fbpx
Wikipedia

Sərdar Fərhad Paşa

Avqust 12, 2021

Sərdar Fərhad Paşa (1530 – 1595, İstanbul) — III Murad və III Mehmed dönəmində 2 dəfə - ümumilikdə 1 il müddətinə Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır.

Sərdar Fərhad Paşa
سردار فرهاد باشا
Sələfi Qoca Sənan Paşa
Xələfi Kanijalı Siyavuş Paşa
Sələfi Qoca Sənan Paşa
Xələfi Qoca Sənan Paşa
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1530
Doğum yeri Albaniya
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Dəfn yeri

İlk illəri

Alban əsillidir. Təhsilini Əndərunda almışdır. I Süleymanın son illərində qapıçıbaşısı oldu. Zigetvar səfəri əsnasında vəfat edən I Süleymanın Sədrəzəm Sokullu Mehmed Paşa tərəfindən gizlədilməsi və cəsədinin ordudan xəbərsiz Belqrada, sonra da İstanbula göndərilməsinə şəxsən Fərhad ağa rəhbərlik etmişdir. Bu xidmətlərinin mükafatı olaraq böyük imrahor, daha sonra 1581-ci ildə isə yeniçəri ağalığına gətirildi. III Muradın oğlu Şahzadə Mehmed üçün tərtiblənən və 29 may 1582 - 19 iyul 1582 tarixlərində baş tutan sünnət mərasiminin bütün məsuliyyəti və bu əsnada şəhərin idarəsi Fərhad ağaya verilmişdir. Fərhad ağanın paytaxtdan məsul olduğu o günlərdən birində İstanbulun At meydanı səmtində böyük bir skandal baş verdi. Saraydan yeni ayrılan bir qrup sipahi At meydanına fahişə gətirərək əyləncə qurmuş, bunu eşidən Fərhad ağa bir dəstə yeniçəri ilə sipahiləri ələ keçirmiş, çıxan çatışmada 2 sipahi öldürülmüşdür. Çaxnaşmanı öz gözləri ilə müşahidə edən dövrün sədrəzəmi Qoca Sənan Paşa buna çox hirslənmiş, "Niyə gəldin qara köpək ? İki qana bais oldun." deyərək Fərhad ağanı sultana şikayət etmiş, beləliklə Fərhad ağa yeniçəri ağalığından alınmışdır. Bu da iki paşa arasında illərlə davam edən müharibənin təməlini atmışdır.

5 ay boyunca İstanbulda vəzifəsiz qalan Fərhad ağa 2 yanvar 1583 tarixində qübbəaltı vəziri seçilən Rumeli bəylərbəyi İbrahim Paşanın yerinə gətirildi. Bir müddət sonra Sədrəzəm Kanijalı Siyavuş Paşanın tövsiyəsilə dördüncü vəzir olaraq Səfəvi cəbhəsinə sərdar təyin olundu.

Fərhad Paşa burada ikən böyük uğurlar qazandı. İrəvan qalası ələ keçirilərək bərpa olundu və qalanın idarəsi Cığalızadə Yusif Sənan Paşaya həvalə edildi. Ardından Gürcüstana gedən Fərhad Paşa Lori və Güri qalalarını ələ keçirdi, 28 iyul 1584 tarixində Səfəvi cəbhəsinə gələn Özdəmiroğlu Osman Paşanın yeni bir səfərə çıxması ilə paytaxta geri qayıtdı.

Özdəmiroğlu Osman Paşa Təbrizi fəth etdikdən sonra xəstələndi və oradan qayıdarkən 29 oktyabr 1585 tarixində vəfat etdi. Sultanın lələsi Xacə Sadəddin Əfəndi sədarətə Fərhad Paşanı tövsiyə etmiş, ancaq III Murad bu tövsiyəyə qulaq asmayaraq Hadım Məsih Mehmed Paşanı sədrəzəm təyin etdi.

Fərhad Paşa isə 1586 tarixində yenidən Səfəvi cəbhəsi sərdarı seçildi. Mərkəz olaraq Təbriz seçilmiş, Gəncə, Qarabağ və Nəhavənd əyalətlərini alıb Osmanlıya birləşdirdi. 1587-ci ildə Səfəvi şahı Məhəmməd Xudabəndə sülh müzakirələri üçün Fərhad Paşaya müraciət etdi. Müzakirələr davam edərkən vəfat edən Xudabəndənin oğlu I Abbas sülhdən imtina etdi. Ancaq qərb sərhəddində Osmanlı ilə, şərq sərhəddində isə Özbəklərlə eyni anda mübarizə aparmaq Səfəvi dövlətinin belini bükdü. Bu səbəbdən I Abbas 1590 tarixində yenidən sülh təklif etdi. Ərdəbil hakimi Mehdiqulu xan və Şah Abbasın qardaşı oğlu Heydər Mirzənin də daxil olduğu elçi heyəti sülh üçün paytaxta göndərildi. Bu səylər bir nəticə verdi və beləliklə, 21 may 1590 tarixində Fərhad Paşa andlaşması (və ya İstanbul andlaşması) bağlandı. Bununla da Osmanlı dövləti şərqdəki ən böyük qələbəsini qazanaraq Təbriz, Qarabağ, Gürcüstan, Dağıstan və Şirvan Osmanlıya birləşdirildi.

Sədarət dönəmi

1 avqust 1591 tarixində sədarətdən alınan Qoca Sənan Paşanın yerinə sədrəzəm təyin olundu. III Murad keçmiş sədrəzəmin gözlərinə mil çəkdirmək istəsə də, Fərhad Paşa buna mane olmuş, Sənan Paşa yenidən Təkirdağa sürgün edildi. Elə həmin il Ərzurum əhalisi orada qışlayan yeniçərilərdən şikayət etdi və nəticədə əhali ilə yeniçərilər arasında iğtişaş baş verdi. Bu xəbər paytaxta çatdı və paytaxtdakı yeniçərilər ülufə divanında qazan devirib üsyan başlatdılar. Məsələni böyütmək istəməyən Fərhad Paşa sultana bu haqda heç nə deməsə də, 1592-ci ildə bu hadisə sultanın qulağına çatdı. Nəticədə Fərhad Paşa sədarətdən alındı və yerinə üçüncü dəfə Siyavuş Paşa sədrəzəm seçildi. Bu hadisədən sonra Fərhad Paşa vəzir-i sani (ikinci vəzir) olaraq divandakı fəaliyyətinə davam etdi.

15 yanvar 1595 tarixində III Murad vəfat etmiş, oğlu III Mehmed taxta çıxmışdır. Yeni sultan atasından aldığı səltənətə 19 qardaşını edam etdirməklə başlamış, daha sonra 16 fevral 1596 tarixində Avstriya cəbhəsindəki Sədrəzəm Qoca Sənan Paşaya fərman yollayaraq sədarətdən aldı və yerinə paytaxtda sədarət vəkili olan Fərhad Paşa ikinci dəfə sədrəzəm seçildi.

1595-ci ilin aprel ayında Fərhad Paşa köşkündə toplanan məclisdə Valaxiya hakimi Mixailin üzərinə səfər qərarı verildi. Ancaq Fərhad Paşa əleyhdarı olan Qoca Sənan Paşa və tərəfdarları qapıqulu əsgərlərini, xüsusilə də sipahiləri qızışdırmaqda idi. 23 aprel tarixində divan məclisindən köşkünə gedən Fərhad Paşanın yolu kəsilmiş, sipahilər tərəfindən təhqir edilmişdir. III Mehmed buna cavab olaraq yeniçərilərin mövqeyini gücləndirərək çıxan sipahi üsyanını yatırmışdır.

Fərhad Paşa orduyla 27 aprel 1595 tarixində Valaxiya səfərinə çıxdı. 14 may tarixində çıxan fərmanla Valaxiya və Boğdan çarlıqları eyni əyalətdə birləşdirilməyə başlandı. Ancaq Təkirdağda sürgündə olan Qoca Sənan Paşanın tərəfdarları səfərə çıxmaq istəməyən yeniçəriləri sədrəzəmə qarşı üsyana təhrik etməyə və sədrəzəmə qarşı bir propaqandaya başladılar. Fərhad Paşa isə ordunu Dunay çayı sahilində dayandırmış, ordunun çayı keçməsi üçün yeni bir körpünün inşasına başlamışdı. Ordunun anidən dayanma xəbərindən istifadə edən Qoca Sənan Paşa sədrəzəmin Valaxiya çarı Mixaillə gizli olaraq razılaşması şayəsini yaymağa başladı. Buna inanan III Mehmed Fərhad Paşanı sədarətdən aldı və yerinə Qoca Sənan Paşa sədrəzəm seçildi. Bununla da qalmayıb, səfərdə olan Fərhad Paşa haqqında ölüm hökmü verən III Mehmed bu məqsədlə cəbhəyə bir dəstə saray ağası göndərdi.

Ölümü

Fərhad Paşa cəbhədə ikən paytaxtdakı adamları baş verən hadisələri və haqqında çıxan ölüm hökmünü ona gizli bir məktubla çatdırdılar. Edam əmrini icra etmək üçün cəbhəyə yollanan saray ağaları cəbhəyə çatana qədər Fərhad Paşa sədarət möhrünü vəzir Cərrah Mehmed Paşaya təslim edib gizli yollarla İstanbul yaxınlığındakı köşkünə gəldi və bir müddət burada gizlənərək dövrün validə sultanı və dövlət işlərində oğluna məsləhətlər verən Safiyə Sultana məktublar yazaraq bağışlanmağını istədi. Ancaq Qoca Sənan Paşa tərəfindən yeri öyrənilərək ələ keçirilmiş və Yeddiqüllə zindanlarına həbs olunmuşdur. Şeyxülislam Bostanzadə Mehmed Əfəndidən alınan fətva ilə 1595-ci ilin oktyabr ayında cəlladlar tərəfindən edam edildi. Məzarı Əyyubsultan rayonunda inşa etdirdiyi Fərhad Paşa türbəsinə dəfn olunmuşdur.

Həmçinin baxın

Mənbə

  1. ↑ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.341
  2. Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.IV s.17 [1]
  3. Atayı Tarihi Şakayık'da Ferhat Paşa'nın Eylül 1582'de Rumeli Beylerbeyi ve Ocak 1582'de vezir olduğunu bildirilmektedir.
  4. Yücel, Yaşar ve Sevim, Ali Sevim (1991) Türkiye tarihi Cilt III), Ankara: AKDTYKTTK Yayınları, say. 21-23, 43-44
  5. Nevizade Ataullah Atayi (1268/), "Şakayık Zeyli (Osmanlıca) say.380
  6. ↑ Sakaoğlu, Necdet, (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say. 184
  7. ↑ Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı Sultan III. Mehmed Kronolojisi[ölü keçid]

Avqust 12, 2021
sərdar, fərhad, paşa, 1530, 1595, istanbul, murad, mehmed, dönəmində, dəfə, ümumilikdə, müddətinə, osmanlı, imperiyasının, sədrəzəmi, olmuş, dövlət, adamıdır, سردار, فرهاد, باشاosmanlı, sədrəzəmi1, avqust, 1591, aprel, 1592sələfi, qoca, sənan, paşaxələfi, kani. Serdar Ferhad Pasa 1530 1595 Istanbul III Murad ve III Mehmed doneminde 2 defe umumilikde 1 il muddetine Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet adamidir Serdar Ferhad Pasaسردار فرهاد باشاOsmanli sedrezemi1 avqust 1591 4 aprel 1592Selefi Qoca Senan PasaXelefi Kanijali Siyavus PasaIkinci seltenet dovru16 fevral 1595 7 iyul 1595Selefi Qoca Senan PasaXelefi Qoca Senan PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1530Dogum yeri AlbaniyaVefat tarixi Oktyabr 1595Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiDefn yeri Istanbul Mundericat 1 Ilk illeri 2 Sedaret donemi 3 Olumu 4 Hemcinin baxin 5 MenbeIlk illeri RedakteAlban esillidir 1 2 Tehsilini Enderunda almisdir I Suleymanin son illerinde qapicibasisi oldu Zigetvar seferi esnasinda vefat eden I Suleymanin Sedrezem Sokullu Mehmed Pasa terefinden gizledilmesi ve cesedinin ordudan xebersiz Belqrada sonra da Istanbula gonderilmesine sexsen Ferhad aga rehberlik etmisdir Bu xidmetlerinin mukafati olaraq boyuk imrahor daha sonra 1581 ci ilde ise yeniceri agaligina getirildi III Muradin oglu Sahzade Mehmed ucun tertiblenen ve 29 may 1582 19 iyul 1582 tarixlerinde bas tutan sunnet merasiminin butun mesuliyyeti ve bu esnada seherin idaresi Ferhad agaya verilmisdir Ferhad aganin paytaxtdan mesul oldugu o gunlerden birinde Istanbulun At meydani semtinde boyuk bir skandal bas verdi Saraydan yeni ayrilan bir qrup sipahi At meydanina fahise getirerek eylence qurmus bunu esiden Ferhad aga bir deste yeniceri ile sipahileri ele kecirmis cixan catismada 2 sipahi oldurulmusdur Caxnasmani oz gozleri ile musahide eden dovrun sedrezemi Qoca Senan Pasa buna cox hirslenmis Niye geldin qara kopek Iki qana bais oldun deyerek Ferhad agani sultana sikayet etmis belelikle Ferhad aga yeniceri agaligindan alinmisdir Bu da iki pasa arasinda illerle davam eden muharibenin temelini atmisdir 1 5 ay boyunca Istanbulda vezifesiz qalan Ferhad aga 2 yanvar 1583 tarixinde qubbealti veziri secilen Rumeli beylerbeyi Ibrahim Pasanin yerine getirildi Bir muddet sonra Sedrezem Kanijali Siyavus Pasanin tovsiyesile dorduncu vezir olaraq Sefevi cebhesine serdar teyin olundu 3 Ferhad Pasa burada iken boyuk ugurlar qazandi Irevan qalasi ele kecirilerek berpa olundu ve qalanin idaresi Cigalizade Yusif Senan Pasaya hevale edildi Ardindan Gurcustana geden Ferhad Pasa Lori ve Guri qalalarini ele kecirdi 28 iyul 1584 tarixinde Sefevi cebhesine gelen Ozdemiroglu Osman Pasanin yeni bir sefere cixmasi ile paytaxta geri qayitdi Ozdemiroglu Osman Pasa Tebrizi feth etdikden sonra xestelendi ve oradan qayidarken 29 oktyabr 1585 tarixinde vefat etdi Sultanin lelesi Xace Sadeddin Efendi sedarete Ferhad Pasani tovsiye etmis ancaq III Murad bu tovsiyeye qulaq asmayaraq Hadim Mesih Mehmed Pasani sedrezem teyin etdi 1 Ferhad Pasa ise 1586 tarixinde yeniden Sefevi cebhesi serdari secildi Merkez olaraq Tebriz secilmis Gence Qarabag ve Nehavend eyaletlerini alib Osmanliya birlesdirdi 1587 ci ilde Sefevi sahi Mehemmed Xudabende sulh muzakireleri ucun Ferhad Pasaya muraciet etdi Muzakireler davam ederken vefat eden Xudabendenin oglu I Abbas sulhden imtina etdi Ancaq qerb serheddinde Osmanli ile serq serheddinde ise Ozbeklerle eyni anda mubarize aparmaq Sefevi dovletinin belini bukdu Bu sebebden I Abbas 1590 tarixinde yeniden sulh teklif etdi Erdebil hakimi Mehdiqulu xan ve Sah Abbasin qardasi oglu Heyder Mirzenin de daxil oldugu elci heyeti sulh ucun paytaxta gonderildi 1 Bu seyler bir netice verdi ve belelikle 21 may 1590 tarixinde Ferhad Pasa andlasmasi ve ya Istanbul andlasmasi baglandi Bununla da Osmanli dovleti serqdeki en boyuk qelebesini qazanaraq Tebriz Qarabag Gurcustan Dagistan ve Sirvan Osmanliya birlesdirildi 4 Sedaret donemi Redakte1 avqust 1591 tarixinde sedaretden alinan Qoca Senan Pasanin yerine sedrezem teyin olundu III Murad kecmis sedrezemin gozlerine mil cekdirmek istese de Ferhad Pasa buna mane olmus Senan Pasa yeniden Tekirdaga surgun edildi 1 Ele hemin il Erzurum ehalisi orada qislayan yenicerilerden sikayet etdi ve neticede ehali ile yeniceriler arasinda igtisas bas verdi Bu xeber paytaxta catdi ve paytaxtdaki yeniceriler ulufe divaninda qazan devirib usyan baslatdilar Meseleni boyutmek istemeyen Ferhad Pasa sultana bu haqda hec ne demese de 1592 ci ilde bu hadise sultanin qulagina catdi Neticede Ferhad Pasa sedaretden alindi ve yerine ucuncu defe Siyavus Pasa sedrezem secildi Bu hadiseden sonra Ferhad Pasa vezir i sani ikinci vezir olaraq divandaki fealiyyetine davam etdi 1 5 15 yanvar 1595 tarixinde III Murad vefat etmis oglu III Mehmed taxta cixmisdir Yeni sultan atasindan aldigi seltenete 19 qardasini edam etdirmekle baslamis daha sonra 16 fevral 1596 tarixinde Avstriya cebhesindeki Sedrezem Qoca Senan Pasaya ferman yollayaraq sedaretden aldi ve yerine paytaxtda sedaret vekili olan Ferhad Pasa ikinci defe sedrezem secildi 6 1595 ci ilin aprel ayinda Ferhad Pasa koskunde toplanan meclisde Valaxiya hakimi Mixailin uzerine sefer qerari verildi Ancaq Ferhad Pasa eleyhdari olan Qoca Senan Pasa ve terefdarlari qapiqulu esgerlerini xususile de sipahileri qizisdirmaqda idi 23 aprel tarixinde divan meclisinden koskune geden Ferhad Pasanin yolu kesilmis sipahiler terefinden tehqir edilmisdir III Mehmed buna cavab olaraq yenicerilerin movqeyini guclendirerek cixan sipahi usyanini yatirmisdir 6 Ferhad Pasa orduyla 27 aprel 1595 tarixinde Valaxiya seferine cixdi 7 14 may tarixinde cixan fermanla Valaxiya ve Bogdan carliqlari eyni eyaletde birlesdirilmeye baslandi 7 Ancaq Tekirdagda surgunde olan Qoca Senan Pasanin terefdarlari sefere cixmaq istemeyen yenicerileri sedrezeme qarsi usyana tehrik etmeye ve sedrezeme qarsi bir propaqandaya basladilar 6 Ferhad Pasa ise ordunu Dunay cayi sahilinde dayandirmis ordunun cayi kecmesi ucun yeni bir korpunun insasina baslamisdi 7 Ordunun aniden dayanma xeberinden istifade eden Qoca Senan Pasa sedrezemin Valaxiya cari Mixaille gizli olaraq razilasmasi sayesini yaymaga basladi Buna inanan III Mehmed Ferhad Pasani sedaretden aldi ve yerine Qoca Senan Pasa sedrezem secildi 7 Bununla da qalmayib seferde olan Ferhad Pasa haqqinda olum hokmu veren III Mehmed bu meqsedle cebheye bir deste saray agasi gonderdi Olumu RedakteFerhad Pasa cebhede iken paytaxtdaki adamlari bas veren hadiseleri ve haqqinda cixan olum hokmunu ona gizli bir mektubla catdirdilar Edam emrini icra etmek ucun cebheye yollanan saray agalari cebheye catana qeder Ferhad Pasa sedaret mohrunu vezir Cerrah Mehmed Pasaya teslim edib gizli yollarla Istanbul yaxinligindaki koskune geldi ve bir muddet burada gizlenerek dovrun valide sultani ve dovlet islerinde ogluna meslehetler veren Safiye Sultana mektublar yazaraq bagislanmagini istedi Ancaq Qoca Senan Pasa terefinden yeri oyrenilerek ele kecirilmis ve Yeddiqulle zindanlarina hebs olunmusdur Seyxulislam Bostanzade Mehmed Efendiden alinan fetva ile 1595 ci ilin oktyabr ayinda celladlar terefinden edam edildi Mezari Eyyubsultan rayonunda insa etdirdiyi Ferhad Pasa turbesine defn olunmusdur Hemcinin baxin RedakteIII Murad III Mehmed Sedrezem Ferhad Pasa turbesi Durgunluq donemi Osmanli sedrezemleriMenbe Redakte 1 2 3 4 5 6 Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 341 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 17 1 Atayi Tarihi Sakayik da Ferhat Pasa nin Eylul 1582 de Rumeli Beylerbeyi ve Ocak 1582 de vezir oldugunu bildirilmektedir Yucel Yasar ve Sevim Ali Sevim 1991 Turkiye tarihi Cilt III Ankara AKDTYKTTK Yayinlari say 21 23 43 44 Nevizade Ataullah Atayi 1268 Sakayik Zeyli Osmanlica say 380 1 2 3 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak say 184 1 2 3 4 Turkiye Kultur ve Turizm Bakanligi Sultan III Mehmed Kronolojisi olu kecid Menbe https az wikipedia org w index php title Serdar Ferhad Pasa amp oldid 5686223, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.