Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antisemitizm (bəzən anti-semitizm kimi də yazılır; həmçinin yəhudi əleyhdarlığı, yəhudi düşmənçiliyi) — millətçilik, irqçilik ideologiyasının bir növü; digər millətçilik formalarından fərqi onun yalnız bir xalqa - yəhudi millətinə və ya mədəniyyətinə, iudaizm dininə qarşı nifrət bəsləməsi və onları təqib etməsidir.
Antisemitizmin qədim yəhudilərin yaşadıqları bütpərəst cəmiyyətlərlə ziddiyyətə düşmələri nəticəsində meydana çıxdığını demək olar. Yəhudilərin bütpərəstliyə qarşı çıxmaları onların yaşadıqları ölkələrə sevgi hissi duymamaları şəklində qəbul edilirdi. Yəni, başlanğıcda antisemitizmin təməlini dini fikir ayrılıqları qoymuşdur. Antisemitizmi dünyanın bir çox qabaqcıl mütəfəkkirləri «yəhudilərin talançı təqibi» kimi pisləmişlər.
Xristianlığın meydana gəlməsindən sonra antisemit hərəkətlər xristianlığı iudaizmin müdaxilələrindən qorumaq və İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsinin intiqamını almaq xarakteri qazandı. Roma İmperiyası dövründə İsgəndəriyyədə edilən yəhudi say azaltması buna bir nümunədir. Orta əsrlərdə yəhudilər əleyhinə bir sıra söz-söhbətlər (məsələn, xristian uşaqlarının yəhudi ayinlərində qurban edilməsi) ortaya çıxır və bu söz-söhbətlərdən təsirlənən xalq yəhudilərə qarşı qanlı hərəkətlər edirdi. Eyni dövrdə İslam ölkələrində antisemitizm sayılan yəhudilərin zimmi statusu almaları sayəsində hər hansı bir problem meydana gətirmədi. Müsəlman İspaniyasında (Əndəluz), Bağdad, Dəməşq və Qüdsdə yəhudilər ticarət sahəsində sərbəst çalışırdılar.
XIX əsrdə milliyyətçilik axınının Avropanı təsiri altına alması nəticəsində antisemitizmin dayağı dini xüsusiyyətlərdən irqi üstünlüyə keçərək xalq kütlələrindən böyük dəstək aldı. Antisemitizm bəzi dövlətlərin dövlət siyasəti səviyyəsinə qalxdı, məsələn, Orta əsrlərdə Rusiyada çar hakimiyyəti boyunca dövlət siyasətinin bir parçası olmuşdur. Yəhudilərin xüsusilə Almaniya və Avstriya kimi ölkələrdə çox yaxşı şəraitdə yaşamaları onları milliyyətçilik ideyalarının əsas hədəfinə çevirdi. Yəhudilər tarixlərində ən rahat həyat mühitlərini islam idarəetmə üsulu olan ölkələrdə tapmışlar.
Antisemitizmin ən şiddətli şəkillərindən biri 1933-cü ildən sonra Hitler və Nasist partiyası tərəfindən ortaya atıldı. Almaniyada və İkinci dünya müharibəsində alman orduları tərəfindən işğal edilən ölkələrdə tətbiq olundu. Yəhudilərə qarşı görülən tədbirlər onların toplama düşərgələrində sistemli bir şəkildə məhv edilmələrinə əsaslanırdı. Ən böyük qırğın Polşada edildi. İkinci dünya müharibəsi ərzində almanlar tərəfindən 6 milyona yaxın yəhudi öldürülmüşdür ki, onların da milyon yarımı uşaqlardır. Bu hadisə Xolokost (ing. holocaust, qəd.yun. ὁλοκαύστος — "hər şeyin yandırılması") adı ilə tanınır.
Bu gün, ictimai planda antisemitizm bəzən yəhudilərlə təmasdan çəkinmə şəklində özünü daha çox büruzə verir. Bu hal bir çox ölkələrdə, hətta ABŞ-də, ən əhəmiyyətli yəhudi icmasının yaşadığı Nyu-Yorkda belə qeydə alınır.
Etimologiya
"Semitische" (sami) ifadəsini ilk dəfə 1781-ci ildə alman tarixçi Avqust Lüdviq fon Şlöser arami, ərəb və ivrit dillərini briləşdirən dil qrupu üçün işlətməyə başlayıb.
İstinadlar
- Məmmədov, Elvin. "Qüdsdə erməni problemi varmı?". Politicon.co (az.). Topçubaşov Mərkəzi. 28 iyul 2021. 2022-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 14 sentyabr 2021.
Digər tərəfdən, məlumdur ki, Ermənistan Cənubi Qafqaz regionun ən anti-semitist ölkəsidir.
- Vermeulen, H.F. Before Boas: The Genesis of Ethnography and Ethnology in the German Enlightenment. Critical Studies in the History of Anthropology Series. University of Nebraska Press. 2015. ISBN . 2022-10-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-07.
Schlözer 1781: p.161 "From the Mediterranean to the Euphrates, from Mesopotamia to Arabia ruled one language, as is well known. Thus Syrians, Babylonians, Hebrews, and Arabs were one people (ein Volk). Phoenicians (Hamites) also spoke this language, which I would like to call the Semitic (die Semitische). To the north and east of this Semitic language and national district (Semitische Sprach- und VölkerBezirke) begins a second one: With Moses and Leibniz I would like to call it the Japhetic."
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Antisemitizm bezen anti semitizm kimi de yazilir hemcinin yehudi eleyhdarligi yehudi dusmenciliyi milletcilik irqcilik ideologiyasinin bir novu diger milletcilik formalarindan ferqi onun yalniz bir xalqa yehudi milletine ve ya medeniyyetine iudaizm dinine qarsi nifret beslemesi ve onlari teqib etmesidir Antisemitizmin qedim yehudilerin yasadiqlari butperest cemiyyetlerle ziddiyyete dusmeleri neticesinde meydana cixdigini demek olar Yehudilerin butperestliye qarsi cixmalari onlarin yasadiqlari olkelere sevgi hissi duymamalari seklinde qebul edilirdi Yeni baslangicda antisemitizmin temelini dini fikir ayriliqlari qoymusdur Antisemitizmi dunyanin bir cox qabaqcil mutefekkirleri yehudilerin talanci teqibi kimi pislemisler Xristianligin meydana gelmesinden sonra antisemit hereketler xristianligi iudaizmin mudaxilelerinden qorumaq ve Isa Mesihin carmixa cekilmesinin intiqamini almaq xarakteri qazandi Roma Imperiyasi dovrunde Isgenderiyyede edilen yehudi say azaltmasi buna bir numunedir Orta esrlerde yehudiler eleyhine bir sira soz sohbetler meselen xristian usaqlarinin yehudi ayinlerinde qurban edilmesi ortaya cixir ve bu soz sohbetlerden tesirlenen xalq yehudilere qarsi qanli hereketler edirdi Eyni dovrde Islam olkelerinde antisemitizm sayilan yehudilerin zimmi statusu almalari sayesinde her hansi bir problem meydana getirmedi Muselman Ispaniyasinda Endeluz Bagdad Demesq ve Qudsde yehudiler ticaret sahesinde serbest calisirdilar XIX esrde milliyyetcilik axininin Avropani tesiri altina almasi neticesinde antisemitizmin dayagi dini xususiyyetlerden irqi ustunluye kecerek xalq kutlelerinden boyuk destek aldi Antisemitizm bezi dovletlerin dovlet siyaseti seviyyesine qalxdi meselen Orta esrlerde Rusiyada car hakimiyyeti boyunca dovlet siyasetinin bir parcasi olmusdur Yehudilerin xususile Almaniya ve Avstriya kimi olkelerde cox yaxsi seraitde yasamalari onlari milliyyetcilik ideyalarinin esas hedefine cevirdi Yehudiler tarixlerinde en rahat heyat muhitlerini islam idareetme usulu olan olkelerde tapmislar Antisemitizmin en siddetli sekillerinden biri 1933 cu ilden sonra Hitler ve Nasist partiyasi terefinden ortaya atildi Almaniyada ve Ikinci dunya muharibesinde alman ordulari terefinden isgal edilen olkelerde tetbiq olundu Yehudilere qarsi gorulen tedbirler onlarin toplama dusergelerinde sistemli bir sekilde mehv edilmelerine esaslanirdi En boyuk qirgin Polsada edildi Ikinci dunya muharibesi erzinde almanlar terefinden 6 milyona yaxin yehudi oldurulmusdur ki onlarin da milyon yarimi usaqlardir Bu hadise Xolokost ing holocaust qed yun ὁlokaystos her seyin yandirilmasi adi ile taninir Bu gun ictimai planda antisemitizm bezen yehudilerle temasdan cekinme seklinde ozunu daha cox buruze verir Bu hal bir cox olkelerde hetta ABS de en ehemiyyetli yehudi icmasinin yasadigi Nyu Yorkda bele qeyde alinir Vikianbarda Antisemitizm ile elaqeli mediafayllar var Etimologiya Semitische sami ifadesini ilk defe 1781 ci ilde alman tarixci Avqust Ludviq fon Sloser arami ereb ve ivrit dillerini brilesdiren dil qrupu ucun isletmeye baslayib IstinadlarMemmedov Elvin Qudsde ermeni problemi varmi Politicon co az Topcubasov Merkezi 28 iyul 2021 2022 03 23 tarixinde Istifade tarixi 14 sentyabr 2021 Diger terefden melumdur ki Ermenistan Cenubi Qafqaz regionun en anti semitist olkesidir Vermeulen H F Before Boas The Genesis of Ethnography and Ethnology in the German Enlightenment Critical Studies in the History of Anthropology Series University of Nebraska Press 2015 ISBN 978 0 8032 7738 0 2022 10 07 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 07 Schlozer 1781 p 161 From the Mediterranean to the Euphrates from Mesopotamia to Arabia ruled one language as is well known Thus Syrians Babylonians Hebrews and Arabs were one people ein Volk Phoenicians Hamites also spoke this language which I would like to call the Semitic die Semitische To the north and east of this Semitic language and national district Semitische Sprach und VolkerBezirke begins a second one With Moses and Leibniz I would like to call it the Japhetic