Atatürk islahatları (türk.Atatürk Devrimleri) — Mustafa Kamal Atatürkün rəhbərliyi altında və Kamalizm ideologiyasına uyğun olaraq, yeni yaranmış Türkiyə Respublikasını sekulyar, müasir milli dövlətə çevirmək üçün siyasi, hüquqi, mədəni, sosial və iqtisadi siyasətdə edilən dəyişikliklərdir. Bu islahatların əsas ideyası türk cəmiyyətinin müasirləşə bilmək üçün özünü siyasi və mədəni baxımdan qərbləşdirməsi idi. Siyasi islahatlar bir çox ənənələrə son qoyan fundamental institusional dəyişikliklərin aparılması ilə müşayiət olunmuş və əsrlər boyu formalaşan mürəkkəb sistemi açmağa yönəlmiş planlı proqram icra edilmişdir.
1930-cu ildə Kanadada nəşr olunan bir karikatura: Kvebek əyalətindən bir qadın, türk qadınının səs vermək hüququna malik olduğunu öyrənir. Kvebekli qadınlar 25 aprel 1940-cı ildə səs verməyə haqq qazandı.
İslahatlar konstitusiyanın modernizasiyası ilə, o cümlədən, 1921-ci il konstitusiyasını əvəz edən 1924-cü il konstitusiyasının qəbulu və yeni respublikanın ehtiyacları üçün Avropa qanunlarının və hüququnun tətbiqi ilə başlamışdır. Bunun ardınca dövlət idarəetmə aparatının tam sekulyarizasiyası və müasirləşdirilməsi aparılmış, təhsil sisteminə xüsusi diqqət yetirilmişdir.
Atatürk islahatlarının Osmanlı İmperiyasında 1839-cu ildə başlayan və 1876-cı ildə Birinci konstitusiya dövrü ilə başa çatan Tənzimat dövrünün yenilik və modernləşmə hərəkətlərinin davamı olduğunu düşünmək geniş yayılmışdır. Ancaq Mustafa Kamal Atatürk konstitusiya ziyalılarının hədəfləri ilə razılaşmadı; modernistlərin təklif etdiyi latın qrafikasının qəbulu, Qərbdən mülki hüquq (medeni hukuk) alınması, mədrəsələrin ve təkkələrin bağlanması təkliflərinin ötesine keçərək respublikanın elanı, xilafətin qaldırılması, sekulyarizm ve qadınların siyasi hüquqların tanınması islahatlarını da həyata keçirmişdir.
Atatürkün rəhbərliyi altındakı bəzi islahatlar müsəlman məmləkətlərində mühafizəkar və islamçı qruplar tərəfindən tənqid olundu və anti-dini olma ilə ittiham edildi. Pakistanın ilk xarici işlər naziri Məhəmməd Zafirullah Xan, 1951-ci ildə Pakistan baş nazirinin təlimatı üzərinə Türkiyəyə rəsmi bir ziyarətdə tapıldı. Özü xatirələrində Atatürk sonrası Türkiyəni belə izah etməkdədir: "Atatürk inqilabından sonra, İslam ölkələrinin ümumi fikri, Türkiyədə dini dəyərlərə hörmətsizlik edilir şəklində idi. Amma mənim gördüklərim bunun tam tərsiydi və söz-söhbətlərin yalnız bir ittiham olduğunu gördüm."
S. N. Eisenstadt, "The Kemalist Regime and Modernization: Some Comparative and Analytical Remarks," in J. Landau, ed., Atatürk and the Modernization of Turkey, Boulder, Colorado: Westview Press, 1984, 3–16.
Jacob M. Landau "Atatürk and the Modernization of Turkey" page 57.
↑ Yılmaz, Yalçın. "". Atatürk Devrimlerinde Yöntem I:Ortam ve Lider", Belgi Dergisi, PAÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, sayı:3.
Sir Mohammad Zafrullah Han, Tahdis-i Ni’met, Tahir Composing Centre, Gaba Bilding, Railpark, Lahore, 1994. səh. 594
Mövzu üzrə ədəbiyyat
Bein, Amit. Ottoman Ulema, Turkish Republic: Agents of Change and Guardians of Tradition (2011) Amazon.com
Ergin, Murat. "Cultural encounters in the social sciences and humanities: western émigré scholars in Turkey," History of the Human Sciences, Feb 2009, Vol. 22 Issue 1, pp 105–130
Hansen, Craig C. "Are We Doing Theory Ethnocentrically? A Comparison of Modernization Theory and Kemalism," Journal of Developing Societies (0169796X), 1989, Vol. 5 Issue 2, pp 175–187
Hanioğlu, M. Şükrü. Atatürk: An Intellectual Biography (2011) Amazon.com
Kazancıgil, Ali and Ergun Özbudun. Atatürk: Founder of a Modern State (1982) 243pp
Ward, Robert, and Dankwart Rustow, eds. Political Modernization in Japan and Turkey (1964).
Yavuz, M. Hakan. Islamic Political Identity in Turkey (2003) Amazon.com
Zürcher, Erik. Turkey: A Modern History (2004) Amazon.com
Xarici keçidlər
VikiAnbarda Atatürk islahatları ilə əlaqəli mediafayllar var.
Avqust 29, 2021
atatürk, islahatları, türk, atatürk, devrimleri, mustafa, kamal, atatürkün, rəhbərliyi, altında, kamalizm, ideologiyasına, uyğun, olaraq, yeni, yaranmış, türkiyə, respublikasını, sekulyar, müasir, milli, dövlətə, çevirmək, üçün, siyasi, hüquqi, mədəni, sosial,. Ataturk islahatlari turk Ataturk Devrimleri Mustafa Kamal Ataturkun rehberliyi altinda ve Kamalizm ideologiyasina uygun olaraq yeni yaranmis Turkiye Respublikasini sekulyar muasir milli dovlete cevirmek ucun siyasi huquqi medeni sosial ve iqtisadi siyasetde edilen deyisikliklerdir Bu islahatlarin esas ideyasi turk cemiyyetinin muasirlese bilmek ucun ozunu siyasi ve medeni baximdan qerblesdirmesi idi 1 Siyasi islahatlar bir cox enenelere son qoyan fundamental institusional deyisikliklerin aparilmasi ile musayiet olunmus ve esrler boyu formalasan murekkeb sistemi acmaga yonelmis planli proqram icra edilmisdir 2 1930 cu ilde Kanadada nesr olunan bir karikatura Kvebek eyaletinden bir qadin turk qadininin ses vermek huququna malik oldugunu oyrenir Kvebekli qadinlar 25 aprel 1940 ci ilde ses vermeye haqq qazandi Islahatlar konstitusiyanin modernizasiyasi ile o cumleden 1921 ci il konstitusiyasini evez eden 1924 cu il konstitusiyasinin qebulu ve yeni respublikanin ehtiyaclari ucun Avropa qanunlarinin ve huququnun tetbiqi ile baslamisdir Bunun ardinca dovlet idareetme aparatinin tam sekulyarizasiyasi ve muasirlesdirilmesi aparilmis tehsil sistemine xususi diqqet yetirilmisdir Ataturk islahatlarinin Osmanli Imperiyasinda 1839 cu ilde baslayan ve 1876 ci ilde Birinci konstitusiya dovru ile basa catan Tenzimat dovrunun yenilik ve modernlesme hereketlerinin davami oldugunu dusunmek genis yayilmisdir 3 Ancaq Mustafa Kamal Ataturk konstitusiya ziyalilarinin hedefleri ile razilasmadi modernistlerin teklif etdiyi latin qrafikasinin qebulu Qerbden mulki huquq medeni hukuk alinmasi medreselerin ve tekkelerin baglanmasi tekliflerinin otesine kecerek respublikanin elani xilafetin qaldirilmasi sekulyarizm ve qadinlarin siyasi huquqlarin taninmasi islahatlarini da heyata kecirmisdir 3 Ataturkun rehberliyi altindaki bezi islahatlar muselman memleketlerinde muhafizekar ve islamci qruplar terefinden tenqid olundu ve anti dini olma ile ittiham edildi Pakistanin ilk xarici isler naziri Mehemmed Zafirullah Xan 1951 ci ilde Pakistan bas nazirinin telimati uzerine Turkiyeye resmi bir ziyaretde tapildi Ozu xatirelerinde Ataturk sonrasi Turkiyeni bele izah etmekdedir Ataturk inqilabindan sonra Islam olkelerinin umumi fikri Turkiyede dini deyerlere hormetsizlik edilir seklinde idi Amma menim gorduklerim bunun tam tersiydi ve soz sohbetlerin yalniz bir ittiham oldugunu gordum 4 Mundericat 1 Ehemiyyetli hadiseler 1 1 1920 ci iller 1 2 1930 cu iller 2 Hemcinin bax 3 Qeydler 4 Movzu uzre edebiyyat 5 Xarici kecidlerEhemiyyetli hadiseler Redakte1920 ci iller Redakte Mediani oxut Ataturkun pilot layihe kimi bir fermada gorulen islerle tanis olmasi Siyasi 1 noyabr 1922 Osmanli sultanliginin legv edilmesi Siyasi 29 oktyabr 1923 Turkiye Respublikasinin elan olunmasi Siyasi 3 mart 1924 Osmanli xilafetinin legv edilmesi Iqtisadi 24 iyul 1923 Lozanna muqavilesi ile kapitulasiyalarin legvi Tehsil 3 mart 1924 Tehsilin merkezlesdirilmesi Huquqi 8 aprel 1924 Seriet mehkemelerinin legvi Iqtisadi 1924 Heftesonu Qanunu Sosial 25 noyabr 1925 Erkekler ucun geyimin deyisilmesi Sosial 30 noyabr 1925 Dini monastirlarin ve dervis evlerinin baglanmasi Iqtisadi 1925 Numunevi fermalarin yaradilmasi mes Ataturk Mese Fermasi Iqtisadi 1925 Beynelxalq vaxt ve teqvim sistemi Qriqorian teqvimi ve vaxt zonasi Huquqi 1 mart 1926 Italiya cinayet mecellesi esasinda hazirlanmis cinayet mecellesinin qebulu Huquqi 4 oktyabr 1926 Isvecre mulki mecellesi esasinda yeni mulki mecellenin qebulu Huquqi 1926 Ohdelikler qanunu Huquqi 1926 Kommersiya qanunu Iqtisadi 31 may 1927 Turkiye Dovlet Demiryollari Tehsil 1 yanvar 1928 Turkiye Tehsil Assosiasiyasinin qurulmasi Tehsil 1 noyabr 1928 Yeni turk elifbasinin tetbiqi1930 cu iller Redakte 1934 cu ilde qadinlara secme ve secilme huququ verildi ve 1935 umumi seckilerinde 18 qadin millet vekili secildi Tehsil 1931 Tarixi arasdirma ucun Turk Tarix Cemiyyetinin qurulmasi Tehsil 12 iyul 1932 Turk dilinin tenzimlenmesi ucun Turk Dil Cemiyyetinin yaradilmasi Iqtisadi 1933 Beynelxalq vahidler sisteminin qebulu Iqtisadi 1 dekabr 1933 Ilk bes illik inkisaf plani planlasdirilan iqtisadiyyat Tehsil 31 may 1933 Universitetin tehsilinin tenzimlenmesi Sosial 21 iyun 1934 Soyad Qanunu Sosial 26 noyabr 1934 Muelliflerin ve adlarin legv edilmesi Tehsil 5 dekabr 1934 Qadinlarin ses vermesi ve secilmesi ucun tam siyasi huquqlar Tehsil 5 fevral 1937 Konstitusiyada sekulyarizm prinsipinin daxil edilmesi Iqtisadi 1937 Ikinci Bes Illik Inkisaf Plani planlasdirilan iqtisadiyyat Hemcinin bax RedakteMustafa Kamal Ataturk KamalizmQeydler Redakte S N Eisenstadt The Kemalist Regime and Modernization Some Comparative and Analytical Remarks in J Landau ed Ataturk and the Modernization of Turkey Boulder Colorado Westview Press 1984 3 16 Jacob M Landau Ataturk and the Modernization of Turkey page 57 1 2 Yilmaz Yalcin Ataturk Turk Kimligi ve Otekilestirme Ataturk Devrimlerinde Yontem I Ortam ve Lider Belgi Dergisi PAU Ataturk Ilkeleri ve Inkilap Tarihi Arastirma ve Uygulama Merkezi sayi 3 Sir Mohammad Zafrullah Han Tahdis i Ni met Tahir Composing Centre Gaba Bilding Railpark Lahore 1994 seh 594Movzu uzre edebiyyat RedakteBein Amit Ottoman Ulema Turkish Republic Agents of Change and Guardians of Tradition 2011 Amazon com Ergin Murat Cultural encounters in the social sciences and humanities western emigre scholars in Turkey History of the Human Sciences Feb 2009 Vol 22 Issue 1 pp 105 130 Hansen Craig C Are We Doing Theory Ethnocentrically A Comparison of Modernization Theory and Kemalism Journal of Developing Societies 0169796X 1989 Vol 5 Issue 2 pp 175 187 Hanioglu M Sukru Ataturk An Intellectual Biography 2011 Amazon com Kazancigil Ali and Ergun Ozbudun Ataturk Founder of a Modern State 1982 243pp Ward Robert and Dankwart Rustow eds Political Modernization in Japan and Turkey 1964 Yavuz M Hakan Islamic Political Identity in Turkey 2003 Amazon com Zurcher Erik Turkey A Modern History 2004 Amazon comXarici kecidler Redakte VikiAnbarda Ataturk islahatlariile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Ataturk islahatlari amp oldid 5674483, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}