fbpx
Wikipedia

Qoca Sənan Paşa

September 18, 2021

Qoca Sənan Paşa (d. 1520 - ö. 3 aprel 1596) - Sultan III Murad və III Mehmed dönəmlərində 5 dəfə - ümumilikdə 8 il 5 ay müddətinə sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamıdır. Dörd padşahın dövründə müxtəlif vəzifələrdə xidmət göstərən Sənan Paşa, I Süleyman dönəmində çaşnigarbaşı, Malatya sancaqbəyi, ardından isə Ərzurum və Hələb bəylərbəyi təyin edildi. II Səlim dönəmində isə Misir bəylərbəyi, qübbəaltı vəziri, Yəmən və Tunis Fatehi, III Murad dönəmində isə İran səfəri sərdarı və 1580-ci ildə sədrəzəm təyin olundu.

Qoca Sənan Paşa
türk. خوجه سنان پاشا
Sələfi Lələ Qara Mustafa Paşa
Xələfi Kanijalı Siyavuş Paşa
Sələfi Kanijalı Siyavuş Paşa
Xələfi Sərdar Fərhad Paşa
Sələfi Kanijalı Siyavuş Paşa
Xələfi Sərdar Fərhad Paşa
Sələfi Sərdar Fərhad Paşa
Xələfi Təkəli Lələ Mehmed Paşa
Sələfi Təkəli Lələ Mehmed Paşa
Xələfi Kürəkən İbrahim Paşa
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Albaniya
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Dəfn yeri
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İsrafçılığın, rüşvətin və yolsuzluğun son həddə çatdığı bir dönəmdə uzun müddət sədarətdə qalan Sənan Paşa Osmanlı tarixinin ən qüdrətli sədrəzəmlərindən biridir. Ancaq buna baxmayaraq bəzi tarixçilərə görə, Sənan Paşanın xidmətləri qədər dövlətə ziyan bir çox qərarları da olmuşdur. Belə ki, 1593 tarixində başlayan və 13 il davam edən Avstriya müharibəsini sırf "Vyana Fatehi" təxəllüsünü almaq məqsədilə başlatdığı qəbul edilir. Rəqibləri Lələ Mustafa Paşa və Fərhad Paşa ilə apardığı siyasi mübarizə o dönəmə damğasını vurmuş, xüsusilə də Fərhad Paşa ilə aralarında gedən mübarizə səbəbilə Osmanlı ordusunda yeniçəri və sipahi qüvvələri arasında parçalanmalar baş verdi.

Vəfatının ardından şəxsi xəzinəsində 600 min qızıl sikkə, milyonlarca gümüş sikkə, sandıqlarla dolu zinət əşyaları, 600 samur kürk aşkara çıxdı.

Ölkənin bir çox yerində inşa etdirdiyi məscidlərlə yanaşı, 3 böyük mədrəsə və memarlıq abidəsi olan Sənan Paşa Köşkünü inşa etdirmişdir. Hal-hazırda Sənan Paşaya aid bütün sənədlər Topqapı Sarayında Sənan Paşa Arxivində saxlanılır.

İlk illəri

Qoca Sənan Paşa 1520 tarixində Albaniyanın Debre vəya Delvina əyalətində dünyaya gəldi. 1586 tarixli yazışmalarda Albaniyalı Əli adlı birinin oğlu olduğu, babasının adının Əbdürrəhman olduğu, hətta özündən yaşca böyük qardaşının I Süleyman dönəmində sədrəzəm olan Ayaz Mehmed Paşa olduğu qeyd olunur.

Siyasi fəaliyyəti

Kiçik yaşlarda dəvşirilən və Əndərunda təhsil alan Sənan Paşa qısa zamanda I Süleymanın çaşnigirliyinə (süfrəçi) qəbul edildi. Malatya sancaqbəyi olaraq saraydan ayrıldıqdan sonra sırayla Kastamonu, Qəzzə, Nablus sancaqbəyi, Ərzurum və Hələb bəylərbəyi olaraq təyin olundu. 1566 tarixli Zigetvar səfərində Hələb bəylərbəyi olaraq iştirak etdi.

Yəmən Səfəri

1567 tarixində Misir bəylərbəyi oldu. Bu əsnada Yəməndə çıxan zeydi üsyanı səbəbilə səfərə hazırlanan Lələ Mustafa Paşa İstanbula geri döndü və onun yerinə Sənan Paşa səfərə hazırlaşdı. Sənan Paşa isə 1569-cu ilin ortalarına doğru hazırlıqları bitirdi və Məkkə üzərindən Yəmənə səfərə çıxdı. Bu əsnada Lələ Mustafa Paşa tərəfdarı olan Özdəmiroğlu Osman Paşanın geri çəkilməsi səbəbilə üsyan daha da şiddətləndi. Təqribən 10-12 min əsgərlə üsyanı 9 ay boyunca davam etdirən Sənan Paşa nəhayət sülhü təmin etdi. Nəticədə Yəmən iki hissəyə parçalandı. Bir hissəsi Osmanlı əyaləti, digər hissəsi isə Osmanlıya bağlı Zeydi bəyliyi oldu. Yəməni ikinci dəfə Osmanlıya bağlayan Sənan Paşa səfər sonrasında "Yəmən fatehi" adını alaraq yenidən Misir bəylərbəyi oldu. 1571 tarixində Məkkə və Mədinəyə gedərək Hacı oldu və Qahirəyə qayıtdı.

Tunis Səfəri

1572-ci ildə yeddinci vəzir olaraq qübbə vəzirliyinə yüksəldildi. 1574 tarixində Tunisi ispanların əlindən almaq üçün 300-dən artıq gəmi və 40-45 minlik piyada qoşunla səfər elan edildi və Kaptan-ı dərya Qılınc Əli Paşa ilə Sənan Paşa birlikdə səfərə sərdar seçildilər.

Sənan Paşa 15 may 1574 günü II Səlimin əlini öpüb xeyir-duasını aldı və böyük bir mərasimlə limana getdi. Burada Qılınc Əli Paşa ilə birlikdə əvvəlcə Barbaros Xeyrəddin Paşa məscidində namaz qılıb, daha sonra gəmiylə Topqapı sarayı önlərinə gələrək buradan donanmanı izləyən padşahı top və tüfəng atəşi ilə salamladı. Daha sonra isə Tunisə yola çıxıldı.

14 iyul tarixində səfərin ilk hədəfi olan Halkulvad qalası mühasirəyə alındı və 24 avqust tarixində qala ələ keçirildi. Ələ keçirildikdən sonra qala tamamilə dağıdıldı. Ardından Bastiyon qalasına hücum edən donanma buranı da qısa zamanda ələ keçirərək Tunisin fəthini tamamladı Beləliklə, Mərakeş istisna olmaqla bütün Şimali Afrika torpaqları Osmanlıya tabe edildi. "Tunis Fatehi" adını alan Sənan Paşa dördüncü vəzirliyə yüksəldildi. Burada Osmanlı əyalət sistemini yenidən bərpa etdi.

İlk sədarəti

1577 tarixində şərq sərhədlərində baş verən qarışıqlıqlar səbəbilə düşünülən səfərə Lələ Mustafa Paşa ilə birlikdə Qoca Sənan Paşa da sərdar təyin olunmuş, ancaq Lələ Mustafa Paşa ilə aralarındakı sürtüşmə səbəbilə sərdarlıqdan azad edilmişdir. Səfərin ikinci ili sədrəzəm Sokullu Mehmed Paşanın vəfatının və Şəmsi Əhməd Paşanın qısa müddətli sədarət dönəminin sonunda Lələ Mustafa Paşa sədarətə gətirildi. Beləliklə, vaxtilə əlindən alınan Şərq sərdarlığı yenidən Sənan Paşaya qaytarıldı. 7 avqust 1580 tarixində Lələ Mustafa Paşanın vəfat etməsilə III Murad tərəfindən sədarət möhrü göndərildi və Sənan Paşa ilk dəfə sədrəzəm seçildi.

Sədarət xəbərini Tomanis bölgəsində alan Sənan Paşa qışlamaq üçün çəkildiyi Ərzurumda Səfəvi şahı Məhəmməd Xudabəndə ilə sülh danışıqlarına başladı. Sülh danışıqları bitmədən zəngin bir qənimətlə paytaxta qayıdan Sənan Paşa 1582 tarixində çıxdığı ikinci şərq səfərində uğur əldə edə bilmədi və sülhü təmin etmədən iyul ayında İstanbula geri göndü. Səfəvi ordularının çıxarılacağı vədi də yalan çıxdığı üçün III Murad 6 dekabr 1582 tarixində Sənan Paşanı vəzifədən aldı və Təkirdağa sürgün etdi. Sədarətə isə II Səlimin qızı Fatma Sultanın əri olan Siyavuş Paşa gətirildi.

Təkirdağda 4 il qaldıqdan sonra göndərdiyi qiymətli hədiyyələrin, saray və hərəmxanadakı tərəfdaşlarının da dəstəyi ilə yenidən sultanın gözünə girdi və 1586-cı ilin dekabr ayında Şam bəylərbəyi oldu. Ardından bu vəzifədən alındı və İstanbula qayıdaraq Üsküdarda yaşamağa başladı.

İkinci sədarəti

  Əsas məqalə: Bəylərbəyi hadisəsi

Saxta axca məsələsindən sonra meydana gələn və "Bəylərbəyi hadisəsi" olaraq tarixdə bilinən sipahi üsyanından sonra Siyavuş Paşa sədarətdən alındı və tərəfdarlarının dəstəyilə Sənan Paşa yenidən sədrəzəm təyin olundu. 3 ildən artıq davam edən bu sədarət dönəmində bir çox nailiyyətlərə imza atıldı. Xüsusilə də illərdir davam edən Səfəvi-Osmanlı müharibəsi 1590 tarixli İstanbul sülh müqaviləsi ilə başa çatdı. Əsas problemlərdən biri sayılan saxta sikkə məsələsi də, yeni mədənlərin yaradılması və zərbxanaların açılması ilə həll olundu.

I Süleyman dönəmində Memar Sinan tərəfindən hazırlanan Sakarya çayı vasitəsilə Qara dəniz-İzmit kanalının açılması Sənan Paşa tərəfindən gündəmə gətirildi. Bu kanalın açılması ilə Bolu və Kocaelindən İstanbula gətiriləcək odun və taxta ehtiyatı artırılacaqdı. Donanmanın gücləndirilməsi üçün bunun mükəmməl bir fikir olduğuna inanan III Murad ilk əvvəl bu qərara müsbət yanaşdı və 6 mart 1591 tarixində bu haqda bir fərman qəbul etdi. Ancaq bu məsələ bir çoxlarının xoşuna gəlmədi. Xüsusilə də, gəliri paytaxta odun və taxta-şalban gətirən tüccarlara. Sənan Paşanın rəqibləri Fərhad Paşa, Hərəm ağası Mehmed ağa və Kaptan-ı dərya Həsən Paşanın təkidləri və saraya göndərilən külli miqdarda rüşvətlə III Murad fikrindən dşındı və ikinci bir fərmanla kanalın inşası dayandırıldı.

İnşasına 1590 tarixində başlanılan və bütün xərci şəxsən Sənan Paşa tərəfindən ödənilən Sənan Paşa köşkü 1591-ci ilin may ayında tamamlandı. Memar Davud ağa tərəfindən inşa olunan köşkdə Sultan III Muradın da qatıldığı mərasim keçirildi. Əleyhdarlarının fəaliyyətləri ilə sədarətdən alınan Sənan Paşa yenidən Təkirdağa sürgün edildi. Bundan başqa Şam, Anadolu və Ərzurum bəylərbəyliyində, eləcə də Skopyedəki vəqfləri aradan qaldırılaraq dövlət xəzinəsinə birləşdirildi.

Üçüncü sədarəti

Yeniçərilər arasındakı narazılıqlar səbəbilə Sərdar Fərhad Paşa sədarətdən alındı və yerinə Siyavuş Paşa gətirildi. Ardından keçmiş sədrəzəmin sədarət fəaliyyətinin tədqiq edilməsi səbəbilə Sənan Paşa İstanbula çağırılmış, ancaq vaxtilə sədarətdə olan bir şəxsin bu formada araşdırılmasının doğru olmadığını düşünən Sənan Paşa bu vəzifədən boyun qaçırdı. Qısa müddət sonra isə ülufə divanında çıxan iğtişaş səbəbilə Siyavuş Paşa yeniçərilərin tələbi ilə sədarətdən alındı və 28 yanvar 1593 tarixində Sənan Paşa yenidən sədrəzəm təyin olundu.

Sənan Paşanın üçüncü sədarət dönəminin ən önəmli hadisəsi Avstriya ilə başlanan müharibə oldu və beləliklə, 1606-cı ilə qədər davam edəcək bu müharibə dövlətin belində ağır bir yükə çevrildi. 29 iyun 1593 tarixində Bosniya və Macarıstan bəylərbəyliyinin orduları Kulpa çayı sahilində Avstriya orduları tərəfindən hücuma məruz qaldı. Bosniya bəylərbəyi Telli Həsən Paşa, sancaqbəylərindən Sultanzadə Mehmed bəy və digər bəzi dövlət adamları bu hücumda şəhid edildi. Bu hücumun ardından bəzi dövlət adamları və üləmanın etirazına baxmayaraq Sənan Paşa III Muradı təkidlərilə müharibəyə razı saldı. Avstriya elçisi Yeddiqüllə zindanlarına həbs olundu. Qoca Sənan Paşa 12 min yeniçəri və digər hərbi qüvvələrlə 19 iyul 1593 tarixində sərdar-ı əkrəm olaraq yola çıxdı. Noyabr ayında Macarıstana çatan ordu Vesprem və Polata qalalarını ələ keçirsə də, 4 noyabr 1593 tarixində İstolnıy Belqrad müharibəsində məğlub olub Budinə geri çəkildi. Qışın gəlməsi ilə ordu paytaxta geri döndü.

5 may 1594 tarixində ordu sərdar-ı əkrəm sədrəzəm Qoca Sənan Paşanın idarəsində yenidən səfərə çıxdı. Bu ordu may ayının sonlarında Macarıstana çatıb, Avstriyalılar tərəfindən mühasirəyə alınan Estergon və Hatvan qalalarını mühasirədən azad etdi. Daha sonra Krım xanı II Qazi Gərayın da orduyla səfərə qatılmasının ardından sərhəddəki qalalar sırayla alınmağa başladı. 1594-cü ilin iyul ayında Osmanlı orduları Avstriyalılardan Tata, Yanıqqala və Komaron qalalarını aldı. Bu əsnada Papanın dəstəyilə 6 noyabr tarixində Valaxiya hakimi Mixail başda olmaqla Ərdəl və Boğdan hakimləri arasında müqəddəs ittifaq quruldu. Bu ərazilərdə yaşayan müsəlmanlar qılıncdan keçirilməyə başlandı. 1 yanvar 1595 tarixində Valaxiya ordusu İbrail qalasını ələ keçirərək yandırdı.

Sərdar-ı əkrəm Qoca Sənan Paşa hələ cəbhədə ikən 15 yanvar 1595 tarixində III Murad anidən vəfat etdi. III Muradın vəfatı, yerinə oğlu III Mehmedin taxta keçməsi Sənan Paşanın vəziyyətini dəyişdi. Sərdar Fərhad Paşa cəbhədə ard-arda məğlub olan Sənan Paşanın sədarətdən alınmasını təmin etdi. III Mehmed cəbhədən dönən Qoca Sənan Paşaya İstanbula girməməsini, birbaşa sürgün yeri olan Təkirdağa çəkilməsini əmr etsə də, Sənan Paşa bu əmrə riayət etmədi. Ardından üzərinə hərbi dəstə göndərilən Sənan Paşa zorla Təkirdağa aparıldı.

Dördüncü sədarəti

Dönəmin validə sultanı olan Safiyə Sultanın dəstəklədiyi Fərhad Paşa Valaxiyada səfərdə ikən İstanbulda ona qarşı hazırlanan planları pozmaq üçün cəbhəni boş qoyub paytaxta gəlmiş, bu hərəkəti dövlət adamları tərəfindən xoş qarşılanmamışdır. Üləmanın da dəstəyini alan Qoca Sənan Paşa 30 min axca rüşvət verərək Şeyxülislam Bostanzadə Mehmed Əfəndidən fətva alaraq 7 iyul 1595 tarixində sədarəti ələ aldı. Bir müddət köşkündə ev həbsində qalan Fərhad Paşa sonralar edam edildi.

Bir müddət sonra Avstriya müharibələrinə davam edildi. Oğlu Mehmed Paşanı Macarıstan cəbhəsinə sərdar olaraq göndərən Sənan Paşa 17 avqust 1595 tarixində Valaxiya hakimi II Mİxail üsyanını yatırmaq üçün səfərə çıxdı. Ruse bölgəsində tamamlanan körpüdən keçərək Buxarestə gələn Osmanlı ordusu Mixailin orduları ilə burada qarşılaşdı. Məğlub olan Mixail Valaxiya sərhədlərinə doğru geri çəkildi. Buxarest Osmanlı ordusu tərəfindən ələ keçirildi və İslam şəhərinə çevrildi. Ancaq Valaxiya ordularının "vur-qaç" taktikası və Sigismund Batoridən gələn dəstəklə səfər çətinləşdi. Ard arda gələn hücumlar səbəbilə geri çəkilən Sənan Paşa 27 oktyabr 1595 tarixində Dunay çayı sahilində II Mixailin az sayda orduları tərəfindən hücuma məruz qaldı. Ağır itkilər verən Osmanlı ordusu top atəşləri ilə püskürdüldü. Bu əsnada Avstriya cəbhəsində Osmanlıların geri çəkildiyi Esterqon qalası da əldən çıxmışdı (Sentyabr 1595). Bütün bu uğursuzluqları səbəbilə 19 noyabr 1595 tarixində sədarətdən alınan Sənan Paşa yenidən Təkirdağa sürgün edildi.

Beşinci sədarəti və vəfatı

Yerinə gələn Təkəli Lələ Mehmed Paşanın 10 gün sonra vəfat etməsilə 1 dekabr 1595 tarixində beşinci və sonuncu dəfə sədrəzəm seçildi. Bu əsnada cəbhədəki ağır vəziyyət qarşısında tək çarənin padşahın ordu başında səfərə çıxması olduğunu irəli sürdü. Validə Safiyə Sultanın qarşı çıxmasına baxmayaraq, III Mehmed səfər qərarı aldı. Hazırlıqlar davam edərkən Sənan Paşa xəstələndi və divan məclislərinə qatıla bilmədi. Bir neçə gün sonra vəfat edən Qoca Sənan Paşa 4 aprel 1596 tarixində vəfat etdi. Siyasi gücü ilə yanaşı möhtəşəm bir sərvətə sahib olan Qoca Sənan Paşanın vəfatından sonra sahib olduğu bütün var-dövlət xəzinəyə alındı.

Əsərləri

Sarayburnu sahilində III Murada hədiyyə etdiyi, İncili Köşk olaraq tanınan Sənan Paşa Köşkünü öz hesabına inşa etdirdi. Bundan başqa imperiyanın bir çox yerlərində məscid, hamam və məktəblər tikdirmişdir.

Ailəsi

27 mart 1590 tarixli kitabədə oğlunun adının Mehmed Paşa olduğu, Əminə, Xədicə, Hüma adlı qızları olduğu, oğlundan Ayşə adlı nəvəsi olduğu qeyd edilir.

Həmçinin baxın

Mənbə

  1. ↑ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.340
  2. Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.III s.109-110 
  3. ↑ Sakaoğlu, Necdet, (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say. 165.
  4. Rumenlerin Neajlov Çayı adı verdikleri bir akarsu uzerindeki geçitte

September 18, 2021
qoca, sənan, paşa, 1520, aprel, 1596, sultan, murad, mehmed, dönəmlərində, dəfə, ümumilikdə, müddətinə, sədrəzəm, olmuş, osmanlı, dövlət, adamıdır, dörd, padşahın, dövründə, müxtəlif, vəzifələrdə, xidmət, göstərən, sənan, paşa, süleyman, dönəmində, çaşnigarbaş. Qoca Senan Pasa d 1520 o 3 aprel 1596 Sultan III Murad ve III Mehmed donemlerinde 5 defe umumilikde 8 il 5 ay muddetine sedrezem olmus Osmanli dovlet adamidir Dord padsahin dovrunde muxtelif vezifelerde xidmet gosteren Senan Pasa I Suleyman doneminde casnigarbasi Malatya sancaqbeyi ardindan ise Erzurum ve Heleb beylerbeyi teyin edildi II Selim doneminde ise Misir beylerbeyi qubbealti veziri Yemen ve Tunis Fatehi III Murad doneminde ise Iran seferi serdari ve 1580 ci ilde sedrezem teyin olundu Qoca Senan Pasaturk خوجه سنان پاشاOsmanli sedrezemi7 avqust 1580 6 dekabr 1582Selefi Lele Qara Mustafa PasaXelefi Kanijali Siyavus Pasa15 aprel 1588 1 avqust 1591Selefi Kanijali Siyavus PasaXelefi Serdar Ferhad PasaOsmanli sedrezemi28 yanvar 1593 16 fevral 1595Selefi Kanijali Siyavus PasaXelefi Serdar Ferhad PasaOsmanli sedrezemi7 iyul 1595 19 noyabr 1595Selefi Serdar Ferhad PasaXelefi Tekeli Lele Mehmed PasaOsmanli sedrezemi1 dekabr 1595 3 aprel 1596Selefi Tekeli Lele Mehmed PasaXelefi Kureken Ibrahim PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1520Dogum yeri AlbaniyaVefat tarixi 3 aprel 1596Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiDefn yeri Istanbul Vikianbarda elaqeli mediafayllarIsrafciligin rusvetin ve yolsuzlugun son hedde catdigi bir donemde uzun muddet sedaretde qalan Senan Pasa Osmanli tarixinin en qudretli sedrezemlerinden biridir Ancaq buna baxmayaraq bezi tarixcilere gore Senan Pasanin xidmetleri qeder dovlete ziyan bir cox qerarlari da olmusdur Bele ki 1593 tarixinde baslayan ve 13 il davam eden Avstriya muharibesini sirf Vyana Fatehi texellusunu almaq meqsedile baslatdigi qebul edilir Reqibleri Lele Mustafa Pasa ve Ferhad Pasa ile apardigi siyasi mubarize o doneme damgasini vurmus xususile de Ferhad Pasa ile aralarinda geden mubarize sebebile Osmanli ordusunda yeniceri ve sipahi quvveleri arasinda parcalanmalar bas verdi Vefatinin ardindan sexsi xezinesinde 600 min qizil sikke milyonlarca gumus sikke sandiqlarla dolu zinet esyalari 600 samur kurk askara cixdi Olkenin bir cox yerinde insa etdirdiyi mescidlerle yanasi 3 boyuk medrese ve memarliq abidesi olan Senan Pasa Koskunu insa etdirmisdir Hal hazirda Senan Pasaya aid butun senedler Topqapi Sarayinda Senan Pasa Arxivinde saxlanilir Mundericat 1 Ilk illeri 2 Siyasi fealiyyeti 2 1 Yemen Seferi 2 2 Tunis Seferi 2 3 Ilk sedareti 2 4 Ikinci sedareti 2 5 Ucuncu sedareti 2 6 Dorduncu sedareti 2 7 Besinci sedareti ve vefati 3 Eserleri 4 Ailesi 5 Hemcinin baxin 6 MenbeIlk illeri RedakteQoca Senan Pasa 1520 tarixinde Albaniyanin Debre veya Delvina eyaletinde dunyaya geldi 1586 tarixli yazismalarda Albaniyali Eli adli birinin oglu oldugu babasinin adinin Ebdurrehman oldugu hetta ozunden yasca boyuk qardasinin I Suleyman doneminde sedrezem olan Ayaz Mehmed Pasa oldugu qeyd olunur 1 Siyasi fealiyyeti RedakteKicik yaslarda devsirilen ve Enderunda tehsil alan Senan Pasa qisa zamanda I Suleymanin casnigirliyine sufreci qebul edildi Malatya sancaqbeyi olaraq saraydan ayrildiqdan sonra sirayla Kastamonu Qezze Nablus sancaqbeyi Erzurum ve Heleb beylerbeyi olaraq teyin olundu 1 2 1566 tarixli Zigetvar seferinde Heleb beylerbeyi olaraq istirak etdi Yemen Seferi Redakte 1567 tarixinde Misir beylerbeyi oldu Bu esnada Yemende cixan zeydi usyani sebebile sefere hazirlanan Lele Mustafa Pasa Istanbula geri dondu ve onun yerine Senan Pasa sefere hazirlasdi Senan Pasa ise 1569 cu ilin ortalarina dogru hazirliqlari bitirdi ve Mekke uzerinden Yemene sefere cixdi Bu esnada Lele Mustafa Pasa terefdari olan Ozdemiroglu Osman Pasanin geri cekilmesi sebebile usyan daha da siddetlendi Teqriben 10 12 min esgerle usyani 9 ay boyunca davam etdiren Senan Pasa nehayet sulhu temin etdi Neticede Yemen iki hisseye parcalandi Bir hissesi Osmanli eyaleti diger hissesi ise Osmanliya bagli Zeydi beyliyi oldu Yemeni ikinci defe Osmanliya baglayan Senan Pasa sefer sonrasinda Yemen fatehi adini alaraq yeniden Misir beylerbeyi oldu 1 1571 tarixinde Mekke ve Medineye gederek Haci oldu ve Qahireye qayitdi Tunis Seferi Redakte 1572 ci ilde yeddinci vezir olaraq qubbe vezirliyine yukseldildi 1574 tarixinde Tunisi ispanlarin elinden almaq ucun 300 den artiq gemi ve 40 45 minlik piyada qosunla sefer elan edildi ve Kaptan i derya Qilinc Eli Pasa ile Senan Pasa birlikde sefere serdar secildiler Senan Pasa 15 may 1574 gunu II Selimin elini opub xeyir duasini aldi ve boyuk bir merasimle limana getdi Burada Qilinc Eli Pasa ile birlikde evvelce Barbaros Xeyreddin Pasa mescidinde namaz qilib daha sonra gemiyle Topqapi sarayi onlerine gelerek buradan donanmani izleyen padsahi top ve tufeng atesi ile salamladi Daha sonra ise Tunise yola cixildi 14 iyul tarixinde seferin ilk hedefi olan Halkulvad qalasi muhasireye alindi ve 24 avqust tarixinde qala ele kecirildi Ele kecirildikden sonra qala tamamile dagidildi Ardindan Bastiyon qalasina hucum eden donanma burani da qisa zamanda ele kecirerek Tunisin fethini tamamladi Belelikle Merakes istisna olmaqla butun Simali Afrika torpaqlari Osmanliya tabe edildi Tunis Fatehi adini alan Senan Pasa dorduncu vezirliye yukseldildi Burada Osmanli eyalet sistemini yeniden berpa etdi Ilk sedareti Redakte 1577 tarixinde serq serhedlerinde bas veren qarisiqliqlar sebebile dusunulen sefere Lele Mustafa Pasa ile birlikde Qoca Senan Pasa da serdar teyin olunmus ancaq Lele Mustafa Pasa ile aralarindaki surtusme sebebile serdarliqdan azad edilmisdir Seferin ikinci ili sedrezem Sokullu Mehmed Pasanin vefatinin ve Semsi Ehmed Pasanin qisa muddetli sedaret doneminin sonunda Lele Mustafa Pasa sedarete getirildi 3 Belelikle vaxtile elinden alinan Serq serdarligi yeniden Senan Pasaya qaytarildi 7 avqust 1580 tarixinde Lele Mustafa Pasanin vefat etmesile III Murad terefinden sedaret mohru gonderildi ve Senan Pasa ilk defe sedrezem secildi Sedaret xeberini Tomanis bolgesinde alan Senan Pasa qislamaq ucun cekildiyi Erzurumda Sefevi sahi Mehemmed Xudabende ile sulh danisiqlarina basladi Sulh danisiqlari bitmeden zengin bir qenimetle paytaxta qayidan Senan Pasa 1582 tarixinde cixdigi ikinci serq seferinde ugur elde ede bilmedi ve sulhu temin etmeden iyul ayinda Istanbula geri gondu Sefevi ordularinin cixarilacagi vedi de yalan cixdigi ucun III Murad 6 dekabr 1582 tarixinde Senan Pasani vezifeden aldi ve Tekirdaga surgun etdi 1 Sedarete ise II Selimin qizi Fatma Sultanin eri olan Siyavus Pasa getirildi Tekirdagda 4 il qaldiqdan sonra gonderdiyi qiymetli hediyyelerin saray ve heremxanadaki terefdaslarinin da desteyi ile yeniden sultanin gozune girdi ve 1586 ci ilin dekabr ayinda Sam beylerbeyi oldu Ardindan bu vezifeden alindi ve Istanbula qayidaraq Uskudarda yasamaga basladi 1 Ikinci sedareti Redakte Esas meqale Beylerbeyi hadisesiSaxta axca meselesinden sonra meydana gelen ve Beylerbeyi hadisesi olaraq tarixde bilinen sipahi usyanindan sonra Siyavus Pasa sedaretden alindi ve terefdarlarinin desteyile Senan Pasa yeniden sedrezem teyin olundu 3 ilden artiq davam eden bu sedaret doneminde bir cox nailiyyetlere imza atildi Xususile de illerdir davam eden Sefevi Osmanli muharibesi 1590 tarixli Istanbul sulh muqavilesi ile basa catdi Esas problemlerden biri sayilan saxta sikke meselesi de yeni medenlerin yaradilmasi ve zerbxanalarin acilmasi ile hell olundu I Suleyman doneminde Memar Sinan terefinden hazirlanan Sakarya cayi vasitesile Qara deniz Izmit kanalinin acilmasi Senan Pasa terefinden gundeme getirildi Bu kanalin acilmasi ile Bolu ve Kocaelinden Istanbula getirilecek odun ve taxta ehtiyati artirilacaqdi Donanmanin guclendirilmesi ucun bunun mukemmel bir fikir olduguna inanan III Murad ilk evvel bu qerara musbet yanasdi ve 6 mart 1591 tarixinde bu haqda bir ferman qebul etdi Ancaq bu mesele bir coxlarinin xosuna gelmedi Xususile de geliri paytaxta odun ve taxta salban getiren tuccarlara Senan Pasanin reqibleri Ferhad Pasa Herem agasi Mehmed aga ve Kaptan i derya Hesen Pasanin tekidleri ve saraya gonderilen kulli miqdarda rusvetle III Murad fikrinden dsindi ve ikinci bir fermanla kanalin insasi dayandirildi Insasina 1590 tarixinde baslanilan ve butun xerci sexsen Senan Pasa terefinden odenilen Senan Pasa kosku 1591 ci ilin may ayinda tamamlandi Memar Davud aga terefinden insa olunan koskde Sultan III Muradin da qatildigi merasim kecirildi Eleyhdarlarinin fealiyyetleri ile sedaretden alinan Senan Pasa yeniden Tekirdaga surgun edildi Bundan basqa Sam Anadolu ve Erzurum beylerbeyliyinde elece de Skopyedeki veqfleri aradan qaldirilaraq dovlet xezinesine birlesdirildi Ucuncu sedareti Redakte Yeniceriler arasindaki naraziliqlar sebebile Serdar Ferhad Pasa sedaretden alindi ve yerine Siyavus Pasa getirildi Ardindan kecmis sedrezemin sedaret fealiyyetinin tedqiq edilmesi sebebile Senan Pasa Istanbula cagirilmis ancaq vaxtile sedaretde olan bir sexsin bu formada arasdirilmasinin dogru olmadigini dusunen Senan Pasa bu vezifeden boyun qacirdi Qisa muddet sonra ise ulufe divaninda cixan igtisas sebebile Siyavus Pasa yenicerilerin telebi ile sedaretden alindi ve 28 yanvar 1593 tarixinde Senan Pasa yeniden sedrezem teyin olundu Senan Pasanin ucuncu sedaret doneminin en onemli hadisesi Avstriya ile baslanan muharibe oldu ve belelikle 1606 ci ile qeder davam edecek bu muharibe dovletin belinde agir bir yuke cevrildi 29 iyun 1593 tarixinde Bosniya ve Macaristan beylerbeyliyinin ordulari Kulpa cayi sahilinde Avstriya ordulari terefinden hucuma meruz qaldi Bosniya beylerbeyi Telli Hesen Pasa sancaqbeylerinden Sultanzade Mehmed bey ve diger bezi dovlet adamlari bu hucumda sehid edildi Bu hucumun ardindan bezi dovlet adamlari ve ulemanin etirazina baxmayaraq Senan Pasa III Muradi tekidlerile muharibeye razi saldi Avstriya elcisi Yeddiqulle zindanlarina hebs olundu Qoca Senan Pasa 12 min yeniceri ve diger herbi quvvelerle 19 iyul 1593 tarixinde serdar i ekrem olaraq yola cixdi Noyabr ayinda Macaristana catan ordu Vesprem ve Polata qalalarini ele kecirse de 4 noyabr 1593 tarixinde Istolniy Belqrad muharibesinde meglub olub Budine geri cekildi Qisin gelmesi ile ordu paytaxta geri dondu 5 may 1594 tarixinde ordu serdar i ekrem sedrezem Qoca Senan Pasanin idaresinde yeniden sefere cixdi Bu ordu may ayinin sonlarinda Macaristana catib Avstriyalilar terefinden muhasireye alinan Estergon ve Hatvan qalalarini muhasireden azad etdi Daha sonra Krim xani II Qazi Gerayin da orduyla sefere qatilmasinin ardindan serheddeki qalalar sirayla alinmaga basladi 1594 cu ilin iyul ayinda Osmanli ordulari Avstriyalilardan Tata Yaniqqala ve Komaron qalalarini aldi Bu esnada Papanin desteyile 6 noyabr tarixinde Valaxiya hakimi Mixail basda olmaqla Erdel ve Bogdan hakimleri arasinda muqeddes ittifaq quruldu Bu erazilerde yasayan muselmanlar qilincdan kecirilmeye baslandi 1 yanvar 1595 tarixinde Valaxiya ordusu Ibrail qalasini ele kecirerek yandirdi Serdar i ekrem Qoca Senan Pasa hele cebhede iken 15 yanvar 1595 tarixinde III Murad aniden vefat etdi III Muradin vefati yerine oglu III Mehmedin taxta kecmesi Senan Pasanin veziyyetini deyisdi Serdar Ferhad Pasa cebhede ard arda meglub olan Senan Pasanin sedaretden alinmasini temin etdi III Mehmed cebheden donen Qoca Senan Pasaya Istanbula girmemesini birbasa surgun yeri olan Tekirdaga cekilmesini emr etse de Senan Pasa bu emre riayet etmedi Ardindan uzerine herbi deste gonderilen Senan Pasa zorla Tekirdaga aparildi 3 Dorduncu sedareti Redakte Donemin valide sultani olan Safiye Sultanin desteklediyi Ferhad Pasa Valaxiyada seferde iken Istanbulda ona qarsi hazirlanan planlari pozmaq ucun cebheni bos qoyub paytaxta gelmis bu hereketi dovlet adamlari terefinden xos qarsilanmamisdir Ulemanin da desteyini alan Qoca Senan Pasa 30 min axca rusvet vererek Seyxulislam Bostanzade Mehmed Efendiden fetva alaraq 7 iyul 1595 tarixinde sedareti ele aldi Bir muddet koskunde ev hebsinde qalan Ferhad Pasa sonralar edam edildi Bir muddet sonra Avstriya muharibelerine davam edildi Oglu Mehmed Pasani Macaristan cebhesine serdar olaraq gonderen Senan Pasa 17 avqust 1595 tarixinde Valaxiya hakimi II MIxail usyanini yatirmaq ucun sefere cixdi Ruse bolgesinde tamamlanan korpuden kecerek Buxareste gelen Osmanli ordusu Mixailin ordulari ile burada qarsilasdi Meglub olan Mixail Valaxiya serhedlerine dogru geri cekildi Buxarest Osmanli ordusu terefinden ele kecirildi ve Islam seherine cevrildi Ancaq Valaxiya ordularinin vur qac taktikasi ve Sigismund Batoriden gelen destekle sefer cetinlesdi Ard arda gelen hucumlar sebebile geri cekilen Senan Pasa 27 oktyabr 1595 tarixinde Dunay cayi sahilinde II Mixailin az sayda ordulari terefinden hucuma meruz qaldi 4 Agir itkiler veren Osmanli ordusu top atesleri ile puskurduldu Bu esnada Avstriya cebhesinde Osmanlilarin geri cekildiyi Esterqon qalasi da elden cixmisdi Sentyabr 1595 Butun bu ugursuzluqlari sebebile 19 noyabr 1595 tarixinde sedaretden alinan Senan Pasa yeniden Tekirdaga surgun edildi Besinci sedareti ve vefati Redakte Yerine gelen Tekeli Lele Mehmed Pasanin 10 gun sonra vefat etmesile 1 dekabr 1595 tarixinde besinci ve sonuncu defe sedrezem secildi Bu esnada cebhedeki agir veziyyet qarsisinda tek carenin padsahin ordu basinda sefere cixmasi oldugunu ireli surdu Valide Safiye Sultanin qarsi cixmasina baxmayaraq III Mehmed sefer qerari aldi Hazirliqlar davam ederken Senan Pasa xestelendi ve divan meclislerine qatila bilmedi Bir nece gun sonra vefat eden Qoca Senan Pasa 4 aprel 1596 tarixinde vefat etdi Siyasi gucu ile yanasi mohtesem bir servete sahib olan Qoca Senan Pasanin vefatindan sonra sahib oldugu butun var dovlet xezineye alindi Eserleri RedakteSarayburnu sahilinde III Murada hediyye etdiyi Incili Kosk olaraq taninan Senan Pasa Koskunu oz hesabina insa etdirdi Bundan basqa imperiyanin bir cox yerlerinde mescid hamam ve mektebler tikdirmisdir 1 Ailesi Redakte27 mart 1590 tarixli kitabede oglunun adinin Mehmed Pasa oldugu Emine Xedice Huma adli qizlari oldugu oglundan Ayse adli nevesi oldugu qeyd edilir Hemcinin baxin RedakteIII Murad III Mehmed Sedrezem Durgunluq donemi Osmanli sedrezemleriMenbe Redakte 1 2 3 4 5 6 Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 340 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III s 109 110 1 2 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak say 165 Rumenlerin Neajlov Cayi adi verdikleri bir akarsu uzerindeki gecitteMenbe https az wikipedia org w index php title Qoca Senan Pasa amp oldid 5946004, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.