Azərbaycanca AzərbaycancaDeutsch Deutsch日本語 日本語Lietuvos Lietuvosසිංහල සිංහලTürkçe TürkçeУкраїнська УкраїнськаUnited State United State
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Azərbaycanda ümumtürk kimliyi və mədəniyyəti XX əsrin əvvəllərindən sovet dövrünün erkən vaxtlarına qədər Azərbaycanda t

Azərbaycanda ümumtürk kimliyi və mədəniyyəti

Azərbaycanda ümumtürk kimliyi və mədəniyyəti
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

Azərbaycanda ümumtürk kimliyi və mədəniyyəti — XX əsrin əvvəllərindən sovet dövrünün erkən vaxtlarına qədər Azərbaycanda türkçülüyün inkişafı, müstəqillik dövründə Türk Dövlətləri Təşkilatı daxilində və xaricində Azərbaycanın türkdilli ölkələrlə mədəni münasibətlərini artırması, ümumtürk kimliyi və mədəniyyətinin təbliği və s.

image
2023-cü il üçün Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı Şuşaya həsr edilmiş Azərbaycan poçt markası

Tarixi-mədəni arxa plan

Azərbaycan türk mədəniyyətinin inkişafı

Azərbaycana türklərin gəlişi hunların dövründə başlamış və daha sonra davam etmişdir. Türk köçərilərinin daimi olaraq bölgəyə girişi Xəzər xaqanlığı dövrü üçün xarakterik idi, baxmayaraq ki, o dövrdə salınmış daimi türk məskənləri haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur. XI–XIII əsrlərdə Səlcuqlar və Hülakülər dövründə türk oğuz tayfalarının Şərqi Zaqafqaziya və İran Azərbaycanına gəlişi ilə Azərbaycan xalqı formalaşmağa başlamış və bu proses XV əsrin sonlarına qədər davam etmişdir.

Azərbaycanlıların formalaşmasında oğuz dili əsas rol oynamışdır və Azərbaycan dili oğuz dilidir. Qıpçaq elementləri əvvəlcə qulam (kölə) şəklində mövcud olmuş, daha sonra isə böyük miqdarda olmaqla oğuzlarla birlikdə mövcud idi. Azərbaycanlılar Qafqaz, türk və İran elementləri daşıyan irsə malikdirlər.

Orta əsrlər və erkən müasir dövr əlaqələri

Fuat Köprülü qeyd edir ki, hal-hazırda Azərbaycan dili adlandırılan türk ədəbi dialekti tarixən Xorasandan Anadoluya, Qafqazdan Bağdada qədər yayılmışdı. Dil nöqteyi-nəzərindən baxıldığı zaman İldırım Bəyazid ilə Qazi Bürhanəddin, Fateh Sultan Mehmet ilə Uzun Həsən, Yavuz Sultan Səlimlə Şah İsmayıl Xətai arasında münaqişə sadəcə hərbi-siyasi deyildi. Bu tarixi hadisələrin gedişində Yaxın Şərqin türk etnomədəni ərazisinin iki əsas komponentinin, eləcə də iki türk ədəbi dilinin — Osmanlı və Azərbaycan dillərinin yayılma və təsir sahələrinin sərhədləri müəyyən edilmişdir.

Azərbaycan ədəbiyyatı Osmanlı, Türkmən və Çağatay ədəbiyyatları arasında körpü rolunu oynamışdır. Osmanlı dövlətində paytaxtdan uzaq regionlarda, həcc və ticarət yollarında hərəkət edən karvanlar vasitəsilə Osmanlı şairləri ilə Azərbaycan və Şərqi türk şairləri arasında qəzəl və digər nəzm növlərinin bir növ "mübadilə"si aparılmışdır. Azərbaycanlı-türkmənlər Osmanlı ali saray musiqisinə başlıca olaraq təsir etmişdilər. Azərbaycanlı Xacə Əbdülqadir bin Qeybi Marağainin Osmanlı türk musiqinin qurucusu kimi verilməsi mənşəyini dövrün Osmanlı musiqiçilərinin şifahi ənənələrindən götürür. Azərbaycanlı-türkmənlər həm İran fars dili və mədəniyyətində, həm də dil və mənşə baxımından bağlı olduqları Osmanlı türk mədəniyyətində dominant olduqları üçün iki mədəniyyət arasında elçi rolunu oynamış, xüsusilə Osmanlı ali saray mədəniyyətinin yaranmasına rəhbərlik etmişdir.

Azərbaycan türklərinin Türk dünyası ilə əlaqələrini zəiflədən amillərdən biri də Səfəvilər dövründə onların şiəliyə bağlılığıdır.

Tarixi

XX əsrin əvvəlləri

1905-ci ildə Əli bəy Hüseynzadə Türkləşmək, İslamlaşmaq və Avropalaşmaq fikrini Tiflisdə irəli sürmüşdür. Onun bu ideyası Ziya Gökalpa da təsir etmiş, Türkiyə yazıçısı Əli Canip Yöntem (1887-1967) Hüseynzadəni Ziya Gökalpa türkçülük aşılayan iki adamdan biri olaraq (digəri Abdullah Cevdət) qeyd etmişdir. Ziya Gökalp “ümumi türk millətinin vətəni haradır?” sualını belə cavablandırmışdır:

Vətən nə Türkiyədir türk üçün nə Türkistan;
Vətən böyük və əbədi bir ölkədir: Turan.

Əli Canip Yöntemə görə, Gökalp bu mənzumədəki ruhu özünə Turan soyadını götürən Əli bəy Hüseynzadədən almışdır. Azərbaycan bayrağında da “Türkləşmək, İslamlaşmaq, Müasirləşmək” düsturu istifadə edilmişdir, göy rəng türklüklə əlaqəlidir.Azərbaycan Respublikasının rəsmi dövlət himninin müəllifi Üzeyir Hacıbəyov yazırdı: "Azərbaycan Cümhuriyyəti sağlam milli özül üzərində və türk düşüncəsi ilə yaradılıb… Eyni zamanda, Azərbaycan yeni cəmiyyət formalaşdırmağa, Avropa düşüncəsi ilə hərəkət etməyə çalışırdı. Bayrağımızdakı üç rəng bu elementləri özündə əks etdirir".Britannika Ensiklopediyasına görə, 8 türk xalqı (azərbaycanlılar, osmanlılar, çağataylar, tatarlar, qazaxlar, qıpçaqlar, səlcuqilər və türkmənlər) Azərbaycan bayrağının ulduzunun 8 guşəsində əks edilib.

Müsavat partiyasının lideri Məmməd Əmin Rəsulzadə türk kimliyini müdafiə edirdi ("Bizim dilimiz türk, milliyyətcə türkük"), lakin bu pantürkizm Rusiya əsaslı idi və İsmayıl Qaspıralının islam modernizmindən qaynaqlanırdı.

Erkən sovet dövrü

image
Birinci Türkoloji Qurultay

1920–1930-cu illərdə Bakı şəhəri bütün türk xalqlarının mədəni həyatının mərkəzinə çevrilir. Burada Tatarıstan, Özbəkistan, türkdilli Krım, Türkiyə və s. yerlərin görkəmli ziyalıları yaşayır və fəaliyyət göstərirdilər.

1926-cı ilin 26 fevral-6 mart tarixlərində Bakı şəhərində SSRİ ərazisində yaşayan türk xalqlarının tarixi, ədəbiyyatı, dili, əlifbası, etnoqrafiyası və mədəniyyəti ilə bağlı yaxın gələcək üçün düşünülmüş bir sıra mühüm və əhəmiyyətli qərarların qəbul edildiyi Birinci Türkoloji Qurultay keçirilmişdir . Birinci Bakı Türkoloji Qurultayında türk dillərinin yeddi böyük problemi (əlifba, imla-orfoqrafiya, termin, tədris-metodika, qohum və qonşu dillərin qarşılıqlı əlaqəsi və interferensiya problemləri, türk dillərinin ədəbi dil problemləri, o cümlədən ortaq ədəbi dil məsələsi, ulu dil nəzəriyyəsi və türk dillərinin tarixi problemləri) müzakirə obyekti oldu və müvafiq qərarlara imza atıldı.

SSRİ-də latın yazı sisteminə keçidin öncüsü Azərbaycan idi. 1922-ci ildə Səməd ağa Ağamalıoğlunun başçılıq etdiyi komissiya latın yazı sisteminə əsaslanan əlifba layihəsini təqdim etdi. Bu əlifba Sovet Azərbaycanında tətbiq edildi. 1920-ci illərdə Azərbaycan yazısının əsasında Sovet İttifaqının türk xalqları üçün Yanalif yazısı yaradılmışdır. Beləliklə, Azərbaycan əlifba islahatı Türk yazı inqilabına başçılıq etmiş, bütün Türk dünyasına birbaşa təsir etmişdir.Atatürk islahatları çərçivəsində qəbul edilən türk əlifbası Azərbaycan əlifbasından təsirlənərək yaradılmışdı. Azərbaycan ziyalıları bu dövrdə Türkiyədə əlifba dəyişikliyini dəstəkləmiş, bununla bağlı qəzet və jurnallarda yayımlar etmişdilər.Kəraim filoloqu Seraya Şapşalın latın əlifbasına keçidlə bağlı fikrinin yaranması sadəcə Türkiyə türkcəsindəki islahatla bağlı deyildi, onun bildiyi Azərbaycan dilinin də latın əlifbasına keçməsi Sapşala təsir etmişdi. Sapşal Polşada yaşayanda Azərbaycan daxil olmaqla, Qafqaz regionunun müstəqilliyini bərpa etmək istəyən Prometey hərəkatı ilə əlaqələr saxlayırdı. O, mütləq Azərbaycandakı latın əlifbasına keçid prosesini də izləyirdi.

Repressiyalar

17 may 1937-ci ildə "Kommunist" və "Bakinski raboçi" qəzetlərində Əhməd Cavada, Hüseyn Cavidə, həmçinin müsavatçılara, pantürklərə, milliyyətçilərə aid edilən yazıçılara qarşı məqalələr peyda olmuşdur.. 1937-ci ilin 4 iyununda gecə saatlarında Əhməd Cavad, Mikayıl Müşfiq, Hüseyn Cavid, Hacı Kərim Sanılı və Atababa Musaxanlı həbs edilmişdir. 1940-cı ildə Yusif Vəzir Çəmənzəminli əks-inqilabi müsavatçı-milliyyətçi təşkilatda iştiraka görə və pantürk və trotskiçi təbliğat apardığına görə, 8 il müddətinə əmək düşərgəsinə məhkum edilmişdir.

1937-ci ilin 18 mart tarixində Əziz Qubaydullin həbs edilmişdir. 19–20 mart tarixlərində keçirilən Azərbaycan Kommunist Partiyası iclasında Mircəfər Bağırov Əziz Qubaydullin və Bəkir Çobanzadəni pantürkizmin Azərbaycandakı görkəmli üzvləri adlandırmışdı.

Müstəqillik dövrü

image
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevə Türk Dünyasının Ali Ordeni təqdim edilmişdir

3 oktyabr 2009-cu ildə IX Türkdilli Ölkələr Dövlət Rəhbərləri Zirvəsində Naxçıvan müqaviləsi imzalanmışdır. Bu sənədə görə, Türk Şurası yaradılmışdır. Buna görə də 3 oktyabr tarixi Türkdilli Ölkələr Əməkdaşlıq Günü olaraq qeyd edilir.Türk Dövlətləri Təşkilatının bayrağının ulduzu Azərbaycan bayrağından götürülmüşdür.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 2024-cü ildə keçirilən andiçməsində Türk Dövlətləri Təşkilatını Azərbaycan üçün prioritet elan etmişdir:

image ... Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində səylərimizi davam etdirəcəyik. Bu, bizim üçün prioritetdir, mən bunu açıq demək istəyirəm, yəqin ki, indi aparılan siyasət də hər kəsə bunu aydın göstərir. Bu, bizim üçün əsas beynəlxalq təşkilatdır, çünki bu, bizim ailəmizdir. Bizim başqa ailəmiz yoxdur. Bizim ailəmiz Türk dünyasıdır. image

2021-ci ildə Azərbaycanla Türkiyə arasında imzalanmış Şuşa Bəyannaməsinə türk mədəniyyətinin beynəlxalq səviyyədə təbliği və təşviqi məsələləri, türk həmrəyliyinin artırılması məqsədilə Türk dünyasının təşkilatları və layihələri çərçivəsində edilən fəaliyyətə təkan verilməsi daxil edilmişdir. 2025-ci ildə Azərbaycanın da daxil olduğu türkdilli dövlətlərin imzaladığı Budapeşt Bəyannaməsi "Türk Dünyası Xartiyası"nı türk xalqlarının ortaq mədəniyyətinin, adət-ənənələrinin, dilinin və tarixinin əsas ifadəsi və onların ortaq türk kimliyinin möhkəmləndirilməsi üçün birləşdirici çərçivə kimi tanıyır.

Azərbaycanda Birinci Türkoloji Qurultayın 80, 90 və 100 illik yubileyləri qeyd edilmişdir. TÜRKSOY-un baş katibi, Qırğızıstanın xalq yazıçısı Sultan Rayev Birinci Türkoloji qurultayı XX əsrin əvvəlində türk xalqlarının, xüsusən Azərbaycan xalqının mədəni həyatında ən əhəmiyyətli hadisələrdən biri adlandırıb.

Ortaq layihələr

UNESCO qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı

Azərbaycanın digər 5 türk dövlətinin hamısı ilə ortaq UNESCO qeyri-maddi mədəni irsi var. Ən çox ortaq irs Türkiyə ilədir (cəmi 11 irs). Novruz bayramı və Molla Nəsrəddin Azərbaycan daxil olmaqla 6 türk dövlətinin və digər qeyri-türk dövlətlərinin ortaq qeyri-maddi mədəni irsdir.

Qeydiyyata alınmış qeyri-maddi mədəni irs
Türk ölkənin/irsin adı Novruz Lavaş Dədə Qorqud Miniatür Çay mədəniyyəti Molla Nəsrəddin İpəkçilik Balaban Sədəfvurma Təzhib İftar Ümumi say
image Qazaxıstan imageY imageY imageY imageY 4
image Qırğızıstan imageY imageY imageY 3
image Özbəkistan imageY imageY imageY imageY imageY imageY 6
image Türkiyə imageY imageY imageY imageY imageY imageY imageY imageY imageY imageY imageY 11
image Türkmənistan imageY imageY imageY 3
image
Azərbaycanla ortaq UNESCO qeyri-maddi mədəni irsi olan ölkələr

Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı layihələri

Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatının ilk sədri Azərbaycan mədəniyyət naziri Polad Bülbüloğlu idi. O, təşkilata 1994–2008-ci illər ərzində sədrlik etmişdir. Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı çərçivəsində 2012-ci ildə Mirzə Fətəli Axundzadənin 200 illiyi, 2017-ci ildə Molla Pənah Vaqifin 300 illiyi, 2018-ci ildə Qara Qarayevin 100 illiyi, 2019-cu ildə İmadəddin Nəsiminin 650 illiyi, 2021-ci ildə Nizami Gəncəvinin 880 illiyi, 2022-ci ildə Fikrət Əmirovun 100 illiyi, 2025-ci ildə Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illiyi keçirilmişdir.

Azərbaycan 2013–2020-ci illərdə keçirilən Türkviziya Mahnı Müsabiqəsində iştirak etmiş, 2013-cü ildə keçirilən birinci yarışmada Azərbaycanı təmsil edən Fərid Həsənov "Yaşa" mahnısı ilə qalib gəlmişdir. Müsabiqədə Belarus, İran və Gürcüstandan olan azərbaycanlılar Azərbaycan dilindəki mahnılarla çıxış etmişdir. Azərbaycan həmçinin Bala Türkviziya Mahnı Müsabiqəsinin birinci yarışmasının qalibi olmuşdur. 5 yaşlı Nuray Rəhman və 14 yaşlı Əhməd Əmirli bu müsabiqədə "Uşaqlıq illəri" mahnısı ilə çıxış etmişdir.

2016-cı il üçün Şəki şəhəri Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan edilmişdir. Şəkidə 2016-cı ilin aprel ayında "paytaxt" ilinin açılış mərasimi keçirilmiş, qonaqlar Şəki Xan Sarayı, çövkən oyunu, musiqi və folklor kollektivləri, el sənətkarları və s. ilə tanış edilmişdir.

Şuşa şəhəri 2023-cü il üçün Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan edilmişdir. Həmin il keçirilən VI "Xarıbülbül" Beynəlxalq Festivalında TÜRKSOY-a daxil olan ölkələr, regionun türkdilli ölkələri və xalqlarının kollektlivləri çıxışlar etmişdir. Çıxış edənlər arasında Qırğızıstan, Türkiyə, Qazaxıstan, Türkmənistan, Macarıstan, Özbəkistan, eləcə də Özbəkistanın Qaraqalpaqıstan Muxtar Respublikası, Qaqauziya (Moldova), Rusiya Federasiyasının Tatarıstan, Altay, Tıva, Xakasiya, Yakutiya respublikaları, Şimali Kipr nümayəndələri var idi.

Böyük Qayıdış

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan,Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev,Qazaxıstan Prezidenti Qasım-Comərd Tokayev,Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı Şuşaya və digər Qarabağ şəhərlərinə səfər etmiş, burada Şuşanın tarixi yerləri, Cıdır düzü və Qarabağ atları ilə, Qarabağın şəhərlərində görülən quruculuq işləri ilə tanış edilmişdir. Şavkat Mirziyoyev Füzuli və Xankəndidə, Qurbanqulu Berdiməhəmmədov və Qasım-Comərd Tokayev Füzulidə olmuşdur. Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarov Ağdamın Xıdırlı kəndini ziyarət etmişdir.

Füzuli rayonunda Qazaxıstan tərəfinin sərmayəsi ilə Kurmanqazı adına Uşaq Yaradıcılıq Mərkəzin tikilmişdir. Azərbaycan və Özbəkistan rəsmiləri 23 avqust 2023-cü ildə Füzulidəki Mirzə Uluqbəy adına məktəbin açılışında iştirak etmiş, bu məktəb Özbəkistanın sərmayəsi ilə tamamlanmış layihə idi. Qırğızıstan sərmayəsi ilə Ağdamın Xıdırlı kəndində Ayköl Manas adına orta məktəb tikilmişdir.Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Füzulinin Qoçəhmədli kəndinin bərpasında iştirak etmək istədiyini bəyan etmişdir. Türkiyə Şuşada qurduğu seysmoloji stansiyasını Azərbaycana hədiyyə etmişdir. Türkmənistanın Qurbanqulu Berdımuhamedov adına Uşaq xeyriyyə fondunun Füzulidə məscid tikməsi planlaşdırılır.

İstinadlar

  1. Golden, 1992. səh. 385–386
  2. "История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века". 2013-03-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-14.
    Orijinal mətn (rus.)
    Говоря о возникновении азербайджанской культуры именно в XIV-XV вв., следует иметь в виду прежде всего литературу и другие части культуры, органически связанные с языком. Что касается материальной культуры, то она оставалась традиционной и после тюркизации местного населения. Впрочем, наличие мощного пласта иранцев, принявших участие в формировании азербайджанского этноса, наложило свой отпечаток прежде всего на лексику азербайджанского языка, в котором огромное число иранских и арабских слов. Последние вошли и в азербайджанский, и в турецкий язык главным образом через иранское посредство. Став самостоятельной, азербайджанская культура сохранила тесные связи с иранской и арабской. Они скреплялись и общей религией, и общими культурно-историческими традициями
  3. Field Listing :: Ethnic groups Arxivləşdirilib 2019-01-06 at the Wayback Machine (англ.). The World Factbook. ЦРУ. Проверено 23 мая 2012.
  4. Golden, 1992. səh. 225
  5. Barbara A. West. Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. Infobase Publishing. 1 January 2009. səh. 68. ISBN . 24 June 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 December 2015.
  6. Svante E. Cornell. Azerbaijan Since Independence. Routledge. 20 May 2015. 5–7. ISBN . 17 May 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 December 2015. "If native Caucasian, Iranian, and Turkic populations – among others – dominated Azerbaijan from the fourth century CE onwards, the Turkic element would grow increasingly dominant in linguistic terms,5 while the Persian element retained strong cultural and religious influence." "Following the Seljuk great power period, the Turkic element in Azerbaijan was further strengthened by migrations during the Mongol onslaught of the thirteenth century and the subsequent domination by the Turkmen Qaraqoyunlu and Aq-qoyunlu dynasties."
  7. Roy, Olivier (2007). The new Central Asia. I. B. Tauris. p. 6. . "The latter were to keep the name 'Turkmen' for a long time: from the 13th century onwards they 'Turkised' the Iranian populations of Azerbaijan (who spoke west Iranian languages such as Tat, which is still found in residual forms), thus creating a new identity based on Shiism and the use of Turkish. These are the people today known as Azeris."
  8. Frye, R. N. "IRAN v. PEOPLES OF IRAN (1) A General Survey". Encyclopædia Iranica. XIII. pp. 321–326, "The Turkish speakers of Azerbaijan (q.v.) are mainly descended from the earlier Iranian speakers, several pockets of whom still exist in the region."
  9. Mustafayev, 2013. səh. 334
  10. Mustafayev, 2013. səh. 342
  11. Akpınar, 1994. səh. 17
  12. AY, Ümran. "KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE ‘GİDELÜM BÂRİ ŞEHRÜŊDEN’ REDİFLİ GAZELLER ÜZERİNE BİR İNCELEME". Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], c. 6, sy. 4, 2023, ss. 902–23, doi:10.58659/estad.1389967.
  13. İnalcık, 2011. səh. 43-45
  14. Feldman, 2024. səh. 484
  15. H. Javadi and K. Burrill. "AZERBAIJAN x. Azeri Turkish Literature". iranicaonline.org. December 15, 1988. 2013-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-01-10.
  16. Memmedova, 2020. səh. 75-76
  17. Memmedova, 2020. səh. 777
  18. Mustafayeva, Sabire. "BİR KƏRƏ YÜKSƏLƏN BAYRAQ…". www.regionplus.az. 9 October 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 November 2015.
  19. Encyclopædia Britannica Online, s. v. "flag of Azerbaijan", accessed April 23, 2016, http://www.britannica.com/topic/flag-of-Azerbaijan Arxivləşdirilib 2016-10-11 at the Wayback Machine.
    Orijinal mətn (ing.)
    The star points were said to stand for eight traditional Turkic peoples—the Azerbaijanis (Azeris), Ottomans, Jagatais, Tatars, Kazakhs, Kipchaks, Seljuqs (Seljuks), and Turkmen.
  20. Мамин Эмин Расулзаде Arxiv surəti 4 fevral 2019 tarixindən (Wayback Machine) saytında. C.19
  21. Ашнин Ф. Д., Алпатов В. М., Насилов Д. М. Репрессированная тюркология Arxivləşdirilib 2022-01-12 at the Wayback Machine. Москва: Издательская фирма "Восточная литература" РАН, 2002, 296 с.
  22. Самойлович А. Н. Тюркское языкознание, филология, руника. М.: Восточная литература. 2005. səh. 1020.
  23. Həsən İmanov, Birinci Türkoloji Qurultay, "Yeni yol" qəzetinə əlavə, 7 noyabr, 1927, s. 13–14
  24. История Азербайджана. — Баку: Изд-во АН Азербайджанской ССР, 1963. — Т. 3, часть 1. — С. 432.
  25. Алпатов В. М. 150 языков и политика. 1917–2000. Социолингвистические проблемы СССР и постсоветского пространства. — М.: Крафт+, Институт востоковедения РАН, 2000. — С. 48.
  26. Johanson, L. (2021). Writing Systems. In Turkic (Cambridge Language Surveys, pp. 402–430). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/9781139016704.019
  27. Lummus, Wesley. (2021). One Nation, Two Languages: Latinization and Language Reform in Turkey and Azerbaijan, 1905–1938. Retrieved from the University of Minnesota Digital Conservancy, https://hdl.handle.net/11299/223150 Arxivləşdirilib 2023-06-29 at the Wayback Machine. page 16.
  28. Kılıç, 2011. səh. 479
  29. Troskovaitė, 2024. səh. 150
  30. Aşnin, Alpatov və Nasilov, 2002. səh. 134
  31. "Санылы Гаджи Керим Кербалаи Гусейн оглы (1878)". openlist.wiki (rus). 29 mart 2019 tarixində arxivləşdirilib.
  32. Aşnin, Alpatov və Nasilov, 2002. səh. 146
  33. "Следственное дело № 169" (газета) (1 (13)). "Азербайджан". 5 января 1990.
  34. Aşnin, Alpatov və Nasilov, 2002. səh. 88
  35. Исмаилов, 2015, с. 90.
  36. "Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Günü". aa.com.tr. 3 oktyabr 2009. 25 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  37. "Güçlü kardeşlik bağları Türk Konseyi bayrağı altında yeni boyutlar kazanacak". 24 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  38. "İlham Əliyevin andiçmə mərasimi keçirilib". İstifadə tarixi: 2025-09-20.
  39. ""Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında" Şuşa Bəyannaməsinin təsdiq edilməsi barədə AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU". İstifadə tarixi: 2025-09-03.
  40. "Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşündə Bəyannamə imzalanıb". İstifadə tarixi: 2025-09-20.
  41. "Birinci Türkoloji Qurultayın 80 illik yubileyi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". 2020-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-23.
  42. "I Türkoloji Qurultay — tarixə düşmüş əlamətdar hadisə". 2017-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-23.
  43. "AMEA-nın Rəyasət Heyəti Birinci Türkoloji Qurultayın 100 illik yubileyinin qeyd olunması haqqında qərar qəbul edib". science.gov.az (az.). 2025-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-15.
  44. "Azərbaycanın mədəni həyatında tarixi hadisə - TÜRKSOY-un baş katibi danışdı". İstifadə tarixi: 2025-09-20.
  45. "Polad Bülbüloglu CV" (PDF). İstifadə tarixi: 22 December 2021.
  46. "Geleneksel Etkinlikler". www.turksoy.org. İstifadə tarixi: 3 March 2024. 2021, vefatının 700. yılında Yunus Emre, doğumunun 880. yılında Nizami Gencevi
  47. "TÜRKSOY Daimî Konseyi 39. Dönem Toplantısı Sonuç Bildirgesi". www.turksoy.org (türk). İstifadə tarixi: 12 November 2022.
  48. Granger, Anthony. "Gunesh Named Chair of Jury For Turkvision 2020". Eurovoix World. 2020-10-10. İstifadə tarixi: 2021-01-05.
  49. "Yarışmacılar - Türkvizyon Şarkı Yarışması". turkvizyon.tv (türk). 11 December 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 December 2019.
  50. ""Bala Turkvizyon" ilk uşaq mahnı müsabiqəsinin qalibi azərbaycanlı ifaçılar olub". İstifadə tarixi: 2025-09-20.
  51. "Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı - Şəki". İstifadə tarixi: 2025-09-20.
  52. "Azerbaycan'ın Şuşa kenti "2023 Türk Dünyası Kültür Başkenti" ilan edildi - Avrasya'dan - Haber". TRT Avaz. 10 December 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 March 2022.
  53. "Şuşada "Xarıbülbül" festivalı başlayır" (az.). https://qafqazinfo.az/. Archived from the original on 18 May 2023. İstifadə tarixi: 10 may 2023.
  54. "Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Şuşaya səfəri". İstifadə tarixi: 2025-09-12.
  55. "Azərbaycan ilə Özbəkistan prezidentləri və xanımları Şuşaya səfər ediblər". İstifadə tarixi: 2025-09-12.
  56. "Azərbaycan və Qazaxıstan prezidentləri Şuşaya səfər ediblər". İstifadə tarixi: 2025-09-12.
  57. "İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Yeni Şuşa məscidində tikinti işləri ilə tanış olublar". İstifadə tarixi: 2025-09-12.
  58. "İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada gülləbaran edilmiş heykəllərə baxıblar". İstifadə tarixi: 2025-09-12.
  59. "İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada Bülbülün ev-muzeyində olublar". İstifadə tarixi: 2025-09-12.
  60. "İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət ediblər". İstifadə tarixi: 2025-09-12.
  61. "İlham Əliyev Qurbanqulu Berdiməhəmmədova Qarabağ atı hədiyyə etdi". İstifadə tarixi: 2025-09-12.
  62. "Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli rayonuna gəlib". İstifadə tarixi: 2025-09-20.
  63. "Prezidentlərin iştirakı ilə Xankəndidə fabrik AÇILDI". İstifadə tarixi: 2025-09-20.
  64. "Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdamın Xıdırlı kəndinin 1-ci mərhələsinin açılışında iştirak ediblər - YENİLƏNİB". İstifadə tarixi: 2025-09-20.
  65. "Özbəkistan və Qazaxıstan Qarabağın bərpasına sərmayə qoyacaq" (az.). koordinat.az. 11.11.2022. 2024-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-17.
  66. "Füzulidə Mirzə Uluqbəy adına 1 nömrəli tam orta məktəbin - AÇILIŞI OLDU - FOTOLAR" (az.). fed.az. 23 Avq 2023. 2024-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-17.
  67. "Qırğızıstan Ağdamda orta məktəb tikəcək" (az.). apa.az. 09 aprel 2024. 2024-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-01.
  68. "Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Füzulinin Qoçəhmədli kəndinin bərpasında iştirak edəcək". 2 May 2024. 2024-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-01.
  69. "Türkiyə Şuşada qurduğu seysmoloji stansiyanı Azərbaycana hədiyyə edib" (az.). poliqon.info. 10.05.2024. 2024-05-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-01.
  70. "Türkmənistan Füzulidə məscid tikəcək - Detallar açıqlandı". İstifadə tarixi: 2025-09-20.

Ədəbiyyat

  • Golden, Peter B.: An introduction to the history of the Turkic peoples : ethnogenesis and state formation in medieval and early modern Eurasia and the Middle East. — Wiesbaden : Harrassowitz, 1992 (Turcologica ; Bd. 9) ISBN 3-447-03Z74-X
  • Shahin Mustafayev. Ethnolinguistic Processes in the Turkic Milieu of Anatolia and Azerbaijan (14th–15th Centuries) // Contemporary Research in Turkology and Eurasian Studies (A Festschrift in Honor of Professor Tasin Gemil on the Occasion of his 70th Birthday). — Presa Universitară Clujeană, 2013.
  • Akpınar, Yavuz. Azeri edebiyatı araştırmaları. Istanbul: Dergah yayınları, 1994.
  • Halil İnalcık (2011). Has-Bağçede ʿAyş u Tarab: Nedimler, Şairler, Mutribler. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Feldman, Walter. Music of the Ottoman Court. Brill. 2024. səh. 554.
  • Kılıç, Fahri. "Azerbaycan’ın Latin Alfabesine Geçişinin Türkiye’deki Alfabe Tartışmalarına Etkisi". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 35, sy. 100 (Kasım 2011): 479–504. https://doi.org/10.33419/aamd.642401.
  • Troskovaitė, D. (2024). Latinization Projects in Karaite and Jewish Linguistic Environment in 20th Century Poland and Lithuania. Journal of Eurasian Studies, 15(2), 145–155. https://doi.org/10.1177/18793665241267990 (Original work published 2024)
  • İsmayilov, Eldar. История «Большого террора» в Азербайджане [Azərbaycanda "Böyük Terrorun" tarixi] (rus). Moskva. 2015. ISBN .
  • Aşnin, Feodor; Alpatov, Vladimir; Nasilov, Dmitri. Репрессированная тюркология [Repressiyaya uğramış türkologiya] (rus). Moskva: Восточная лит-ра. 2002. ISBN .
  • Memmedova, A. (2020). Azerbaycanın Türk Dünyasındaki Mevkiine Tarihsel Bakış. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 4(1), 69-79.

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Azerbaycanda umumturk kimliyi ve medeniyyeti XX esrin evvellerinden sovet dovrunun erken vaxtlarina qeder Azerbaycanda turkculuyun inkisafi musteqillik dovrunde Turk Dovletleri Teskilati daxilinde ve xaricinde Azerbaycanin turkdilli olkelerle medeni munasibetlerini artirmasi umumturk kimliyi ve medeniyyetinin tebligi ve s 2023 cu il ucun Turk dunyasinin medeniyyet paytaxti Susaya hesr edilmis Azerbaycan poct markasiTarixi medeni arxa planAzerbaycan turk medeniyyetinin inkisafi Azerbaycana turklerin gelisi hunlarin dovrunde baslamis ve daha sonra davam etmisdir Turk kocerilerinin daimi olaraq bolgeye girisi Xezer xaqanligi dovru ucun xarakterik idi baxmayaraq ki o dovrde salinmis daimi turk meskenleri haqqinda deqiq melumatlar yoxdur XI XIII esrlerde Selcuqlar ve Hulakuler dovrunde turk oguz tayfalarinin Serqi Zaqafqaziya ve Iran Azerbaycanina gelisi ile Azerbaycan xalqi formalasmaga baslamis ve bu proses XV esrin sonlarina qeder davam etmisdir Azerbaycanlilarin formalasmasinda oguz dili esas rol oynamisdir ve Azerbaycan dili oguz dilidir Qipcaq elementleri evvelce qulam kole seklinde movcud olmus daha sonra ise boyuk miqdarda olmaqla oguzlarla birlikde movcud idi Azerbaycanlilar Qafqaz turk ve Iran elementleri dasiyan irse malikdirler Orta esrler ve erken muasir dovr elaqeleri Fuat Koprulu qeyd edir ki hal hazirda Azerbaycan dili adlandirilan turk edebi dialekti tarixen Xorasandan Anadoluya Qafqazdan Bagdada qeder yayilmisdi Dil noqteyi nezerinden baxildigi zaman Ildirim Beyazid ile Qazi Burhaneddin Fateh Sultan Mehmet ile Uzun Hesen Yavuz Sultan Selimle Sah Ismayil Xetai arasinda munaqise sadece herbi siyasi deyildi Bu tarixi hadiselerin gedisinde Yaxin Serqin turk etnomedeni erazisinin iki esas komponentinin elece de iki turk edebi dilinin Osmanli ve Azerbaycan dillerinin yayilma ve tesir sahelerinin serhedleri mueyyen edilmisdir Azerbaycan edebiyyati Osmanli Turkmen ve Cagatay edebiyyatlari arasinda korpu rolunu oynamisdir Osmanli dovletinde paytaxtdan uzaq regionlarda hecc ve ticaret yollarinda hereket eden karvanlar vasitesile Osmanli sairleri ile Azerbaycan ve Serqi turk sairleri arasinda qezel ve diger nezm novlerinin bir nov mubadile si aparilmisdir Azerbaycanli turkmenler Osmanli ali saray musiqisine baslica olaraq tesir etmisdiler Azerbaycanli Xace Ebdulqadir bin Qeybi Maragainin Osmanli turk musiqinin qurucusu kimi verilmesi menseyini dovrun Osmanli musiqicilerinin sifahi enenelerinden goturur Azerbaycanli turkmenler hem Iran fars dili ve medeniyyetinde hem de dil ve mense baximindan bagli olduqlari Osmanli turk medeniyyetinde dominant olduqlari ucun iki medeniyyet arasinda elci rolunu oynamis xususile Osmanli ali saray medeniyyetinin yaranmasina rehberlik etmisdir Azerbaycan turklerinin Turk dunyasi ile elaqelerini zeifleden amillerden biri de Sefeviler dovrunde onlarin sieliye bagliligidir TarixiXX esrin evvelleri 1905 ci ilde Eli bey Huseynzade Turklesmek Islamlasmaq ve Avropalasmaq fikrini Tiflisde ireli surmusdur Onun bu ideyasi Ziya Gokalpa da tesir etmis Turkiye yazicisi Eli Canip Yontem 1887 1967 Huseynzadeni Ziya Gokalpa turkculuk asilayan iki adamdan biri olaraq digeri Abdullah Cevdet qeyd etmisdir Ziya Gokalp umumi turk milletinin veteni haradir sualini bele cavablandirmisdir Veten ne Turkiyedir turk ucun ne Turkistan Veten boyuk ve ebedi bir olkedir Turan Eli Canip Yonteme gore Gokalp bu menzumedeki ruhu ozune Turan soyadini goturen Eli bey Huseynzadeden almisdir Azerbaycan bayraginda da Turklesmek Islamlasmaq Muasirlesmek dusturu istifade edilmisdir goy reng turklukle elaqelidir Azerbaycan Respublikasinin resmi dovlet himninin muellifi Uzeyir Hacibeyov yazirdi Azerbaycan Cumhuriyyeti saglam milli ozul uzerinde ve turk dusuncesi ile yaradilib Eyni zamanda Azerbaycan yeni cemiyyet formalasdirmaga Avropa dusuncesi ile hereket etmeye calisirdi Bayragimizdaki uc reng bu elementleri ozunde eks etdirir Britannika Ensiklopediyasina gore 8 turk xalqi azerbaycanlilar osmanlilar cagataylar tatarlar qazaxlar qipcaqlar selcuqiler ve turkmenler Azerbaycan bayraginin ulduzunun 8 gusesinde eks edilib Musavat partiyasinin lideri Memmed Emin Resulzade turk kimliyini mudafie edirdi Bizim dilimiz turk milliyyetce turkuk lakin bu panturkizm Rusiya esasli idi ve Ismayil Qaspiralinin islam modernizminden qaynaqlanirdi Erken sovet dovru Birinci Turkoloji Qurultay 1920 1930 cu illerde Baki seheri butun turk xalqlarinin medeni heyatinin merkezine cevrilir Burada Tataristan Ozbekistan turkdilli Krim Turkiye ve s yerlerin gorkemli ziyalilari yasayir ve fealiyyet gosterirdiler 1926 ci ilin 26 fevral 6 mart tarixlerinde Baki seherinde SSRI erazisinde yasayan turk xalqlarinin tarixi edebiyyati dili elifbasi etnoqrafiyasi ve medeniyyeti ile bagli yaxin gelecek ucun dusunulmus bir sira muhum ve ehemiyyetli qerarlarin qebul edildiyi Birinci Turkoloji Qurultay kecirilmisdir Birinci Baki Turkoloji Qurultayinda turk dillerinin yeddi boyuk problemi elifba imla orfoqrafiya termin tedris metodika qohum ve qonsu dillerin qarsiliqli elaqesi ve interferensiya problemleri turk dillerinin edebi dil problemleri o cumleden ortaq edebi dil meselesi ulu dil nezeriyyesi ve turk dillerinin tarixi problemleri muzakire obyekti oldu ve muvafiq qerarlara imza atildi SSRI de latin yazi sistemine kecidin oncusu Azerbaycan idi 1922 ci ilde Semed aga Agamalioglunun basciliq etdiyi komissiya latin yazi sistemine esaslanan elifba layihesini teqdim etdi Bu elifba Sovet Azerbaycaninda tetbiq edildi 1920 ci illerde Azerbaycan yazisinin esasinda Sovet Ittifaqinin turk xalqlari ucun Yanalif yazisi yaradilmisdir Belelikle Azerbaycan elifba islahati Turk yazi inqilabina basciliq etmis butun Turk dunyasina birbasa tesir etmisdir Ataturk islahatlari cercivesinde qebul edilen turk elifbasi Azerbaycan elifbasindan tesirlenerek yaradilmisdi Azerbaycan ziyalilari bu dovrde Turkiyede elifba deyisikliyini desteklemis bununla bagli qezet ve jurnallarda yayimlar etmisdiler Keraim filoloqu Seraya Sapsalin latin elifbasina kecidle bagli fikrinin yaranmasi sadece Turkiye turkcesindeki islahatla bagli deyildi onun bildiyi Azerbaycan dilinin de latin elifbasina kecmesi Sapsala tesir etmisdi Sapsal Polsada yasayanda Azerbaycan daxil olmaqla Qafqaz regionunun musteqilliyini berpa etmek isteyen Prometey herekati ile elaqeler saxlayirdi O mutleq Azerbaycandaki latin elifbasina kecid prosesini de izleyirdi Repressiyalar 17 may 1937 ci ilde Kommunist ve Bakinski raboci qezetlerinde Ehmed Cavada Huseyn Cavide hemcinin musavatcilara panturklere milliyyetcilere aid edilen yazicilara qarsi meqaleler peyda olmusdur 1937 ci ilin 4 iyununda gece saatlarinda Ehmed Cavad Mikayil Musfiq Huseyn Cavid Haci Kerim Sanili ve Atababa Musaxanli hebs edilmisdir 1940 ci ilde Yusif Vezir Cemenzeminli eks inqilabi musavatci milliyyetci teskilatda istiraka gore ve panturk ve trotskici tebligat apardigina gore 8 il muddetine emek dusergesine mehkum edilmisdir 1937 ci ilin 18 mart tarixinde Eziz Qubaydullin hebs edilmisdir 19 20 mart tarixlerinde kecirilen Azerbaycan Kommunist Partiyasi iclasinda Mircefer Bagirov Eziz Qubaydullin ve Bekir Cobanzadeni panturkizmin Azerbaycandaki gorkemli uzvleri adlandirmisdi Musteqillik dovru Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Ilham Eliyeve Turk Dunyasinin Ali Ordeni teqdim edilmisdir 3 oktyabr 2009 cu ilde IX Turkdilli Olkeler Dovlet Rehberleri Zirvesinde Naxcivan muqavilesi imzalanmisdir Bu senede gore Turk Surasi yaradilmisdir Buna gore de 3 oktyabr tarixi Turkdilli Olkeler Emekdasliq Gunu olaraq qeyd edilir Turk Dovletleri Teskilatinin bayraginin ulduzu Azerbaycan bayragindan goturulmusdur Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Ilham Eliyev 2024 cu ilde kecirilen andicmesinde Turk Dovletleri Teskilatini Azerbaycan ucun prioritet elan etmisdir Turk Dovletleri Teskilati cercivesinde seylerimizi davam etdireceyik Bu bizim ucun prioritetdir men bunu aciq demek isteyirem yeqin ki indi aparilan siyaset de her kese bunu aydin gosterir Bu bizim ucun esas beynelxalq teskilatdir cunki bu bizim ailemizdir Bizim basqa ailemiz yoxdur Bizim ailemiz Turk dunyasidir 2021 ci ilde Azerbaycanla Turkiye arasinda imzalanmis Susa Beyannamesine turk medeniyyetinin beynelxalq seviyyede tebligi ve tesviqi meseleleri turk hemreyliyinin artirilmasi meqsedile Turk dunyasinin teskilatlari ve layiheleri cercivesinde edilen fealiyyete tekan verilmesi daxil edilmisdir 2025 ci ilde Azerbaycanin da daxil oldugu turkdilli dovletlerin imzaladigi Budapest Beyannamesi Turk Dunyasi Xartiyasi ni turk xalqlarinin ortaq medeniyyetinin adet enenelerinin dilinin ve tarixinin esas ifadesi ve onlarin ortaq turk kimliyinin mohkemlendirilmesi ucun birlesdirici cercive kimi taniyir Azerbaycanda Birinci Turkoloji Qurultayin 80 90 ve 100 illik yubileyleri qeyd edilmisdir TURKSOY un bas katibi Qirgizistanin xalq yazicisi Sultan Rayev Birinci Turkoloji qurultayi XX esrin evvelinde turk xalqlarinin xususen Azerbaycan xalqinin medeni heyatinda en ehemiyyetli hadiselerden biri adlandirib Ortaq layihelerUNESCO qeyri maddi medeni irs emekdasligi Azerbaycanin diger 5 turk dovletinin hamisi ile ortaq UNESCO qeyri maddi medeni irsi var En cox ortaq irs Turkiye iledir cemi 11 irs Novruz bayrami ve Molla Nesreddin Azerbaycan daxil olmaqla 6 turk dovletinin ve diger qeyri turk dovletlerinin ortaq qeyri maddi medeni irsdir Qeydiyyata alinmis qeyri maddi medeni irsTurk olkenin irsin adi Novruz Lavas Dede Qorqud Miniatur Cay medeniyyeti Molla Nesreddin Ipekcilik Balaban Sedefvurma Tezhib Iftar Umumi sayQazaxistan Y Y Y Y 4Qirgizistan Y Y Y 3Ozbekistan Y Y Y Y Y Y 6Turkiye Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y 11Turkmenistan Y Y Y 3Azerbaycanla ortaq UNESCO qeyri maddi medeni irsi olan olkelerBeynelxalq Turk Medeniyyeti Teskilati layiheleri Beynelxalq Turk Medeniyyeti Teskilatinin ilk sedri Azerbaycan medeniyyet naziri Polad Bulbuloglu idi O teskilata 1994 2008 ci iller erzinde sedrlik etmisdir Beynelxalq Turk Medeniyyeti Teskilati cercivesinde 2012 ci ilde Mirze Feteli Axundzadenin 200 illiyi 2017 ci ilde Molla Penah Vaqifin 300 illiyi 2018 ci ilde Qara Qarayevin 100 illiyi 2019 cu ilde Imadeddin Nesiminin 650 illiyi 2021 ci ilde Nizami Gencevinin 880 illiyi 2022 ci ilde Fikret Emirovun 100 illiyi 2025 ci ilde Bextiyar Vahabzadenin 100 illiyi kecirilmisdir Azerbaycan 2013 2020 ci illerde kecirilen Turkviziya Mahni Musabiqesinde istirak etmis 2013 cu ilde kecirilen birinci yarismada Azerbaycani temsil eden Ferid Hesenov Yasa mahnisi ile qalib gelmisdir Musabiqede Belarus Iran ve Gurcustandan olan azerbaycanlilar Azerbaycan dilindeki mahnilarla cixis etmisdir Azerbaycan hemcinin Bala Turkviziya Mahni Musabiqesinin birinci yarismasinin qalibi olmusdur 5 yasli Nuray Rehman ve 14 yasli Ehmed Emirli bu musabiqede Usaqliq illeri mahnisi ile cixis etmisdir 2016 ci il ucun Seki seheri Turk dunyasinin medeniyyet paytaxti elan edilmisdir Sekide 2016 ci ilin aprel ayinda paytaxt ilinin acilis merasimi kecirilmis qonaqlar Seki Xan Sarayi covken oyunu musiqi ve folklor kollektivleri el senetkarlari ve s ile tanis edilmisdir Susa seheri 2023 cu il ucun Turk dunyasinin medeniyyet paytaxti elan edilmisdir Hemin il kecirilen VI Xaribulbul Beynelxalq Festivalinda TURKSOY a daxil olan olkeler regionun turkdilli olkeleri ve xalqlarinin kollektlivleri cixislar etmisdir Cixis edenler arasinda Qirgizistan Turkiye Qazaxistan Turkmenistan Macaristan Ozbekistan elece de Ozbekistanin Qaraqalpaqistan Muxtar Respublikasi Qaqauziya Moldova Rusiya Federasiyasinin Tataristan Altay Tiva Xakasiya Yakutiya respublikalari Simali Kipr numayendeleri var idi Boyuk Qayidis Turkiye Prezidenti Receb Tayyib Erdogan Ozbekistan Prezidenti Savkat Mirziyoyev Qazaxistan Prezidenti Qasim Comerd Tokayev Turkmenistan Xalq Meslehetinin sedri Qurbanqulu Berdimehemmedovun Azerbaycanin medeniyyet paytaxti Susaya ve diger Qarabag seherlerine sefer etmis burada Susanin tarixi yerleri Cidir duzu ve Qarabag atlari ile Qarabagin seherlerinde gorulen quruculuq isleri ile tanis edilmisdir Savkat Mirziyoyev Fuzuli ve Xankendide Qurbanqulu Berdimehemmedov ve Qasim Comerd Tokayev Fuzulide olmusdur Qirgizistan Prezidenti Sadir Japarov Agdamin Xidirli kendini ziyaret etmisdir Fuzuli rayonunda Qazaxistan terefinin sermayesi ile Kurmanqazi adina Usaq Yaradiciliq Merkezin tikilmisdir Azerbaycan ve Ozbekistan resmileri 23 avqust 2023 cu ilde Fuzulideki Mirze Uluqbey adina mektebin acilisinda istirak etmis bu mekteb Ozbekistanin sermayesi ile tamamlanmis layihe idi Qirgizistan sermayesi ile Agdamin Xidirli kendinde Aykol Manas adina orta mekteb tikilmisdir Turk Medeniyyeti ve Irsi Fondu Fuzulinin Qocehmedli kendinin berpasinda istirak etmek istediyini beyan etmisdir Turkiye Susada qurdugu seysmoloji stansiyasini Azerbaycana hediyye etmisdir Turkmenistanin Qurbanqulu Berdimuhamedov adina Usaq xeyriyye fondunun Fuzulide mescid tikmesi planlasdirilir IstinadlarGolden 1992 seh 385 386 Istoriya Vostoka V 6 t T 2 Vostok v srednie veka 2013 03 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 12 14 Orijinal metn rus Govorya o vozniknovenii azerbajdzhanskoj kultury imenno v XIV XV vv sleduet imet v vidu prezhde vsego literaturu i drugie chasti kultury organicheski svyazannye s yazykom Chto kasaetsya materialnoj kultury to ona ostavalas tradicionnoj i posle tyurkizacii mestnogo naseleniya Vprochem nalichie moshnogo plasta irancev prinyavshih uchastie v formirovanii azerbajdzhanskogo etnosa nalozhilo svoj otpechatok prezhde vsego na leksiku azerbajdzhanskogo yazyka v kotorom ogromnoe chislo iranskih i arabskih slov Poslednie voshli i v azerbajdzhanskij i v tureckij yazyk glavnym obrazom cherez iranskoe posredstvo Stav samostoyatelnoj azerbajdzhanskaya kultura sohranila tesnye svyazi s iranskoj i arabskoj Oni skreplyalis i obshej religiej i obshimi kulturno istoricheskimi tradiciyami Field Listing Ethnic groups Arxivlesdirilib 2019 01 06 at the Wayback Machine angl The World Factbook CRU Provereno 23 maya 2012 Golden 1992 seh 225 Barbara A West Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania Infobase Publishing 1 January 2009 seh 68 ISBN 978 1 4381 1913 7 24 June 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 December 2015 Svante E Cornell Azerbaijan Since Independence Routledge 20 May 2015 5 7 ISBN 978 1 317 47621 4 17 May 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 December 2015 If native Caucasian Iranian and Turkic populations among others dominated Azerbaijan from the fourth century CE onwards the Turkic element would grow increasingly dominant in linguistic terms 5 while the Persian element retained strong cultural and religious influence Following the Seljuk great power period the Turkic element in Azerbaijan was further strengthened by migrations during the Mongol onslaught of the thirteenth century and the subsequent domination by the Turkmen Qaraqoyunlu and Aq qoyunlu dynasties Roy Olivier 2007 The new Central Asia I B Tauris p 6 978 1 84511 552 4 The latter were to keep the name Turkmen for a long time from the 13th century onwards they Turkised the Iranian populations of Azerbaijan who spoke west Iranian languages such as Tat which is still found in residual forms thus creating a new identity based on Shiism and the use of Turkish These are the people today known as Azeris Frye R N IRAN v PEOPLES OF IRAN 1 A General Survey Encyclopaedia Iranica XIII pp 321 326 The Turkish speakers of Azerbaijan q v are mainly descended from the earlier Iranian speakers several pockets of whom still exist in the region Mustafayev 2013 seh 334 Mustafayev 2013 seh 342 Akpinar 1994 seh 17 AY Umran KLASIK TURK SIIRINDE GIDELUM BARI SEHRUŊDEN REDIFLI GAZELLER UZERINE BIR INCELEME Eski Turk Edebiyati Arastirmalari Dergisi Journal Of Old Turkish Literature Researches c 6 sy 4 2023 ss 902 23 doi 10 58659 estad 1389967 Inalcik 2011 seh 43 45 Feldman 2024 seh 484 H Javadi and K Burrill AZERBAIJAN x Azeri Turkish Literature iranicaonline org December 15 1988 2013 02 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 01 10 Memmedova 2020 seh 75 76 Memmedova 2020 seh 777 Mustafayeva Sabire BIR KERE YUKSELEN BAYRAQ www regionplus az 9 October 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 November 2015 Encyclopaedia Britannica Online s v flag of Azerbaijan accessed April 23 2016 http www britannica com topic flag of Azerbaijan Arxivlesdirilib 2016 10 11 at the Wayback Machine Orijinal metn ing The star points were said to stand for eight traditional Turkic peoples the Azerbaijanis Azeris Ottomans Jagatais Tatars Kazakhs Kipchaks Seljuqs Seljuks and Turkmen Mamin Emin Rasulzade Arxiv sureti 4 fevral 2019 tarixinden Wayback Machine saytinda C 19 Ashnin F D Alpatov V M Nasilov D M Repressirovannaya tyurkologiya Arxivlesdirilib 2022 01 12 at the Wayback Machine Moskva Izdatelskaya firma Vostochnaya literatura RAN 2002 296 s ISBN 5020183385 Samojlovich A N Tyurkskoe yazykoznanie filologiya runika M Vostochnaya literatura 2005 seh 1020 Hesen Imanov Birinci Turkoloji Qurultay Yeni yol qezetine elave 7 noyabr 1927 s 13 14 Istoriya Azerbajdzhana Baku Izd vo AN Azerbajdzhanskoj SSR 1963 T 3 chast 1 S 432 Alpatov V M 150 yazykov i politika 1917 2000 Sociolingvisticheskie problemy SSSR i postsovetskogo prostranstva M Kraft Institut vostokovedeniya RAN 2000 S 48 Johanson L 2021 Writing Systems In Turkic Cambridge Language Surveys pp 402 430 Cambridge Cambridge University Press doi 10 1017 9781139016704 019 Lummus Wesley 2021 One Nation Two Languages Latinization and Language Reform in Turkey and Azerbaijan 1905 1938 Retrieved from the University of Minnesota Digital Conservancy https hdl handle net 11299 223150 Arxivlesdirilib 2023 06 29 at the Wayback Machine page 16 Kilic 2011 seh 479 Troskovaite 2024 seh 150 Asnin Alpatov ve Nasilov 2002 seh 134 Sanyly Gadzhi Kerim Kerbalai Gusejn ogly 1878 openlist wiki rus 29 mart 2019 tarixinde arxivlesdirilib Asnin Alpatov ve Nasilov 2002 seh 146 Sledstvennoe delo 169 gazeta 1 13 Azerbajdzhan 5 yanvarya 1990 Asnin Alpatov ve Nasilov 2002 seh 88 Ismailov 2015 s 90 Turk Dili Konusan Ulkeler Isbirligi Gunu aa com tr 3 oktyabr 2009 25 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Guclu kardeslik baglari Turk Konseyi bayragi altinda yeni boyutlar kazanacak 24 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Ilham Eliyevin andicme merasimi kecirilib Istifade tarixi 2025 09 20 Azerbaycan Respublikasi ile Turkiye Respublikasi arasinda muttefiqlik munasibetleri haqqinda Susa Beyannamesinin tesdiq edilmesi barede AZERBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNU Istifade tarixi 2025 09 03 Turk Dovletleri Teskilatinin Dovlet bascilarinin qeyri resmi Zirve gorusunde Beyanname imzalanib Istifade tarixi 2025 09 20 Birinci Turkoloji Qurultayin 80 illik yubileyi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami 2020 11 29 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 08 23 I Turkoloji Qurultay tarixe dusmus elametdar hadise 2017 02 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 08 23 AMEA nin Reyaset Heyeti Birinci Turkoloji Qurultayin 100 illik yubileyinin qeyd olunmasi haqqinda qerar qebul edib science gov az az 2025 07 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 07 15 Azerbaycanin medeni heyatinda tarixi hadise TURKSOY un bas katibi danisdi Istifade tarixi 2025 09 20 Polad Bulbuloglu CV PDF Istifade tarixi 22 December 2021 Geleneksel Etkinlikler www turksoy org Istifade tarixi 3 March 2024 2021 vefatinin 700 yilinda Yunus Emre dogumunun 880 yilinda Nizami Gencevi TURKSOY Daimi Konseyi 39 Donem Toplantisi Sonuc Bildirgesi www turksoy org turk Istifade tarixi 12 November 2022 Granger Anthony Gunesh Named Chair of Jury For Turkvision 2020 Eurovoix World 2020 10 10 Istifade tarixi 2021 01 05 Yarismacilar Turkvizyon Sarki Yarismasi turkvizyon tv turk 11 December 2014 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 December 2019 Bala Turkvizyon ilk usaq mahni musabiqesinin qalibi azerbaycanli ifacilar olub Istifade tarixi 2025 09 20 Turk dunyasinin medeniyyet paytaxti Seki Istifade tarixi 2025 09 20 Azerbaycan in Susa kenti 2023 Turk Dunyasi Kultur Baskenti ilan edildi Avrasya dan Haber TRT Avaz 10 December 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 31 March 2022 Susada Xaribulbul festivali baslayir az https qafqazinfo az Archived from the original on 18 May 2023 Istifade tarixi 10 may 2023 Turkiye Respublikasinin Prezidenti Receb Tayyib Erdoganin Susaya seferi Istifade tarixi 2025 09 12 Azerbaycan ile Ozbekistan prezidentleri ve xanimlari Susaya sefer edibler Istifade tarixi 2025 09 12 Azerbaycan ve Qazaxistan prezidentleri Susaya sefer edibler Istifade tarixi 2025 09 12 Ilham Eliyev ve Qurbanqulu Berdimehemmedov Yeni Susa mescidinde tikinti isleri ile tanis olublar Istifade tarixi 2025 09 12 Ilham Eliyev ve Turkmenistan Xalq Meslehetinin sedri Susada gullebaran edilmis heykellere baxiblar Istifade tarixi 2025 09 12 Ilham Eliyev ve Turkmenistan Xalq Meslehetinin sedri Susada Bulbulun ev muzeyinde olublar Istifade tarixi 2025 09 12 Ilham Eliyev ve Qurbanqulu Berdimehemmedov Susada Yuxari Govher Aga mescidini ziyaret edibler Istifade tarixi 2025 09 12 Ilham Eliyev Qurbanqulu Berdimehemmedova Qarabag ati hediyye etdi Istifade tarixi 2025 09 12 Turkmenistan Xalq Meslehetinin sedri Qurbanqulu Berdimehemmedov Fuzuli rayonuna gelib Istifade tarixi 2025 09 20 Prezidentlerin istiraki ile Xankendide fabrik ACILDI Istifade tarixi 2025 09 20 Azerbaycan ve Qirgizistan prezidentleri Agdamin Xidirli kendinin 1 ci merhelesinin acilisinda istirak edibler YENILENIB Istifade tarixi 2025 09 20 Ozbekistan ve Qazaxistan Qarabagin berpasina sermaye qoyacaq az koordinat az 11 11 2022 2024 03 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 02 17 Fuzulide Mirze Uluqbey adina 1 nomreli tam orta mektebin ACILISI OLDU FOTOLAR az fed az 23 Avq 2023 2024 03 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 02 17 Qirgizistan Agdamda orta mekteb tikecek az apa az 09 aprel 2024 2024 05 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 05 01 Turk Medeniyyeti ve Irsi Fondu Fuzulinin Qocehmedli kendinin berpasinda istirak edecek 2 May 2024 2024 05 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 05 01 Turkiye Susada qurdugu seysmoloji stansiyani Azerbaycana hediyye edib az poliqon info 10 05 2024 2024 05 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 05 01 Turkmenistan Fuzulide mescid tikecek Detallar aciqlandi Istifade tarixi 2025 09 20 EdebiyyatGolden Peter B An introduction to the history of the Turkic peoples ethnogenesis and state formation in medieval and early modern Eurasia and the Middle East Wiesbaden Harrassowitz 1992 Turcologica Bd 9 ISBN 3 447 03Z74 X Shahin Mustafayev Ethnolinguistic Processes in the Turkic Milieu of Anatolia and Azerbaijan 14th 15th Centuries Contemporary Research in Turkology and Eurasian Studies A Festschrift in Honor of Professor Tasin Gemil on the Occasion of his 70th Birthday Presa Universitară Clujeană 2013 Akpinar Yavuz Azeri edebiyati arastirmalari Istanbul Dergah yayinlari 1994 Halil Inalcik 2011 Has Bagcede ʿAys u Tarab Nedimler Sairler Mutribler Istanbul Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari Feldman Walter Music of the Ottoman Court Brill 2024 seh 554 Kilic Fahri Azerbaycan in Latin Alfabesine Gecisinin Turkiye deki Alfabe Tartismalarina Etkisi Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi 35 sy 100 Kasim 2011 479 504 https doi org 10 33419 aamd 642401 Troskovaite D 2024 Latinization Projects in Karaite and Jewish Linguistic Environment in 20th Century Poland and Lithuania Journal of Eurasian Studies 15 2 145 155 https doi org 10 1177 18793665241267990 Original work published 2024 Ismayilov Eldar Istoriya Bolshogo terrora v Azerbajdzhane Azerbaycanda Boyuk Terrorun tarixi rus Moskva 2015 ISBN 978 5 8243 1943 9 Asnin Feodor Alpatov Vladimir Nasilov Dmitri Repressirovannaya tyurkologiya Repressiyaya ugramis turkologiya rus Moskva Vostochnaya lit ra 2002 ISBN 978 5 02 018338 4 Memmedova A 2020 Azerbaycanin Turk Dunyasindaki Mevkiine Tarihsel Bakis Milli Kultur Arastirmalari Dergisi 4 1 69 79

Nəşr tarixi: Oktyabr 05, 2025, 04:32 am
Ən çox oxunan
  • September 18, 2025

    Əş-Şəhid

  • September 18, 2025

    Əş-Şəkur

  • Avqust 02, 2025

    Şəvnışt

  • September 22, 2025

    Şərqi (ədəbiyyat)

  • September 12, 2025

    Şərq kahısı

Gündəlik

  • Kyuşu (ada)

  • Primatalogiya

  • Ceyn Qudoll

  • Rusiya–Ukrayna müharibəsi (2022–hal-hazırda)

  • Oqtay Şirəliyev

  • Oleq Xanov

  • Dodaq

  • 5 oktyabr

  • İspaniya

  • 6 oktyabr

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı