zəki Vəlidi Toğan "Azərbaycan" adlı kitabanda padarlar haqqında yazır: "…müxtəlif yerlərdəki padar tayfasına aid məskənlər diqqəti cəlb edir. Hər iki qəbilə (Sulduz və Padar-Ə. Ç.) bu əraziyə gəldikdən sonra torpağa bağlanmışdır. Padar onuyğur tayfasının biridir. . Böyük etnoqraf alim Məhəmmədhəsən bəy Vəlili-Baharlı Padar elinin Azərbaycanda yerləşməsindən bəhs etmişdir. Öz ünlü əsərində yazır: "13-cü əsrin ortalarında, Iranda hakimiyyət moğollardan olan hülakulara keçdikdə, Hülakü Iranda öz mövqeyini bərkitmək üçün 200 min türk ailəsini köçürüb, Iranda oturtmuşdu (məskunlaşdırılmışdı). O ailələr bir müddətdən sonra Azərbaycana köçdülər. Bu türklər Qayı adlanan xüsusi türk tayfasıdır. Ağ hunların övladları hesab olunurlar, əvvəllər Qərbi Türküstanda yaşayırdılar. Qayı türklərinin məşhur qəbilələri bunlar idi: Qaçar, Əfşar, Zülqədər, Çoban, Baharlı, Padar, Ustacalı, Lək, Xəlili, Sorsor, Şəfəq, Ussalı, Zəngənə, Armalı və qeyriləri." Padarların Şirvanda yerləşməsi haqqında dürlü, çeşidli fikirlər, mülahizələr mövcuddur. Bəzi müəlliflər yanlış olaraq belə hesab edirlər ki, padarlar Şirvana Səfəvilərin hakimiyyəti dönəmində, daha dəqiqi I Şah Abbasın dövründə köçürülmüşdür. Bizcə müəlliflərin əksəriyyəti bu fikri M. Baharlıdan əxz ediblər. Padarlar hələ Şirvanşahlar dövründə şahın xüsusi mühafizləri-qorçuları idilər. Bu misiyanı onlar Şirvan xanlığı dövründə də, davam etdirmişdilər. Padarlar eyni zamanda Şirvanahlar, sonralar isə Səfəvilər dövləti dövründə Azərbaycanın şimal sərhədlərinin təhlükəsizliyini qoruyurdular. Avarlar daimi təmasda olduqları padarlara görə azərbaycanlıları indidə padar adlandırırlar. Padar haqqında naşı bir müəllifin yazılarında oxuyuruq: "Ümümilikdə demək olar ki, Şirvanda Səfəvilərlə-Osmanlilar arasinda müxtəlif dövrlərdə müharibələr olmuş və bu ərazi gah, Səfəvilərə gah da Osmanlilara tabe edilmişdir. XVII əsrin əvvəllərində I Şah Abbasin təşəbbüsü ilə bu əraziyə köçəri türk tayfasi olan Padarlar Şamaxı şəhərinə köçürülmüşdür. Əslində olarin bu əraziyə köçurülmələrinin əsas səbəbi şimaldan gələn ləzgi hüçümlarinin qarşisini almaq idi". Tədqiqatçı, professor Tofiq Əhmədov (filoloq) "El-obamızın adları" kitabında padarlarla bağlı yazır: "Padar (Ağsu, Qubadlı, Dəvəçi,Dərbənd, Oğuz, Sabirabad, Xaçmaz) –Hər 7 toponim padar adlı qədim oğuz tayfasının adını əks etdirir. Akad.I.M. Meşşaninov (Xaldovedenie, B. 1927) Azərbaycanda Padar oykonominin çox qədim tarixə malik olub, Patari (şəhər adı) oykonomini ilə bağlı olduğunu göstərmişdir. Digər mənbələrdə Elxanilər dövründə Orta Asiyadan Azərbaycana köçürülmüş 200 min türkdili ailə içərisində padarların mühüm yer tutduğu qeyd edilmişdir. Onlar əvvəllər Cənubi Azərbaycanda yaşamış, XV-XVII yüzillərdə Səfəvilər dövründə isə müəyyən hissəsi dağıstanlıların qarşısını almaq məqsədilə Şimali Azərbaycana köçürülmüşdü. Bu fikrin doğulduğunu padar, və padar komponentli toponimlərin (məs: Armudpadar, Padarqışlaq və s.) böyük bir hissəsinin Azərbaycanın şimal və şimal-şərq zonalarında mövcudluğu da təsdiq edir. Sonralar isə onlar müəyyən ictimai-iqtisadi hadisələrlə əlaqədər olaraq yerlərini dəyişmiş, səpələrlək müxtəlif zonalarda məskunlaşmışlar. S.K. Alifin XIX əsrdə təkcə Cavad qəzasında 20 nəsildən və 218 ailədən ibarət padar tayfasının yaşamasını qeyd etmişdir. Biz padarların Səfəvilər dönəmində Şirvana köçürülməsi fikrinin əleyhinəyik. Padar eli Şirvanda çox-çox öncələr məskunlaşmışdı. Bu elin nümayəndələri orta çağda Şirvanda aparıcı qüvvə sayılırdılar. Padar elinin ilk nümayəndələrindən bizə bəlli olanı Şeyx Dursun ibn Əhməddir. Şeyx Dursun hərbçi, sərkərdə idi. Şeyx Dursun 1399-cu ildə vəfat edib. Ağsu şəhəri yaxınlığında dəfn edilib. Maraqlıdır ki, Şamaxı bölgəsininKələxana kəndinin yaxınlığındakı "Yeddi Kümbəz" gorgahında Şeyx Dursunun törəmələri basdırılıb. Padar eli Şirvandan başqa Muğanda, hətta Qarabağda da məskunlaşmışdı. Elin oymaqlarından biri Padar adı altında Otuziki elinə qoşulmuş, sonralar Qarabağ əyalətinin Bərgüşad mahalında yerləşmişdi. Ilxıçı oymağının obalarından biri isə Cavanşir mahalında yurd salmışdı. Muğanda məskunlaşan padarlardan bəhs edən S. K. Alifin yazır ki, XIX yüzildə təkcə Cavad qəzasında 20 nəsildən və 218 ailədən ibarət padar tayfası yaşayırdı. Şəki xanlığının böyük mahallarından biri Padar adlanırdı. Qeyd etdiyimiz kimi padarlar XIII yüzildə Orta Asiyadan Elxanlılar zamanı, XVI yüzildə isə Irandan Qaraqoyunlular sultanları tərəfindən Şirvana köçürülmüşlər. XIX əsrdə Cavad qəzasında 382 ailədən ibarət Padar Hacı Alim adlı bir köçəri obanın yaşaması məlumdur. Burada heyvandarlıqla məşğul olan padarlar 1950-ci ildən Şamaxı şəhərində və Şirvan düzündəki qışlaqda bina edilən Padarqışlaq kəndində yaşayırlar. Indi də Şamaxı şəhərindəki, yeni məhəllələdən biri Padar məhəlləsi adlanır. Bu məhəllədə 300-də artıq padar ailələri sakinləşmişdir. Padarların bir hissəsi (ərəblər tirəsi 80 ailədən çoxdur.) Çarhan kəndində məskunlaşmışdır. Hazırda Azərbaycan ərazisində Padar adlı kəndlər (Ağsu, Oğuz, Qubadlı, Dəvəçi, Sabirabad, Xaçmaz rayonlarında), Padardərə çayı (Cəbrayıl rayonunda, Dağıstan ərazisində Padar kəndi (Dərbənd rayonu) vardır. Padarların uzun müddət Dağlıq Şirvan ərazisində yaşaması ondan görünür ki, orada indi də Padar Yazdağ, Padar Yasamal, Padar Camal yaylağı, Padar qoruğu, Padar Qarabel, Padar qobusu adlı oronimlər vardır.Şamaxı rayonundakı padarlardan alınmış məlumatlardan Şamaxı padarlarının XX əsrin 40-50-ci illərinə kimi Şamlı, Qaraçürüklü, Axtaçı, Ərəblər, Pölüklü, Dəlallı, Qacarlı, Sirəçi, Qaraqurbanlı (bu tirə Padarqışlaq kəndində məskunlaşmışdır), Quyliçi, Cocuqlu, Tırtır, Padar Kərimli və başqa obalarda yaşamaları və eyni adlı tirələrdən ibarət olmaları məlum olur. Tırtır Şirvan-Şamaxı padarlarından alınmış məlumatlarda padar elinin bir tirəsi olmuşdur. Türkmənistanda Salor tayfasının Ediuruq qolunun bir tirəsi Tırtır, özbəklərin bir qolu Tırtır adlanır. Tırtırın isə qıpçaqların qədim tayfalarından biri olan Tərtər olmasını söyləmək olar. Tərtər tayfalarının VII yüzildən Azərbaycanda yaşaması mənbələrdən məlumdur. Tərtər sözü hazırda Türkmənistanqda Tərtər adlı tayfa, Özbəkistanda Tərtər adlı çöl və kanalın, Azərbaycanda Tərtər bölgəsinin, Tərtərçayın adında qalmışdır. Tərtər tayfasının Azərbaycan ərazisindəki toponomik arealı padarların tərkibində adı çəkilən Tırtır tayfasını nə vaxtsa padarlarla qaynayıb-qarışması fikrini söyləməyə əsas verir. Padar elinin bir qolu Borçalı yörəsində yaşam sürürdü. Tədqiqatçı Xəlil Əliyev "Gürcüstanın türk mənşəli toponimləri" adlı kitabında yazır: "kəndinin adı etnonimlə bağlı izah edilir. Baydar kəndi Borçalıda qədim adlardan biridir. "Dəftər"dəki inzibati ərazi bölgüyə görə Baydar nahiyələrdən birinin adı ilə bağlıdır. Padarlar Azərbaycan və eləcə də türklər yaşayan digər ərazilərdə qədim türk tayfalarından biri hesab edilir. "Dəftər"dəki inzibati ərazi bölgüyə görə Baydar nahiyələrdən birinin adı olmuşdur. "Dəftər"də Baydar nahiyəsində Padar camaatının yaşadığı yer adı da göstərilmişdir. "Padar" etnonimi Gürcüstan ərazisində bir neçə toponimin adında mühafizə olunmuşdur. Kürdəmir rayonu ərazisində Padar çölü və eyni adda kənd (Padarlı) var. Azərbaycandakı Padar toponimləri XVI-XVII əsrlərdə Azərbaycana köçürülmüş eyni adlı tayfanın adını daşıyır. 1593-cü il Osmanlı qaynağında Arazbar qəzasında, indiki Füzuli rayonu ərazısində Qarabağın sayılan-seçilən uluslarından olan Otuziki elinin Badar adlanan oymağı olmuşdur. Padar eli Şirvan xanlığının yaranmasında, sərhədlərinin yayılmasında fəal rol oynayıb.

Oymaqları, təbəhləri, tirələri

  • Qaraqurbanlı
  • Kərimli
  • Külmalı
  • Mallı
  • Dəlialılı
  • İsrəfilli
  • Seyidli
  • Çatılı
  • Cırtılı
  • Adıgözəlli
  • İbadlı
  • Sirəçi
  • Quyluçu
  • Sadaylı
  • Qəcərli
  • Axtaçı
  • İlxıçı
  • Gəbəli
  • Arab
  • Qənbərli

Mənbə

  • Ənvər Çingizoğlu, Padar eli, "Soy" jurnalı, 2(10), 2008, səh. 43–47.

Ədəbiyyat

  • I. Сборникь Лѣтописей. Исторiя Монголовь. Сочиненiе Рашидь–Эддина. Введенiе: О турецкихь и монгольскихь племенахь. Переводь сь персидскаго, сь введенiем и примѣчанiями И. П. Березина. — Стр. 1–320. // Записки Императорскаго Археологическаго общества. Томь XIV. Санкт–Петербургь: Типография Императорской Академiи Наукь, 1858.
  • Über das Volkstum der Komanen (von J. Marquart), seite 26–238. // Osttürkische Dialektstudien. Autoren: Willy Bang und Josef Marquart. Abhandlungen der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Philologisch-Historische Klasse; Neue Folge; Band XIII, № 1. Berlin: Weidmannsche Buchhandlung, 1914, 276 seiten, 10 Platten.
  • Azerbaycan (yazar A. Zeki Velidi Togan), sayfa 91–118. // İslâm Ansiklopedisi: İslâm Âlemi Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Lugati. Leyden tab'ı esas tutularak telif, tadil, ikmal ve tercüme suretiyle neşri. 2. Cilt. Beşinci Baskı. İlk Baskı 1940. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1979, 846 sayfa.
  • . Müəllif: Paşa Yaqub; Redaktor: Nazim Tapdıqoğlu (Vəlişov). Bakı: "Zərdabi LTD" MMC, 2012, 112 səh.

İstinadlar

  1. Большая советская энциклопедия. Третье издание. В 30 томах. Главный редактор: А. М. Прохоров. Том 1: А — Ангоб. Москва: Государственное научное издательство "Большая Советская Энциклопедия", 1969, стр. 278.
  2. I. Сборникь Лѣтописей. Исторiя Монголовь. Сочиненiе Рашидь–Эддина. Введенiе: О турецкихь и монгольскихь племенахь. Переводь сь персидскаго, сь введенiем и примѣчанiями И. П. Березина. — Стр. 125. // Записки Императорскаго Археологическаго общества. Томь XIV. Санкт–Петербургь: Типография Императорской Академiи Наукь, 1858.
  3. II. Kapitel. Über das Volkstum der Komanen (von J. Marquart), seite 58. // Osttürkische Dialektstudien. Von Willy Bang und Josef Marquart. Abhandlungen der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen; Philologisch-Historische Klasse; Neue Folge; Band XIII, Nro. 1. Berlin: Weidmannsche Buchhandlung, 1914, 276 seiten + 10 Tafeln.
  4. Azerbaycan (yazar A. Zeki Velidi Togan), sayfa 106. // İslâm Ansiklopedisi: İslâm Âlemi Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Lugati. Leyden tab'ı esas tutularak telif, tadil, ikmal ve tercüme suretiyle neşri. 2. Cilt. Beşinci Baskı. İlk Baskı 1940. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1979, 846 sayfa.
  5. Етнографик очерк, сəh. 46. // Məhəmməd Həsən Vəliyev (Baharlı). "Azərbaycan" (Fiziki-coğrafi, etnoqrafik və iqtisadi oçerk). İlk nəşri: 1921-ci il; Təkrar nəşr. Ruscadan tərcümə edəni Vasif Quliyev. Bakı: "Azərbaycan" nəşriyyatı, 1993, 192 səh.
  6. Marquart, Komnen səh. 58, Rəşidəddindən nəqlən
  7. Z. V. Toğan, Azərbaycan, Bakı, 2007, səh.52.
  8. M. Vəlili (Baharlı, Azərbaycan: Coğrafi-təbii etnoqrafik və iqtisadi mülahizat, Azərbaycan dövlət nəşriyyatı, Bakı, 1993, səh.48.

Avqust 21, 2021
padarlar, azərbaycanlıların, etnoqrafik, qruplarından, biri, fəzlullah, rəşidəddin, cəmi, təvarixdə, uyğurların, fars, اون, ایغور, tayfa, siyahısında, altıncı, tayfanın, adını, badar, fars, بادار, kimi, yazmışdır, alman, əsilli, şərqşünas, tarixçi, dilçi, yoze. Padarlar Azerbaycanlilarin etnoqrafik qruplarindan biri 1 Fezlullah Resideddin Cemi et Tevarixde On Uygurlarin fars اون ایغور tayfa siyahisinda altinci tayfanin adini Badar fars بادار kimi yazmisdir 2 Alman esilli serqsunas tarixci ve dilci Yozef Makvart en Fezlullah Resideddine istinaden Padarlari On Uygurlarin bir tayfasi hesab etmis 3 turk tarixci serqsunas turkoloq Ehmed Zeki Velidi Togan da bu fikirle razilasmisdi 4 Mehemmedhesen bey Veliyev Baharli hesab edirdi ki Sefeviler lezgileri itaete getirmek ucun padarlari onlara yaxin rayonlara kocurubler 5 Seyx Dursun ibn Ehmed Padarin turbesi Mundericat 1 Etimologiya 2 Tarixi 3 Oymaqlari tebehleri tireleri 4 Menbe 5 Edebiyyat 6 IstinadlarEtimologiya RedaktePadar elinin adacimi haqqinda Padar sozu batir bahadir pehlevan igid serkerde anlamindan yaranmisdir Bezen Padar adini monqol serkerdesi Baydar noyonla elaqelendirirler Yeni Baydar adi islene islene Padar bicimine dusub Badar sozu turk dillerinde kicik tarla daginiq sahe kicik erazi anlamlarinda da isledilir Dilimizin yaddasinda padar bucaq frazaloji ifadesi yasayir Padar bucaq ifadesi xaraba ucuq sokuk qaret olunmus yer ve basqa anlamlarda islenir Tarixi RedaktePadar ve Bucaq her biri ayri ayriliqda soy adidir Gosterdiyimiz kimi Mehemmedhesen bey Velili Baharli bele hesab edir ki padarlar sefeviler terefinden Irandan kocurulub Dagistan sinirinda yerlesdirilmisdir Bucaqlar ise nogaylarin bir qoludur Basqa bir versiyaya gore padar ve bucaqlar Iranda ve kicik Asiyada futuhatlarini heyata keciren monqol ve tatar ordusunun avanqard hissesi olmuslar Melum faktdir ki Azerbaycanin Beyleqan Varsan veSemkir seherlerini monqollarin oncul hisseleri dagidib Padar ve bucaqlarin zerbeleri altinda dagilan seherlerin ehalisi peren peren dusubler Harada yasadiqlari indi de bilinmir Amma xalqin yaddasinda o gunlerle seslesen ifadeler yasayir Padar bucaq kimi supurge cekdiler her yere Qapi baca taybatay ev esik ucuq sokuk her yan padar bucaq Bir sira alimler Padar elini monqol tatar boylarina baglayanlar Subhesiz bu padarlarin monqollarin yuruslerinde istiraki ile elaqedardi Padarlar diger turk tayfalari kimi bu yuruslerde yaxindan istirak etmisdirler Padarlar Molar noyonun ordusunun avanqardini teskil edirdiler Tarixci Ehmed Zeki Velidi Togan Azerbaycan adli kitabanda padarlar haqqinda yazir muxtelif yerlerdeki padar tayfasina aid meskenler diqqeti celb edir Her iki qebile Sulduz ve Padar E C bu eraziye geldikden sonra torpaga baglanmisdir Padar onuygur tayfasinin biridir 6 7 Boyuk etnoqraf alim Mehemmedhesen bey Velili Baharli Padar elinin Azerbaycanda yerlesmesinden behs etmisdir Oz unlu eserinde yazir 13 cu esrin ortalarinda Iranda hakimiyyet mogollardan olan hulakulara kecdikde Hulaku Iranda oz movqeyini berkitmek ucun 200 min turk ailesini kocurub Iranda oturtmusdu meskunlasdirilmisdi O aileler bir muddetden sonra Azerbaycana kocduler Bu turkler Qayi adlanan xususi turk tayfasidir Ag hunlarin ovladlari hesab olunurlar evveller Qerbi Turkustanda yasayirdilar Qayi turklerinin meshur qebileleri bunlar idi Qacar Efsar Zulqeder Coban Baharli Padar Ustacali Lek Xelili Sorsor Sefeq Ussali Zengene Armali ve qeyrileri 8 Padarlarin Sirvanda yerlesmesi haqqinda durlu cesidli fikirler mulahizeler movcuddur Bezi muellifler yanlis olaraq bele hesab edirler ki padarlar Sirvana Sefevilerin hakimiyyeti doneminde daha deqiqi I Sah Abbasin dovrunde kocurulmusdur Bizce muelliflerin ekseriyyeti bu fikri M Baharlidan exz edibler Padarlar hele Sirvansahlar dovrunde sahin xususi muhafizleri qorculari idiler Bu misiyani onlar Sirvan xanligi dovrunde de davam etdirmisdiler Padarlar eyni zamanda Sirvanahlar sonralar ise Sefeviler dovleti dovrunde Azerbaycanin simal serhedlerinin tehlukesizliyini qoruyurdular Avarlar daimi temasda olduqlari padarlara gore azerbaycanlilari indide padar adlandirirlar Padar haqqinda nasi bir muellifin yazilarinda oxuyuruq Umumilikde demek olar ki Sirvanda Sefevilerle Osmanlilar arasinda muxtelif dovrlerde muharibeler olmus ve bu erazi gah Sefevilere gah da Osmanlilara tabe edilmisdir XVII esrin evvellerinde I Sah Abbasin tesebbusu ile bu eraziye koceri turk tayfasi olan Padarlar Samaxi seherine kocurulmusdur Eslinde olarin bu eraziye kocurulmelerinin esas sebebi simaldan gelen lezgi hucumlarinin qarsisini almaq idi Tedqiqatci professor Tofiq Ehmedov filoloq El obamizin adlari kitabinda padarlarla bagli yazir Padar Agsu Qubadli Deveci Derbend Oguz Sabirabad Xacmaz Her 7 toponim padar adli qedim oguz tayfasinin adini eks etdirir Akad I M Messaninov Xaldovedenie B 1927 Azerbaycanda Padar oykonominin cox qedim tarixe malik olub Patari seher adi oykonomini ile bagli oldugunu gostermisdir Diger menbelerde Elxaniler dovrunde Orta Asiyadan Azerbaycana kocurulmus 200 min turkdili aile icerisinde padarlarin muhum yer tutdugu qeyd edilmisdir Onlar evveller Cenubi Azerbaycanda yasamis XV XVII yuzillerde Sefeviler dovrunde ise mueyyen hissesi dagistanlilarin qarsisini almaq meqsedile Simali Azerbaycana kocurulmusdu Bu fikrin doguldugunu padar ve padar komponentli toponimlerin mes Armudpadar Padarqislaq ve s boyuk bir hissesinin Azerbaycanin simal ve simal serq zonalarinda movcudlugu da tesdiq edir Sonralar ise onlar mueyyen ictimai iqtisadi hadiselerle elaqeder olaraq yerlerini deyismis sepelerlek muxtelif zonalarda meskunlasmislar S K Alifin XIX esrde tekce Cavad qezasinda 20 nesilden ve 218 aileden ibaret padar tayfasinin yasamasini qeyd etmisdir Biz padarlarin Sefeviler doneminde Sirvana kocurulmesi fikrinin eleyhineyik Padar eli Sirvanda cox cox onceler meskunlasmisdi Bu elin numayendeleri orta cagda Sirvanda aparici quvve sayilirdilar Padar elinin ilk numayendelerinden bize belli olani Seyx Dursun ibn Ehmeddir Seyx Dursun herbci serkerde idi Seyx Dursun 1399 cu ilde vefat edib Agsu seheri yaxinliginda defn edilib Maraqlidir ki Samaxi bolgesininKelexana kendinin yaxinligindaki Yeddi Kumbez gorgahinda Seyx Dursunun toremeleri basdirilib Padar eli Sirvandan basqa Muganda hetta Qarabagda da meskunlasmisdi Elin oymaqlarindan biri Padar adi altinda Otuziki eline qosulmus sonralar Qarabag eyaletinin Bergusad mahalinda yerlesmisdi Ilxici oymaginin obalarindan biri ise Cavansir mahalinda yurd salmisdi Muganda meskunlasan padarlardan behs eden S K Alifin yazir ki XIX yuzilde tekce Cavad qezasinda 20 nesilden ve 218 aileden ibaret padar tayfasi yasayirdi Seki xanliginin boyuk mahallarindan biri Padar adlanirdi Qeyd etdiyimiz kimi padarlar XIII yuzilde Orta Asiyadan Elxanlilar zamani XVI yuzilde ise Irandan Qaraqoyunlular sultanlari terefinden Sirvana kocurulmusler XIX esrde Cavad qezasinda 382 aileden ibaret Padar Haci Alim adli bir koceri obanin yasamasi melumdur Burada heyvandarliqla mesgul olan padarlar 1950 ci ilden Samaxi seherinde ve Sirvan duzundeki qislaqda bina edilen Padarqislaq kendinde yasayirlar Indi de Samaxi seherindeki yeni mehelleleden biri Padar mehellesi adlanir Bu mehellede 300 de artiq padar aileleri sakinlesmisdir Padarlarin bir hissesi erebler tiresi 80 aileden coxdur Carhan kendinde meskunlasmisdir Hazirda Azerbaycan erazisinde Padar adli kendler Agsu Oguz Qubadli Deveci Sabirabad Xacmaz rayonlarinda Padardere cayi Cebrayil rayonunda Dagistan erazisinde Padar kendi Derbend rayonu vardir Padarlarin uzun muddet Dagliq Sirvan erazisinde yasamasi ondan gorunur ki orada indi de Padar Yazdag Padar Yasamal Padar Camal yaylagi Padar qorugu Padar Qarabel Padar qobusu adli oronimler vardir Samaxi rayonundaki padarlardan alinmis melumatlardan Samaxi padarlarinin XX esrin 40 50 ci illerine kimi Samli Qaracuruklu Axtaci Erebler Poluklu Delalli Qacarli Sireci Qaraqurbanli bu tire Padarqislaq kendinde meskunlasmisdir Quylici Cocuqlu Tirtir Padar Kerimli ve basqa obalarda yasamalari ve eyni adli tirelerden ibaret olmalari melum olur Tirtir Sirvan Samaxi padarlarindan alinmis melumatlarda padar elinin bir tiresi olmusdur Turkmenistanda Salor tayfasinin Ediuruq qolunun bir tiresi Tirtir ozbeklerin bir qolu Tirtir adlanir Tirtirin ise qipcaqlarin qedim tayfalarindan biri olan Terter olmasini soylemek olar Terter tayfalarinin VII yuzilden Azerbaycanda yasamasi menbelerden melumdur Terter sozu hazirda Turkmenistanqda Terter adli tayfa Ozbekistanda Terter adli col ve kanalin Azerbaycanda Terter bolgesinin Tertercayin adinda qalmisdir Terter tayfasinin Azerbaycan erazisindeki toponomik areali padarlarin terkibinde adi cekilen Tirtir tayfasini ne vaxtsa padarlarla qaynayib qarismasi fikrini soylemeye esas verir Padar elinin bir qolu Borcali yoresinde yasam sururdu Tedqiqatci Xelil Eliyev Gurcustanin turk menseli toponimleri adli kitabinda yazir kendinin adi etnonimle bagli izah edilir Baydar kendi Borcalida qedim adlardan biridir Defter deki inzibati erazi bolguye gore Baydar nahiyelerden birinin adi ile baglidir Padarlar Azerbaycan ve elece de turkler yasayan diger erazilerde qedim turk tayfalarindan biri hesab edilir Defter deki inzibati erazi bolguye gore Baydar nahiyelerden birinin adi olmusdur Defter de Baydar nahiyesinde Padar camaatinin yasadigi yer adi da gosterilmisdir Padar etnonimi Gurcustan erazisinde bir nece toponimin adinda muhafize olunmusdur Kurdemir rayonu erazisinde Padar colu ve eyni adda kend Padarli var Azerbaycandaki Padar toponimleri XVI XVII esrlerde Azerbaycana kocurulmus eyni adli tayfanin adini dasiyir 1593 cu il Osmanli qaynaginda Arazbar qezasinda indiki Fuzuli rayonu erazisinde Qarabagin sayilan secilen uluslarindan olan Otuziki elinin Badar adlanan oymagi olmusdur Padar eli Sirvan xanliginin yaranmasinda serhedlerinin yayilmasinda feal rol oynayib Oymaqlari tebehleri tireleri RedakteQaraqurbanli Kerimli Kulmali Malli Delialili Isrefilli Seyidli Catili Cirtili Adigozelli Ibadli Sireci Quylucu Sadayli Qecerli Axtaci Ilxici Gebeli Arab QenberliMenbe RedakteEnver Cingizoglu Padar eli Soy jurnali 2 10 2008 seh 43 47 Edebiyyat RedakteI Sbornik Lѣtopisej Istoriya Mongolov Sochinenie Rashid Eddina Vvedenie O tureckih i mongolskih plemenah Perevod s persidskago s vvedeniem i primѣchaniyami I P Berezina Str 1 320 Zapiski Imperatorskago Arheologicheskago obshestva Tom XIV Sankt Peterburg Tipografiya Imperatorskoj Akademii Nauk 1858 Uber das Volkstum der Komanen von J Marquart seite 26 238 Ostturkische Dialektstudien Autoren Willy Bang und Josef Marquart Abhandlungen der Koniglichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Gottingen Philologisch Historische Klasse Neue Folge Band XIII 1 Berlin Weidmannsche Buchhandlung 1914 276 seiten 10 Platten Azerbaycan yazar A Zeki Velidi Togan sayfa 91 118 Islam Ansiklopedisi Islam Alemi Tarih Cografya Etnografya ve Biyografya Lugati Leyden tab i esas tutularak telif tadil ikmal ve tercume suretiyle nesri 2 Cilt Besinci Baski Ilk Baski 1940 Istanbul Milli Egitim Basimevi 1979 846 sayfa Padar kendinin ensiklopediyasi Muellif Pasa Yaqub Redaktor Nazim Tapdiqoglu Velisov Baki Zerdabi LTD MMC 2012 112 seh Istinadlar Redakte Bolshaya sovetskaya enciklopediya Trete izdanie V 30 tomah Glavnyj redaktor A M Prohorov Tom 1 A Angob Moskva Gosudarstvennoe nauchnoe izdatelstvo Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya 1969 str 278 Orijinal metn rus Istoricheski slozhilis etnograficheskie gruppy A otlichavshiesya nekotorymi osobennostyami v hozyajstve kulture i bytu ajrumy karapapahi padary shahseveny karadagcy afshary i dr Padary zhivut v vostochnoj chasti Azerbajdzhanskoj SSR U nih dolshe chem u drugih etnograficheskih grupp A sohranyalis starye cherty v hozyajstve i bytu v chastnosti polukochevoj skotovodcheskij uklad hozyajstva i svyazannye s nim osobennosti byta I Sbornik Lѣtopisej Istoriya Mongolov Sochinenie Rashid Eddina Vvedenie O tureckih i mongolskih plemenah Perevod s persidskago s vvedeniem i primѣchaniyami I P Berezina Str 125 Zapiski Imperatorskago Arheologicheskago obshestva Tom XIV Sankt Peterburg Tipografiya Imperatorskoj Akademii Nauk 1858 II Kapitel Uber das Volkstum der Komanen von J Marquart seite 58 Ostturkische Dialektstudien Von Willy Bang und Josef Marquart Abhandlungen der Koniglichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Gottingen Philologisch Historische Klasse Neue Folge Band XIII Nro 1 Berlin Weidmannsche Buchhandlung 1914 276 seiten 10 Tafeln Azerbaycan yazar A Zeki Velidi Togan sayfa 106 Islam Ansiklopedisi Islam Alemi Tarih Cografya Etnografya ve Biyografya Lugati Leyden tab i esas tutularak telif tadil ikmal ve tercume suretiyle nesri 2 Cilt Besinci Baski Ilk Baski 1940 Istanbul Milli Egitim Basimevi 1979 846 sayfa Etnografik ocherk seh 46 Mehemmed Hesen Veliyev Baharli Azerbaycan Fiziki cografi etnoqrafik ve iqtisadi ocerk Ilk nesri 1921 ci il Tekrar nesr Ruscadan tercume edeni Vasif Quliyev Baki Azerbaycan nesriyyati 1993 192 seh Marquart Komnen seh 58 Resideddinden neqlen Z V Togan Azerbaycan Baki 2007 seh 52 M Velili Baharli Azerbaycan Cografi tebii etnoqrafik ve iqtisadi mulahizat Azerbaycan dovlet nesriyyati Baki 1993 seh 48 Menbe https az wikipedia org w index php title Padarlar amp oldid 6062539, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.