Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Saloniki (yun. Θεσσαλονίκη, translit. Tessaloníki , translit. Saloniki) ya da Səlanik (osman. سلانیك, türk. Selanik) — Yunanıstanın ikinci böyük şəhəri. Əhalisi 363.987 nəfərdir.
| Saloniki | |
|---|---|
| Θεσσαλονίκη | |
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | e.ə. 315 |
| İlk məlumat | IV əsr |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 20 m |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +30 231 |
| Poçt indeksi | 530–539, 54015–54655, 56404 |
| Nəqliyyat kodu | MM, NA, NB, NE, NH, NI, NK, NM, NN, NO, NP, NT, NY, NX, NZ |
| Digər | |
| thessaloniki.gr | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Şəhərin əsası e.ə. 315-ci ildə Makedoniya hökmdarı Kassandr tərəfindən qoyulmuşdur. O, Term körfəzi sahilində yerləşən 26 kiçik yaşayış məntəqəsini birləşdirərək yeni şəhərə öz həyat yoldaşı, Makedoniyalı İsgəndərin ögey bacısı Fessalonikanın adını vermişdir.
Osmanlı dövrü
Saloniki 1430-cu ildə sultan II Murad tərəfindən fəth edildi. XV əsrdə şəhərə Anadoludan gətirilən çox sayda türk məskunlaşdırıldı. 1492-ci ildə Osmanlılar İspaniyadan qovulan Sefard yəhudilərini qəbul etmək barədə qərar verir və Saloniki yəhudilərin yaşamaq üçün seçdikləri əsas şəhər olur. Saloniki 500 ilə yaxın müddət ərzində Osmanlı şəhəri olaraq qalır və xristian, yəhudi, müsəlman icmaların birlikdə uyğunlaşma içində yaşadığı əhəmiyyətli bir mədəni və iqtisadi mərkəzi halına gəlir.
XVII əsrdə Sabetay Sevi tərəfindən başlayan hərəkatı Salonikidəki yəhudilər arasında böyük rəğbət qazandı. Sabetay Sevinin ardınca İslamı qəbul edən yəhudilər Salonikidə Osmanlı Dövlətinin yeniləşmə səylərinə böyük xidmət göstərdilər.
Gənc türklər hərəkatı da əsasən Salonikidə təşəkkül tapmışdı. Osmanlı sultanı II Əbdülhəmid taxtdan salındıqdan sonra 1909-cu ildə Salonikiyə sürgünə göndərildi. Lakin 3 il sonra şəhər yunanların əlinə keçdikdə İstanbula geri qaytarılmaq məcburiyyətində qaldı.
XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəllərində Saloniki şəhərinin etnik tərkibi:
| il | Cəmi əhali | Yəhudilər | Türklər | Yunanlar | Bolqarlar | Digər qruplar | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1890 | 118.000 | 55.000 | 26.000 | 16.000 | 10.000 | 2.500 | 8.500 |
| 1913 | 157.889 | 61.439 | 45.889 | 39.956 | 6.263 | 2.721 | 1.621 |
Yunanıstan dövrü
1912-ci ildə Balkan müharibələrindən sonra şəhər Yunanıstanın nəzarətinə keçdi. Osmanlı orduları şəhəri yunanlara döyüşsüz, lakin şəhərdəki türklərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi şərti ilə təhvil verdilər. Osmanlı ordusunun Salonikidə olan qüvvələri də silahlarını yunan birliklərinə təslim etdilər. Ancaq yunan əsgərləri şəhəri ələ keçirdikləri günün gecəsi şəhərdə yaşayan xeyli sayda türkü, aralarında Osmanlı əsgərləri də olmaqla qətl etdilər. Şəhərin simvolu olan Osmanlıların tikdiyi Ağ qüllə simvolik xristianlaşdırma əməliyyatından keçərək ağ rəngdə boyandı. O gündən bəri Ağ qüllə adıyla xatırlanan bu tikilinin ağ boyası zamanla aşınaraq yenidən əvvəlki rəngini qaytardı.
1917-ci ildə baş verən yanğın şəhərin türk bölgəsini demək olar ki, tamamilə məhv etdi. 1924-cü il əhali mübadiləsi nəticəsində şəhərdə qalan bütün türklər Türkiyəyə köç etmək məcburiyyətində qaldılar və Anadoludan gələn yunan immiqrantlar gedən türklərin yerini tutdular. Qısa müddət ərzində şəhərin əhali tərkibi tamamilə dəyişdi. Yunanlar Salonikidə azlıqdaykən qısa bir müddətdə əzici bir əksəriyyət halına gəldilər. Beləcə Salonikinin osmanlı-türk mədəniyyətində oynadığı rol başa çatmış oldu. Atatürk 10-cu il nitqində "Kaş ki, Salonikini də milli sərhədlərimiz içərisinə ala bilsəydik" deyərək şəhərin türklər üçün əhəmiyyətini vurğulamışdır.
Qısa bir müddət ərzində məscidlərin minarələri yıxıldı. Bəzi məscid və sinaqoqlar kilsəyə çevrildi. Köhnə Osmanlı evləri baxımsızlıqdan yox oldu. Şəhərin keçmişiylə əlaqəsi kəsilərək, Avropa şəhəri halına gətirildi.
İkinci dünya müharibəsində bütün Sefarad yəhudi icması (50 000 nəfər) alman işğalçıları tərəfindən toplama düşərgələrinə göndərilib öldürüldü. Beləcə, Osmanlıdan qalma son köklü icma da yox edilmiş oldu.
Saloniki 1997-ci ildə Avropa mədəniyyət paytaxtı seçilmişdir.
Qardaşlaşmış şəhərlər
 |  | İskəndəriyyə (Misir), 1993 |
 | Bolonya (İtaliya), 1984 | |
 |  | Bratislava (Slovakiya), 1986 |
 |  | Köln (Almaniya), 1988 |
Şəhərin görünüşü
Həmçinin bax
İstinadlar
- archINFORM (alm.). 1994.
- Αποτελέσματα Μόνιμου Πληθυσμού κατά Δημοτική Κοινότητα (yun.). Ελληνική Στατιστική Αρχή, 2023.
- https://www.trt.net.tr/azerbaycan/dunya/2018/06/26/s-lanik-s-h-rind-hokum-t-leyhin-aksiyalar-kecirilib-999709 2022-03-28 at the Wayback Machine Səlanik şəhərində hökumət əleyhinə aksiyalar keçirilib
- https://azertag.az/xeber/SALANIK_SAHARINDA_QADIM_MAQBARA_ASKAR_EDILMISDIR-410826 2022-03-28 at the Wayback Machine SƏLANİK ŞƏHƏRİNDƏ QƏDİM MƏQBƏRƏ AŞKAR EDİLMİŞDİR
- https://report.az/energetika/kecmis-herbi-baza-tap-a-verilir/ 2022-03-28 at the Wayback Machine Yunanıstanın Səlanik vilayətinin şimal-qərbində yerləşən Menemeni ərazindəki keçmiş hərbi baza Trans-Adriatik Boru Kəmərinin (TAP) inşası üçün logistika mərkəzi kimi istifadə olunacaq.
- Васил Кънчов, "Избрани произведения", Том II, "Македония. Етнография и статистика", Издателство "Наука и изкуство", София, 1970 p. 440 [1] 2007-09-27 at the Wayback Machine (Bolqarca)
- Συλλογικο εργο, "Ιστορια του Ελληνικου Εθνους", History of Greek Nation Том ΙΔ, "ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ", Athens, 1973, p. 340. (Yunanca və İngiliscə)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saloniki yun 8essalonikh translit Tessaloniki translit Saloniki ya da Selanik osman سلانیك turk Selanik Yunanistanin ikinci boyuk seheri Ehalisi 363 987 neferdir Saloniki8essalonikh40 38 25 sm e 22 56 08 s u Olke YunanistanTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub e e 315Ilk melumat IV esrSahesi 19 307 km Merkezin hundurluyu 20 mEhalisiEhalisi 309 617 nef 2021 Resmi dili yunan diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 30 231Poct indeksi 530 539 54015 54655 56404Neqliyyat kodu MM NA NB NE NH NI NK NM NN NO NP NT NY NX NZDigerthessaloniki grXeriteni goster gizle Saloniki Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiSeherin esasi e e 315 ci ilde Makedoniya hokmdari Kassandr terefinden qoyulmusdur O Term korfezi sahilinde yerlesen 26 kicik yasayis menteqesini birlesdirerek yeni sehere oz heyat yoldasi Makedoniyali Isgenderin ogey bacisi Fessalonikanin adini vermisdir Osmanli dovru Saloniki 1430 cu ilde sultan II Murad terefinden feth edildi XV esrde sehere Anadoludan getirilen cox sayda turk meskunlasdirildi 1492 ci ilde Osmanlilar Ispaniyadan qovulan Sefard yehudilerini qebul etmek barede qerar verir ve Saloniki yehudilerin yasamaq ucun secdikleri esas seher olur Saloniki 500 ile yaxin muddet erzinde Osmanli seheri olaraq qalir ve xristian yehudi muselman icmalarin birlikde uygunlasma icinde yasadigi ehemiyyetli bir medeni ve iqtisadi merkezi halina gelir XVII esrde Sabetay Sevi terefinden baslayan herekati Salonikideki yehudiler arasinda boyuk regbet qazandi Sabetay Sevinin ardinca Islami qebul eden yehudiler Salonikide Osmanli Dovletinin yenilesme seylerine boyuk xidmet gosterdiler Genc turkler herekati da esasen Salonikide tesekkul tapmisdi Osmanli sultani II Ebdulhemid taxtdan salindiqdan sonra 1909 cu ilde Salonikiye surgune gonderildi Lakin 3 il sonra seher yunanlarin eline kecdikde Istanbula geri qaytarilmaq mecburiyyetinde qaldi XIX esrin sonlari ve XX esrin evvellerinde Saloniki seherinin etnik terkibi il Cemi ehali Yehudiler Turkler Yunanlar Bolqarlar Diger qruplar1890 118 000 55 000 26 000 16 000 10 000 2 500 8 5001913 157 889 61 439 45 889 39 956 6 263 2 721 1 621Yunanistan dovru 1912 ci ilde Balkan muharibelerinden sonra seher Yunanistanin nezaretine kecdi Osmanli ordulari seheri yunanlara doyussuz lakin seherdeki turklerin tehlukesizliyinin temin edilmesi serti ile tehvil verdiler Osmanli ordusunun Salonikide olan quvveleri de silahlarini yunan birliklerine teslim etdiler Ancaq yunan esgerleri seheri ele kecirdikleri gunun gecesi seherde yasayan xeyli sayda turku aralarinda Osmanli esgerleri de olmaqla qetl etdiler Seherin simvolu olan Osmanlilarin tikdiyi Ag qulle simvolik xristianlasdirma emeliyyatindan kecerek ag rengde boyandi O gunden beri Ag qulle adiyla xatirlanan bu tikilinin ag boyasi zamanla asinaraq yeniden evvelki rengini qaytardi 1917 ci ilde bas veren yangin seherin turk bolgesini demek olar ki tamamile mehv etdi 1924 cu il ehali mubadilesi neticesinde seherde qalan butun turkler Turkiyeye koc etmek mecburiyyetinde qaldilar ve Anadoludan gelen yunan immiqrantlar geden turklerin yerini tutdular Qisa muddet erzinde seherin ehali terkibi tamamile deyisdi Yunanlar Salonikide azliqdayken qisa bir muddetde ezici bir ekseriyyet halina geldiler Belece Salonikinin osmanli turk medeniyyetinde oynadigi rol basa catmis oldu Ataturk 10 cu il nitqinde Kas ki Salonikini de milli serhedlerimiz icerisine ala bilseydik deyerek seherin turkler ucun ehemiyyetini vurgulamisdir Thermaic Saloniki Qisa bir muddet erzinde mescidlerin minareleri yixildi Bezi mescid ve sinaqoqlar kilseye cevrildi Kohne Osmanli evleri baximsizliqdan yox oldu Seherin kecmisiyle elaqesi kesilerek Avropa seheri halina getirildi Ikinci dunya muharibesinde butun Sefarad yehudi icmasi 50 000 nefer alman isgalcilari terefinden toplama dusergelerine gonderilib olduruldu Belece Osmanlidan qalma son koklu icma da yox edilmis oldu Saloniki 1997 ci ilde Avropa medeniyyet paytaxti secilmisdir Qardaslasmis seherlerIskenderiyye Misir 1993Bolonya Italiya 1984Bratislava Slovakiya 1986Koln Almaniya 1988 Nitsa Fransa 1992 Tel Eviv Israil 1994Seherin gorunusuMustafa Kamal Ataturkun doguldugu ev Aya Dmitria meh Apostol Pavel pr 75Ano Poli bolgesinin serqden gorunusu Salonikinin merkezi ve serq hisselerine Bizans qalasindan baxis Hemcinin baxYunan Avtomobil SenayesiIstinadlararchINFORM alm 1994 Apotelesmata Monimoy Plh8ysmoy kata Dhmotikh Koinothta yun Ellhnikh Statistikh Arxh 2023 https www trt net tr azerbaycan dunya 2018 06 26 s lanik s h rind hokum t leyhin aksiyalar kecirilib 999709 2022 03 28 at the Wayback Machine Selanik seherinde hokumet eleyhine aksiyalar kecirilib https azertag az xeber SALANIK SAHARINDA QADIM MAQBARA ASKAR EDILMISDIR 410826 2022 03 28 at the Wayback Machine SELANIK SEHERINDE QEDIM MEQBERE ASKAR EDILMISDIR https report az energetika kecmis herbi baza tap a verilir 2022 03 28 at the Wayback Machine Yunanistanin Selanik vilayetinin simal qerbinde yerlesen Menemeni erazindeki kecmis herbi baza Trans Adriatik Boru Kemerinin TAP insasi ucun logistika merkezi kimi istifade olunacaq Vasil Knchov Izbrani proizvedeniya Tom II Makedoniya Etnografiya i statistika Izdatelstvo Nauka i izkustvo Sofiya 1970 p 440 1 2007 09 27 at the Wayback Machine Bolqarca Syllogiko ergo Istoria toy Ellhnikoy E8noys History of Greek Nation Tom ID EKDOTIKH A8HNWN Athens 1973 p 340 Yunanca ve Ingilisce