Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | nikel, Ni, 28 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 10, 4, d | |||||
| Xarici görünüşü |  | |||||
| Atom kütləsi | 58.6934(4) q/mol | |||||
| Elektron formulu | [Ar] 4s1 3d9 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) 8,902 q/sm³ q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 1455 °C (1728 K, 2651 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 2913 °C (3186 K, 5275 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Nikel (Ni) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 28-ci elementi olub vacib ultramikroelementdir. Bitkilərdə orta hesabla kütləcə 0.00005% nikel olur. Bəzi bitkilər var ki, onlarda nikelin miqdarı kifayət qədər yüksəkdir. Bəzi bitkilər və mikroorqanizmlər nikelin "toplayıcılardır" və ətraf mühitə nəzərən min və hətta yüz min dəfələrlə çox nikelə malikdirlər. Çayda, kakaoda, kökdə, kahıda və s. nikel çox olur.
Hələ eramızdan 200 əsr əvvəl nikelin digər metallarla (mis, sink) əmələ gətirdiyi ərintilərdən müxtəlif metal əşyalar, sikkə ərintisi hazırlayırmışlar. Nikel 1751–ci ildə A. Kronsdent tərəfindən alınmışdır. Kimyəvi mexaniki və termik davamlığa malikdir, sənayedə, xüsusən metallurgiyada geniş istifadə olunur. Oksidləşmir, yaxşı cilalanır, bu səbəbdən metal əşyaların nikelləşdirilməsində tətbiq olunur. Son illər reaktiv aviasiyada, raket qurğuların hazırlanmasında, atom reaktorlarının tikintisində tətbiq olunmağa başlamışdır. Nikelin müxtəlif metallarla əmələ gətirdiyi ərintilər (latun, neyzilber, melxior, bürünc, nixrom, platinit və s.) xalq təsərrüfatında geniş istifadə olunmuşdur.
Qısa geokimyavı səciyyəsi və mineralogiyası
Nikelin beş sabit izotopu məlumdur: 58Ni, 60Ni, 61Ni, 62Ni və 64Ni. Onların içərisində 58Ni (67, 8%) daha geniş yayılmışdır. Klarkı 0, 0058% dir. Turş süxurlardan əsasi və ultraəsasi süxurlara doğru miqdarı artır. Nikel olivində izomorf qarışıq şəklində dəmiri və maqneziumu əvəz edir. O habelə bu mineralda xırda sulfidlər şəklində iştirak edir. Nikel siderofil və xalkofil xüsusiyyətləridir. O, Mendeleyev cədvəlində dəmir-kobalt-nikel triadasına daxil olur. Əsas valentliyi 2–dir. Dəmir və kobalt isə 2 və 3 valentlidir. Bu səbəbdən adları çəkilən elementlərdən ciddi sürətdə fərqlənir və hipergenez zonasında ayrıca miqrasiya edir.
Nikel Canlı orqanizmlərdə
Heyvan və insan həyatında nikelin rolu böyükdür. Dəniz heyvanlarında onun miqdarı 0.016%, yerüstü heyvanlarda 0.00001%, insan orqanimində 0.00001-0.00002% (kütlə ilə) həddində olur. Kütləsi 70kq olan insanın bədənində təxminən 1mq nikel olur. Heyvanların orqanizmində nikel buynuzlaşmış toxumalarda toplanır. İnsan orqanizmində nikel ən çox mədəaltı və qalxanvari vəzlər ətrafında olur. Nikelə həmçinin əzələlərdə, qara ciyərdə, qanda, sümük toxumasında, saçlarda, dırnaqlarda, dişlərin minasında olur. Nikel artıqlığı insanda və heyvanda gözlərin xəstələnməsinin səbəbi ola bilər. Həmçinin orqanizmə nikelin artıq miqdarda daxil olması dərinin depiqmentasiyasına - vitiliqoya səbəb ola bilər. Nikelin orqanizmə daxil olmasının əsas mənbələri aşağıdakılardır: bitki mənşəli məhsullar: düyü, yulaf, kök, gilənar, banan, qoz, armud, arpa, çovdar, qırmızı turp. heyvan mənşəli məhsullar: dəniz məhsulları, ət məhsulları.
İstinadlar
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
28 kobalt nikel mis Ni Pd dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre nikel Ni 28Qrup Dovr Blok 10 4 dXarici gorunusuAtom kutlesi 58 6934 4 q molElektron formulu Ar 4s1 3d9Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa 8 902 q sm q LErime temperaturu 1455 C 1728 K 2651 F Qaynama temperaturu 2913 C 3186 K 5275 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1 Nikel Ni D I Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 28 ci elementi olub vacib ultramikroelementdir Bitkilerde orta hesabla kutlece 0 00005 nikel olur Bezi bitkiler var ki onlarda nikelin miqdari kifayet qeder yuksekdir Bezi bitkiler ve mikroorqanizmler nikelin toplayicilardir ve etraf muhite nezeren min ve hetta yuz min defelerle cox nikele malikdirler Cayda kakaoda kokde kahida ve s nikel cox olur Hele eramizdan 200 esr evvel nikelin diger metallarla mis sink emele getirdiyi erintilerden muxtelif metal esyalar sikke erintisi hazirlayirmislar Nikel 1751 ci ilde A Kronsdent terefinden alinmisdir Kimyevi mexaniki ve termik davamliga malikdir senayede xususen metallurgiyada genis istifade olunur Oksidlesmir yaxsi cilalanir bu sebebden metal esyalarin nikellesdirilmesinde tetbiq olunur Son iller reaktiv aviasiyada raket qurgularin hazirlanmasinda atom reaktorlarinin tikintisinde tetbiq olunmaga baslamisdir Nikelin muxtelif metallarla emele getirdiyi erintiler latun neyzilber melxior burunc nixrom platinit ve s xalq teserrufatinda genis istifade olunmusdur Qisa geokimyavi seciyyesi ve mineralogiyasiNikelin bes sabit izotopu melumdur 58Ni 60Ni 61Ni 62Ni ve 64Ni Onlarin icerisinde 58Ni 67 8 daha genis yayilmisdir Klarki 0 0058 dir Turs suxurlardan esasi ve ultraesasi suxurlara dogru miqdari artir Nikel olivinde izomorf qarisiq seklinde demiri ve maqneziumu evez edir O habele bu mineralda xirda sulfidler seklinde istirak edir Nikel siderofil ve xalkofil xususiyyetleridir O Mendeleyev cedvelinde demir kobalt nikel triadasina daxil olur Esas valentliyi 2 dir Demir ve kobalt ise 2 ve 3 valentlidir Bu sebebden adlari cekilen elementlerden ciddi suretde ferqlenir ve hipergenez zonasinda ayrica miqrasiya edir Nikel Canli orqanizmlerdeHeyvan ve insan heyatinda nikelin rolu boyukdur Deniz heyvanlarinda onun miqdari 0 016 yerustu heyvanlarda 0 00001 insan orqaniminde 0 00001 0 00002 kutle ile heddinde olur Kutlesi 70kq olan insanin bedeninde texminen 1mq nikel olur Heyvanlarin orqanizminde nikel buynuzlasmis toxumalarda toplanir Insan orqanizminde nikel en cox medealti ve qalxanvari vezler etrafinda olur Nikele hemcinin ezelelerde qara ciyerde qanda sumuk toxumasinda saclarda dirnaqlarda dislerin minasinda olur Nikel artiqligi insanda ve heyvanda gozlerin xestelenmesinin sebebi ola biler Hemcinin orqanizme nikelin artiq miqdarda daxil olmasi derinin depiqmentasiyasina vitiliqoya sebeb ola biler Nikelin orqanizme daxil olmasinin esas menbeleri asagidakilardir bitki menseli mehsullar duyu yulaf kok gilenar banan qoz armud arpa covdar qirmizi turp heyvan menseli mehsullar deniz mehsullari et mehsullari IstinadlarXarici kecidlerHemcinin baxNikel asetat Nikel esasli erintiler