Wikipedia
Dağıstan azərbaycanlıları
Dağıstan azərbaycanlıları — Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasında yaşayan Azərbaycanlılar. Yerli azsaylı xalq statusuna malikdirlər.
Məskunlaşma
2010-cu ildə həyata keçirilmiş siyahıyaalınmaya əsasən rəsmi sayları 130.919 nəfər, 2002-ci ilə olan qeyri-rəsmi təxminlərə əsasən 200.000 nəfərdir. Rəsmən Dağıstan əhalisinin 4,50%-ni təşkil edirlər. Kompakt halda Dərbənd, Dağıstan İşıqları, Mahaçqala və Qızılyar şəhərlərində, Dərbənd, Tabasaran, Qızılyar, Məhərrəmkənd və Rutul rayonlarında yaşayırlar.
- Dərbənd rayonu: rayonun 38 kəndi və 2 qəsəbəsi var. Onların hər birində azərbaycanlılar yaşayırlar. Kəndlərdən 16-sı tamamilə azərbaycanlılardan ibarətdir və monoetnik tərkibə sahibdir. Bu kəndlərdən əlavə daha 8 kənddə əhalinin yarıdan çoxu etnik azərbaycanlılardan ibarətdir. Qalan kəndlərdə isə azərbaycalılar azlıqdadırlar: Bərəkəy, Dəliçoban, Vəlikənd, Yuxarı Calğan, Aşağı Calğan, Sabnova, Cəmikənd, Zidyan-Qazmalar, Zidyan, Mitəhi-Qazmalar, Mitəhi, Qala, Muğartı, Müzayim, Padar, Kommuna, Rükəl, Tatlar, Qaradağlı, Bilhədi, Bilici, Ərəblər, Hecux, Çinar, Nüğdi, Rubas, Səlik, Ullu-Tərəkəmə, Xəzər.
- Tabasaran rayonu: rayon əhalisi tamamiylə kəndlərdə yaşayır, belə ki rayon ərazisində şəhər və ya qəsəbələr yoxdur. Rayonda ümumilikdə 74 kənd mövcuddur. Azərbaycanlılar Tabasaran rayonunun tərkibinə daxil olan bir çox kənddə yaşamaqdadırlar, onlardan 8-i monoetnik azərbaycanlı kəndləridir: Marağa, Canaq, Xili, Pənceh, Yersi, Zil, Ərak, Dərvaq, Xuçni, Yekraq
- Rutul rayonu: Aşağı Qatrux
- Qızılyar rayonu: Bolşebredixinskoe, Persidski
- Məhərrəmkənd rayonu: Yeni Aul
- Qürah rayonu: Ərəblər
Siyahıyaalınmlara əsasən Dağıstanın inzibati vahidlərində azərbaycanlıların sayı
İnzibati vahid | Ərazi | 2002-ci il | 2010-cu il | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ümumi | azərbaycanlı | % | Ümumi | azərbaycanlı | % | ||
Dağıstan respublikası | 50,278 km² | 2 576 531 | 111 656 | 4.33% | 2 910 249 | 130 919 | 4.50% |
Dərbənd rayonu | 821 km² | 86 494 | 50 247 | 58.09% | 99 054 | 57 476 | 58.02% |
Dərbənd şəhəri | 69,6 km² | 101 031 | 32 064 | 31.74% | 119 200 | 38 523 | 32.32% |
Tabasaran rayonu | 801 km² | 54 732 | 8 896 | 16.25% | 52 886 | 9 731 | 18.40% |
Dağıstan İşıqları şəhəri | 9,3 km² | 26 346 | 6 917 | 26.25% | 27 923 | 6 465 | 23.15% |
Mahaçqala şəhəri | 498 km² | 545 258 | 6 750 | 1.24% | 696 885 | 6 333 | 0.91% |
Qızılyar rayonu | 3047 km² | 57 748 | 1 506 | 2.61% | 67 287 | 1 584 | 2.35% |
Məhərrəmkənd rayonu | 654,6 km² | 58 694 | 539 | 0.92% | 62 195 | 1 021 | 1.64% |
Qızılyar şəhəri | 32,3 km² | 51 024 | 892 | 1.75% | 51 707 | 804 | 1.55% |
Kaspiysk şəhəri | 32,9 km² | 77 650 | 676 | 0.87% | 100 129 | 797 | 0.80% |
Xasavyurd şəhəri | 38,5 km² | 121 817 | 765 | 0.63% | 131 187 | 795 | 0.61% |
Rutul rayonu | 2170 km² | 23 503 | 603 | 2.57% | 22 926 | 359 | 1.57% |
Buynaksk şəhəri | 20,95 km² | 61 437 | 403 | 0.66% | 62 623 | 344 | 0.55% |
İzberbaş şəhəri | 22,9 km² | 40 987 | 395 | 0.96% | 55 646 | 274 | 0.49% |
Tarumov rayonu | 3020 km ² | 28 587 | 266 | 0.93% | 31 683 | 225 | 0.71% |
Qızılyurd şəhəri | 23,7 km² | 47 679 | 94 | 0.20% | 43 421 | 128 | 0.29% |
Qayakənd rayonu | 640 km² | 52 739 | 57 | 0.11% | 54 089 | 88 | 0.16% |
Kumtorqala rayonu | 1270 km² | 21 053 | 83 | 0.39% | 24 848 | 60 | 0.24% |
Yujno-Suxokumsk şəhəri | 91,7 km² | 9 777 | 52 | 0.53% | 10 035 | 56 | 0.56% |
Qaytaq rayonu | 678,24 km² | 26 870 | 23 | 0.09% | 31 368 | 37 | 0.12% |
Xasavyurd rayonu | 1425 km² | 125 454 | 42 | 0.03% | 141 232 | 33 | 0.02% |
Qarabudaqkənd rayonu | 1460 km² | 60 620 | 38 | 0.06% | 73 016 | 29 | 0.04% |
Babayurd rayonu | 3262,3 km² | 41 331 | 24 | 0.06% | 45 701 | 24 | 0.05% |
Doqquzpara rayonu | 376,9 km² | 14 330 | 22 | 0.15% | 15 357 | 23 | 0.15% |
Süleyman-Sital rayonu | 666,3 km² | 54 036 | 8 | 0.01% | 58 835 | 23 | 0.04% |
Qürah rayonu | 740 km² | 15 206 | 124 | 0.82% | 15 434 | 22 | 0.14% |
Serqoqala rayonu | 528,4 km² | 29 665 | 12 | 0.04% | 27 133 | 22 | 0.08% |
Qızılyurd rayonu | 524 km² | 70 440 | 36 | 0.05% | 61 876 | 20 | 0.03% |
Xiv rayonu | 620 km² | 20 747 | 17 | 0.08% | 22 753 | 18 | 0.08% |
Levaşi rayonu | 830 km² | 64 371 | 8 | 0.01% | 70 704 | 18 | 0.03% |
Buynaksk rayonu | 1842,09 km² | 65 018 | 10 | 0.02% | 73 402 | 18 | 0.02% |
Noqay rayonu | 9000 km² | 21 685 | 12 | 0.06% | 22 472 | 15 | 0.07% |
Novolak rayonu | 218,2 km² | 22 019 | 7 | 0.03% | 28 556 | 15 | 0.05% |
Kazbek rayonu | 583,8 km² | 33 140 | 1 | 0.01% | 42 752 | 15 | 0.04% |
Botlix rayonu | 687,9 km² | 50 469 | 3 | 0.01% | 54 322 | 14 | 0.03% |
Axtı rayonu | 1120 km² | 31 592 | 8 | 0.03% | 32 604 | 13 | 0.04% |
Dahadayev rayonu | 760,4 km² | 38 359 | 4 | 0.01% | 36 709 | 7 | 0.02% |
Unsukul rayonu | 560 km² | 27 460 | 18 | 0.07% | 29 547 | 6 | 0.02% |
Lak rayonu | 750 km² | 12 382 | 4 | 0.03% | 12 161 | 3 | 0.02% |
Qunib rayonu | 609,5 km² | 25 106 | 13 | 0.05% | 25 303 | 3 | 0.01% |
Ağul rayonu | 793,5 km² | 11 290 | 3 | 0.03% | 11 204 | 2 | 0.02% |
Çaroda rayonu | 1010 km² | 11 792 | 0 | 0.0% | 11 777 | 2 | 0.02% |
Tlyaratin rayonu | 1611,5 km² | 22 108 | 9 | 0.04% | 22 165 | 2 | 0.01% |
Kuli rayonu | 649 km² | 10 760 | 0 | 0.00% | 11 174 | 1 | 0.01% |
Gergebil rayonu | 341,9 km² | 18 366 | 1 | 0.01% | 19 910 | 1 | 0.01% |
Şamil rayonu | 920 km² | 26 053 | 1 | 0.01% | 28 122 | 1 | 0.01% |
Xunzax rayonu | 551,91 km² | 30 203 | 2 | 0.01% | 31 691 | 1 | 0.01% |
Akuşa rayonu | 622,8 km² | 52 455 | 0 | 0.00% | 53 558 | 1 | 0.01% |
İstinadlar
- "О коренных малочисленных народах Республики Дагестан". 2011-08-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-04.
- Ayna qəzetinin internet versiyası - Ayna.az: Azərbaycan Milli Strateji Təhqiqatlar Mərkəzinin eksperti Ənvər Börüsoy :Dərbənddəki varlığımıza qarşı mənhus planlar 2013-07-16 at the Wayback Machine--yayınlanma tarixi 03.10.2009
- Официальный сайт администрации Табасаранского района :Населенные пункты 2012-11-14 at the Wayback Machine
- Журнал научных публикаций – Этнокультурный потенциал дагестанских азербайджанцев и пути его использования в преемственности межпоколенных отношений (на примере субэтнической группы терекеменцы)
- Общественно-политический еженедельник "ЧЕРНОВИК" : статья---Наш Шахсей-Вахсей 2011-07-23 at the Wayback Machine---Автор статьи: Марко Шахбанов, дата публикации:2 Февраля 2007 года.
- Dagestan Statistics, Федеральная Служба Государственной Статистики РФ «Всероссийская перепись населения. Национальный состав и владение языками, гражданство. Книга 1, том 4», г. Москва, 2004 :Население Дагестана (2002 г.)
- Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа :Население Дагестана (2010 г.) 2017-10-11 at the Wayback Machine
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Дербентский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Дербент
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Дагестанские Огни
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Махачкала
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Кизляр
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Каспийск
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Хасавюрт
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Буйнакск
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Избербаш
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Кизилюрт
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Южно-Сухокумск
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Кайтагский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Бабаюртовский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Докузпаринский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Казбековский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Ботлихский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Ахтынский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Дахадаевский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Гунибский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Агульский район
- Правительство РД: Муниципальные районы и городские округа » Список районов » :Гергебильский район[ölü keçid]