fbpx
Wikipedia

Yeniçəri

Avqust 03, 2021

Yeniçərilər (türk. Yeniçeri) — yeni döyüşçü, XIV-XIX əsrlərdə Osmanlı ordusunda daimi piyada qoşunu.

Mustafa Kamal yeniçəri geyimində

Yeniçərilər sipaxlar və akıncalarla birlikdə imperiya qoşununun əsasını təşkil edirdilər. Kapıkuluların (sultanın qullardan ibarət şəxsi qvardiyası) tərkib hissəsi idilər. Yeniçərilər dövlətdə həmçinin polis rolunu oynayırdılar. Onlar dərviş libasına bənzəyən libas geyinir, bayraqlarında isə şiə nişanı - Həzrət Əlinin zülfüqarı və əl təsvir olunmuş nişan gəzdirirdilər.

Yaranması

Yeniçəri Sultan Muradın hakimiyyəti dönəmində təşəkkül tapdı. Osmanlılar tutduqları ərazilərdə 8-18 yaşlı xristian uşaqları toplayaraq İstanbula yollayır və onlara məcburi İslamı qəbul etdirirdilər. Müsəlmanlaşdırılmış uşaqlara 12 ilə yaxın məşq keçirilirdi. Onlara at çapmaq, ox atmaq, qılıncdan istifadə öyrədilirdi. Bu cür əsgərlər "Yeniçəri" adlanırdılar. Yeniçərilər yüngül zireh və silahla təchiz olunurdular. Buna görə onlar döyüşdə cox çevik hərəkət edirdilər.

Avropalıların yeniçərilərə qoşulması özü çox maraqlı bir faktdır. Belə ki, türk gənclərinin yeniçəriyə gəlməsi məcburi deyildi. Osmanlı təbəəliyində olan türkmanlar hərbə çağrılmırdılar.

Yeniçərilərin hesabına Osmanlı imperiyasının sərhədlərini genişləndirmək mümkün oldu. Osmanlı ordusu təkcə yeniçərilərdən ibarət olmasa da, əsas qüvvə onlar hesab olunurdu. Osmanlı rəhbərliyi yeniçərilər arasında avropalıların üstün mövqedə olmasına xüsusi diqqət yetirirdilər.

Yeniçəriləri təşkil edən xalqlar coğrafi və mədəni cəhətdən bir-birinə yaxın idilər. Ermənilərdən başqa bütün xalqların nümayəndlərinin kökləri provaslılığa və Avropa köklərinə söykənirdi.


Yeniçərilər Rusiya mənbəələrində

Osmanlı İmperiyasının genişlənməsi ilə birliklərini yenidən təşkil etmək, əsas zərbə qüvvəsi olaraq nizamlı piyada birlikləri yaratmaq lazım gəldi. Yeniçəri Piyada qoşunu 1365-ci ildə Türk sultanı I Murad tərəfindən yaradıldı. 8-16 yaşlı gənc xristian kişilərdən yeni bir ordu qəbul edildi. Beləliklə, yeniçərilərin əsas hissəsi sonradan sərt İslam ənənələri ilə yetişən (ermeniler xaric) etnik albanlar, bosniyalılar, bolqarlar, yunanlar, gürcülər, serblər idi. Rumeliya (Balkanlar) işə götürülən uşaqlar Anadoluda və əksinə Türk ailələrində böyüməyə göndərildi.

Uşaqları Yeniçərilərə cəlb etmək (devshirme - qan vergisi) imperatorluğun xristian əhalisinin vəzifələrindən biri idi. Osmanlı hakimiyyəti kölələrdən bir ordu toplayaraq eyni zamanda yerli ordunun (sipahi) təsirinə qarşı güclü bir tarazlıq yaradaraq daxili siyasi problemi həll etdi.

Korpusların mövcudluğunun başlanğıcında yalnız xristian uşaqlar əmrə əsasən yeniçərilərə cəlb olunurdular; Yəhudilər devşirmədən azad edildi. Daha sonra, İslamı qəbul edən Boşniklər və Müsəlman Albanlar da Sultandan uşaqlarını yeniçərilərə göndərmək hüququnu əldə etdilər: kapıkul sıralarında hərbi xidmət bir çoxlarının cəmiyyətdə yüksək mövqelər qazanmasına imkan verdi. Türkcə danışan, fiziki və ya əqli cəhətdən qüsurlu olan və eyni zamanda evli olan İstanbul sakinləri də devşirmədən azad edildi. Yəqin ki, son vəziyyət o dövrün erkən nikahlarını qismən izah edir.

Yeniçərilər rəsmi olaraq Sultanın köləsi sayılırdı və daim monastır-kazarmada yaşayırdılar. 1566-cı ilə qədər evlənmələri və öz ailələrini əldə etmələri qadağandır. Ölən və ya vəfat edən Yeniçərinin əmlakı alayın əmlakına çevrildi. Müharibə sənətinə əlavə olaraq Yeniçərilər xəttatlıq, hüquq, ilahiyyat, ədəbiyyat və dilləri öyrənmişlər. Yaralı və ya yaşlı təzəçilər pensiya aldılar. Onların bir çoxu uğurlu mülki karyeraları var. 1683-cü ildə müsəlman uşaqlar Yeniçəri kimi qəbul olunmağa başladılar.

XVI əsrin sonu - XVII əsrin əvvəllərindən başlayaraq yeniçəri korpusunun parçalanma prosesi başladı. Ailələr qazanmağa, ticarət və sənətkarlıqla məşğul olmağa başladılar. Tədricən, yeniçərlər güclü bir mühafizəkar siyasi qüvvəyə, taxtın göy gurultusuna və saray çevrilişlərinin əbədi və vazgeçilməz iştirakçılarına çevrildi (yeniçəri qiyamları sultanların devrilməsinə və ölümünə səbəb oldu, məsələn, 1622, 1623 və 1807).

Yeniçərçilər bir neçə kateqoriyaya bölündülər: döyüşçülər (eşkinji), qazilər (koruji), təqaüdçülər (mutekaids və ya oturaklar) və boş bir vəzifə almaq fürsətini gözləyən süpermarket (tasslakji). Son iki kateqoriya xidmətlər göstərmədi və maaş almadılar, lakin Yeniçərilərin hüquq və imtiyazlarından istifadə etdilər. Hər sinifdən bir çox Türk (şəhər sakinləri, bərbərlər, sənətkarlar, xırda ticarətçilər və s.) Rəsmi olaraq fövqəladə təslakciyə yazılmış və ya dərhal təqaüdçü oturak statusu almışlar. Nəticə olaraq, 18-ci əsrin ortalarında Osmanlı İmperatorluğunun müsəlman əhalisinin demək olar ki yarısı Yeniçəri kimi qeydiyyata alındı ​​[2].

Fəaliyyət

Döyüş zamanı hücumda aparıcı rol süvarilərə həvalə edildi. Onun vəzifəsi düşmən xəttini keçmək idi. Bu şəraitdə silahlarından atəş açan yeniçərilər bir pazda düzülüb qılınc və digər silahlardan istifadə edərək hücuma keçdilər. Korpusun mövcudluğunun ilk günlərində düşmən, xüsusən böyük bir intizamlı piyadaya sahib olmadığı təqdirdə, bir qayda olaraq, belə bir hücuma tab gətirə bilmədi. Yeniçərilər yaylım atəş etmədilər, məqsədli atəşə üstünlük verdilər. Yeniçərilər arasında təxminən 100 könüllü olan serdenghetchi (sözün əsl mənasında "başlarını riske qoymaq") adlanan xüsusi şok bölmələri var idi. Qanuni Süleyman tərəfindən Vyana mühasirəsi zamanı mühasirədə olanlar, bu bölmələrin 5 yeniçəridən ibarət kiçik hissələrə bölündüyünü qeyd etdilər. Belə bir dəstənin tərkibi bir qılınc daşıyıcısı, əl bombası ilə bir döyüşçü, bir oxatan və silahlı iki döyüşçüdən ibarət idi. Döyüş zamanı Yeniçərilər tez-tez düşərgədən (iri arabaların hasarı) istifadə edirdilər. Sultan Süleymanın Vyananı mühasirəyə alması zamanı Yeniçəri mühəndisləri özlərini mükəmməl göstərdilər.

Yeniçərilərin təhsili yalnız silah istifadə təlimləri ilə məhdudlaşdı və məşq və taktiki təlimlər keçirilmədi. Mütəşəkkil hərəkətlər və xətti birləşmələrdə döyüşmək heç Osmanlı ordusu üçün xarakterik deyildi. Döyüşdə Yeniçərilər ümumiyyətlə hər hansı bir istehkamın (xəndək, Wagenburg və s.) Arxasında müdafiə mövqelərini tutdular və atəş etdilər, əmələ gəlmələrinin dərinliyi isə 9-12 dərəcə idi. Hücumda, yeniçərlər uzanan bir trapezoidə yaxın bir şəkildə dərin bir sütunda hərəkət etdilər, lakin forma içərisindəki nizam və uyğunlaşma ciddi şəkildə yerinə yetirilmədi.

İstinadlar

  1. http://www.osmanlimedeniyeti.com/makaleler/askeri/devsirme-usulu-acemi-oglanlar.html
  Vikianbarda Yeniçəri ilə əlaqəli mediafayllar var.
   Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.

Avqust 03, 2021
yeniçəri, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, məqaləni, vikiləş. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Yeniceriler turk Yeniceri yeni doyuscu XIV XIX esrlerde Osmanli ordusunda daimi piyada qosunu Mustafa Kamal yeniceri geyiminde Yeniceriler sipaxlar ve akincalarla birlikde imperiya qosununun esasini teskil edirdiler Kapikulularin sultanin qullardan ibaret sexsi qvardiyasi terkib hissesi idiler Yeniceriler dovletde hemcinin polis rolunu oynayirdilar Onlar dervis libasina benzeyen libas geyinir bayraqlarinda ise sie nisani Hezret Elinin zulfuqari ve el tesvir olunmus nisan gezdirirdiler Mundericat 1 Yaranmasi 2 Yeniceriler Rusiya menbeelerinde 3 Fealiyyet 4 IstinadlarYaranmasi RedakteYeniceri Sultan Muradin hakimiyyeti doneminde tesekkul tapdi Osmanlilar tutduqlari erazilerde 8 18 1 yasli xristian usaqlari toplayaraq Istanbula yollayir ve onlara mecburi Islami qebul etdirirdiler Muselmanlasdirilmis usaqlara 12 ile yaxin mesq kecirilirdi Onlara at capmaq ox atmaq qilincdan istifade oyredilirdi Bu cur esgerler Yeniceri adlanirdilar Yeniceriler yungul zireh ve silahla techiz olunurdular Buna gore onlar doyusde cox cevik hereket edirdiler Avropalilarin yenicerilere qosulmasi ozu cox maraqli bir faktdir Bele ki turk genclerinin yeniceriye gelmesi mecburi deyildi Osmanli tebeeliyinde olan turkmanlar herbe cagrilmirdilar Yenicerilerin hesabina Osmanli imperiyasinin serhedlerini genislendirmek mumkun oldu Osmanli ordusu tekce yenicerilerden ibaret olmasa da esas quvve onlar hesab olunurdu Osmanli rehberliyi yeniceriler arasinda avropalilarin ustun movqede olmasina xususi diqqet yetirirdiler Yenicerileri teskil eden xalqlar cografi ve medeni cehetden bir birine yaxin idiler Ermenilerden basqa butun xalqlarin numayendlerinin kokleri provasliliga ve Avropa koklerine soykenirdi Yeniceriler Rusiya menbeelerinde RedakteOsmanli Imperiyasinin genislenmesi ile birliklerini yeniden teskil etmek esas zerbe quvvesi olaraq nizamli piyada birlikleri yaratmaq lazim geldi Yeniceri Piyada qosunu 1365 ci ilde Turk sultani I Murad terefinden yaradildi 8 16 yasli genc xristian kisilerden yeni bir ordu qebul edildi Belelikle yenicerilerin esas hissesi sonradan sert Islam eneneleri ile yetisen ermeniler xaric etnik albanlar bosniyalilar bolqarlar yunanlar gurculer serbler idi Rumeliya Balkanlar ise goturulen usaqlar Anadoluda ve eksine Turk ailelerinde boyumeye gonderildi Usaqlari Yenicerilere celb etmek devshirme qan vergisi imperatorlugun xristian ehalisinin vezifelerinden biri idi Osmanli hakimiyyeti kolelerden bir ordu toplayaraq eyni zamanda yerli ordunun sipahi tesirine qarsi guclu bir tarazliq yaradaraq daxili siyasi problemi hell etdi Korpuslarin movcudlugunun baslangicinda yalniz xristian usaqlar emre esasen yenicerilere celb olunurdular Yehudiler devsirmeden azad edildi Daha sonra Islami qebul eden Bosnikler ve Muselman Albanlar da Sultandan usaqlarini yenicerilere gondermek huququnu elde etdiler kapikul siralarinda herbi xidmet bir coxlarinin cemiyyetde yuksek movqeler qazanmasina imkan verdi Turkce danisan fiziki ve ya eqli cehetden qusurlu olan ve eyni zamanda evli olan Istanbul sakinleri de devsirmeden azad edildi Yeqin ki son veziyyet o dovrun erken nikahlarini qismen izah edir Yeniceriler resmi olaraq Sultanin kolesi sayilirdi ve daim monastir kazarmada yasayirdilar 1566 ci ile qeder evlenmeleri ve oz ailelerini elde etmeleri qadagandir Olen ve ya vefat eden Yenicerinin emlaki alayin emlakina cevrildi Muharibe senetine elave olaraq Yeniceriler xettatliq huquq ilahiyyat edebiyyat ve dilleri oyrenmisler Yarali ve ya yasli tezeciler pensiya aldilar Onlarin bir coxu ugurlu mulki karyeralari var 1683 cu ilde muselman usaqlar Yeniceri kimi qebul olunmaga basladilar XVI esrin sonu XVII esrin evvellerinden baslayaraq yeniceri korpusunun parcalanma prosesi basladi Aileler qazanmaga ticaret ve senetkarliqla mesgul olmaga basladilar Tedricen yenicerler guclu bir muhafizekar siyasi quvveye taxtin goy gurultusuna ve saray cevrilislerinin ebedi ve vazgecilmez istirakcilarina cevrildi yeniceri qiyamlari sultanlarin devrilmesine ve olumune sebeb oldu meselen 1622 1623 ve 1807 Yenicerciler bir nece kateqoriyaya bolunduler doyusculer eskinji qaziler koruji teqaudculer mutekaids ve ya oturaklar ve bos bir vezife almaq fursetini gozleyen supermarket tasslakji Son iki kateqoriya xidmetler gostermedi ve maas almadilar lakin Yenicerilerin huquq ve imtiyazlarindan istifade etdiler Her sinifden bir cox Turk seher sakinleri berberler senetkarlar xirda ticaretciler ve s Resmi olaraq fovqelade teslakciye yazilmis ve ya derhal teqaudcu oturak statusu almislar Netice olaraq 18 ci esrin ortalarinda Osmanli Imperatorlugunun muselman ehalisinin demek olar ki yarisi Yeniceri kimi qeydiyyata alindi 2 Fealiyyet RedakteDoyus zamani hucumda aparici rol suvarilere hevale edildi Onun vezifesi dusmen xettini kecmek idi Bu seraitde silahlarindan ates acan yeniceriler bir pazda duzulub qilinc ve diger silahlardan istifade ederek hucuma kecdiler Korpusun movcudlugunun ilk gunlerinde dusmen xususen boyuk bir intizamli piyadaya sahib olmadigi teqdirde bir qayda olaraq bele bir hucuma tab getire bilmedi Yeniceriler yaylim ates etmediler meqsedli atese ustunluk verdiler Yeniceriler arasinda texminen 100 konullu olan serdenghetchi sozun esl menasinda baslarini riske qoymaq adlanan xususi sok bolmeleri var idi Qanuni Suleyman terefinden Vyana muhasiresi zamani muhasirede olanlar bu bolmelerin 5 yeniceriden ibaret kicik hisselere bolunduyunu qeyd etdiler Bele bir destenin terkibi bir qilinc dasiyicisi el bombasi ile bir doyuscu bir oxatan ve silahli iki doyuscuden ibaret idi Doyus zamani Yeniceriler tez tez dusergeden iri arabalarin hasari istifade edirdiler Sultan Suleymanin Vyanani muhasireye almasi zamani Yeniceri muhendisleri ozlerini mukemmel gosterdiler Yenicerilerin tehsili yalniz silah istifade telimleri ile mehdudlasdi ve mesq ve taktiki telimler kecirilmedi Mutesekkil hereketler ve xetti birlesmelerde doyusmek hec Osmanli ordusu ucun xarakterik deyildi Doyusde Yeniceriler umumiyyetle her hansi bir istehkamin xendek Wagenburg ve s Arxasinda mudafie movqelerini tutdular ve ates etdiler emele gelmelerinin derinliyi ise 9 12 derece idi Hucumda yenicerler uzanan bir trapezoide yaxin bir sekilde derin bir sutunda hereket etdiler lakin forma icerisindeki nizam ve uygunlasma ciddi sekilde yerine yetirilmedi Istinadlar Redakte http www osmanlimedeniyeti com makaleler askeri devsirme usulu acemi oglanlar html Vikianbarda Yeniceri ile elaqeli mediafayllar var Tarix ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Menbe https az wikipedia org w index php title Yeniceri amp oldid 5828351, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.