fbpx
Wikipedia

Koliforniya çanaqlı yastıcası

Noyabr 16, 2021

Kaliforniya çanaqlı yastıcası (lat. Diaspidiotus perniciosus Comst.) — Buğumayaqlılar tipinin Yarımsərtqanadlılar dəstəsinin Diaspididae fəsiləsinə aid olan növ.

?Kaliforniya çanaqlı yastıcası
Diaspidiotus perniciosus
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:İlkağızlılar
Ranqsız:Ecdysozoa
Tip:Buğumayaqlılar
Sinif:Həşəratlar
Dəstə:Yarımsərtqanadlılar
Yarımdəstə:Xortumboyunlar
Fəsiləüstü:Koksidlər
Fəsilə:Diaspididlər
Növ: Kaliforniya çanaqlı yastıcası
Elmi adı
Diaspidiotus perniciosus Comstock, 1881
Sinonimlər
Aonidia fusca Maskell, 1894; Aonidiella fusca (Maskell, 1894);Aonidiella perniciosa (Comstock, 1881); Aspidiotus (Hemiberlesiana) perniciosus (Comstock, 1881); Aspidiotus andromelas Cockerell, 1897; Aspidiotus fuscus (Maskell, 1894); Aspidiotus perniciosus Comstock, 1881; Aspidiotus perniciosus var. albopunctatus Cockerell, 1896; Comstockaspis perniciosa (Comstock, 1881); Quadraspidiotus perniciosus (Comstock, 1881)

Vikinövlərdə
sistematika
Şəkil
axtarışı
NCBI  665250
EOL  835588

Xarici quruluşu

Koliforniya çanaqlı yastıcası 1-1,5 mm uzunluğunda olub, girdə və yastı formadadır. Sürfələri dairəvi formada olub, sarı-limon rənglidir, ayaqları yoxdur, qanadları və gözləri tünd boz rəngdədir.Kaliforniya çanaqlı yastıcalısı dişisinin bədəni dəyirmi, limonu – sarı rəngdədir, üstdən 2 mm ölçüsündə tünd boz, dəyirmi çanaqla örtülmüşdür. Ayaqları, qanadları və gözləri inkişaf etməmişdir. Erkəyin çanağı uzunsovdur. Uzunluğu 1, eni 0,6 mm-ə çatır. Yaşlı erkək sarımtıl-narıncı rəngdədir. Qanadları, bığcıqları, gözləri və üç cüt ayağı olur. Ağız orqanları inkişaf etməmişdir. Bir neçə saat yaşayır

Həyat tərzi

Cavan sürfələr ilk qidalanma dövründə, nazik təbəqədən ibarət şirə ifraz edirlər. Bu şirə sonradan çanaqcığa çevrilir. Birinci yaşda erkək və dişi sürfələr bir-birindən fərqlənirlər. İkinci yaşdan etibarən erkəklərin çanağı uzanır, dişilərinki isə girdə vəziyyətdə qalır. Daxili karantin obyekti sayılan və Abşeron ərazisində kütləvi şəkildə yayılan koliforniya çanaqlı yastıcası polifaqdır. Ədəbiyyat məlumatlarına əsasən 270 növə qədər dekorativ meyvə və meşə ağacları ilə qidalanır. O, bir çox meyvə və meşə ağaclarının (alma, armud, gavalı, albalı, gilas, heyva, alça, şaftalı, ərik, badam, qoz, nar, əncir, yemişan, tut, naringi, limon, xurma, qızılağac, palıd və s.) o cümlədən dekorativ ağac və kol bitkilərinin qorxulu zərərvericisi hesab olunur. Ədəbiyyat məlumatlarına əsasən Koliforniya çanaqlı yastıcasının vətəni Çinin şimal-qərb hissəsidir. 1870-ci ildə bu zərərverici müxtəlif vasitələrlə Koliforniyaya keçib və orada meyvə bağlarına böyük zərər vurmuşdur. Apardığımız tədqiqatlara və müşahidələrə əsasən, Koliforniya çanaqlı yastıcasının sürfələri və bəzəndə yaşlı fərdi bəzək ağaclarının gövdəsinin qabığı və zoğları üzərində qışlayır. Qışlama qalxancıqlar altında gedir. Yazda, aprel ayının 10- dan 15-dək, orta günlük temperatur 12o C, havanın rütubəti 60% olduqda tumurcuqların şişməyə başladığı dövrlərdə, sürfələr qış yuxusundan çıxır və bəzək bitkiləri ilə qidalanmağa başlayaraq (20-25 gün) inkişaf edib yetkin dişilərə çevrilirlər. Cütləşmə may ayının 10- dan 20- dək davam edir. Yetkin dişilər 80-100 ədəd diri sürfə doğa bilirlər. Yeni doğulmuş sürfələr yaxşı inkişaf etmiş 3 cüt ayağa malik olurlar. Onlar çanaqlarının altından çıxaraq bitkinin kök hissəsinə gövdəsinə, budaqlarına, zoğlarına, yarpaqlarına və meyvələrinə daraşıb, onların şirəsini sorurlar. Qısa müddətdə isə sürfənin ifraz etdiyi mayedən onların üzərində çanaq əmələ gəlir. Bu zəman sürfə hərəkətsiz olur. O, 10-12 gündən sonra birinci dəfə qabıq dəyişərək, ayaqlarını, bığcıqlarını və gözlərini itirir, ikinci dəfə qabıqdəyişmə yenə də 10-12 gün davam edir. Sonra yetkin dişilər əmələ gəlir. Dişilər mayalandıqdan sonra (yumurtalar onların bədənində yetişir) diri sürfələr doğulur. Bir nəslin inkişafı 22-26o C temperatur və 70% rütubətdə 60-62 gün çəkir. Axırıncı nəslin sürfələri qışlayır. Abşeronda ildə iki nəsil verir. Kaliforniya çanaqlı yastıcası intensiv çoxalan zərərvericidir. Onlar qısa müddətdə bitkilər üzərində külli miqdarda toplanıb, topalar əmələ gətirirlər. Belə koloniyaların sorduqları şirənin hesabına gövdə və budaqların qabıqları çatlayır, zoğlar eybəcərləşir, bəzi hallarda isə bitki tamamilə məhv ola bilir. Zərərvericinin zədələdiyi yarpaqlar tökülür, meyvələr isə qırmızı ləkələrlə örtülür. 2010-cü ildə aparılan hesablamalara əsasən Abşeronun Xırdalan rayonunda şaftalı və gavalı ağaclarının və eləcədə dekorativ ağac və kol bitkilərinin intensiv yoluxması 1-2,5 bal, Mərdəkanda 1,5-1,8 bal, Novxanıda isə 2-3 bala çatmışdır. Abşeron ərazisində Kaliforniya çanaqlı yastıcasının sayının tənzimlənməsində 8 növ entomofaq (Aphytis mutilaspidus L., Aph. Proclia Walk., Archenomus caucasicus Jasn., Coccophagus lycimnia Walk., Pseydophycus malinus Gahan., Chilocorus bipustulatus L., Chilocorus renipustulatus Scrib.,Holysia sedecimpunctata L) iştirak edir. Bunlardan iki növü (Aphytis procilia Walk., Chilocorus bipustulatus L.) daha çox fəaliyyət göstərirlər. Belə ki, afitis paraziti sahibin birinci nəslini 20-25 %, ikinci nəslini isə 25-30 % məhv edir. Yırtıcı xilokorus isə ilk sürfə mərhələsində bir gündə 6-10 yastıca, axırınci yaş sürfə mərhələsində isə 20-25 yastıca yeyir. Yetkin fərd isə 30-35 yastıca məhv edə bilir.

Yayılması

Avropanın bir sıra ölkələri, o cümlədən Macarıstan, Avstriya, Çexiya, Slovakiya, Rumıniya, Yuqoslaviya, Portuqaliya, İtaliya, Fransa və Polşa, Rusiya, Gürcüstan, Qafqaz, Azərbaycan. Azərbaycanda Abşeron ərazisində, Quba rayonu, Xaçmaz, Lənkəran, Gəncə-Qazax zonasında yayılıb.

Ədəbiyyat

  • E.F.Səfərova. Abşeronda bəzək bitkilərinə zərərverən cücülər, onların biotənzimlənməsində entomofaqların rolu (Dissertasiya). Bakı, 2013
  • Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004

İstinadlar

  1. Yalançı kaliforniya çanaqlı yastıcası-Diaspidiotus ostreaformis Curt. və onun entomofaqları[ölü keçid]
  2. E.F.Səfərova. Abşeronda bəzək bitkilərinə zərərverən cücülər, onların biotənzimlənməsində entomofaqların rolu (Dissertasiya). Bakı, 2013
  3. Kaliforniya çanaqlı yastıcası - Diaspidiotus perniciosus Comstock
  4. ↑ Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004

Xarici keçidlər

  • Kaliforniya çanaqlı yastıcası - Diaspidiotus perniciosus Comstock
  • Yalançı kaliforniya çanaqlı yastıcası-Diaspidiotus ostreaformis Curt. və onun entomofaqları[ölü keçid]

Noyabr 16, 2021
koliforniya, çanaqlı, yastıcası, kaliforniya, çanaqlı, yastıcası, diaspidiotus, perniciosus, comst, buğumayaqlılar, tipinin, yarımsərtqanadlılar, dəstəsinin, diaspididae, fəsiləsinə, olan, növ, kaliforniya, çanaqlı, yastıcasıdiaspidiotus, perniciosuselmi, təsn. Kaliforniya canaqli yasticasi lat Diaspidiotus perniciosus Comst Bugumayaqlilar tipinin Yarimsertqanadlilar destesinin Diaspididae fesilesine aid olan nov Kaliforniya canaqli yasticasiDiaspidiotus perniciosusElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip BugumayaqlilarSinif HeseratlarDeste YarimsertqanadlilarYarimdeste XortumboyunlarFesileustu KoksidlerFesile DiaspididlerNov Kaliforniya canaqli yasticasiElmi adiDiaspidiotus perniciosus Comstock 1881SinonimlerAonidia fusca Maskell 1894 Aonidiella fusca Maskell 1894 Aonidiella perniciosa Comstock 1881 Aspidiotus Hemiberlesiana perniciosus Comstock 1881 Aspidiotus andromelas Cockerell 1897 Aspidiotus fuscus Maskell 1894 Aspidiotus perniciosus Comstock 1881 Aspidiotus perniciosus var albopunctatus Cockerell 1896 Comstockaspis perniciosa Comstock 1881 Quadraspidiotus perniciosus Comstock 1881 VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiNCBI 665250EOL 835588 Mundericat 1 Xarici qurulusu 2 Heyat terzi 3 Yayilmasi 4 Edebiyyat 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerXarici qurulusu RedakteKoliforniya canaqli yasticasi 1 1 5 mm uzunlugunda olub girde ve yasti formadadir Surfeleri dairevi formada olub sari limon renglidir ayaqlari yoxdur qanadlari ve gozleri tund boz rengdedir Kaliforniya canaqli yasticalisi disisinin bedeni deyirmi limonu sari rengdedir ustden 2 mm olcusunde tund boz deyirmi canaqla ortulmusdur Ayaqlari qanadlari ve gozleri inkisaf etmemisdir Erkeyin canagi uzunsovdur Uzunlugu 1 eni 0 6 mm e catir Yasli erkek sarimtil narinci rengdedir Qanadlari bigciqlari gozleri ve uc cut ayagi olur 1 Agiz orqanlari inkisaf etmemisdir Bir nece saat yasayirHeyat terzi RedakteCavan surfeler ilk qidalanma dovrunde nazik tebeqeden ibaret sire ifraz edirler Bu sire sonradan canaqciga cevrilir Birinci yasda erkek ve disi surfeler bir birinden ferqlenirler Ikinci yasdan etibaren erkeklerin canagi uzanir disilerinki ise girde veziyyetde qalir Daxili karantin obyekti sayilan ve Abseron erazisinde kutlevi sekilde yayilan koliforniya canaqli yasticasi polifaqdir Edebiyyat melumatlarina esasen 270 nove qeder dekorativ meyve ve mese agaclari ile qidalanir 2 O bir cox meyve ve mese agaclarinin alma armud gavali albali gilas heyva alca saftali erik badam qoz nar encir yemisan tut naringi limon xurma qizilagac palid ve s o cumleden dekorativ agac ve kol bitkilerinin qorxulu zerervericisi hesab olunur 3 Edebiyyat melumatlarina esasen Koliforniya canaqli yasticasinin veteni Cinin simal qerb hissesidir 1870 ci ilde bu zererverici muxtelif vasitelerle Koliforniyaya kecib ve orada meyve baglarina boyuk zerer vurmusdur Apardigimiz tedqiqatlara ve musahidelere esasen Koliforniya canaqli yasticasinin surfeleri ve bezende yasli ferdi bezek agaclarinin govdesinin qabigi ve zoglari uzerinde qislayir Qislama qalxanciqlar altinda gedir Yazda aprel ayinin 10 dan 15 dek orta gunluk temperatur 12o C havanin rutubeti 60 olduqda tumurcuqlarin sismeye basladigi dovrlerde surfeler qis yuxusundan cixir ve bezek bitkileri ile qidalanmaga baslayaraq 20 25 gun inkisaf edib yetkin disilere cevrilirler Cutlesme may ayinin 10 dan 20 dek davam edir Yetkin disiler 80 100 eded diri surfe doga bilirler 4 Yeni dogulmus surfeler yaxsi inkisaf etmis 3 cut ayaga malik olurlar Onlar canaqlarinin altindan cixaraq bitkinin kok hissesine govdesine budaqlarina zoglarina yarpaqlarina ve meyvelerine darasib onlarin siresini sorurlar Qisa muddetde ise surfenin ifraz etdiyi mayeden onlarin uzerinde canaq emele gelir Bu zeman surfe hereketsiz olur O 10 12 gunden sonra birinci defe qabiq deyiserek ayaqlarini bigciqlarini ve gozlerini itirir ikinci defe qabiqdeyisme yene de 10 12 gun davam edir Sonra yetkin disiler emele gelir Disiler mayalandiqdan sonra yumurtalar onlarin bedeninde yetisir diri surfeler dogulur Bir neslin inkisafi 22 26o C temperatur ve 70 rutubetde 60 62 gun cekir Axirinci neslin surfeleri qislayir Abseronda ilde iki nesil verir Kaliforniya canaqli yasticasi intensiv coxalan zerervericidir Onlar qisa muddetde bitkiler uzerinde kulli miqdarda toplanib topalar emele getirirler Bele koloniyalarin sorduqlari sirenin hesabina govde ve budaqlarin qabiqlari catlayir zoglar eybecerlesir bezi hallarda ise bitki tamamile mehv ola bilir Zerervericinin zedelediyi yarpaqlar tokulur meyveler ise qirmizi lekelerle ortulur 2010 cu ilde aparilan hesablamalara esasen Abseronun Xirdalan rayonunda saftali ve gavali agaclarinin ve elecede dekorativ agac ve kol bitkilerinin intensiv yoluxmasi 1 2 5 bal Merdekanda 1 5 1 8 bal Novxanida ise 2 3 bala catmisdir Abseron erazisinde Kaliforniya canaqli yasticasinin sayinin tenzimlenmesinde 8 nov entomofaq Aphytis mutilaspidus L Aph Proclia Walk Archenomus caucasicus Jasn Coccophagus lycimnia Walk Pseydophycus malinus Gahan Chilocorus bipustulatus L Chilocorus renipustulatus Scrib Holysia sedecimpunctata L istirak edir Bunlardan iki novu Aphytis procilia Walk Chilocorus bipustulatus L daha cox fealiyyet gosterirler Bele ki afitis paraziti sahibin birinci neslini 20 25 ikinci neslini ise 25 30 mehv edir Yirtici xilokorus ise ilk surfe merhelesinde bir gunde 6 10 yastica axirinci yas surfe merhelesinde ise 20 25 yastica yeyir Yetkin ferd ise 30 35 yastica mehv ede bilir 4 Yayilmasi RedakteAvropanin bir sira olkeleri o cumleden Macaristan Avstriya Cexiya Slovakiya Ruminiya Yuqoslaviya Portuqaliya Italiya Fransa ve Polsa Rusiya Gurcustan Qafqaz Azerbaycan Azerbaycanda Abseron erazisinde Quba rayonu Xacmaz Lenkeran Gence Qazax zonasinda yayilib Edebiyyat RedakteE F Seferova Abseronda bezek bitkilerine zererveren cuculer onlarin biotenzimlenmesinde entomofaqlarin rolu Dissertasiya Baki 2013 Azerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004Istinadlar Redakte Yalanci kaliforniya canaqli yasticasi Diaspidiotus ostreaformis Curt ve onun entomofaqlari olu kecid E F Seferova Abseronda bezek bitkilerine zererveren cuculer onlarin biotenzimlenmesinde entomofaqlarin rolu Dissertasiya Baki 2013 Kaliforniya canaqli yasticasi Diaspidiotus perniciosus Comstock 1 2 Azerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004Xarici kecidler RedakteKaliforniya canaqli yasticasi Diaspidiotus perniciosus Comstock Yalanci kaliforniya canaqli yasticasi Diaspidiotus ostreaformis Curt ve onun entomofaqlari olu kecid Menbe https az wikipedia org w index php title Koliforniya canaqli yasticasi amp oldid 6137331, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.