Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Cərrah Mehmed Paşa (v. 10 yanvar 1604, Konstantinopol) — III Mehmed dövründə 9 ay Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət xadimidir.
| Cərrah Mehmed Paşa | |
|---|---|
| türk. Cerrah Mehmed Paşa | |
| Əvvəlki | Xadım Həsən Paşa |
| Sonrakı | Kürəkən İbrahim Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | 10 yanvar 1604 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Həyat yoldaşı | Gövhərxan Sultan |
Həyatı
Əsli və həyatının ilk illəri haqqında yetərli məlumat yoxdur. Əndərunda yetişmiş, ardından hasoda bölüyündə cərrah olaraq xidmət etməyə başlamışdır. Ardından yeniçəri ağası təyin edilərək saraydan ayrılmışdır. Bu vəzifədə ikən 1578-ci ildə kaptan-ı dərya Piyalə Paşanın ölümüylə dul qalan Gövhərxan Sultanla nikahlandı. Çox keçmədən 15 yanvar 1580-ci ildə xanımının da təsiriylə Rumeli bəylərbəyliyinə təyin edildi. Ardından 1582-ci ilin martında Boyalı Mehmed Paşanın yerinə dördüncü vəzir olaraq divana daxil oldu. Bu vəzifədə ikən Sultan Muradın böyük oğlu Şahzadə Mehmedi sünnət etdi. Bu səbəblə bundan sonrakı illərdə "Cərrah" ləqəbiylə anıldı. 1584-cü ildə üçüncü vəzirliyə yüksəldi. 1587-ci ilin fevralında vəzifədən alınsa da, həmin ilin iyun ayında yenidən vəzirliyə təyin olundu. Ancaq 2 aprel 1589-cu ildə baş verən Bəylərbəyi hadisəsinin ardından sədrəzəm Siyavuş Paşa, şeyxülislam Əbdülqadir Əfəndi və vəzir Kürəkən İbrahim Paşa ilə birlikdə vəzifədən alındı.
Hadisələrin yatırılmasının arından 29 yanvar 1593-cü ildə dördüncü vəzir olaraq yenidən divana daxil olan Cərrah Mehmed Paşa qısa zamanda üçüncü vəzirliyə yüksəldi və bu vəzifədə ikən 4 mart 1596-cı ildə Sultan Mehmedin Əyri səfərinə qatıldı. Səfərin ardından ikinci vəzir olan Cərrah Mehmed Paşa bir müddət sədarət naibi olaraq xidmət etdi. 9 aprel 1598-ci ildə sədrəzəm Xadım Həsən Paşanın vəzifədən alınmasıyla sədarətə gətirildi. Ancaq xəstəliyi səbəbilə sarayda toplanan divan məclislərinə qatıla bilməmiş, dövlət işlərini nişançı vəzirlərin vasitəçiliylə idarə etmişdir. Bu səbəblə 6 yanvar 1599-cu ildə vəzifədən alındı və yerinə Kürəkən İbrahim Paşa sədarətə gətirildi.
Sultan Mehmedin ani vəfatının ardından taxta çıxan 13 yaşlı oğlu Sultan Əhmədə yaxınlığıyla bilinən Cərrah Mehmed Paşa yaşlılığı səbəbilə heç bir dövlət vəzifəsinə təyin edilmədi. Buna baxmayaraq uşaq yaşdakı sultanın ən yaxın məsləhətçisi oldu. Ancaq çox keçmədən 10 yanvar 1604-cü ildə vəfat etdi. Cənazəsi öz adına inşa etdirdiyi məscidinin həyətindəki türbəsinə dəfn edildi.
İstanbulda yerləşdiyi səmtə adını verən Cərrahpaşa külliyəsini inşa etdirmişdir. Külliyə saray memarı Davud ağa tərəfindən inşa olunan 1593 tarixli məscid, türbə, mədrəsə, məktə, səbil, çeşmə və qoşa hamamdan ibarətdir. Hamam binası 1908-ci ildə bağlanmış, daha sonra isə baxımsızlıqdan dağılıb yox olmuşdur. Məscidin küncündə yerləşən çeşmə isə dağıntı halındadır. Gövhərxan Sultanla olan nikahından övladı olub-olmadığı bilinmir. Ancaq öz yanında dəfn edilən Piri bəy və Osman bəy adlı 2 oğlunun və bir qızının olduğu, atalarının yanına dəfn edildikləri məlumdur.
Mənbə
- gSelânikî, Târih (İpşirli), I, 135, 180, 185–186, 210–211, 305, 394; II, 551, 560, 571–572, 635, 690, 733–735, 744, 768, 770, 789.
- Atâî, Zeyl-i Şekāik, s. 337–338, 375, 379, 480, 589.
- Peçuylu İbrâhim, Târih, II, 25, 193, 209–210, 223, 326, 360, 482, 483, 746.
- Naîmâ, Târih, I, 187, 213–214.
- Hadîkatü’l-vüzerâ, s. 49.
- Danişmend, Kronoloji, III, 59, 76, 111, 168, 185, 191–192.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cerrah Mehmed Pasa v 10 yanvar 1604 Konstantinopol III Mehmed dovrunde 9 ay Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet xadimidir Cerrah Mehmed Pasaturk Cerrah Mehmed PasaOsmanli sedrezemiEvvelkiXadim Hesen PasaSonrakiKureken Ibrahim PasaSexsi melumatlarVefat tarixi 10 yanvar 1604 1604 01 10 Vefat yeri KonstantinopolDefn yeri Cerrah Mehmed Pasa mescidi d Fealiyyeti siyasetciHeyat yoldasi Govherxan SultanHeyatiEsli ve heyatinin ilk illeri haqqinda yeterli melumat yoxdur Enderunda yetismis ardindan hasoda boluyunde cerrah olaraq xidmet etmeye baslamisdir Ardindan yeniceri agasi teyin edilerek saraydan ayrilmisdir Bu vezifede iken 1578 ci ilde kaptan i derya Piyale Pasanin olumuyle dul qalan Govherxan Sultanla nikahlandi Cox kecmeden 15 yanvar 1580 ci ilde xaniminin da tesiriyle Rumeli beylerbeyliyine teyin edildi Ardindan 1582 ci ilin martinda Boyali Mehmed Pasanin yerine dorduncu vezir olaraq divana daxil oldu Bu vezifede iken Sultan Muradin boyuk oglu Sahzade Mehmedi sunnet etdi Bu sebeble bundan sonraki illerde Cerrah leqebiyle anildi 1584 cu ilde ucuncu vezirliye yukseldi 1587 ci ilin fevralinda vezifeden alinsa da hemin ilin iyun ayinda yeniden vezirliye teyin olundu Ancaq 2 aprel 1589 cu ilde bas veren Beylerbeyi hadisesinin ardindan sedrezem Siyavus Pasa seyxulislam Ebdulqadir Efendi ve vezir Kureken Ibrahim Pasa ile birlikde vezifeden alindi Oz adina insa etdirdiyi ve defn edildiyi Cerrahpasa turbesi Hadiselerin yatirilmasinin arindan 29 yanvar 1593 cu ilde dorduncu vezir olaraq yeniden divana daxil olan Cerrah Mehmed Pasa qisa zamanda ucuncu vezirliye yukseldi ve bu vezifede iken 4 mart 1596 ci ilde Sultan Mehmedin Eyri seferine qatildi Seferin ardindan ikinci vezir olan Cerrah Mehmed Pasa bir muddet sedaret naibi olaraq xidmet etdi 9 aprel 1598 ci ilde sedrezem Xadim Hesen Pasanin vezifeden alinmasiyla sedarete getirildi Ancaq xesteliyi sebebile sarayda toplanan divan meclislerine qatila bilmemis dovlet islerini nisanci vezirlerin vasiteciliyle idare etmisdir Bu sebeble 6 yanvar 1599 cu ilde vezifeden alindi ve yerine Kureken Ibrahim Pasa sedarete getirildi Sultan Mehmedin ani vefatinin ardindan taxta cixan 13 yasli oglu Sultan Ehmede yaxinligiyla bilinen Cerrah Mehmed Pasa yasliligi sebebile hec bir dovlet vezifesine teyin edilmedi Buna baxmayaraq usaq yasdaki sultanin en yaxin meslehetcisi oldu Ancaq cox kecmeden 10 yanvar 1604 cu ilde vefat etdi Cenazesi oz adina insa etdirdiyi mescidinin heyetindeki turbesine defn edildi Istanbulda yerlesdiyi semte adini veren Cerrahpasa kulliyesini insa etdirmisdir Kulliye saray memari Davud aga terefinden insa olunan 1593 tarixli mescid turbe medrese mekte sebil cesme ve qosa hamamdan ibaretdir Hamam binasi 1908 ci ilde baglanmis daha sonra ise baximsizliqdan dagilib yox olmusdur Mescidin kuncunde yerlesen cesme ise daginti halindadir Govherxan Sultanla olan nikahindan ovladi olub olmadigi bilinmir Ancaq oz yaninda defn edilen Piri bey ve Osman bey adli 2 oglunun ve bir qizinin oldugu atalarinin yanina defn edildikleri melumdur MenbegSelaniki Tarih Ipsirli I 135 180 185 186 210 211 305 394 II 551 560 571 572 635 690 733 735 744 768 770 789 Atai Zeyl i Sekaik s 337 338 375 379 480 589 Pecuylu Ibrahim Tarih II 25 193 209 210 223 326 360 482 483 746 Naima Tarih I 187 213 214 Hadikatu l vuzera s 49 Danismend Kronoloji III 59 76 111 168 185 191 192