fbpx
Wikipedia

Laklar

Avqust 03, 2021


Laklar (lak. лак, гъази-гъумучи) - Şimali Qafqazda yaşayan xalq. Laklar tarixən Mərkəzi Dağlıq Dağıstan ərazisində yayılmışklar. Lakların etnik-mədəni ərazisi Lakiya adlanır.

Laklar
Лак
Ümumi sayı
195 000
Yaşadığı ərazilər
Rusiya: 178 630 (2010)

: 4 400 (2019)
: 3 700 (2019)
: 2 500 (2019)
: 1 600 (2019)
: 900 (2019)
: 700 (2019)
400 (2019)
: 426 (1989)
: 325 (1989)
: 300
: 120 (1989)
: 45 (1989)
: 43 (1989)
: 35 (1989)
: 23 (1989)
: 19 (1989)
Dili

Lak dili

Dini

Sünni, İslam

Etimologiya

Endomin

 
Lakların Dağıstanda yerləşmə ərazisi
 
Dağıstan bölgəsinin sxematik xəritəsi, (1895)

«Lak sözü lakların öz-özlərini adlandırmasıdır. «Ju lak buru» — biz laklarıq; «ju lakral xalk buru» — biz lak xalqıyıq; «lakssa» — lak, laklar; «lakkuçu» — lak kişi, laklı; «lakku maz» — lak dili; «lakku bilayət» — Lak ölkəsi; «Lakkuy» — Lakiya; «lakral rayon» — lak rayonu; «lakral kıanu» — lak yeri; «lak naççaxıluq» — lak dövləti. Laklar "lak" adını etnonim və toponim kimi istifadə edirlər. Lak dilində «lak» sözü «laxsaa» (yüksək) və «laq» (qala) sözlərinə yaxındır.

Ekzomin

Lakları digər xalqlar müxtəlif adlarla adlandırırlar. Avarlar laklara tumal, qumeq; darginlər — vuluquni, vuleqi, suluquni; ləzgilər — yaxular, yaxulşu; qumuqlar — qazıqumuqlar; çeçenlər — qıazıumki; ruslar — laklar, qazıqumuxlar adlandırırlar.

İnqilaba qədərki Rusiyada bu xalq «qazıqumuq», XIX əsrin 60-cı illərindən etibarən isə «laklar» adlanmağa başlanılırlar.

Sayları

Dağıstanın rayonları və şəhərləri üzrə Lakların payı
inzibati rayon və şəhər dairəsi RF subyektləri % LAKLAR
Kuli rayonu Dağıstan 10, 886 nəf (97,4%)
Lak rayonu Dağıstan 11, 580 nəf (95,2%)
Novolak rayonu Dağıstan 13, 852 nəf (48,5%)
Aquşa rayonu Dağıstan 1, 720 nəf. (3,2%)
Qızılyar rayonu Dağıstan 2, 361 nəf (3,5%)
Qızılyurd rayonu Dağıstan 908 nəf (1,5%)
Rutul rayonu Dağıstan 865 nəf (3,7%)
Tarumovka rayonu Dağıstan 523 nəf (1,6%)
Qarabudaqkənd rayonu Dağıstan 658 nəf(0,9%)
Xasavyurd rayonu Dağıstan 322 nəf (0,2%)
Babayurd rayonu Dağıstan 351 nəf (0,8)
Dahadayev rayonu Dağıstan 300 nəf (0,8%)
Dərbənd rayonu Dağıstan 193 nəf (0,2%)
şəhər Kaspiysk Dağıstan 14, 269 nəf (14,3%)
şəhər Maxaçqala Dağıstan 86, 089 nəf. (12,4%)
şəhər Yujno-Suxokumsk Dağıstan 923 nəf (9,2%)
şəhər Buynaksk Dağıstan 4, 263 nəf (6,8%)
şəhər Qızılyurd Dağıstan 1, 760 nəf (5,3%)
şəhər Qızılyar Dağıstan 1, 753 nəf (3,6%)
şəhər Xasavyurd Dağıstan 4, 362 nəf (3,3%)
şəhər İzberbaş Dağıstan 1, 402 nəf (2,5%)
Ümum respublikada: Dağıstan 161, 300 nəf (5,6%)

Dil

Əsas məqalə: Lak dili

Lakların ana dili lak dilidir. Lak dili Qafqaz dillərinin Nax-Dağıstan dilləri qrupuna daxildir. Beş əsas şivəyə bölünür: qumuq (Qumuq və onun ətrafında olan kəndlər), visxin, vixlin (Vixlı aulu və Lak rayonunun şimal-şərq ərazilərindəki kəndlər), aştikul və balxar (Balxar aulu və Sulikana, Kuli aulları). XV əsrdən ərəb əlifbasından istifadə edirdilər. 1928-ci ildə əlifbaları latın, 1938-ci ildə isə kiril əlifbası ilə əvəzlənmişdir. Laklar arasında rus dili də yayılmışdır. Lak dilinə dair ən erkən məlumatlar (sözlərin siyahısı və bəzi qrammatik məlumatlar) 18-ci əsrin sonu - 19-cu əsrin əvvəllərinə Yohann Quldenştedt və Yulius Klaprota aiddir.

Din

Laklar islam dininin sünni qolunda etiqat edirlər (Şafi məzhəbi). Qumuq cümə məscidi 777—778-ci illərdə laklar tərəfindən inşa edilmişdir. arixçi Aleksandr Komarov (1869) yazırdı: «laklar, əsasəndə Qumuq kəndinin sakinləri, Dağıstan qəbilələri arasında ilk islamı qəbul edənlər olmuşdur… Əbu-Muslim özü də Qumuqa gələrək burada məscid inşa etdirdi. Bu məscidin kitabəsində öz əksini tapmışdır». Qumuqun şamxalları müsəlman adlarını XIII əsrin sonlarından istifadə etməyə başlayırlar. XIV əsr Qumuq Qazi mərkəzi oldu və Qazi-Qumuq adı verildi.

Sovet İttifaqı Qəhrəmanı

Kosmos

Mənbə

  • www.lakia.net
  • Фестиваль лакской песни 2019-02-14 at the Wayback Machine
  • Лакцы. Российский этнографический музей

İstinadlar

  1. ↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года". İstifadə tarixi: 2009-12-24.
  2. Правительство РД. Население Дагестана. Лакцы.[ölü keçid]
  3. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
  4. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года.
  5. "Turkmenistan - People Groups. Lak // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission".
  6. "Uzbekistan - People Groups. Lak // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission".
  7. "Tajikistan - People Groups. Lak // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission".
  8. "Azerbaijan - People Groups. Lak // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission".
  9. "Ukrain - People Groups. Lak // Joshua Projekt. A ministry of the U.S. Center for World Mission".
  10. "Kazakhstan - People Groups. Lak // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission".
  11. "Turkey - People Groups. Lak // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission".
  12. Перепись в Грузии 1989 года
  13. Перепись в Киргизии 1989 года
  14. . 2019-09-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-06.
  15. Перепись в Белоруссии 1989 года
  16. Перепись в Латвии 1989 года
  17. Перепись в Эстонии 1989 года
  18. Перепись в Молдавии 1989 года
  19. Перепись в Армении 1989 года
  20. Перепись в Литве 1989 года
  21. Русско-Лакский словарь
  22. С. М. Хайдаков. Лакско-Русский словарь. Москва, 1962.
  23. https://lakskysite.ru/dictionary.html
  24. Русско-Аварский разговорник. «Языки народов Дагестана». Выпуск 1. Махачкала 2007.
  25. https://instituteofhistory.ru/media/library/publication/files/%D0%90%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2_%D0%A3%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_1999._%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F_%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D0%BD.1.pdf
  26. http://apsnyteka.org/file/Dirr_Sovremennye_nazvanija_kavkazskih_plemen.pdf
  27. Абдулмуталибов Н. Ш., Гаджимирзоев Ш. М. Русско-Лезгинский разговорник. «Языки народов Дагестана». Выпуск 1. Махачкала 2007. — 232 с.
  28. Л. И. Жирков. Лакский язык. — М., 1955;
  29. П.И. Пучков. "РАЗДЕЛ II. РОССИЙСКИЙ ОПЫТ. СОВРЕМЕННЫЕ РЕАЛИИ" (PDF). www.isras.ru. 2012-02-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2012-01-04. (#parameter_ignored_suggest)
  30. Л. И. Лавров. Этнография Кавказа. Ленинград, 1982, с. 101.

Avqust 03, 2021
laklar, лак, гъази, гъумучи, şimali, qafqazda, yaşayan, xalq, tarixən, mərkəzi, dağlıq, dağıstan, ərazisində, yayılmışklar, etnik, mədəni, ərazisi, lakiya, adlanır, Лак, ümumi, sayı195, 000yaşadığı, ərazilərrusiya, 2010, 2010, stavropol, diyarı, 2010, moskva, . Laklar lak lak gazi gumuchi 21 Simali Qafqazda yasayan xalq Laklar tarixen Merkezi Dagliq Dagistan erazisinde yayilmisklar Laklarin etnik medeni erazisi Lakiya adlanir LaklarLak Umumi sayi195 000Yasadigi erazilerRusiya 178 630 2010 1 2 3 161 300 2010 4 Stavropol diyari 2 644 2010 1 Moskva 2 185 2010 1 Tumen vilayeti 1 761 2010 1 1 462 2010 1 Moskva vilayeti 1 052 2010 1 4 400 2019 5 3 700 2019 6 2 500 2019 7 1 600 2019 8 900 2019 9 700 2019 10 400 2019 11 426 1989 12 325 1989 13 300 14 120 1989 15 45 1989 16 43 1989 17 35 1989 18 23 1989 19 19 1989 20 DiliLak diliDiniSunni Islam Mundericat 1 Etimologiya 1 1 Endomin 1 2 Ekzomin 2 Saylari 3 Dil 4 Din 5 Sovet Ittifaqi Qehremani 5 1 Kosmos 6 Menbe 7 IstinadlarEtimologiya RedakteEndomin Redakte Laklarin Dagistanda yerlesme erazisi Dagistan bolgesinin sxematik xeritesi 1895 Lak sozu laklarin oz ozlerini adlandirmasidir Ju lak buru biz laklariq ju lakral xalk buru biz lak xalqiyiq lakssa lak laklar lakkucu lak kisi lakli lakku maz lak dili lakku bilayet Lak olkesi Lakkuy Lakiya lakral rayon lak rayonu lakral kianu lak yeri lak naccaxiluq lak dovleti Laklar lak adini etnonim ve toponim kimi istifade edirler Lak dilinde lak sozu laxsaa yuksek 22 ve laq qala sozlerine yaxindir 23 Ekzomin Redakte Laklari diger xalqlar muxtelif adlarla adlandirirlar Avarlar laklara tumal 24 qumeq 25 darginler vuluquni vuleqi suluquni 26 lezgiler yaxular yaxulsu 27 qumuqlar qaziqumuqlar cecenler qiaziumki ruslar laklar qaziqumuxlar adlandirirlar Inqilaba qederki Rusiyada bu xalq qaziqumuq XIX esrin 60 ci illerinden etibaren ise laklar adlanmaga baslanilirlar Saylari RedakteDagistanin rayonlari ve seherleri uzre Laklarin payiinzibati rayon ve seher dairesi RF subyektleri LAKLARKuli rayonu Dagistan 10 886 nef 97 4 Lak rayonu Dagistan 11 580 nef 95 2 Novolak rayonu Dagistan 13 852 nef 48 5 Aqusa rayonu Dagistan 1 720 nef 3 2 Qizilyar rayonu Dagistan 2 361 nef 3 5 Qizilyurd rayonu Dagistan 908 nef 1 5 Rutul rayonu Dagistan 865 nef 3 7 Tarumovka rayonu Dagistan 523 nef 1 6 Qarabudaqkend rayonu Dagistan 658 nef 0 9 Xasavyurd rayonu Dagistan 322 nef 0 2 Babayurd rayonu Dagistan 351 nef 0 8 Dahadayev rayonu Dagistan 300 nef 0 8 Derbend rayonu Dagistan 193 nef 0 2 seher Kaspiysk Dagistan 14 269 nef 14 3 seher Maxacqala Dagistan 86 089 nef 12 4 seher Yujno Suxokumsk Dagistan 923 nef 9 2 seher Buynaksk Dagistan 4 263 nef 6 8 seher Qizilyurd Dagistan 1 760 nef 5 3 seher Qizilyar Dagistan 1 753 nef 3 6 seher Xasavyurd Dagistan 4 362 nef 3 3 seher Izberbas Dagistan 1 402 nef 2 5 Umum respublikada Dagistan 161 300 nef 5 6 Dil RedakteEsas meqale Lak diliLaklarin ana dili lak dilidir Lak dili Qafqaz dillerinin Nax Dagistan dilleri qrupuna daxildir Bes esas siveye bolunur qumuq Qumuq ve onun etrafinda olan kendler visxin vixlin Vixli aulu ve Lak rayonunun simal serq erazilerindeki kendler astikul ve balxar Balxar aulu ve Sulikana Kuli aullari XV esrden ereb elifbasindan istifade edirdiler 1928 ci ilde elifbalari latin 1938 ci ilde ise kiril elifbasi ile evezlenmisdir 28 Laklar arasinda rus dili de yayilmisdir Lak diline dair en erken melumatlar sozlerin siyahisi ve bezi qrammatik melumatlar 18 ci esrin sonu 19 cu esrin evvellerine Yohann Quldenstedt ve Yulius Klaprota aiddir Din RedakteLaklar islam dininin sunni qolunda etiqat edirler Safi mezhebi 29 Qumuq cume mescidi 777 778 ci illerde laklar terefinden insa edilmisdir 30 arixci Aleksandr Komarov 1869 yazirdi laklar esasende Qumuq kendinin sakinleri Dagistan qebileleri arasinda ilk islami qebul edenler olmusdur Ebu Muslim ozu de Qumuqa gelerek burada mescid insa etdirdi Bu mescidin kitabesinde oz eksini tapmisdir Qumuqun samxallari muselman adlarini XIII esrin sonlarindan istifade etmeye baslayirlar XIV esr Qumuq Qazi merkezi oldu ve Qazi Qumuq adi verildi Sovet Ittifaqi Qehremani RedakteKosmos Redakte Musa ManarovMenbe RedakteRespublikanskaya gazeta ILChI na lakskom yazyke www lakia net Festival lakskoj pesni Arxivlesdirilib 2019 02 14 at the Wayback Machine Lakcy Rossijskij etnograficheskij muzejIstinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 Vserossijskaya perepis naseleniya 2010 goda Istifade tarixi 2009 12 24 Pravitelstvo RD Naselenie Dagestana Lakcy olu kecid Informacionnye materialy ob okonchatelnyh itogah Vserossijskoj perepisi naseleniya 2010 goda Informacionnye materialy ob okonchatelnyh itogah Vserossijskoj perepisi naseleniya 2010 goda Turkmenistan People Groups Lak Joshua Project A ministry of the U S Center for World Mission Uzbekistan People Groups Lak Joshua Project A ministry of the U S Center for World Mission Tajikistan People Groups Lak Joshua Project A ministry of the U S Center for World Mission Azerbaijan People Groups Lak Joshua Project A ministry of the U S Center for World Mission Ukrain People Groups Lak Joshua Projekt A ministry of the U S Center for World Mission Kazakhstan People Groups Lak Joshua Project A ministry of the U S Center for World Mission Turkey People Groups Lak Joshua Project A ministry of the U S Center for World Mission Perepis v Gruzii 1989 goda Perepis v Kirgizii 1989 goda Arxivlenmis suret 2019 09 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 06 Perepis v Belorussii 1989 goda Perepis v Latvii 1989 goda Perepis v Estonii 1989 goda Perepis v Moldavii 1989 goda Perepis v Armenii 1989 goda Perepis v Litve 1989 goda Russko Lakskij slovar S M Hajdakov Laksko Russkij slovar Moskva 1962 https lakskysite ru dictionary html Russko Avarskij razgovornik Yazyki narodov Dagestana Vypusk 1 Mahachkala 2007 https instituteofhistory ru media library publication files D0 90 D0 BB D0 B8 D0 B5 D0 B2 D0 A3 D0 BC D0 B0 D1 85 D0 B0 D0 BD D0 BE D0 B2 1999 D0 98 D1 81 D1 82 D0 BE D1 80 D0 B8 D1 87 D0 B5 D1 81 D0 BA D0 B0 D1 8F D0 B3 D0 B5 D0 BE D0 B3 D1 80 D0 B0 D1 84 D0 B8 D1 8F D0 94 D0 B0 D0 B3 D0 B5 D1 81 D1 82 D0 B0 D0 BD D0 B0 D0 9A D0 BD 1 pdf http apsnyteka org file Dirr Sovremennye nazvanija kavkazskih plemen pdf Abdulmutalibov N Sh Gadzhimirzoev Sh M Russko Lezginskij razgovornik Yazyki narodov Dagestana Vypusk 1 Mahachkala 2007 232 s L I Zhirkov Lakskij yazyk M 1955 P I Puchkov RAZDEL II ROSSIJSKIJ OPYT SOVREMENNYE REALII PDF www isras ru 2012 02 03 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2012 01 04 parameter ignored suggest L I Lavrov Etnografiya Kavkaza Leningrad 1982 s 101 Menbe https az wikipedia org w index php title Laklar amp oldid 6027257, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.