Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Rutul dili (rutulca: мыхIабишды чIел – mıx'abişdı ç'el) — Azərbaycanda və Dağıstanda danışılan ləzgi dillərindən biri. Azərbaycanda əsasən Şəki və Qax rayonlarında, Dağıstanda isə Rutul rayonunda yerləşən rutul kəndlərində işlənilir. Danışanların sayı 40 min nəfərə yaxındır.
| Rutul dili | |
|---|---|
| Orijinal adı | мыхаӀбишды чӀел |
| Ölkələr | |
| Danışanların ümumi sayı |
|
| Təsnifatı | |
| |
| Yazı | kiril əlifbası |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | rut |
| Dilin strukturlarının dünya atlası | rut |
| 1036 | |
| rut | |
| ELCat | 3046 |
| IETF | rut |
| Glottolog | rutu1240 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Rutul dili Dağıstanın rəsmi dillərindən biri sayılır. Bu dildə yazı 1990-cı ildə yaransa da, ədəbi dil hələ də inkişaf mərhələsindədir. Dağıstanda orta məktəblərdə öyrənilir, həm pedaqoji texnikumlarda, həm də ali məktəblərdə ixtisas kimi tədris olunur. Rutul dilində "Rutul xəbərləri" qəzeti nəşr olunur, gündəlik 30 dəqiqəlik radio verilişi və aylıq televiziya verilişi yayımlanır.
Rutul dilinin 5 ləhcəsi vardır: ədəbi dilinin bünövrəsi olan Muxad, həmçinin , Müxrək, İxrək və Borç-Xnov. Son iki ləhcə saxur dilinə yaxın olan cənub-qərb qrupuna daxildir, qalanları isə buduq və qrız dilinə oxşar şərq qrupuna. Azərbaycanda danışılan ləhcələr üzrə ciddi tədqiqat aparılmayıb.
Yazılı
Müasir Rutul əlifbası:
| А а | АӀ аӀ | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Гь гь | ГӀ гӀ | Д д | Е е | Ё ё |
| Дж дж | Ж ж | Дз дз | З з | И и | Й й | К к | Къ къ | Кь кь | КӀ кӀ | Л л |
| М м | Н н | О о | П п | ПӀ пӀ | Р р | С с | Т т | ТӀ тӀ | У у | Уь уь |
| УӀ уӀ | Ф ф | Х х | Хъ хъ | Хь хь | Ц ц | ЦӀ цӀ | Ч ч | ЧӀ чӀ | Ш ш | Щ щ |
| Ъ ъ | Ы ы | ЫӀ ыӀ | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
2013-cü ildə Azərbaycan rutulları üçün latın qrafikalı əlifba işlənib hazırlanmışdır. Kiril və latın əlifbalarının uyğunluğu cədvəldə göstərilir.
| BFƏ | Kiril | Latın | BFƏ | Kiril | Latın | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ɑ | A a | A a | o | О о | O o | |
| ɑˤ | АӀ аӀ | AӀ aӀ | p | П п | P p | |
| æ | Аь аь | Ə ə | p' | ПӀ пӀ | P' p' | |
| b | Б б | B b | r | Р р | R r | |
| ʋ | В в | V v | s | С с | S s | |
| g | Г г | G g | t | Т т | T t | |
| h | Гь гь | H h | t' | ТӀ тӀ | T' t' | |
| ʁ | Гъ гъ | Ğ ğ | u | У у | U u | |
| ɣ | ГӀ гӀ | Gh gh | y | Уь уь | Ü ü | |
| d | Д д | D d | uˤ | УӀ уӀ | UӀ uӀ | |
| d͡ʒ | Дж дж | C c | f | Ф ф | F f | |
| e | Е е | E e | χ | Х х | X x | |
| ʒ | Ж ж | J j | x | Хь хь | Xh xh | |
| z | З з | Z z | q | Хъ хъ | Qh qh | |
| i | И и | İ i | t͡s | Ц ц | Ts ts | |
| j | Й й | Y y | t͡s' | ЦӀ цӀ | Ts' ts' | |
| k | К к | K k | t͡ʃ | Ч ч | Ç ç | |
| q' | Кь кь | Q' q' | t͡ʃ' | ЧӀ чӀ | Ç' ç' | |
| ɢ | Къ къ | Q q | ʃ | Ш ш | Ş ş | |
| k' | КӀ кӀ | K' k' | ʔ | Ъ ъ | ' | |
| l | Л л | L l | ɨ | Ы ы | I ı | |
| m | М м | M m | ɨˤ | ЫӀ ыӀ | IӀ ıӀ | |
| n | Н н | N n |
Həmçinin bax
İstinadlar
- ScriptSource - Azerbaijan.
- ScriptSource - Russian Federation.
- Ethnologue (ing.). 25, 19 Dallas, Texas: SIL International, 1951. ISSN 1946-9675
- J. Clarkson, E. Iurkova. Important Factors in the Development of an Orthography: Shin-Shorsu Rutul—a Case Study. Dallas: SIL International. 2015. 18.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rutul dili rutulca myhIabishdy chIel mix abisdi c el Azerbaycanda ve Dagistanda danisilan lezgi dillerinden biri Azerbaycanda esasen Seki ve Qax rayonlarinda Dagistanda ise Rutul rayonunda yerlesen rutul kendlerinde islenilir Danisanlarin sayi 40 min nefere yaxindir Rutul diliOrijinal adi myhaӀbishdy chӀelOlkeler Azerbaycan RusiyaDanisanlarin umumi sayi 47 400 nef 2010 TesnifatiQafqaz dilleri d Nax Dagistan dilleri d Lezgi dilleriSamur d Rutul dili dd dd dd dd dd Yazi kiril elifbasiDil kodlariISO 639 1 ISO 639 2 ISO 639 3 rutDilin strukturlarinin dunya atlasi rut1036rutELCat 3046IETF rutGlottolog rutu1240 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Rutul dili Dagistanin resmi dillerinden biri sayilir Bu dilde yazi 1990 ci ilde yaransa da edebi dil hele de inkisaf merhelesindedir Dagistanda orta mekteblerde oyrenilir hem pedaqoji texnikumlarda hem de ali mekteblerde ixtisas kimi tedris olunur Rutul dilinde Rutul xeberleri qezeti nesr olunur gundelik 30 deqiqelik radio verilisi ve ayliq televiziya verilisi yayimlanir Rutul dilinin 5 lehcesi vardir edebi dilinin bunovresi olan Muxad hemcinin Muxrek Ixrek ve Borc Xnov Son iki lehce saxur diline yaxin olan cenub qerb qrupuna daxildir qalanlari ise buduq ve qriz diline oxsar serq qrupuna Azerbaycanda danisilan lehceler uzre ciddi tedqiqat aparilmayib YaziliMuasir Rutul elifbasi A a AӀ aӀ B b V v G g G g G g GӀ gӀ D d E e Yo yoDzh dzh Zh zh Dz dz Z z I i J j K k K k K k KӀ kӀ L lM m N n O o P p PӀ pӀ R r S s T t TӀ tӀ U u U uUӀ uӀ F f H h H h H h C c CӀ cӀ Ch ch ChӀ chӀ Sh sh Sh sh Y y YӀ yӀ E e Yu yu Ya ya 2013 cu ilde Azerbaycan rutullari ucun latin qrafikali elifba islenib hazirlanmisdir Kiril ve latin elifbalarinin uygunlugu cedvelde gosterilir BFE Kiril Latin BFE Kiril Latinɑ A a A a o O o O oɑˤ AӀ aӀ AӀ aӀ p P p P pae A a E e p PӀ pӀ P p b B b B b r R r R rʋ V v V v s S s S sg G g G g t T t T th G g H h t TӀ tӀ T t ʁ G g G g u U u U uɣ GӀ gӀ Gh gh y U u U ud D d D d uˤ UӀ uӀ UӀ uӀd ʒ Dzh dzh C c f F f F fe E e E e x H h X xʒ Zh zh J j x H h Xh xhz Z z Z z q H h Qh qhi I i I i t s C c Ts tsj J j Y y t s CӀ cӀ Ts ts k K k K k t ʃ Ch ch C cq K k Q q t ʃ ChӀ chӀ C c ɢ K k Q q ʃ Sh sh S sk KӀ kӀ K k ʔ l L l L l ɨ Y y I im M m M m ɨˤ YӀ yӀ IӀ iӀn N n N nHemcinin baxRutullar Nax Dagistan dilleri Azerbaycan dilleriIstinadlarScriptSource Azerbaijan ScriptSource Russian Federation Ethnologue ing 25 19 Dallas Texas SIL International 1951 ISSN 1946 9675 J Clarkson E Iurkova Important Factors in the Development of an Orthography Shin Shorsu Rutul a Case Study Dallas SIL International 2015 18