fbpx
Wikipedia

Marşal planı

Marşal planıSoyuq müharibənin başlanması üçün real addım.

AlmaniyaYaponiya üzərində 1945-ci ildə çalınan qələbənin sevinci çox keçmədi ki, qorxu ilə əvəz olundu. Belə ki, Amerikanın müttəfiqi olan Sovet İttifaqı birdən-birə dönüb onun düşməninə çevrildi və Soyuq Müharibə qırx ilə qədər çəkdi.

Soyuq Müharibə ABŞ cəmiyyətinə, onun dövlət siyasətinə böyük dəyişmələr gətirdi. Bu müharibə amerikan xalqına, çətin də olsa, öz münasibət və baxışlarına yenidən nəzər yetirməyi təlqin etdi. Axı amerikalılar özlərinin xarici siyasətində yalnız ağ və qara rəngi görməyə alışmışdılar: hər hansı dövlət ya dostdur, ya da düşmən; yaxşı siyasət ya da pis siyasət, udulan, ya da uduzulan müharibə; Soyuq Müharibə dövründə amerikan xarici siyasəti mahiyyətcə Harri Trumən tərəfindən düşünülmüş "cilovlama siyasəti"nə (containment policy) söykənirdi. Bu siyasətin əsas məqsədi Sovet İttifaqının nüfuz dairəsini Şərqi Avropa çərçivəsində cilovlamaq idi; kommunist qüvvələri daha uzağa gedəcəyi təqdirdə, Birləşmiş Ştatların əsas vəzifəsi Sovet İttifaqını yalnız öz yerində oturtmaq idi.

Soyuq Müharibə amerikalılara imkan yaratdı ki, Marşall planını əldə rəhbər tutub səxavət göstərsinlər, həm də ölkənin öz daxili siyasətində ciddi dəyişmələr aparsınlar. Koreya müharibəsinin tən ortasında o qədər də rəğbət qazanmayan prezident, məşhur generalı tutduğu vəzifədən azad etməklə, mülki rəhbərliyin hərbçilərdən bir baş yuxarı olduğunu sübuta yetirdi. Ali Məhkəmə öz hərbi səlahiyyətlərindən istifadə etmiş prezidentin bu təşəbbüsünü antikonstitusion hərəkət kimi qiymətləndirdi; amerikan tarixində Vətəndaş müharibəsindən bəri indiyəcən belə bir məqama rast gəlinməmişdi. Elə bu məqamdaca makkartizm öz üzünü göstərdi; qısa, ancaq dəhşətli bir zaman kəsiyində kütlə şüuru – demokratiyanın astar üzü meydan suladı. Ancaq millət Soyuq Müharibə dövrünü yaşayıb qurtardı. Eyni zamanda, cəmiyyətin bəzi demokratik prinsipləri də əksinə, möhkəmlənmiş oldu.

1947

1947-ci il iyunun 5-də dövlət katibi Corc Marşall (George C. Marshall) özünün Harvard Universitetindəki çıxışında sonradan "Marşall planı" kimi məşhurlaşan planın konturlarını cızdı.

Müharibənin səfalətini yaşamış Avropa çox ağır bir qışdan çıxmışdı. Avropa ölkələrində dönərli valyutaya satıla bilən mallar yox dərəcəsində idi, əlavə olaraq bu ölkələrin çoxundakı sosial-demokratik iqtidarlar liberal fikirli iqtisadçıların irəli sürdükləri ağrıverici bərpa tədbirlərini qəbul etmək niyyətində deyildilər. Əlbəttə, humanitar sahədə islahatlar həyata keçirməklə yanaşı, kommunizmin qərbə doğru yürüşünün qabağını alan əks addımlara ehtiyac duyulurdu.

Belə bir anda Birləşmiş Ştatlar Avropa dövlətlərinə 20 milyard dollarlıq yardım təklif etdi . Ancaq bir şərtlə ki, Avropa dövlətləri bu yardımdan istifadəni çevik, planlı, həm də müştərək şəkildə həyata keçirsinlər. Avropa dövlətləri ilk dəfə idi ki, bir-biri ilə sıx şəkildə əməkdaşlıq qurmaqla, vahid iqtisadi qurum kimi fəaliyyət göstərəcəkdilər. Marşall həm də Sovet İttifaqına, eləcə də onun Şərqi Avropadakı müttəfiqlərinə də yardım təklif etdi. Fəqət, Stalin bu proqramı bir fənd kimi qəbul edərək bu yardımdan boyun qaçırdı. Stalinin mənfi cavabı ola bilsin bu planın Konqresdə qəbul olunmağında həlledici əhəmiyyət daşıdı.

Qeyd etmək lazımdır ki, Marşall planı amerikan iqtisadiyyatına da xeyir gətirdi. Çünki Avropa dövlətlərinə yardım şəklində ayrılan pullar məhz Birləşmiş Ştatlarda istehsal olunan məhsulların alınmasına xərclənməliydi və həmin məhsullar amerikan ticarət gəmilərində Atlantik okeanın o tayından bu tayına daşınmalı idi. Bu plan həqiqətən öz işini gördü. Artıq 1953-cü ilə qədər Birləşmiş Ştatlar Avropa iqtisadiyyatına 13 milyard dollar köçürmüşdü, elə bununla da Avropa iqtisadiyyatı doğrudan da dirçəlmiş oldu. Bundan əlavə, həmin proqram Qərbi Almaniyanı da əhatə edirdi ki, ölkənin qərb hissəsi yenidən Avropa işbirliyinə qatılmış oldu. (Planda yalnız iqtisadi yardım nəzərdə tutulmuşdu. Koreya müharibəsi qurtarana qədər hərbi sahədə yardım göstərilmirdi).

Avropanın bərpasından əlavə Marşall planı başqa bir Şuman planını da həyata keçirməyə imkan qazandırdı. Şuman planının nəticəsində öncə "Avroatom", "Kömür və polad birliyi" sonradan isə "Ümumi bazar" yaranmış oldu. Beləliklə, Şuman planı Avropanı inkişaf etdirərək sonradan onun iqtisadi-siyasi cəhətdən tərəqqisinə və birliyinə zəmin yaratdı.

Marşall planı xarici siyasətimizi xeyirxah və səxavətli görmək istəyənləri, həm də dünyanın reallıqlarından baş çıxaranları xeyli razı saldı; bu plan çox acların qarnını doyurdu, evsiz-eşiksizlərə yurd-yuva bəxş elədi. Ən başlıcası isə, Avropanı dirçəltməklə, kommunizmin qabağına keçilməz bir sədd çəkdi.

Marşal planı

Centlmenlər, mən deməsəm də, sizə aydındır ki, dünyada vəziyyət son dərəcə gərgindir. Hər bir ağlı başında olan adam bunu hiss edir, duyur. Bir tərəfdən də mətbuatın, radionun xalqa təqdim etdiyi saysız-hesabsız faktlar məsələni daha da çətinləşdirir. Hər hansı insanın vəziyyətdən baş çıxarmağı əngələ düşür.

Düzdür, ölkəmizin insanları bədbəxtliyə düçar olmuş bölgələrdən çox uzaqdadır. Və əziyyət çəkən, iztirab içində çırpınan xalqların əhvalını başa düşmək bizlər üçün çətindir. Çoxumuzdan ötrü özgə dövlətlərdə yaşayanların fikrini-zikrini öz ölkələri, eləcə də dünya barədə niyyətlərini anlamaq mürəkkəbdir.

Avropada insan itkisini, dağılan şəhərləri, fabrikləri, şaxtaları, dəmir yollarını bərpa etmək üçün sərf olunan vəsait məqsədəuyğun şəkildə xərclənib. Ancaq son aylar məlum olub ki, Bütöv Avropa iqtisadi sisteminin bərpası göz önündəki dağıntıları bərpa etməkdən daha çətindir. Son on il ərzində Avropada yaşamaq hər adamın hünəri deyil. Bundan əlavə, total şəkildə aparılan silahlanma da bütün dövlət iqtisadiyyatının hər bir sahəsinə nüfuz edib. Avadanlıq sarıdan hər şey sınıq-salxaq vəziyyətdədir, yaxud da tamamilə köhnəlib. Faşist rejiminin dağıdıcı təzyiqi altında işləmək məcburiyyətində qalan hər bir müəssisə alman hərbi maşınına tabe edilmişdi. Əvvəlki kommersiya əlaqələri, şəxsi mülkiyyətlər, banklar, sığorta, eləcə də gəmiçilik şirkətləri müflis olduğundan, ya da milliləşdirildiyindən tamamilə öz fəaliyyətlərini dayandırıblar, yaxud da sadəcə olaraq, yararsız hala düşüblər. Ölkələrin çoxunda yerli pul vahidinə inam demək olar ki, itib. Müharibə dövründə Avropanın işgüzar qurumları tamamilə məhv edilib. Saydıqlarımın bərpası həm də ona görə gecikir ki, müharibədən iki il keçmiş olsa da, Almaniya və Avstriya ilə sülh danışıqları başa çatdırılmayıb. Və əgər bütün bu mürəkkəb problemlərin həlli üçün dərhal tədbir görülsə belə ümumi vəziyyətdən bəlli olur ki, Avropa iqtisadi strukturunu işlək hala salmaqdan ötrü bizim gümanımızdan daha çox zaman və qüvvə sərf olunasıdır.

Dediyimiz problemin başqa vacib cəhəti də var. Bəllidir ki, kənddəki fermerlər öz məhsullarını şəhər əhlinə məxsus digər çoxişlənən mallara dəyişmək üçün istehsal edirlər. Əslində, müasir tərəqqinin özülündə məhz həmin cür əmək bölgüsü dayanır. Hazırda isə bu sistem tamamilə yox olmaq təhlükəsi qarşısındadır. Belə ki, şəhər və şəhərətrafı müəssisələr kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edən fermerlərlə dəyişmək üçün kifayət qədər mal ortaya çıxara bilmirlər. Xammal və yanacaq yoxa çıxıb. Maşın avadanlığı çatışmır, yaxud da yararsız haldadır. Fermer, kəndli satışda istədiyi malları tapmır. Beləliklə, onun öz məhsulunu satandan sonra qazandığı pul elə cibindəcə qalır, çünki istədiyi şeyi tapıb almaq mümkün deyil. Fermer belə təqdirdə məhsul əkib-becərdiyi tarlalara, sadəcə olaraq, əl gəzdirir onları mal-qara üçün örüş yerinə çevirir. Beləliklə, kəndli mal-qara üçün daha artıq yem istehsal etməyə məcbur olur, bununla da hər şeydən əvvəl özünü, öz ailəsini ərzaqla təmin edir. Əvəzində isə özünü və dediyimiz kimi ailəsini geyim-kecimlə, başqa çoxişlənən mallarla təmin etmək iqtidarında olmur. Eyni vəziyyət şəhər əhlinin də başına gəlir, yəni şəhərdə də nə doyunca yemək, nə də yanacaq tapılır. Belə olan təqdirdə, dövlət məcburdur ki, xarici valyuta ehtiyatlarından, kreditlərdən istifadə etsin və ölkədən qıraqda əhaliyə lazım olan ilk tələbat mallarını axtarsın. Bu proses ölkəni bərpa etmək üçün nəzərdə tutulan fondları müflisləşdirir. Belə bir vəziyyətə addımbaşı rast gəlirsən və bu vəziyyət heç də çıxış yolu sayıla bilməz. Məhsul dövriyyəsinə güvənən müasir əmək bölgü sistemi tamamilə dağılmaq ərəfəsindədir.

Həqiqət burasındadır ki, son 3-4 il ərzində Avropanın əcnəbi mallarına, xüsusilə də Amerika məhsullarına tələbatı o dərəcədə artıb ki, tələbat Avropanın bugünkü ödəmə qabiliyyətini qat-qat üstələyir. Bu minvalla, Avropanın əməlli-başlı əlavə yardıma ehtiyacı var, yoxsa çox dərin iqtisadi, sosial və siyasi böhrandan yan keçə bilməyəcək. Biz bu əlverişsiz dairəni sındırmalı, Avropa xalqlarının öz ölkələrində, eləcə də, bütövlükdə qitədə iqtisadi yüksəlişə nail olmaq ümidini yenidən doğrultmalıyıq. Fəhlə, ya fermer öz istehsal etdiyi məhsulu etibarlı bir pul vahidinə dəyişmək inamı ilə yaşamalı və bu yolda səylə çalışmalıdır.

İnsanların çarəsizliyi müxtəlif cür başıpozuqluq yaradar, eyni zamanda, dünyada gərəksiz effektlər doğura bilər. Ancaq Birləşmiş Ştatların iqtisadiyyatı üçün həmin hadisələrin sonluğu hamı üçün aydın olmalıdır. Buna görə də, Birləşmiş Ştatlar bütün planetin iqtisadi sağlamlığını bərpa etmək üçün əlindən gələni əsirgəməməlidir. Çünki bunsuz dünyanın əmin-amanlığı, eləcə də siyasi sabitliyi mümkün sayılmaz. Siyasətimiz hər hansı bir ölkəyə, ya doktrinə qarşı yönəlməyib. Biz yalnız aclığa, yoxsulluğa və çarəsizliyə çarə tapmağa çalışırıq. Siyasətimiz dünya iqtisadiyyatının bərpasına xidmət göstərir, bu isə, öz növbəsində, demokratik institutların varlığını mümkün edir. Yardımımız heç cürə yarımçıq olmamalıdır, çünki biz eyni vaxtda bir neçə böhranla üzləşmişik. Gələcəkdə dövlətimizin təqdim edəcəyi hər cürə kömək problemin adicə yumşalmasına deyil, onun kökündən həllinə can atmalıdır. Bərpa məsələsinə əl yetirmək istəyən hər hansı dövlət isə, mən əminəm ki, Birləşmiş Ştatlar tərəfindən başa düşüləcək, hərtərəfli rəğbət qazanacaqdır. Əksinə, başqa dövlətlərin iqtisadiyyatını dirçəltmək işinə pəl vurmaq niyyətində olan hər hansı dövlət qoy bizdən heç vaxt kömək ummasın. Hətta deyərdim ki, insan iztirablarını az qala əbədiləşdirmək istəyən, bundan siyasi, ya qeyri-faydalar götürmək iddiasında olan hər hansı bir hökumət, siyasi partiya, yaxud da qurumlar Birləşmiş Ştatlar tərəfindən özünün layiqli cavabını alacaqdır.

Ancaq belə görünür ki, Birləşmiş Ştatlar Avropanın bərpasına başlamazdan əvvəl, ilk növbədə Avropa ölkələrinin öz aralarında məxsusi razılıq yaranmalıdır. O razılıq mövcud şəraitə uyğun, həm də bizim dövlətin bu sahədə atdığı addımlara həmahəng səslənməlidir. Şübhəsiz ki, Avropa iqtisadiyyatını bərpa etmək barədə yalnız bizim hökumətimiz tərəfindən düşünülən proqram sərfəli, yeganə xeyirli proqram sayıla bilməz. Bu məsələ ilk növbədə avropalıların özlərinin işidir, yəni təşəbbüs də Avropa tərəfdən olmalıdır. Bizim ölkənin rolu isə avropalılara bu yöndə, yəni proqramın hazırlanmasında dəstək verməkdir. Belə bir proqram bütün Avropa dövlətləri ilə mümkün olmasa da, bəziləri ilə mütləq razılaşdırılmalıdır.

Birləşmiş Ştatların həyata keçirdiyi hər hansı siyasəti uğura yetirən amil – ortaya çıxan problemlərin həlli yolunda bizim xalqın məsələni bütün dərinliyi ilə dərk etməyindədir. Bu gün haqqında danışdığım çətinliklər xalqımızın uzaqgörənliyi, ölkəmizin öhdəsinə düşən müşkülləri çözə bilmək bacarığı nəticəsində vaxtında öz həllini tapacaq. Biz bu tarixi missiyamızı məğrurcasına başa düşür və anlayırıq.

Mənbə

  • Congressional Record, 30 June 1947
  • John Gimbel, The Origins of the Marshall Plan (1976)
  • Imanuel Wexler, The Marshall Plan Revisited (1983)
  • Michael Hogan, The Marshall Plan (1987)

marşal, planı, soyuq, müharibənin, başlanması, üçün, real, addım, almaniya, yaponiya, üzərində, 1945, ildə, çalınan, qələbənin, sevinci, çox, keçmədi, qorxu, ilə, əvəz, olundu, belə, amerikanın, müttəfiqi, olan, sovet, ittifaqı, birdən, birə, dönüb, onun, düşm. Marsal plani Soyuq muharibenin baslanmasi ucun real addim Almaniya ve Yaponiya uzerinde 1945 ci ilde calinan qelebenin sevinci cox kecmedi ki qorxu ile evez olundu Bele ki Amerikanin muttefiqi olan Sovet Ittifaqi birden bire donub onun dusmenine cevrildi ve Soyuq Muharibe qirx ile qeder cekdi Soyuq Muharibe ABS cemiyyetine onun dovlet siyasetine boyuk deyismeler getirdi Bu muharibe amerikan xalqina cetin de olsa oz munasibet ve baxislarina yeniden nezer yetirmeyi telqin etdi Axi amerikalilar ozlerinin xarici siyasetinde yalniz ag ve qara rengi gormeye alismisdilar her hansi dovlet ya dostdur ya da dusmen yaxsi siyaset ya da pis siyaset udulan ya da uduzulan muharibe Soyuq Muharibe dovrunde amerikan xarici siyaseti mahiyyetce Harri Trumen terefinden dusunulmus cilovlama siyaseti ne containment policy soykenirdi Bu siyasetin esas meqsedi Sovet Ittifaqinin nufuz dairesini Serqi Avropa cercivesinde cilovlamaq idi kommunist quvveleri daha uzaga gedeceyi teqdirde Birlesmis Statlarin esas vezifesi Sovet Ittifaqini yalniz oz yerinde oturtmaq idi Soyuq Muharibe amerikalilara imkan yaratdi ki Marsall planini elde rehber tutub sexavet gostersinler hem de olkenin oz daxili siyasetinde ciddi deyismeler aparsinlar Koreya muharibesinin ten ortasinda o qeder de regbet qazanmayan prezident meshur generali tutdugu vezifeden azad etmekle mulki rehberliyin herbcilerden bir bas yuxari oldugunu subuta yetirdi Ali Mehkeme oz herbi selahiyyetlerinden istifade etmis prezidentin bu tesebbusunu antikonstitusion hereket kimi qiymetlendirdi amerikan tarixinde Vetendas muharibesinden beri indiyecen bele bir meqama rast gelinmemisdi Ele bu meqamdaca makkartizm oz uzunu gosterdi qisa ancaq dehsetli bir zaman kesiyinde kutle suuru demokratiyanin astar uzu meydan suladi Ancaq millet Soyuq Muharibe dovrunu yasayib qurtardi Eyni zamanda cemiyyetin bezi demokratik prinsipleri de eksine mohkemlenmis oldu 1947 Redakte1947 ci il iyunun 5 de dovlet katibi Corc Marsall George C Marshall ozunun Harvard Universitetindeki cixisinda sonradan Marsall plani kimi meshurlasan planin konturlarini cizdi Muharibenin sefaletini yasamis Avropa cox agir bir qisdan cixmisdi Avropa olkelerinde donerli valyutaya satila bilen mallar yox derecesinde idi elave olaraq bu olkelerin coxundaki sosial demokratik iqtidarlar liberal fikirli iqtisadcilarin ireli surdukleri agriverici berpa tedbirlerini qebul etmek niyyetinde deyildiler Elbette humanitar sahede islahatlar heyata kecirmekle yanasi kommunizmin qerbe dogru yurusunun qabagini alan eks addimlara ehtiyac duyulurdu Bele bir anda Birlesmis Statlar Avropa dovletlerine 20 milyard dollarliq yardim teklif etdi Ancaq bir sertle ki Avropa dovletleri bu yardimdan istifadeni cevik planli hem de musterek sekilde heyata kecirsinler Avropa dovletleri ilk defe idi ki bir biri ile six sekilde emekdasliq qurmaqla vahid iqtisadi qurum kimi fealiyyet gosterecekdiler Marsall hem de Sovet Ittifaqina elece de onun Serqi Avropadaki muttefiqlerine de yardim teklif etdi Feqet Stalin bu proqrami bir fend kimi qebul ederek bu yardimdan boyun qacirdi Stalinin menfi cavabi ola bilsin bu planin Konqresde qebul olunmaginda helledici ehemiyyet dasidi Qeyd etmek lazimdir ki Marsall plani amerikan iqtisadiyyatina da xeyir getirdi Cunki Avropa dovletlerine yardim seklinde ayrilan pullar mehz Birlesmis Statlarda istehsal olunan mehsullarin alinmasina xerclenmeliydi ve hemin mehsullar amerikan ticaret gemilerinde Atlantik okeanin o tayindan bu tayina dasinmali idi Bu plan heqiqeten oz isini gordu Artiq 1953 cu ile qeder Birlesmis Statlar Avropa iqtisadiyyatina 13 milyard dollar kocurmusdu ele bununla da Avropa iqtisadiyyati dogrudan da dircelmis oldu Bundan elave hemin proqram Qerbi Almaniyani da ehate edirdi ki olkenin qerb hissesi yeniden Avropa isbirliyine qatilmis oldu Planda yalniz iqtisadi yardim nezerde tutulmusdu Koreya muharibesi qurtarana qeder herbi sahede yardim gosterilmirdi Avropanin berpasindan elave Marsall plani basqa bir Suman planini da heyata kecirmeye imkan qazandirdi Suman planinin neticesinde once Avroatom Komur ve polad birliyi sonradan ise Umumi bazar yaranmis oldu Belelikle Suman plani Avropani inkisaf etdirerek sonradan onun iqtisadi siyasi cehetden tereqqisine ve birliyine zemin yaratdi Marsall plani xarici siyasetimizi xeyirxah ve sexavetli gormek isteyenleri hem de dunyanin realliqlarindan bas cixaranlari xeyli razi saldi bu plan cox aclarin qarnini doyurdu evsiz esiksizlere yurd yuva bexs eledi En baslicasi ise Avropani dirceltmekle kommunizmin qabagina kecilmez bir sedd cekdi Marsal plani RedakteCentlmenler men demesem de size aydindir ki dunyada veziyyet son derece gergindir Her bir agli basinda olan adam bunu hiss edir duyur Bir terefden de metbuatin radionun xalqa teqdim etdiyi saysiz hesabsiz faktlar meseleni daha da cetinlesdirir Her hansi insanin veziyyetden bas cixarmagi engele dusur Duzdur olkemizin insanlari bedbextliye ducar olmus bolgelerden cox uzaqdadir Ve eziyyet ceken iztirab icinde cirpinan xalqlarin ehvalini basa dusmek bizler ucun cetindir Coxumuzdan otru ozge dovletlerde yasayanlarin fikrini zikrini oz olkeleri elece de dunya barede niyyetlerini anlamaq murekkebdir Avropada insan itkisini dagilan seherleri fabrikleri saxtalari demir yollarini berpa etmek ucun serf olunan vesait meqsedeuygun sekilde xerclenib Ancaq son aylar melum olub ki Butov Avropa iqtisadi sisteminin berpasi goz onundeki dagintilari berpa etmekden daha cetindir Son on il erzinde Avropada yasamaq her adamin huneri deyil Bundan elave total sekilde aparilan silahlanma da butun dovlet iqtisadiyyatinin her bir sahesine nufuz edib Avadanliq saridan her sey siniq salxaq veziyyetdedir yaxud da tamamile kohnelib Fasist rejiminin dagidici tezyiqi altinda islemek mecburiyyetinde qalan her bir muessise alman herbi masinina tabe edilmisdi Evvelki kommersiya elaqeleri sexsi mulkiyyetler banklar sigorta elece de gemicilik sirketleri muflis oldugundan ya da millilesdirildiyinden tamamile oz fealiyyetlerini dayandiriblar yaxud da sadece olaraq yararsiz hala dusubler Olkelerin coxunda yerli pul vahidine inam demek olar ki itib Muharibe dovrunde Avropanin isguzar qurumlari tamamile mehv edilib Saydiqlarimin berpasi hem de ona gore gecikir ki muharibeden iki il kecmis olsa da Almaniya ve Avstriya ile sulh danisiqlari basa catdirilmayib Ve eger butun bu murekkeb problemlerin helli ucun derhal tedbir gorulse bele umumi veziyyetden belli olur ki Avropa iqtisadi strukturunu islek hala salmaqdan otru bizim gumanimizdan daha cox zaman ve quvve serf olunasidir Dediyimiz problemin basqa vacib ceheti de var Bellidir ki kenddeki fermerler oz mehsullarini seher ehline mexsus diger coxislenen mallara deyismek ucun istehsal edirler Eslinde muasir tereqqinin ozulunde mehz hemin cur emek bolgusu dayanir Hazirda ise bu sistem tamamile yox olmaq tehlukesi qarsisindadir Bele ki seher ve seheretrafi muessiseler kend teserrufati mehsullari istehsal eden fermerlerle deyismek ucun kifayet qeder mal ortaya cixara bilmirler Xammal ve yanacaq yoxa cixib Masin avadanligi catismir yaxud da yararsiz haldadir Fermer kendli satisda istediyi mallari tapmir Belelikle onun oz mehsulunu satandan sonra qazandigi pul ele cibindece qalir cunki istediyi seyi tapib almaq mumkun deyil Fermer bele teqdirde mehsul ekib becerdiyi tarlalara sadece olaraq el gezdirir onlari mal qara ucun orus yerine cevirir Belelikle kendli mal qara ucun daha artiq yem istehsal etmeye mecbur olur bununla da her seyden evvel ozunu oz ailesini erzaqla temin edir Evezinde ise ozunu ve dediyimiz kimi ailesini geyim kecimle basqa coxislenen mallarla temin etmek iqtidarinda olmur Eyni veziyyet seher ehlinin de basina gelir yeni seherde de ne doyunca yemek ne de yanacaq tapilir Bele olan teqdirde dovlet mecburdur ki xarici valyuta ehtiyatlarindan kreditlerden istifade etsin ve olkeden qiraqda ehaliye lazim olan ilk telebat mallarini axtarsin Bu proses olkeni berpa etmek ucun nezerde tutulan fondlari muflislesdirir Bele bir veziyyete addimbasi rast gelirsen ve bu veziyyet hec de cixis yolu sayila bilmez Mehsul dovriyyesine guvenen muasir emek bolgu sistemi tamamile dagilmaq erefesindedir Heqiqet burasindadir ki son 3 4 il erzinde Avropanin ecnebi mallarina xususile de Amerika mehsullarina telebati o derecede artib ki telebat Avropanin bugunku odeme qabiliyyetini qat qat usteleyir Bu minvalla Avropanin emelli basli elave yardima ehtiyaci var yoxsa cox derin iqtisadi sosial ve siyasi bohrandan yan kece bilmeyecek Biz bu elverissiz daireni sindirmali Avropa xalqlarinin oz olkelerinde elece de butovlukde qitede iqtisadi yukselise nail olmaq umidini yeniden dogrultmaliyiq Fehle ya fermer oz istehsal etdiyi mehsulu etibarli bir pul vahidine deyismek inami ile yasamali ve bu yolda seyle calismalidir Insanlarin caresizliyi muxtelif cur basipozuqluq yaradar eyni zamanda dunyada gereksiz effektler dogura biler Ancaq Birlesmis Statlarin iqtisadiyyati ucun hemin hadiselerin sonlugu hami ucun aydin olmalidir Buna gore de Birlesmis Statlar butun planetin iqtisadi saglamligini berpa etmek ucun elinden geleni esirgememelidir Cunki bunsuz dunyanin emin amanligi elece de siyasi sabitliyi mumkun sayilmaz Siyasetimiz her hansi bir olkeye ya doktrine qarsi yonelmeyib Biz yalniz acliga yoxsulluga ve caresizliye care tapmaga calisiriq Siyasetimiz dunya iqtisadiyyatinin berpasina xidmet gosterir bu ise oz novbesinde demokratik institutlarin varligini mumkun edir Yardimimiz hec cure yarimciq olmamalidir cunki biz eyni vaxtda bir nece bohranla uzlesmisik Gelecekde dovletimizin teqdim edeceyi her cure komek problemin adice yumsalmasina deyil onun kokunden helline can atmalidir Berpa meselesine el yetirmek isteyen her hansi dovlet ise men eminem ki Birlesmis Statlar terefinden basa dusulecek herterefli regbet qazanacaqdir Eksine basqa dovletlerin iqtisadiyyatini dirceltmek isine pel vurmaq niyyetinde olan her hansi dovlet qoy bizden hec vaxt komek ummasin Hetta deyerdim ki insan iztirablarini az qala ebedilesdirmek isteyen bundan siyasi ya qeyri faydalar goturmek iddiasinda olan her hansi bir hokumet siyasi partiya yaxud da qurumlar Birlesmis Statlar terefinden ozunun layiqli cavabini alacaqdir Ancaq bele gorunur ki Birlesmis Statlar Avropanin berpasina baslamazdan evvel ilk novbede Avropa olkelerinin oz aralarinda mexsusi raziliq yaranmalidir O raziliq movcud seraite uygun hem de bizim dovletin bu sahede atdigi addimlara hemaheng seslenmelidir Subhesiz ki Avropa iqtisadiyyatini berpa etmek barede yalniz bizim hokumetimiz terefinden dusunulen proqram serfeli yegane xeyirli proqram sayila bilmez Bu mesele ilk novbede avropalilarin ozlerinin isidir yeni tesebbus de Avropa terefden olmalidir Bizim olkenin rolu ise avropalilara bu yonde yeni proqramin hazirlanmasinda destek vermekdir Bele bir proqram butun Avropa dovletleri ile mumkun olmasa da bezileri ile mutleq razilasdirilmalidir Birlesmis Statlarin heyata kecirdiyi her hansi siyaseti ugura yetiren amil ortaya cixan problemlerin helli yolunda bizim xalqin meseleni butun derinliyi ile derk etmeyindedir Bu gun haqqinda danisdigim cetinlikler xalqimizin uzaqgorenliyi olkemizin ohdesine dusen muskulleri coze bilmek bacarigi neticesinde vaxtinda oz hellini tapacaq Biz bu tarixi missiyamizi megrurcasina basa dusur ve anlayiriq Menbe RedakteCongressional Record 30 June 1947 John Gimbel The Origins of the Marshall Plan 1976 Imanuel Wexler The Marshall Plan Revisited 1983 Michael Hogan The Marshall Plan 1987 Menbe https az wikipedia org w index php title Marsal plani amp oldid 5972818, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.