Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Asiya neft və kondensat, təbii yanar qaz, dəmir filizi, sürmə, qalay, volfram, qurğuşun, sink, uran və barit ehtiyatlarına görə dünyada qabaqcıl yer tutur: həmçinin kömür, molibden, kobalt, civə, gümüş, qızıl, tantal, beril, xrom, manqan, mis, fosfot filizləri, boksitlər, kalium duzları və s. faydalı qazıntılarla da zəngindir.
Asiyada Qərbi Sibir platformasının örtük suxurlarında dünyanın ən böyük qaz (Rusiya) və Fars körfəzi rayonunda (Səudiyyə Ərəbistanı, Küveyt, İraq və s.) Kaynozoy yaşlı kənar çökəklərdə neft yataqları mövcuddur. Neft və qaz Sibir və Turan platformalarında (Rusiya, Qazaxıstan, Türkmənistan), dağarası çökəkliklərda və mütəhərrik qurşaqlardakı kembriyəqədərki massivlərin örtüklərində (Rusiyanın Saxalin adası, Azərbaycan, Özbəkistan, Çinin şimal-şərq və qərb rayonları, Pakistan, Hindistan, Bruney) və Rusiya, Azərbaycan, Çin və Vyetnamın şelflərində hasil edilir.. Daş kömürün zəngin yataqları Rusiyada Sibir platformasının Paleozoy çöküntülərində (Tunquska hövzəsi) və onu cənubdan əhatə edən qırışıqlıq sahələrində (, Minusa hövzəsi və s.) cəmlənmişdir. Mezozoy və Kaynozoy kömürləri Rusiyada (Sibir, Uzaq Şərq), Vyetnamda və Çinin bir sıra rayonlarında hasil olunur. Ən müxtəlif və zəngin filizləşmə materikin qədim fəal kənarları və adalar qövslərinin vulkanik-plutonik qurşaqları ilə assosiasiya təşkil edir. Bunu Rusiyada Zabaykalye və Şimal-Şərq) qalay, qızıl, uran,; Qazaxıstan və Rusiyada dəmir filizi, mis, polimetallar və qızıl; Özbəkistan, Qırğızıstan və Tacikistanda sürmə-civə və qızıl; Türkiyə, Azərbaycan, Gürcüstan, İran, Ermənistan və Monqolustanda mis-molibden, polimetallar; Asiyanın cənub-şərqində (Myanma, Tailand, Malayziya, İndoneziya) qalay-volfram yataqlarının timsalında görmək olar. Rusiya, Türkiyə, Vyetnam, Şərqi İndoneziyada xromit, nikel (aşınma qabığında), asbest yataqları mütəhərrik qurşaqların ofiolitləri ilə, Rusiyada iri qızıl və platin yataqları, Yaponiya, İndoneziya və Filippində mis, polimetal, qızıl və gümüş yataqları Kaynozoy yaşlı adalar qövsü və aktiv materik kənarları kompleksləri ilə əlaqədardır. Rusiyada misin və muskovitin, Hindistanda dəmir filizinin nadir yataqları qədim platformaların özülündə aşkar edilmişdir.
Asiyanın faydalı qazıntılar sırasında Ural iqtisadi rayonu da mühüm yer tutur.Ural iqtisadi rayonu müxtəlif faydalı qazıntılarla zəngindir. Bu faydalı qazıntılar müxtəlif və mürəkkəb quruluşa malik olan ağır sənaye istehsal kompleksinin yüksək səviyyədə inkişafının əsasını təşkil edir. Qara və əlvan metallurgiya , ağır maşınqayırma, ağac emalı, mineral ehtiyatlar və qaz hasilatı ümumrusiya əhəmiyyətinə malikdir. Ural iqtisadi rayonunun sənayesi üçün xüsusilə istehsalın yüksək səviyyədə təmərküzləşməsi, sənaye tullantılarından geniş istifadə edilməsi, əsas nəqliyyat xəttlərinin kəsişməsi səciyyəvidir.
Dəmir və nadir torpaq filizləri, apatit və və flüoritin zəngin yataqları Çin-Koreya platformasının Son Proterozoy yaşlı avlakogenlərinə uyğun gəlir. Sibir platforması (Rusiya) özülünün və örtüyünün Fanerozoyda dəfələrlə tektonik-maqmatik fəallaşması nəticəsində mis, nikel, kobalt, platin, qızıl (şimalda) və uranın (cənubda), kimberlit borularında almazın iri yataqları əmələ gəlmişdir.. Rusiya və Türkmənistanda daşduz və kalium duzları, Monqolustan, Çin və Vyetnamda fosforitlərin mühüm ehtiyatı platformaların və kembriyəqədərki massivlərin örtüklərində cəmlənmişdir. Titan-maqnetit, ilmenit, rutil və monasitli müasir dənizsahili səpintilər Vyetnamda və Hindistanda aşkar edilmişdir; onlarda həmçinin zirkona və yaquta da rast gəlinir.
Mənbə
- Герасимов Я. И. Химическая термодинамика в цветной металлургии. Т. 1-7. / Я. И. Герасимов, А. Н. Крестовников, А. С. Шахов и др. — М.: Металлургиздат, 1960—1973.
- Павленко Н. И. История металлургии в России XVIII века. Заводы и заводовладельцы. М.: Издательство АН СССР, 1962. — 566 с.
İstinadlar
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 2-ci cild: Argentina – Babilik (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2010. səh. 109. ISBN .
- . 2016-08-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-17.
- "Alimlər Sibirdə zəngin almaz yataqlarını aşkar etdilər". Лента.ру. 16 sentyabr 2012. 2022-03-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-09-18.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Asiya neft ve kondensat tebii yanar qaz demir filizi surme qalay volfram qurgusun sink uran ve barit ehtiyatlarina gore dunyada qabaqcil yer tutur hemcinin komur molibden kobalt cive gumus qizil tantal beril xrom manqan mis fosfot filizleri boksitler kalium duzlari ve s faydali qazintilarla da zengindir Denizde neftin cixarilmasi Asiyada Qerbi Sibir platformasinin ortuk suxurlarinda dunyanin en boyuk qaz Rusiya ve Fars korfezi rayonunda Seudiyye Erebistani Kuveyt Iraq ve s Kaynozoy yasli kenar cokeklerde neft yataqlari movcuddur Neft ve qaz Sibir ve Turan platformalarinda Rusiya Qazaxistan Turkmenistan dagarasi cokekliklerda ve muteherrik qursaqlardaki kembriyeqederki massivlerin ortuklerinde Rusiyanin Saxalin adasi Azerbaycan Ozbekistan Cinin simal serq ve qerb rayonlari Pakistan Hindistan Bruney ve Rusiya Azerbaycan Cin ve Vyetnamin selflerinde hasil edilir Das komurun zengin yataqlari Rusiyada Sibir platformasinin Paleozoy cokuntulerinde Tunquska hovzesi ve onu cenubdan ehate eden qirisiqliq sahelerinde Minusa hovzesi ve s cemlenmisdir Mezozoy ve Kaynozoy komurleri Rusiyada Sibir Uzaq Serq Vyetnamda ve Cinin bir sira rayonlarinda hasil olunur En muxtelif ve zengin filizlesme materikin qedim feal kenarlari ve adalar qovslerinin vulkanik plutonik qursaqlari ile assosiasiya teskil edir Bunu Rusiyada Zabaykalye ve Simal Serq qalay qizil uran Qazaxistan ve Rusiyada demir filizi mis polimetallar ve qizil Ozbekistan Qirgizistan ve Tacikistanda surme cive ve qizil Turkiye Azerbaycan Gurcustan Iran Ermenistan ve Monqolustanda mis molibden polimetallar Asiyanin cenub serqinde Myanma Tailand Malayziya Indoneziya qalay volfram yataqlarinin timsalinda gormek olar Rusiya Turkiye Vyetnam Serqi Indoneziyada xromit nikel asinma qabiginda asbest yataqlari muteherrik qursaqlarin ofiolitleri ile Rusiyada iri qizil ve platin yataqlari Yaponiya Indoneziya ve Filippinde mis polimetal qizil ve gumus yataqlari Kaynozoy yasli adalar qovsu ve aktiv materik kenarlari kompleksleri ile elaqedardir Rusiyada misin ve muskovitin Hindistanda demir filizinin nadir yataqlari qedim platformalarin ozulunde askar edilmisdir Asiyanin faydali qazintilar sirasinda Ural iqtisadi rayonu da muhum yer tutur Ural iqtisadi rayonu muxtelif faydali qazintilarla zengindir Bu faydali qazintilar muxtelif ve murekkeb qurulusa malik olan agir senaye istehsal kompleksinin yuksek seviyyede inkisafinin esasini teskil edir Qara ve elvan metallurgiya agir masinqayirma agac emali mineral ehtiyatlar ve qaz hasilati umumrusiya ehemiyyetine malikdir Ural iqtisadi rayonunun senayesi ucun xususile istehsalin yuksek seviyyede temerkuzlesmesi senaye tullantilarindan genis istifade edilmesi esas neqliyyat xettlerinin kesismesi seciyyevidir Demir ve nadir torpaq filizleri apatit ve ve fluoritin zengin yataqlari Cin Koreya platformasinin Son Proterozoy yasli avlakogenlerine uygun gelir Sibir platformasi Rusiya ozulunun ve ortuyunun Fanerozoyda defelerle tektonik maqmatik feallasmasi neticesinde mis nikel kobalt platin qizil simalda ve uranin cenubda kimberlit borularinda almazin iri yataqlari emele gelmisdir Rusiya ve Turkmenistanda dasduz ve kalium duzlari Monqolustan Cin ve Vyetnamda fosforitlerin muhum ehtiyati platformalarin ve kembriyeqederki massivlerin ortuklerinde cemlenmisdir Titan maqnetit ilmenit rutil ve monasitli muasir denizsahili sepintiler Vyetnamda ve Hindistanda askar edilmisdir onlarda hemcinin zirkona ve yaquta da rast gelinir MenbeGerasimov Ya I Himicheskaya termodinamika v cvetnoj metallurgii T 1 7 Ya I Gerasimov A N Krestovnikov A S Shahov i dr M Metallurgizdat 1960 1973 Pavlenko N I Istoriya metallurgii v Rossii XVIII veka Zavody i zavodovladelcy M Izdatelstvo AN SSSR 1962 566 s IstinadlarAzerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 2 ci cild Argentina Babilik 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2010 seh 109 ISBN 978 9952 441 05 5 2016 08 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 01 17 Alimler Sibirde zengin almaz yataqlarini askar etdiler Lenta ru 16 sentyabr 2012 2022 03 02 tarixinde Istifade tarixi 2012 09 18