fbpx
Wikipedia

Yunanıstan

Avqust 03, 2021

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Yunanıstan (dəqiqləşdirmə).

Yunanıstan (yun. Ελλάδα), rəsmi adı Helen Respublikası (yun. Ελληνική Δημοκρατία) — Avropada dövlət. Ölkə cənub-şərqi Avropada yerləşir və dünyada ən qədim sivilizasiyalardan biridir. Yunanıstan Afrikanın, Asiyanın və Avropanın kəsişmə nöqtəsində yerləşir. Yunanıstan şərqdən Şimali Makedoniya, Bolqarıstan, Türkiyə və Albaniya ilə həmsərhəddir. Onun sahilləri qərbdən İon dənizi ilə və şərqdə Egey dənizinin suları ilə yuyulur. Avropanın cənub-şərqində, Balkan yarımadasında yerləşir. Avropa Birliyi və Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı (NATO) üzvüdür. Qərbi Avropada 9-cu, dünyada 90-cı yer tutur. Ərazisinin təqribən 20 %-ni adalar (İon, Egey və Aralıq dənizindəki 1000-dən artıq) təşkil edir. Krit, Evbeya, Rodos, Lesbos, Xios ən iri adalardır. Egey dənizində yerləşən adaların əksəriyyəti Yunanıstana nisbətən Türkiyəyə daha yaxındır. Yunanıstanın əlverişli coğrafi və hərbi-stratrji mövqeyi vardır. O, Avropa ilə Asiyanın kəsiyində, Afrikanın yaxınlığında yerləşmiş Aralıq dənizi ölkəsidir.

Helen Respublikası

Ελληνική Δημοκρατία
Gerbi
Şüarı: Ελευθερία ή θάνατος
"Ya Azadlıq, ya Ölüm"
Himni: Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν
Azadlığa himn
Paytaxtı
və ən böyük şəhəri		Afina
Rəsmi dilləriYunan dili
Dini
Şərqi pravoslav kilsəsi
Demonim(lər)iYunan
İdarəetmə formasıUnitar parlamentli respublika
• Prezident
Katerina Sakellaropoulou
• "Baş Nazir"
Kiriakos Mitsotakis
Qanunverici orqanıYunanıstan Parlamenti
Tarixi 
• Yaranması
25 mart (6 aprel) 1821
Ərazisi
• Ümumi
  • 131.957 km²
Telefon kodu+30
ISO 3166 koduGR

Ölkə yunan dilində Hellas, Avropa dillərində Grek, Greece və s. şəklində, "İliada"da isə axeylərin ölkəsi olaraq adlandırılır.

Coğrafiyası

 
Yunanıstan

Albaniya, Şimali Makedoniya və Bolqarıstan ilə quru sərhədlərinin böyük hissəsi çətin keçilən dağlıq ərazilərdən, yalnız Türkiyə ilə sərhəddi bataqlaşmış Maritsa çayı vadisi boyunca yerləşmiş ovalıqdan keçir. Dünya Dövlətləri arasında Yunanıstan ən girintili-çıxıntılı sahil xəttinə malik ölkələrdən biridir.

Yunanıstan ərazisinin təqribən dörddə-üç hissəsini hündür olmayan (1200–1800 m) dağ massivləri tutur. Ən hündür dağ Olimpdir (2917 m) Dağlar meşəsiz olsalar da, yeraltı sərvətlərlə zəngindir. Ölkədə müxtəlif resurslar: Afina ətrafında, Evbeya və Kiklada adalarında dəmir, Makedoniya əyalətində manqan, xrom, nikel, mis, boksit yataqları vardır. Yunanıstan qeyri filiz qazıntılarla da zəngindir. Lakin neft və təbii qat yataqları olmadığından maye yanacağı okan tələbatın 98 faizi idxal hesabıma ödənilir.

Dağlar ölkənin iqliminə müəyyən mənada təsir göstərir. Yunanıstanın yalnız düzənlik ərazilərində və dənizə yaxın olan ətəklərində yumşaq, rütubətli qışı və isti quru yayı ilə seçilən Aralıq dənizi subtropik iqlim hakimidir. Dağlara qalxdıqca hava soyuyur və illik yağıntının miqdarı artır.

Ölkədə qısa, iti axan dağ çayları üstünlük təşkil edir. Ən uzun çayı Alyakmon (uzunluğu 300 km), nisbətən iri və çoxsulu çayları Maritsa, Hestos, Strimon, Bardar və b.. Bu çaylar nəqliyyat baxımından yararsız olsalar da enerji və suvarma mənbəyi kimi əhəmiyyətləri böyükdür.

Ölkə ərazisinin 10–11 faizi meşələrlə örtülmüşdür. Ərazi həmişəyaşıl və yarpağı tökülən kolluqlar da geniş yer tutur.

 
Qədim Yunanıstan

Tarixi

Yunananıstan qədim tarixə malik ölkədir. Bu dövlətin ərazisində çox qədimlərdən müxtəlif etnik qruplar yaranmışdır. Qədim Krit-miken mədəniyyətinin (b.e.ə. III–II minillik) izləri Krit adasında,Peloponnes yarımadasında və Egey dənizindəki adalarda da aşkar edilmişdir.Sonrakı mərhələləri mütəxəssislər Yunan tarixinin homer dövrü müəllifi homer sayılan məşhur İliada və Odissey etnik poemalarında təsvir edilir. Eramızdan əvvəl VIII-VI əsrlərdə Qədim Yunanıstanın sürətli inkişaf dövrü olmuş, onun ərazisində hakimiyyət uğrunda daima bir-biri ilə mübarizə aparan şəhər-dövlətlər yaranmışdır.

Günümüzdəki müasir Yunanıstan, 1821-ci ildə Osmanlı dövlətinin İngiltərə, Fransa və Rusiya qarşısında aldığı məğlubiyyətlər nəticəsində, bu imperiyaların qoruma bölgəsi olaraq, İstanbulun idarəsindən qoparılan Mora yarımadası və Afinadan ibarət kiçik bir bölgədə Yunan Krallığı adı altında quruldu. İlk Yunan kralı olaraq da Bavyeralı aristokrat ailədən gələn Otto adında bir Alman təyin edildi.

Daha sonrakı illərdə İstanbulun müharibələri uduzmaları nəticəsində döyüş qalibi imperiyaların təzyiqləri ilə Afinaya bu bölgələri verməyə məcbur qaldı:

  • 1877–1878-ci illərdə baş vermiş Rusiya-Osmanlı müharibəsi nəticəsində verilən bölgə: Tesalya, Orta Yunanıstan
  • 1912–1913 Balkan müharibələrində yunanlara verilən bölgə: Epir, Makedoniya (Saloniki), Girit, Egey adaları (Midilli, Sisam) adaları
  • 1918-ci il Birinci Dünya müharibəsini uduzması ilə verilən bölgə Frakiya.
  • 1918-ci ildə qalib dövlətlər müasir Türkiyənin qərb yarısını Yunanıstan, şərq yarısını Ermənistan Qara dəniz Ərzurum, Qars kimi bəzi yaşayış yerləri olmaq üzrə Gürcüstan işğal etmək istəyirdilər. Paytaxt İstanbul olacaq, adı təkrar Konstantinopola dönəcəkdi. Ancaq planları reallaşmadı. 1946-cı ildə, İtaliyanın 1912-ci ildə Osmanlı dövlətindən almış olduğu 12 adanın, İngiltərənin olmasıyla, bu adalar da Afina rəhbərliyinə keçdiyində, Afina rəhbərliyi 1821–1946 illər arasındakı 125 ildə, həmişə döyüş qalibi imperiya dövlətlərin yanında yer alaraq, İstanbul əleyhinə, torpaqlarının ərazisi təxminən 10 mislinə çıxarmağı bacarmışdı.
  • 1947–1949-cu illərdə Yunanistanda baş vermiş vətəndaş müharibəsi ABŞ-n köməkliyi ilə sona çatdı. Bu illərə daha yaxından nəzər yetirsək 1947–1952-ci illərdə Yunanistanda iki partiya arasında (Sosial Demokrat və Liberallar) 14 fərqli hökumət yaradılmış və qısa müddətdə dağılmışdı. Bu 4 il Yunanistanda siyasi vəziyyət olduqca dağınıq bir vəziyyət idi. Bu illər ərzində Yunanistan üçün ən böyük problem Balkanların Şərq blokunun təmsilçisi Bolqarıstanın təhdidləri olmuşdur. Bolqarıstanın 30 il ərzində Yunanıstanı 3 dəfə işğal etdiyini göz önünüə gətirərək Yunanları Qərb meyillərindən uzaqlaşdırmağa çalışırdı. Lakin Yunanların köməyinə ABŞ gəldi. Belə ki, bu təhdidin ardından ərqdən gələn təhdid ismarıcı önə çıxaran Yunanistan, ABŞ-ın dəstəyi ilə 1952-ci ildə Türkiyə ilə bərabər NATO-ya üzv oldu. Bu hadisənin ardından NATO-da çıxan qərarla Yunanıstan Yuqoslaviya və Türkiyə ilə birlikdə Balkan blokunu yaratmışdılar. Yunanistanın daxilində baş verən bu münaqişələrin içində ən önəmlisi, ən çox səs-küyə səbbəb olan 1967-ci ilin 21 aprelində baş verən Qara Polkovniklər qiyamını qeyd etmək lazımdı. Qara Polkovniklər çevriliş edərək hakimiyyətə gəlmişdilər. 7 il Yunanistanda diktatorluq hökm sürmüşdü. Qara Polkovniklər rejimi Yunanıstanda olduqca sərt bir rejim tətbiq edirdilər və ümumilikdə Yunanıstanda bu dövrü qaranlıq bir dövr olaraq adlandırırdılar. Polkovik rejimi Yunanıstan üçün bir o qədər uğurlu olmadı və 1974-cü ildə rejim süqut etdi. Bunun ən əsas səbibi olaraq Yunanistanın Türkiyə ilə olan münasibətlərini göstərmək olar. Çünki 1970-ci ildə Türkiyə və Yunanistan arasında həm Kipr problemi həm Egey dənizi problemi yaşanmaqdaydı. Məhz 1974-cü ildə Yunanların Kiprə müdaxiləsi nəticəsində Türkiyə buna cavab vermişdi. Türkiyədən gələn bu cavab polkovniklərin süqutuna zəmin hazırlamış və 7 ildən sonra Yunanıstanda diktatorluq çökdü və ölkədə demokratiya hökm sürməyə başladı. Avropa ölkələri ilə münasibətini getdikcə düzəldən Yunanistan 1980-ci ildə Avropa Birliyinə üzv oldu və daha sonra 1981-ci ildə Yunanıstan Avropa İqtisadi Təşkilatına qatıldı.

Dövlət quruluşu

1975-ci il konstitusiyasına görə Yunanıstan ynutap parlamentli respublikadır. Dövlətin başçısı parlament tərəfindən seçilən prezidentdir. 2015-ci ilin fevral ayında keçirilmiş prezident seçkilərinin nəticələrinə əsasən keçmiş daxili işlər naziri Prokopis Pavlopulos Yunanıstanın yeni prezidenti seçilmişdir.İcraedici hakimiyyət prezident və Baş Nazirin rəhbərliyi ilə hökumət tərəfindən həyata keçirilir. İnzibati-ərazi baxımından ölkə 52 rayona bölünür.

1821-ci ildən 25 mart — Müstəqillik günü kimi milli bayram şəklində qeyd olunur. Yunanıstanda bir neçə siyasi partiya fəaliyyət göstərir. Ölkənin siyasi həyatında Mühafizakarlar, Yeni Demokratiya, Ümumyunan 2000-ci, Sosialist hərəkatı, Sol və Mütərəqqi qüvvələrin koalisiyası və b. partiyalar önəmli rol oynayırlar.

Elm və mədəniyyət sahəsi

Bizim eradan əvvəl III əsrdə ümumyunan birliyi, yerli dialektləri tədricən sıxışdırıb çıxaran ümumyunan dili yaranmışdır. Yunan dili əhali ellinlər, onların yaşadıqları ərazi isə Ellada adlnırdı. Ellinlər Avropa xalqlarının elm, incəsənət və ədəbiyyatında silinməz izlər qoyan güclü sivilizasiya yarada bilmişlər. Bir çox elmlərin əsası onların dövründə qoyulduğundan, elmi terminlərin əksəriyyəti qədim yunan sözlərinin kökündən əmələ gəlmişdir. Qədim yunan fəlsəfəsi hələ bizim eradan əvvəl VII-VI əsrlərdə quldarlıq cəmiyyətinin inkişaf etdiyi və gücləndiyi dövrdə yaranmışdır. Sokrat, Platon, Aristotel (Əflatun), Heredotun bəşəriyyət qarşısında xidmətlri böyük olub.

Dübya elm və mədəniyyətinə böyük töhfələr verən Yunanıstanın İtaliya ilə yanaşı Avropa sivilizasiyasının beşiyi adlandırırlar. 1991-ci ildə Afinada qədim Ellada torpağında yaranan demokratiyanın 2500 illiyi münasibəti ilə böyük bayram keçirilmişdir.

İqtisadiyyatı

  Əsas məqalə: Yunanıstan iqtisadiyyatı

Yunanıstanın iqtisadiyyatı dünya bazarı ilə sıx əlaqədardır. Ölkədən dağ-mədən (boksit, nikel, manqan), kənd təsərrüfatı (tütün, üzüm, zeytun yağı, sitrus meyvələri, qoz, pambıq və s.) yüngül və yeyinti sənaye məlumtları ixrac, maşın və avadanlıq neft və neft məhsulları, mineral xammal və şatışmayan ərzaq və s. idxal olunur. Yunanıstan Almaniya, İtaliya, ABŞ, Fransa və Səudiyyə Ərəbistanı ilə sıx ticarət əlaqələrinə malikdir. Ölkənin ticarət balansı mənfidir. Çatışmazlıq görünməz əməliyyatlardan (məsələn, dəniz daşımaları, xarici turizm, yunan mühacirlərinin vətənlərinə göndərdikləri pul baratları, Avropa İttifaqının müxtəlif fondlarından köçürmələr və s.) əldə edilən gəlir hesabına tənzimlənir. Pul vahidi- draxmadır.

2012-ci ildə Yunanıstan İkinci dünya müharibəsindən bəri ən ağır və ən çətin iqtisadi böhran dövrünü yaşayır. Ölkə iqtisadiyyatı artıq beşinci ildir azalmaqdadır, dövlət borcunun ÜDM-ə nisbəti 160%, işsizlik səviyyəsi isə 21%-dir. Dünyanın 3 böyük reytinq agentliyi olan Fitch Ratings, Moody’s və Standard & Poor’s Yunanıstanın reytinqini ən aşağı səviyyəyə endirib. Yunanıstan hökuməti borc öhdəliklərinin mübadiləsi üzrə sövdələşməyə özəl kreditorların əksəriyyətinin razılığını alıb ki, bu da ölkəyə defoltdan yayınmaq imkanı verib. Bəzi iqtisadçıların fikrincə, Yunanıstanın təcrübəsi sonda onunla nəticələnəcək ki, banklar başqa dövlətlərə kredit vermək istəməyəcəklər, bu cür borclanma dünyada iqtisadi artımı zəiflədəcək. Narahatlıqlar artıq beynəlxalq hərraclara və neft qiymətlərinə təsir edib. Avropa İttifaqının "zəif bəndi" sayılan Yunanıstanın özəl və milli kreditorlar qarşısında dövlət borcu 2012-ci ildə 350 mlrd. avro təşkil etməklə Avropanın bütün vergi ödəyiciləri üçün ağır yükə çevrilib. Hesablamalara görə, hər bir avropalı dolayı yolla Afinaya 535 avro kömək edir.

2018-ci ilin mart ayının əvvəlində Yunanıstan Statistika İdarəsi 2017-ci ildə Yunanıstanın ÜDM-nin dinamikası ilə bağlı məlumatlar yayımlayıb: səkkiz illik bir tənəzzüldən sonra, Yunanıstanın ÜDM-i dörddə üç dəfə artıb. 2017-ci ilin oktyabr-dekabr tarixləri arasında cari qiymətlərdə artım 2,4% təşkil etmişdir. Avropa Komissiyasının proqnozlarına görə, Yunanıstan iqtisadiyyatı 2018 və 2019-cu illlerde 2,5% artmağa davam edəcək.

Əhali

  Əsas məqalə: Yunanıstan əhalisi

Yunanıstan Milli Statistika Xidmətinin 1 yanvar 2013-cü il tarixinə olan rəsmi məlumatına əsasən Yunanıstan əhalisi 11.062.508 nəfərdir.

Yunanıstan bir millətli dövlətdir. Əhalinin 95 % yunanlardır. Sərhəd bölgələrində yunanlarla yanaşı türklər və albanlarda yaşayır. Yunanların əksəriyyərui provaslavlardır. Uzaq keçmişdə Venesiya respublikasının tərkibində olçuş Egey dənizi adalarının sakinləri isə katoliklərdir. Dövlət dili yunan dilidir. Əhalinin ölkə üzrə orta sıxlığı bir kv.km-də 81, sahil böıgələrində isə 120–130 nəfərdir. 1919–1922-ci illərdə yunan-türk müharibəsindən sonra yunan qaçqınlarının ölkənin şimalına axışması bu rayonda əhalinin saxlığını xeyli artırmışdır. Qərbi Avropanın digər ölkələrinə nisbətən Yunanıstanda əhalinin təbii artımı yüksəkdir (0,3–0,5 faiz).

Əhalinin 50 %-dən çoxu qeyri istehsal, 27 faizi sənaye, 17 faizi kənd təsərrüfatı sahələrində çalışır. İqtisadi cəhətdən fəal əhalinin 10 faizə qədəri işsizdir.

Etnik tərkib

Dini

  • Xristianlıq 98,0% (Əhalinin əksəriyyəti Rum Ortodoks Kilsənə aiddir)
  • İslam 1,3%
  • Digərləri isə 0,7%

Dili

İdman

Yunanıstan Olimpiya oyunlarının vətəni sayılır.İlk Olimpiya oyunları e.ə.776-cı ildə Yunanıstanda keçirilmişdir.

İstinadlar

  1. C. Məmmədov, T. Gərayzadə "Qərbi Avropa Dövlətləri" Bakı, 2001
  2. Yunanıstan son anda defoltdan yayınıb[ölü keçid]
  3. Yunanıstan iqtisadiyyatı hələ də təhlükədədir Amerikanın Səsi
  4. "Yunanıstan Xəbərlər Digest: Tunelin sonunda işıq". Tranio. 12 Aprel 2018.
  5. Ελληνική Στατιστική Αρχή 2015-02-13 at the Wayback Machine: Φυσική Κίνηση Πληθυσμού 2012-04-07 at the Wayback Machine: Υπολογιζόμενος Πληθυσμός — Σύνοψη Πινάκων Επιβίωσης — 2013 2014-11-14 at the Wayback Machine: Υπολογιζόμενος πληθυσμός κατά φύλο και 5-ετείς ομάδες ηλικιών, την 1η Ιανουαρίου των ετών 2001–2013 2014-11-15 at the Wayback Machine (Estimated population by sex and five year age groups, on the 1rst of january for the years 2001–2013)

Xarici keçidlər

  • Ölkələr haqqında məlumatlar — Yunanıstan 2018-01-21 at the Wayback Machine
  • Səyahət — Yunanıstan
  • [1]

Həmçinin bax


   Yunanıstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 03, 2021
yunanıstan, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, dəqiqləşdirmə, Ελλάδα, rəsmi, adı, helen, respublikası, Ελληνική, Δημοκρατία, avropada, dövlət, ölkə, cənub, şərqi, avropada, yerləşir, dünyada, qədim, sivilizasiyalardan, biridir, afrikanın, asiyanın, avropa. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Yunanistan deqiqlesdirme Yunanistan yun Ellada resmi adi Helen Respublikasi yun Ellhnikh Dhmokratia Avropada dovlet Olke cenub serqi Avropada yerlesir ve dunyada en qedim sivilizasiyalardan biridir Yunanistan Afrikanin Asiyanin ve Avropanin kesisme noqtesinde yerlesir Yunanistan serqden Simali Makedoniya Bolqaristan Turkiye ve Albaniya ile hemserheddir Onun sahilleri qerbden Ion denizi ile ve serqde Egey denizinin sulari ile yuyulur Avropanin cenub serqinde Balkan yarimadasinda yerlesir Avropa Birliyi ve Simali Atlantika Muqavilesi Teskilati NATO uzvudur Qerbi Avropada 9 cu dunyada 90 ci yer tutur Erazisinin teqriben 20 ni adalar Ion Egey ve Araliq denizindeki 1000 den artiq teskil edir Krit Evbeya Rodos Lesbos Xios en iri adalardir Egey denizinde yerlesen adalarin ekseriyyeti Yunanistana nisbeten Turkiyeye daha yaxindir Yunanistanin elverisli cografi ve herbi stratrji movqeyi vardir O Avropa ile Asiyanin kesiyinde Afrikanin yaxinliginda yerlesmis Araliq denizi olkesidir Helen RespublikasiEllhnikh DhmokratiaBayragi GerbiSuari Eley8eria h 8anatos Ya Azadliq ya Olum Himni Ὕmnos eἰs tὴn Ἐley8erianAzadliga himn source source track track track track track track track track Paytaxtive en boyuk seheriAfinaResmi dilleriYunan diliDiniSerqi pravoslav kilsesiDemonim ler iYunanIdareetme formasiUnitar parlamentli respublika PrezidentKaterina Sakellaropoulou Bas Nazir Kiriakos MitsotakisQanunverici orqaniYunanistan ParlamentiTarixi Yaranmasi25 mart 6 aprel 1821Erazisi Umumi131 957 km Telefon kodu 30ISO 3166 koduGROlke yunan dilinde Hellas Avropa dillerinde Grek Greece ve s seklinde Iliada da ise axeylerin olkesi olaraq adlandirilir Mundericat 1 Cografiyasi 2 Tarixi 3 Dovlet qurulusu 4 Elm ve medeniyyet sahesi 5 Iqtisadiyyati 6 Ehali 7 Idman 8 Istinadlar 9 Xarici kecidler 10 Hemcinin baxCografiyasi Redakte Yunanistan Albaniya Simali Makedoniya ve Bolqaristan ile quru serhedlerinin boyuk hissesi cetin kecilen dagliq erazilerden yalniz Turkiye ile serheddi bataqlasmis Maritsa cayi vadisi boyunca yerlesmis ovaliqdan kecir Dunya Dovletleri arasinda Yunanistan en girintili cixintili sahil xettine malik olkelerden biridir Yunanistan erazisinin teqriben dordde uc hissesini hundur olmayan 1200 1800 m dag massivleri tutur En hundur dag Olimpdir 2917 m Daglar mesesiz olsalar da yeralti servetlerle zengindir Olkede muxtelif resurslar Afina etrafinda Evbeya ve Kiklada adalarinda demir Makedoniya eyaletinde manqan xrom nikel mis boksit yataqlari vardir Yunanistan qeyri filiz qazintilarla da zengindir Lakin neft ve tebii qat yataqlari olmadigindan maye yanacagi okan telebatin 98 faizi idxal hesabima odenilir Daglar olkenin iqlimine mueyyen menada tesir gosterir Yunanistanin yalniz duzenlik erazilerinde ve denize yaxin olan eteklerinde yumsaq rutubetli qisi ve isti quru yayi ile secilen Araliq denizi subtropik iqlim hakimidir Daglara qalxdiqca hava soyuyur ve illik yagintinin miqdari artir Olkede qisa iti axan dag caylari ustunluk teskil edir En uzun cayi Alyakmon uzunlugu 300 km nisbeten iri ve coxsulu caylari Maritsa Hestos Strimon Bardar ve b Bu caylar neqliyyat baximindan yararsiz olsalar da enerji ve suvarma menbeyi kimi ehemiyyetleri boyukdur Olke erazisinin 10 11 faizi meselerle ortulmusdur Erazi hemiseyasil ve yarpagi tokulen kolluqlar da genis yer tutur Qedim YunanistanTarixi RedakteYunananistan qedim tarixe malik olkedir Bu dovletin erazisinde cox qedimlerden muxtelif etnik qruplar yaranmisdir Qedim Krit miken medeniyyetinin b e e III II minillik izleri Krit adasinda Peloponnes yarimadasinda ve Egey denizindeki adalarda da askar edilmisdir Sonraki merheleleri mutexessisler Yunan tarixinin homer dovru muellifi homer sayilan meshur Iliada ve Odissey etnik poemalarinda tesvir edilir Eramizdan evvel VIII VI esrlerde Qedim Yunanistanin suretli inkisaf dovru olmus onun erazisinde hakimiyyet ugrunda daima bir biri ile mubarize aparan seher dovletler yaranmisdir Gunumuzdeki muasir Yunanistan 1821 ci ilde Osmanli dovletinin Ingiltere Fransa ve Rusiya qarsisinda aldigi meglubiyyetler neticesinde bu imperiyalarin qoruma bolgesi olaraq Istanbulun idaresinden qoparilan Mora yarimadasi ve Afinadan ibaret kicik bir bolgede Yunan Kralligi adi altinda quruldu Ilk Yunan krali olaraq da Bavyerali aristokrat aileden gelen Otto adinda bir Alman teyin edildi Daha sonraki illerde Istanbulun muharibeleri uduzmalari neticesinde doyus qalibi imperiyalarin tezyiqleri ile Afinaya bu bolgeleri vermeye mecbur qaldi 1877 1878 ci illerde bas vermis Rusiya Osmanli muharibesi neticesinde verilen bolge Tesalya Orta Yunanistan 1912 1913 Balkan muharibelerinde yunanlara verilen bolge Epir Makedoniya Saloniki Girit Egey adalari Midilli Sisam adalari 1918 ci il Birinci Dunya muharibesini uduzmasi ile verilen bolge Frakiya 1918 ci ilde qalib dovletler muasir Turkiyenin qerb yarisini Yunanistan serq yarisini Ermenistan Qara deniz Erzurum Qars kimi bezi yasayis yerleri olmaq uzre Gurcustan isgal etmek isteyirdiler Paytaxt Istanbul olacaq adi tekrar Konstantinopola donecekdi Ancaq planlari reallasmadi 1946 ci ilde Italiyanin 1912 ci ilde Osmanli dovletinden almis oldugu 12 adanin Ingilterenin olmasiyla bu adalar da Afina rehberliyine kecdiyinde Afina rehberliyi 1821 1946 iller arasindaki 125 ilde hemise doyus qalibi imperiya dovletlerin yaninda yer alaraq Istanbul eleyhine torpaqlarinin erazisi texminen 10 misline cixarmagi bacarmisdi 1947 1949 cu illerde Yunanistanda bas vermis vetendas muharibesi ABS n komekliyi ile sona catdi Bu illere daha yaxindan nezer yetirsek 1947 1952 ci illerde Yunanistanda iki partiya arasinda Sosial Demokrat ve Liberallar 14 ferqli hokumet yaradilmis ve qisa muddetde dagilmisdi Bu 4 il Yunanistanda siyasi veziyyet olduqca daginiq bir veziyyet idi Bu iller erzinde Yunanistan ucun en boyuk problem Balkanlarin Serq blokunun temsilcisi Bolqaristanin tehdidleri olmusdur Bolqaristanin 30 il erzinde Yunanistani 3 defe isgal etdiyini goz onunue getirerek Yunanlari Qerb meyillerinden uzaqlasdirmaga calisirdi Lakin Yunanlarin komeyine ABS geldi Bele ki bu tehdidin ardindan erqden gelen tehdid ismarici one cixaran Yunanistan ABS in desteyi ile 1952 ci ilde Turkiye ile beraber NATO ya uzv oldu Bu hadisenin ardindan NATO da cixan qerarla Yunanistan Yuqoslaviya ve Turkiye ile birlikde Balkan blokunu yaratmisdilar Yunanistanin daxilinde bas veren bu munaqiselerin icinde en onemlisi en cox ses kuye sebbeb olan 1967 ci ilin 21 aprelinde bas veren Qara Polkovnikler qiyamini qeyd etmek lazimdi Qara Polkovnikler cevrilis ederek hakimiyyete gelmisdiler 7 il Yunanistanda diktatorluq hokm surmusdu Qara Polkovnikler rejimi Yunanistanda olduqca sert bir rejim tetbiq edirdiler ve umumilikde Yunanistanda bu dovru qaranliq bir dovr olaraq adlandirirdilar Polkovik rejimi Yunanistan ucun bir o qeder ugurlu olmadi ve 1974 cu ilde rejim suqut etdi Bunun en esas sebibi olaraq Yunanistanin Turkiye ile olan munasibetlerini gostermek olar Cunki 1970 ci ilde Turkiye ve Yunanistan arasinda hem Kipr problemi hem Egey denizi problemi yasanmaqdaydi Mehz 1974 cu ilde Yunanlarin Kipre mudaxilesi neticesinde Turkiye buna cavab vermisdi Turkiyeden gelen bu cavab polkovniklerin suqutuna zemin hazirlamis ve 7 ilden sonra Yunanistanda diktatorluq cokdu ve olkede demokratiya hokm surmeye basladi Avropa olkeleri ile munasibetini getdikce duzelden Yunanistan 1980 ci ilde Avropa Birliyine uzv oldu ve daha sonra 1981 ci ilde Yunanistan Avropa Iqtisadi Teskilatina qatildi Dovlet qurulusu Redakte1975 ci il konstitusiyasina gore Yunanistan ynutap parlamentli respublikadir Dovletin bascisi parlament terefinden secilen prezidentdir 2015 ci ilin fevral ayinda kecirilmis prezident seckilerinin neticelerine esasen kecmis daxili isler naziri Prokopis Pavlopulos Yunanistanin yeni prezidenti secilmisdir Icraedici hakimiyyet prezident ve Bas Nazirin rehberliyi ile hokumet terefinden heyata kecirilir Inzibati erazi baximindan olke 52 rayona bolunur 1821 ci ilden 25 mart Musteqillik gunu kimi milli bayram seklinde qeyd olunur Yunanistanda bir nece siyasi partiya fealiyyet gosterir Olkenin siyasi heyatinda Muhafizakarlar Yeni Demokratiya Umumyunan 2000 ci Sosialist herekati Sol ve Mutereqqi quvvelerin koalisiyasi ve b partiyalar onemli rol oynayirlar Elm ve medeniyyet sahesi RedakteBizim eradan evvel III esrde umumyunan birliyi yerli dialektleri tedricen sixisdirib cixaran umumyunan dili yaranmisdir Yunan dili ehali ellinler onlarin yasadiqlari erazi ise Ellada adlnirdi Ellinler Avropa xalqlarinin elm incesenet ve edebiyyatinda silinmez izler qoyan guclu sivilizasiya yarada bilmisler Bir cox elmlerin esasi onlarin dovrunde qoyuldugundan elmi terminlerin ekseriyyeti qedim yunan sozlerinin kokunden emele gelmisdir Qedim yunan felsefesi hele bizim eradan evvel VII VI esrlerde quldarliq cemiyyetinin inkisaf etdiyi ve guclendiyi dovrde yaranmisdir Sokrat Platon Aristotel Eflatun Heredotun beseriyyet qarsisinda xidmetlri boyuk olub 1 Dubya elm ve medeniyyetine boyuk tohfeler veren Yunanistanin Italiya ile yanasi Avropa sivilizasiyasinin besiyi adlandirirlar 1991 ci ilde Afinada qedim Ellada torpaginda yaranan demokratiyanin 2500 illiyi munasibeti ile boyuk bayram kecirilmisdir Iqtisadiyyati Redakte Esas meqale Yunanistan iqtisadiyyatiYunanistanin iqtisadiyyati dunya bazari ile six elaqedardir Olkeden dag meden boksit nikel manqan kend teserrufati tutun uzum zeytun yagi sitrus meyveleri qoz pambiq ve s yungul ve yeyinti senaye melumtlari ixrac masin ve avadanliq neft ve neft mehsullari mineral xammal ve satismayan erzaq ve s idxal olunur Yunanistan Almaniya Italiya ABS Fransa ve Seudiyye Erebistani ile six ticaret elaqelerine malikdir Olkenin ticaret balansi menfidir Catismazliq gorunmez emeliyyatlardan meselen deniz dasimalari xarici turizm yunan muhacirlerinin vetenlerine gonderdikleri pul baratlari Avropa Ittifaqinin muxtelif fondlarindan kocurmeler ve s elde edilen gelir hesabina tenzimlenir Pul vahidi draxmadir 2012 ci ilde Yunanistan Ikinci dunya muharibesinden beri en agir ve en cetin iqtisadi bohran dovrunu yasayir Olke iqtisadiyyati artiq besinci ildir azalmaqdadir dovlet borcunun UDM e nisbeti 160 issizlik seviyyesi ise 21 dir Dunyanin 3 boyuk reytinq agentliyi olan Fitch Ratings Moody s ve Standard amp Poor s Yunanistanin reytinqini en asagi seviyyeye endirib Yunanistan hokumeti borc ohdeliklerinin mubadilesi uzre sovdelesmeye ozel kreditorlarin ekseriyyetinin raziligini alib ki bu da olkeye defoltdan yayinmaq imkani verib 2 Bezi iqtisadcilarin fikrince Yunanistanin tecrubesi sonda onunla neticelenecek ki banklar basqa dovletlere kredit vermek istemeyecekler bu cur borclanma dunyada iqtisadi artimi zeifledecek Narahatliqlar artiq beynelxalq herraclara ve neft qiymetlerine tesir edib 3 Avropa Ittifaqinin zeif bendi sayilan Yunanistanin ozel ve milli kreditorlar qarsisinda dovlet borcu 2012 ci ilde 350 mlrd avro teskil etmekle Avropanin butun vergi odeyicileri ucun agir yuke cevrilib Hesablamalara gore her bir avropali dolayi yolla Afinaya 535 avro komek edir 2018 ci ilin mart ayinin evvelinde Yunanistan Statistika Idaresi 2017 ci ilde Yunanistanin UDM nin dinamikasi ile bagli melumatlar yayimlayib sekkiz illik bir tenezzulden sonra Yunanistanin UDM i dordde uc defe artib 2017 ci ilin oktyabr dekabr tarixleri arasinda cari qiymetlerde artim 2 4 teskil etmisdir Avropa Komissiyasinin proqnozlarina gore Yunanistan iqtisadiyyati 2018 ve 2019 cu illlerde 2 5 artmaga davam edecek 4 Ehali Redakte Esas meqale Yunanistan ehalisiYunanistan Milli Statistika Xidmetinin 1 yanvar 2013 cu il tarixine olan resmi melumatina esasen Yunanistan ehalisi 11 062 508 neferdir 5 Yunanistan bir milletli dovletdir Ehalinin 95 yunanlardir Serhed bolgelerinde yunanlarla yanasi turkler ve albanlarda yasayir Yunanlarin ekseriyyerui provaslavlardir Uzaq kecmisde Venesiya respublikasinin terkibinde olcus Egey denizi adalarinin sakinleri ise katoliklerdir Dovlet dili yunan dilidir Ehalinin olke uzre orta sixligi bir kv km de 81 sahil boigelerinde ise 120 130 neferdir 1919 1922 ci illerde yunan turk muharibesinden sonra yunan qacqinlarinin olkenin simalina axismasi bu rayonda ehalinin saxligini xeyli artirmisdir Qerbi Avropanin diger olkelerine nisbeten Yunanistanda ehalinin tebii artimi yuksekdir 0 3 0 5 faiz Ehalinin 50 den coxu qeyri istehsal 27 faizi senaye 17 faizi kend teserrufati sahelerinde calisir Iqtisadi cehetden feal ehalinin 10 faize qederi issizdir Etnik terkib Yunanlar 98 Turkler 0 95 Bax Qerbi Frakiya turkleri Ermeniler 0 2 ve diger 1 8 Dini Xristianliq 98 0 Ehalinin ekseriyyeti Rum Ortodoks Kilsene aiddir Islam 1 3 Digerleri ise 0 7 Dili Yunan dili 98 9 Turk dili 0 95 Ermeni dili 0 2 Idman RedakteYunanistan Olimpiya oyunlarinin veteni sayilir Ilk Olimpiya oyunlari e e 776 ci ilde Yunanistanda kecirilmisdir Istinadlar Redakte C Memmedov T Gerayzade Qerbi Avropa Dovletleri Baki 2001 Yunanistan son anda defoltdan yayinib olu kecid Yunanistan iqtisadiyyati hele de tehlukededir Amerikanin Sesi Yunanistan Xeberler Digest Tunelin sonunda isiq Tranio 12 Aprel 2018 Ellhnikh Statistikh Arxh Arxivlesdirilib 2015 02 13 at the Wayback Machine Fysikh Kinhsh Plh8ysmoy Arxivlesdirilib 2012 04 07 at the Wayback Machine Ypologizomenos Plh8ysmos Synopsh Pinakwn Epibiwshs 2013 Arxivlesdirilib 2014 11 14 at the Wayback Machine Ypologizomenos plh8ysmos kata fylo kai 5 eteis omades hlikiwn thn 1h Ianoyarioy twn etwn 2001 2013 Arxivlesdirilib 2014 11 15 at the Wayback Machine Estimated population by sex and five year age groups on the 1rst of january for the years 2001 2013 Xarici kecidler RedakteOlkeler haqqinda melumatlar Yunanistan Arxivlesdirilib 2018 01 21 at the Wayback Machine Seyahet Yunanistan 1 Hemcinin bax RedakteYunanistan Kralligi Qedim Yunanistan Yunanistan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Yunanistan amp oldid 5953633, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.