Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Macarıstan mac Magyarország Mərkəzi Avropada dövlət Ortadunay düzənliyində yerləşən bu ölkə şimaldan Slovakiya şimal şər

Macarıstan

Macarıstan
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

Macarıstan (mac. Magyarország) — Mərkəzi Avropada dövlət.Ortadunay düzənliyində yerləşən bu ölkə şimaldan Slovakiya, şimal-şərqdən Ukrayna, şimal-qərbdən Avstriya, şərqdən Rumıniya, cənubdan Serbiya, cənub-qərbdən Xorvatiya və qərbdən Sloveniya ilə həmsərhəddir. Təqribən 10 milyon nəfər əhalisi ilə Avropa İttifaqının üzvü olan orta ölçülü dövlətdir. Ölkənin rəsmi dili Ural dilləri ailəsinə aid olan macar dilidir. Macarıstanın paytaxtı və ən böyük şəhəri Budapeştdir. Digər böyük şəhərlərə Debreçen, Seqed, Mişkolç, Peç və Dyor daxildir.

Macarıstan
mac. Magyarország
image image
Bayraq Gerb
Think Hungary more than expected
Himn: 
image
Tarixi
 •  895
 • Macarıstan krallığı 25 dekabr 1000
 •  24 aprel 1222
 • Budanın Osmanlı işğalı 29 avqust 1541
 •  2 sentyabr 1686
 •  15 mart 1848
 •  20 mart 1867
 •  4 iyun 1920
 • Üçüncü respublika 23 oktyabr 1989
 • Aİ-yə qəbul 1 may 2004
Rəsmi dilləri
  • Macar dili (1844–)
Paytaxt Budapeşt
İdarəetmə forması Parlament respublikası
Tamaş Şuyok
Viktor Orban
Sahəsi Dünyada 108-ci
 • Ümumi 93036 km²
 • Su sahəsi (%) 0,74%
Əhalisi
 • Əhali ▼9 849 000 nəfər (89-cu)
 • Siyahıyaalma (2011) 9 937 628 nəf.
 • Sıxlıq 106 nəf./km² (94-cü)
ÜDM (AQP)
 • Ümumi 242 mlrd. dollar  (57-ci)
 • Adambaşına 24 498 dollar
ÜDM (nominal)
 • Ümumi (2015) 137 mlrd. dollar  (57-ci)
 • Adambaşına 13 910 dollar
İİİ (2015) 0.831 (artış; 37-ci)
Valyuta Macarıstan forinti
İnternet domeni .hu
HU
BOK kodu HUN
Telefon kodu +36
Saat qurşaqları
Nəqliyyatın yönü sağ[d]
image Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Xəritə
Macarıstan
image
Macarıstan

Müasir Macarıstan ərazisi uzun əsrlər boyunca müxtəlif xalqlar tərəfindən məskunlaşmış ərazi hesab olunur. Belə ki, bu ərazidə müxtəlif vaxtlarda keltlər, qədim romalılar, qədim germanlar, hunlar, slavyanlar və avarlar məskunlaşmışdır. Eramızın doqquzuncu əsrində macar knyazı Arpad öz qoşunları ilə Karpat düzənliyini işğal etdi və nəticədə həmin ərazidə macar dövlətinin əsası qoyuldu. 12-ci əsrə qədər regional güc olaraq öz mövqeyini qoruyan Macarıstan 15-ci əsrdə özünün mədəni və siyasi yüksəliş dövrünü yaşadı. 1526-cı ildə baş vermiş Mohaç döyüşü nəticəsində Macarıstanın bir hissəsi Osmanlı İmperiyası tərəfindən işğal olundu. Macarıstan 18-ci əsrin əvvəllərində Habsburqlar sülaləsinin idarəçiliyi altına keçsə də, sonradan Avstriya ilə birləşərək Avropanın əsas gücü hesab olunan Avstriya-Macarıstan İmperiyasını formalaşdırmışdır.

Birinci dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra Avstriya-Macarıstan İmperiyası da digər məğlub dövlətlər kimi parçalandı. 4 iyun 1920-ci ildə imzalanmış Trianon sülh müqaviləsi nəticəsində Macarıstanın indiki sərhədləri müəyyənləşdirildi. Beləliklə, bu sülh müqaviləsi ilə birlikdə ölkə ərazisinin 71%-ni, əhalisinin 58%-ni itirdi və etnik macarların 32%-i buranı tərk etdi.İkinci dünya müharibəsi zamanı Berlin-Roma-Tokio oxuna qoşulan Macarıstan çox böyük itkilər verdi, ölkədə dağıntılar baş verdi. Müharibədən sonra Macarıstan Sovet İttifaqının peyk dövlətinə çevrildi və nəticədə, ölkə ərazisində 40 ilə yaxın davam edən sosialist hakimiyyətinin əsası qoyuldu. Ölkə 1956-cı ildə baş vermiş Macar inqilabı sayəsində beynəlxalq diqqəti özünə cəlb etməyi bacardı. 1989-cu ildə Avstriya ilə sərhədin açılması hadisəsi Şərq blokunun dağılması prosesinə təkan verdi. Macarıstan 23 oktyabr 1989-cu ildə demokratik parlamentli respublika elan olundu.

21-ci əsrdə Macarıstan orta güc hesab edilir. Belə ki, Beynəlxalq Valyuta Fondunun hesablamalarına görə Macarıstan 191 ölkə arasında ÜDM-nin həcminə görə 57-ci, adambaşına düşən ÜDM həcminə görə isə 58-ci pillədə qərarlaşmışdır. Sənaye və texnologiya sektorları sürətlə inkişaf edən bu ölkə dünyanın 35-ci ən böyük ixracatçısı və 34-cü ən böyük idxalatçısı hesab olunur. Çox yüksək həyat standartları olan Macarıstan İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatına üzv olan ölkələr arasında yüksək gəlirli iqtisadiyyata sahib olması ilə seçilir.

Macarıstan 2004-cü ildə Avropa İttifaqına üzv olmuş və 2007-ci ildən etibarən Şengen zonasına daxil olmuşdur. Macarıstan hal-hazırda BMT, NATO, Dünya Ticarət Təşkilatı, Dünya Bankı, Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankı, Avropa Şurası və başqa bir çox təşkilatın üzvüdür. Zəngin mədəni tarixə sahib olan Macarıstanda incəsənət, musiqi, ədəbiyyat, idman, elm və texnologiya sahələri yaxşı inkişaf etmişdir. Macarıstan Avropanın 11-ci ən çox turist qəbul edən ölkəsi hesab olunur. 2015-ci il ərzində buraya müxtəlif ölkələrdən 14.3 milyon nəfər turist səyahət etmişdir. Macarıstan dünyada ən böyük termal su mağarasına və ikinci ən böyük termal gölə ev sahibliyi edir. Mərkəzi Avropa regionunda yerləşən ən böyük göl olan Balaton gölü də buradadır.

Tarixi

image Əsas məqalə: Macarıstan tarixi

Macarıstan XX əsrdə

Macarıstan 1918-ci ilə qədər Avstriya-Macarıstan İmperiyasının tərkibində idi. O, əsasən aqrar ölkə idi. 1918-ci il noyabrın 16-da Macarıstan respublika elan olundu. Habsburqlar ın 400 illik hakimiyyətinə son qoyuldu. Kommunistlərlə sosial-demokratların birləşmiş qüvvələri 1919-cu il martın 21-də inqilab edərək Macarıstan Sovet Respublikasının (MSR) yarandığını elan etdilər, lakin həmin ilin avqustun 1-də MSR süqut etdi. Sovet hökuməti devrildikdən sonra ölkədə naiblik (regent) sistemi yaradıldı. Naib vəzifəsini kontr-admiral Mikloş Xorti tutdu. O, Trianon sülh müqaviləsini tanıdığını bildirdi. Bu sülhə əsasən Macarıstan öz ərazisinin 2/3-ni, əhalisinin isə 1/3-ni və dənizə çıxış yolunu itirdi, lakin sonralar Macarıstanda qraf Betlenin hökuməti dövründə Slovakiya, və Transilvaniya torpaqlarında macar hökmranlığı yenidən bərpa olundu. 1929–1933 illər dünya iqtisadi böhranı Macarıstan iqtisadiyyatına ağır təsir göstərdi. 1930–1932-ci illərdə taxıl yığımı 5,5 milyon sentner azaldı. Sənaye istehsalı 1929-cu ilə nisbətən 23,1% aşağı düşdü. İqtisadi böhran daxili vəziyyəti də gərginləşdirdi. 1932-ci ilin payızından etibarən Macarıstanın Almaniyaya meyli gücləndi. Macarıstanda hakimiyyətdə olan Xorti hökuməti Almaniya və İtaliya ilə sıx əməkdaşlıq etməyə başladı. Macarıstan 1939-cu ildə və 1940-cı ildə Berlin paktına qoşuldu.

İkinci dünya müharibəsindəki məğlubiyyət nəticəsində 1944-cü ildə Macarıstan Sovet ordusunun işğalına məruz qaldı. Nəticədə Macarıstan kommunist hakimiyyəti quruldu. Sovet modelli rejimə qarşı 1956-cı il oktyabrın 23-də Macarıstanda kütləvi nümayişlər başladı. Onlar partiyanın siyasi xəttinin dəyişdirilməsi, İmre Nad başda olmaqla yeni hökumət yaradılması, Macarıstanla SSRİ arasında bərabərhüquqlu münasibətlərin bərqərar olması tələblərini irəli sürürdülər. Hadisələr sürətlə inkişaf edir. Oktyabrın 29-da İmre Nad hökumət başçısı seçildi. (MZP) buraxılması, birpartiyalı sistemin ləğv edilməsi, əvvəllər mövcud olan siyasi partiyaların fəaliyyətinin bərpa olunması barədə qərar qəbul edildi. Oktyabrın 30-da SSRİ hökuməti hərəkata qarşı bəyanat yaydı. Macarıstanda başlanmış etiraz hərəkatı "əksinqilabi qiyam" kimi dəyərləndirildi. Buna cavab olaraq İmre Nad noyabrın 1-də Macarıstanın Varşava Müqaviləsi Təşkilatından çıxdığını elan etdi. Noyabrın 4-də Sovet ordusu Budapeşt şəhərinə daxil oldu. Dörd gün davam edən döyüşlərdən sonra İmre Nad hökuməti devrildi. Yanoş Kadarın başçılıq etdiyi MZP Macarıstan Sosialist Fəhlə Partiyası adı altında yenidən təşkil olundu. İmre Nad dövlətə xəyanətdə ittiham olunaraq edam edildi. 1989-cu ildə İmre Nada və onunla birlikdə mühakimə edilmiş şəxslərə bəraət verdi. 23 oktyabr Macarıstanda milli bayram, sovet işğal rejiminə qarşı milli üsyan günü kimi qiymətləndirildi. 80-ci illərin ortalarında ağır vəziyyətə düşdü. Xarici borcların artması vəziyyəti daha da gərginləşdirdi. 1988-ci ilin mayında Macarıstan Sosialist Fəhlə Partiyası konfransında Y. Kadar əvəz edildi, lakin Macarıstanda vəziyyət sabitləşmədi. 1989-cu ildə çoxpartiyalı parlament sisteminə əsaslanan quruluşa keçmək qərara alındı. 1990-cı il parlament seçkilərində qələbə çaldı. Onun lideri ilə birlikdə koalisiya hökuməti təşkil etdi. 1990-cı ilin avqustunda keçirilmiş parlament seçkilərində Azad Demokratlar İttifaqının lideri Arpad Gents prezident seçildi. Macar hökumətinin sürətlə özəlləşdirmə siyasəti yeritməsi nəticəsində ölkədə azad rəqabətə əsaslanan sahibkarlıq sistemi formalaşdı. Ölkədə sənaye və ərzaq malları qıtlığı aradan qalxdı, lakin əhalinin yoxsulluğu 1990-cı illərdə hələ də yüksək olaraq qalmağa davam etdi.

İnzibati quruluşu

  1. Baç-Kişkun (medye)
  2. Baranya (medye)
  3. Bekeş (medye)
  4. Borşod-Abauy-Zemplen (medye)
imageBaranya (medye)Tolna (medye)Zala (medye)Vaş (medye)Vesprem (medye)Dyor-Moşon-Şopron (medye)Heveş (medye)Çonqrad (medye)Bekeş (medye)Baç-Kişkun (medye)Borşod-Abauy-Zemplen (medye)Komarom-EsterqomNoqrad (medye)Sabolç-Satmar-BereqHaydu-Bihar (medye)Feyer (medye)Yas-Nadkun-Solnik (medye)BudapeştPeşt (medye)
Xəritə
  1. Noqrad (medye)
  2. Peşt (medye)
  3. Şomod (medye)
  4. Sabolç-Satmar-Bereq
  5. Tolna (medye)
  6. Vaş (medye)
  7. Vesprem (medye)
  8. Zala (medye)
  9. Budapeşt

Coğrafiyası

image
Macarıstanın topoqrafik xəritəsi

Macarıstanın relyefi daha çox düzənlik xarakterə malikdir. Orta Dunay ovalığı geniş bir sahəni əhatə edir. Şimalda dağlar az bir sahəni tutur. Faydalı qazıntı ehtiyatları azdır. Əsas təbii sərvəti boksit yataqlarıdır. Az miqdarda daş kömür, neft, təbii qaz, mis və uran ehtiyatlarına malikdir.

İqlimi mülayim kontinentaldır. Belə əlverişli iqlimin olması və həmçinin geniş düzənlik sahələr və məhsuldar torpaqlar burada kənd təsərrüfatının inkişafı üçün əlverişli imkan yaradır. Təbii bitki örtüyü insanlar tərəfindən çox dəyişdirilmişdir. Ərazinin 16%-ni meşələr təşkil edir. Dunay, onun qolu olan və başqa çaylardan suvarma və nəqliyyat məqsədilə geniş istifadə edilir. Mənzərəli Balaton gölü və başqa təbii imkanlar hesabına turizmin inkişafına nail olunmuşdur.

İqtisadiyyatı

ÜDM görə adambaşına düşən orta illik gəlir 13.487 ABŞ dolları. (2015)

Ixracat əsaslı iqtisadiyyata sahib olan Macarıstan, beynəlxalq iqtisadi konjonktürün yaratdığı risklərə açıqdır. Xarici ticarətinin böyük bir hissəsini AB ölkələri ilə edir. Əsas məhsul qruplarına görə xarici ticarət əlaqələrində maşınlar, elektron əşyalar və nəqliyyat vasitələri ölkənin idxal və ixracatında əsas sektorlar olaraq ön plandadır. Idxalatın təxminən 50%-ni, ixracatın isə 60%-ni bu üç sektor təşkil edir.

Əhalisi

Macarlar — 89,9%, qaraçılar — 4%, almanlar, yəhudilər, slovaklar, xorvatlar, serblər, rumınlar.

Mədəniyyət

Təhsil

image Əsas məqalə: Macarıstanda təhsil

Macarıstanda təhsil — keçmiş Şərq Blokundakı təhsil sisteminin getdikcə Avropa Birliyinə inteqrasiyası şəklində formalaşıb və hazırda Avropa Birliyi standartlarına əsasən fəaliyyət göstərir.

Azərbaycanlıların Macarıstanda təhsili

Azərbaycanlılar Macarıstanda təhsil üçün daha çox 1990-cı illərdə maraqlanmağa başlayıblar və artıq 90-cı illərin ortalarından hər il bir neçə tələbə Mərkəzi Avropa Universitetində təhsil alıb. Daha sonralar azərbaycanlılar digər ali məktəblərdə də təhsil almağa başlayıblar və hazırda Macarıstanda 10-dan çox ali məktəbdə azərbaycanlı tələbələr təhsil almaqdadırlar. Macarıstanda təhsili Azərbaycanda təbliğ etməkdədir və bu layihə "" adlanır. Bir çox universitet məzunları Macarıstanda qalaraq işləməklə Macarıstan azərbaycanlılarına çevrilmişlər.

Həmçinin bax

  • Macarıstan prezidentlərinin siyahısı
  • Macarıstanın inzibati bölgüsü
  • Macarıstan azərbaycanlıları
  • Macarıstanda təhsil

İstinadlar

"" portalı
  1. Encyclopedia Americana, Volume 1 2022-04-23 at the Wayback Machine, Scholastic Library Pub., 2006, p. 581
  2. University of British Columbia. Committee for Medieval Studies, Studies in medieval and renaissance history 2020-03-27 at the Wayback Machine, Committee for Medieval Studies, University of British Columbia, 1980, p. 159
  3. Hozzáférés: 2014. szeptember 1 2021-11-02 at the Wayback Machine. 2014-cü il məlumatları
  4. "Report for Selected Countries and Subjects". 2021-10-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-05-06.
  5. "Human Development Report 2013" (PDF). United Nations. 2014-10-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2013-03-14.
  6. Foundation - H // Magyarország Alaptörvénye. // Magyar Közlöny 2011. C. 2011, burax. 43. S. 10656–10681.
  7. http://chartsbin.com/view/edr.
  8. (PDF). Hungarian State. 2014-06-29 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  9. "Geography Statistics Of Hungary". worldatlas.com. 6 iyun 2017. 2020-05-22 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  10. "Eurostat – Population on 1 January 2015". European Commission. 7 August 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  11. "Uralic (Finno-Ugrian) languages, Classification of the Uralic (Finno-Ugrian) languages, with present numbers of speakers and areas of distribution (last updated 24 September 2015)". helsinki.fi. 6 iyun 2017. 31 May 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  12. "Hungary in the Carpathian Basin" (PDF). Lajos Gubcsi, PhD. 6 iyun 2017. 2020-03-12 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  13. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae. 36. Magyar Tudományos Akadémia (Hungarian Academy of Sciences). 1982. səh. 419. 2022-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-23.
  14. "Austria-Hungary, HISTORICAL EMPIRE, EUROPE". Encyclopædia Britannica. 6 iyun 2017. 2020-12-15 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  15. Richard C. Frucht. Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture. ABC-CLIO. 31 dekabr 2004. səh. 360. ISBN .
  16. Trianon, Treaty of // The Columbia Encyclopedia. 2009. İstifadə tarixi: 2018-12-23.
  17. "Text of the Treaty, Treaty of Peace Between The Allied and Associated Powers and Hungary And Protocol and Declaration, Signed at Trianon June 4, 1920". December 4, 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  18. . "Hungary's Role in the 1989 Revolutions". BBC News. 9 may 2009. 10 October 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 23 December 2018.
  19. Kamm, Henry. "Hungarian Who Led '56 Revolt Is Buried as a Hero". The New York Times. 17 iyun 1989. 2021-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-23.
  20. "1989. évi XXXI. törvény az Alkotmány módosításáról" [Act XXXI of 1989 on the Amendment of the Constitution]. Magyar Közlöny (Hungarian). Budapest: Pallas Lap- és Könyvkiadó Vállalat. 44 (74): 1219. 23 oktyabr 1989.
  21. "Country and Lending Groups". 2014-07-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-23.
  22. "List of OECD Member countries – Ratification of the Convention on the OECD". Oecd.org. 2015-11-23 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  23. . Hungarian Chamber of Commerce and Industry. 6 iyun 2017. 2017-06-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  24. "Hungary's Nobel Prize Winners, 13 Hungarian win Nobel Prize yet". . 2022-09-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-23.
  25. "Population per Gold Medal. Hungary has the second highest gold medal per capita in the world. All together it has 175 gold medal until 2016". medalspercapita.com. 2017-07-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-23.
  26. "UNWTO Tourism Highlights, 2016 Edition – World Tourism Organization". doi:10.18111/9789284418145 (inactive 2018-02-06). 2022-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  27. "Search – Global Edition – The New York Times". International Herald Tribune. 29 mart 2009. 2009-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  28. "Lake Balaton". Encyclopædia Britannica. 2011-12-01 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2018.
  29. "Hungary". International Monetary Fund. 14 September 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 6 September 2015.
  30. "Azərbaycan-Macarıstan Gənclər Birliyi yeni layihə reallaşdırır — FOTO". 2020-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-12.
image  Macarıstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Macaristan mac Magyarorszag Merkezi Avropada dovlet Ortadunay duzenliyinde yerlesen bu olke simaldan Slovakiya simal serqden Ukrayna simal qerbden Avstriya serqden Ruminiya cenubdan Serbiya cenub qerbden Xorvatiya ve qerbden Sloveniya ile hemserheddir Teqriben 10 milyon nefer ehalisi ile Avropa Ittifaqinin uzvu olan orta olculu dovletdir Olkenin resmi dili Ural dilleri ailesine aid olan macar dilidir Macaristanin paytaxti ve en boyuk seheri Budapestdir Diger boyuk seherlere Debrecen Seqed Miskolc Pec ve Dyor daxildir Macaristanmac MagyarorszagBayraq GerbThink Hungary more than expectedHimn source source track track track track track track Tarixi 895 Macaristan kralligi 25 dekabr 1000 24 aprel 1222 Budanin Osmanli isgali 29 avqust 1541 2 sentyabr 1686 15 mart 1848 20 mart 1867 4 iyun 1920 Ucuncu respublika 23 oktyabr 1989 AI ye qebul 1 may 2004Resmi dilleri Macar dili 1844 Paytaxt BudapestIdareetme formasi Parlament respublikasiTamas SuyokViktor OrbanSahesi Dunyada 108 ci Umumi 93036 km Su sahesi 0 74 Ehalisi Ehali 9 849 000 nefer 89 cu Siyahiyaalma 2011 9 937 628 nef Sixliq 106 nef km 94 cu UDM AQP Umumi 242 mlrd dollar 57 ci Adambasina 24 498 dollarUDM nominal Umumi 2015 137 mlrd dollar 57 ci Adambasina 13 910 dollarIII 2015 0 831 artis 37 ci Valyuta Macaristan forintiInternet domeni huHUBOK kodu HUNTelefon kodu 36Saat qursaqlari UTC 01 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarMacaristan Macaristan Muasir Macaristan erazisi uzun esrler boyunca muxtelif xalqlar terefinden meskunlasmis erazi hesab olunur Bele ki bu erazide muxtelif vaxtlarda keltler qedim romalilar qedim germanlar hunlar slavyanlar ve avarlar meskunlasmisdir Eramizin doqquzuncu esrinde macar knyazi Arpad oz qosunlari ile Karpat duzenliyini isgal etdi ve neticede hemin erazide macar dovletinin esasi qoyuldu 12 ci esre qeder regional guc olaraq oz movqeyini qoruyan Macaristan 15 ci esrde ozunun medeni ve siyasi yukselis dovrunu yasadi 1526 ci ilde bas vermis Mohac doyusu neticesinde Macaristanin bir hissesi Osmanli Imperiyasi terefinden isgal olundu Macaristan 18 ci esrin evvellerinde Habsburqlar sulalesinin idareciliyi altina kecse de sonradan Avstriya ile birleserek Avropanin esas gucu hesab olunan Avstriya Macaristan Imperiyasini formalasdirmisdir Birinci dunya muharibesi basa catdiqdan sonra Avstriya Macaristan Imperiyasi da diger meglub dovletler kimi parcalandi 4 iyun 1920 ci ilde imzalanmis Trianon sulh muqavilesi neticesinde Macaristanin indiki serhedleri mueyyenlesdirildi Belelikle bu sulh muqavilesi ile birlikde olke erazisinin 71 ni ehalisinin 58 ni itirdi ve etnik macarlarin 32 i burani terk etdi Ikinci dunya muharibesi zamani Berlin Roma Tokio oxuna qosulan Macaristan cox boyuk itkiler verdi olkede dagintilar bas verdi Muharibeden sonra Macaristan Sovet Ittifaqinin peyk dovletine cevrildi ve neticede olke erazisinde 40 ile yaxin davam eden sosialist hakimiyyetinin esasi qoyuldu Olke 1956 ci ilde bas vermis Macar inqilabi sayesinde beynelxalq diqqeti ozune celb etmeyi bacardi 1989 cu ilde Avstriya ile serhedin acilmasi hadisesi Serq blokunun dagilmasi prosesine tekan verdi Macaristan 23 oktyabr 1989 cu ilde demokratik parlamentli respublika elan olundu 21 ci esrde Macaristan orta guc hesab edilir Bele ki Beynelxalq Valyuta Fondunun hesablamalarina gore Macaristan 191 olke arasinda UDM nin hecmine gore 57 ci adambasina dusen UDM hecmine gore ise 58 ci pillede qerarlasmisdir Senaye ve texnologiya sektorlari suretle inkisaf eden bu olke dunyanin 35 ci en boyuk ixracatcisi ve 34 cu en boyuk idxalatcisi hesab olunur Cox yuksek heyat standartlari olan Macaristan Iqtisadi Emekdasliq ve Inkisaf Teskilatina uzv olan olkeler arasinda yuksek gelirli iqtisadiyyata sahib olmasi ile secilir Macaristan 2004 cu ilde Avropa Ittifaqina uzv olmus ve 2007 ci ilden etibaren Sengen zonasina daxil olmusdur Macaristan hal hazirda BMT NATO Dunya Ticaret Teskilati Dunya Banki Asiya Infrastruktur Investisiya Banki Avropa Surasi ve basqa bir cox teskilatin uzvudur Zengin medeni tarixe sahib olan Macaristanda incesenet musiqi edebiyyat idman elm ve texnologiya saheleri yaxsi inkisaf etmisdir Macaristan Avropanin 11 ci en cox turist qebul eden olkesi hesab olunur 2015 ci il erzinde buraya muxtelif olkelerden 14 3 milyon nefer turist seyahet etmisdir Macaristan dunyada en boyuk termal su magarasina ve ikinci en boyuk termal gole ev sahibliyi edir Merkezi Avropa regionunda yerlesen en boyuk gol olan Balaton golu de buradadir TarixiEsas meqale Macaristan tarixiMacaristan XX esrde Macaristan 1918 ci ile qeder Avstriya Macaristan Imperiyasinin terkibinde idi O esasen aqrar olke idi 1918 ci il noyabrin 16 da Macaristan respublika elan olundu Habsburqlar in 400 illik hakimiyyetine son qoyuldu Kommunistlerle sosial demokratlarin birlesmis quvveleri 1919 cu il martin 21 de inqilab ederek Macaristan Sovet Respublikasinin MSR yarandigini elan etdiler lakin hemin ilin avqustun 1 de MSR suqut etdi Sovet hokumeti devrildikden sonra olkede naiblik regent sistemi yaradildi Naib vezifesini kontr admiral Miklos Xorti tutdu O Trianon sulh muqavilesini tanidigini bildirdi Bu sulhe esasen Macaristan oz erazisinin 2 3 ni ehalisinin ise 1 3 ni ve denize cixis yolunu itirdi lakin sonralar Macaristanda qraf Betlenin hokumeti dovrunde Slovakiya ve Transilvaniya torpaqlarinda macar hokmranligi yeniden berpa olundu 1929 1933 iller dunya iqtisadi bohrani Macaristan iqtisadiyyatina agir tesir gosterdi 1930 1932 ci illerde taxil yigimi 5 5 milyon sentner azaldi Senaye istehsali 1929 cu ile nisbeten 23 1 asagi dusdu Iqtisadi bohran daxili veziyyeti de gerginlesdirdi 1932 ci ilin payizindan etibaren Macaristanin Almaniyaya meyli guclendi Macaristanda hakimiyyetde olan Xorti hokumeti Almaniya ve Italiya ile six emekdasliq etmeye basladi Macaristan 1939 cu ilde ve 1940 ci ilde Berlin paktina qosuldu Ikinci dunya muharibesindeki meglubiyyet neticesinde 1944 cu ilde Macaristan Sovet ordusunun isgalina meruz qaldi Neticede Macaristan kommunist hakimiyyeti quruldu Sovet modelli rejime qarsi 1956 ci il oktyabrin 23 de Macaristanda kutlevi numayisler basladi Onlar partiyanin siyasi xettinin deyisdirilmesi Imre Nad basda olmaqla yeni hokumet yaradilmasi Macaristanla SSRI arasinda beraberhuquqlu munasibetlerin berqerar olmasi teleblerini ireli sururduler Hadiseler suretle inkisaf edir Oktyabrin 29 da Imre Nad hokumet bascisi secildi MZP buraxilmasi birpartiyali sistemin legv edilmesi evveller movcud olan siyasi partiyalarin fealiyyetinin berpa olunmasi barede qerar qebul edildi Oktyabrin 30 da SSRI hokumeti herekata qarsi beyanat yaydi Macaristanda baslanmis etiraz herekati eksinqilabi qiyam kimi deyerlendirildi Buna cavab olaraq Imre Nad noyabrin 1 de Macaristanin Varsava Muqavilesi Teskilatindan cixdigini elan etdi Noyabrin 4 de Sovet ordusu Budapest seherine daxil oldu Dord gun davam eden doyuslerden sonra Imre Nad hokumeti devrildi Yanos Kadarin basciliq etdiyi MZP Macaristan Sosialist Fehle Partiyasi adi altinda yeniden teskil olundu Imre Nad dovlete xeyanetde ittiham olunaraq edam edildi 1989 cu ilde Imre Nada ve onunla birlikde muhakime edilmis sexslere beraet verdi 23 oktyabr Macaristanda milli bayram sovet isgal rejimine qarsi milli usyan gunu kimi qiymetlendirildi 80 ci illerin ortalarinda agir veziyyete dusdu Xarici borclarin artmasi veziyyeti daha da gerginlesdirdi 1988 ci ilin mayinda Macaristan Sosialist Fehle Partiyasi konfransinda Y Kadar evez edildi lakin Macaristanda veziyyet sabitlesmedi 1989 cu ilde coxpartiyali parlament sistemine esaslanan qurulusa kecmek qerara alindi 1990 ci il parlament seckilerinde qelebe caldi Onun lideri ile birlikde koalisiya hokumeti teskil etdi 1990 ci ilin avqustunda kecirilmis parlament seckilerinde Azad Demokratlar Ittifaqinin lideri Arpad Gents prezident secildi Macar hokumetinin suretle ozellesdirme siyaseti yeritmesi neticesinde olkede azad reqabete esaslanan sahibkarliq sistemi formalasdi Olkede senaye ve erzaq mallari qitligi aradan qalxdi lakin ehalinin yoxsullugu 1990 ci illerde hele de yuksek olaraq qalmaga davam etdi Inzibati qurulusuBac Kiskun medye Baranya medye Bekes medye Borsod Abauy Zemplen medye Xerite Noqrad medye Pest medye Somod medye Sabolc Satmar Bereq Tolna medye Vas medye Vesprem medye Zala medye BudapestCografiyasiMacaristanin topoqrafik xeritesi Macaristanin relyefi daha cox duzenlik xaraktere malikdir Orta Dunay ovaligi genis bir saheni ehate edir Simalda daglar az bir saheni tutur Faydali qazinti ehtiyatlari azdir Esas tebii serveti boksit yataqlaridir Az miqdarda das komur neft tebii qaz mis ve uran ehtiyatlarina malikdir Iqlimi mulayim kontinentaldir Bele elverisli iqlimin olmasi ve hemcinin genis duzenlik saheler ve mehsuldar torpaqlar burada kend teserrufatinin inkisafi ucun elverisli imkan yaradir Tebii bitki ortuyu insanlar terefinden cox deyisdirilmisdir Erazinin 16 ni meseler teskil edir Dunay onun qolu olan ve basqa caylardan suvarma ve neqliyyat meqsedile genis istifade edilir Menzereli Balaton golu ve basqa tebii imkanlar hesabina turizmin inkisafina nail olunmusdur IqtisadiyyatiUDM gore adambasina dusen orta illik gelir 13 487 ABS dollari 2015 Ixracat esasli iqtisadiyyata sahib olan Macaristan beynelxalq iqtisadi konjonkturun yaratdigi risklere aciqdir Xarici ticaretinin boyuk bir hissesini AB olkeleri ile edir Esas mehsul qruplarina gore xarici ticaret elaqelerinde masinlar elektron esyalar ve neqliyyat vasiteleri olkenin idxal ve ixracatinda esas sektorlar olaraq on plandadir Idxalatin texminen 50 ni ixracatin ise 60 ni bu uc sektor teskil edir EhalisiMacarlar 89 9 qaracilar 4 almanlar yehudiler slovaklar xorvatlar serbler ruminlar MedeniyyetTehsilEsas meqale Macaristanda tehsil Macaristanda tehsil kecmis Serq Blokundaki tehsil sisteminin getdikce Avropa Birliyine inteqrasiyasi seklinde formalasib ve hazirda Avropa Birliyi standartlarina esasen fealiyyet gosterir Azerbaycanlilarin Macaristanda tehsili Azerbaycanlilar Macaristanda tehsil ucun daha cox 1990 ci illerde maraqlanmaga baslayiblar ve artiq 90 ci illerin ortalarindan her il bir nece telebe Merkezi Avropa Universitetinde tehsil alib Daha sonralar azerbaycanlilar diger ali mekteblerde de tehsil almaga baslayiblar ve hazirda Macaristanda 10 dan cox ali mektebde azerbaycanli telebeler tehsil almaqdadirlar Macaristanda tehsili Azerbaycanda teblig etmekdedir ve bu layihe adlanir Bir cox universitet mezunlari Macaristanda qalaraq islemekle Macaristan azerbaycanlilarina cevrilmisler Hemcinin baxMacaristan prezidentlerinin siyahisi Macaristanin inzibati bolgusu Macaristan azerbaycanlilari Macaristanda tehsilIstinadlar Macaristan portaliEncyclopedia Americana Volume 1 2022 04 23 at the Wayback Machine Scholastic Library Pub 2006 p 581 University of British Columbia Committee for Medieval Studies Studies in medieval and renaissance history 2020 03 27 at the Wayback Machine Committee for Medieval Studies University of British Columbia 1980 p 159 Hozzaferes 2014 szeptember 1 2021 11 02 at the Wayback Machine 2014 cu il melumatlari Report for Selected Countries and Subjects 2021 10 15 tarixinde Istifade tarixi 2016 05 06 Human Development Report 2013 PDF United Nations 2014 10 06 tarixinde PDF Istifade tarixi 2013 03 14 Foundation H Magyarorszag Alaptorvenye Magyar Kozlony2011 C 2011 burax 43 S 10656 10681 http chartsbin com view edr PDF Hungarian State 2014 06 29 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Geography Statistics Of Hungary worldatlas com 6 iyun 2017 2020 05 22 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Eurostat Population on 1 January 2015 European Commission 7 August 2015 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Uralic Finno Ugrian languages Classification of the Uralic Finno Ugrian languages with present numbers of speakers and areas of distribution last updated 24 September 2015 helsinki fi 6 iyun 2017 31 May 2017 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Hungary in the Carpathian Basin PDF Lajos Gubcsi PhD 6 iyun 2017 2020 03 12 tarixinde PDF Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 36 Magyar Tudomanyos Akademia Hungarian Academy of Sciences 1982 seh 419 2022 09 16 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 23 Austria Hungary HISTORICAL EMPIRE EUROPE Encyclopaedia Britannica 6 iyun 2017 2020 12 15 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Richard C Frucht Eastern Europe An Introduction to the People Lands and Culture ABC CLIO 31 dekabr 2004 seh 360 ISBN 978 1 57607 800 6 Trianon Treaty of The Columbia Encyclopedia 2009 Istifade tarixi 2018 12 23 Text of the Treaty Treaty of Peace Between The Allied and Associated Powers and Hungary And Protocol and Declaration Signed at Trianon June 4 1920 December 4 2008 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Hungary s Role in the 1989 Revolutions BBC News 9 may 2009 10 October 2017 tarixinde Istifade tarixi 23 December 2018 Kamm Henry Hungarian Who Led 56 Revolt Is Buried as a Hero The New York Times 17 iyun 1989 2021 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 23 1989 evi XXXI torveny az Alkotmany modositasarol Act XXXI of 1989 on the Amendment of the Constitution Magyar Kozlony Hungarian Budapest Pallas Lap es Konyvkiado Vallalat 44 74 1219 23 oktyabr 1989 Country and Lending Groups 2014 07 02 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 23 List of OECD Member countries Ratification of the Convention on the OECD Oecd org 2015 11 23 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Hungarian Chamber of Commerce and Industry 6 iyun 2017 2017 06 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Hungary s Nobel Prize Winners 13 Hungarian win Nobel Prize yet 2022 09 21 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 23 Population per Gold Medal Hungary has the second highest gold medal per capita in the world All together it has 175 gold medal until 2016 medalspercapita com 2017 07 30 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 23 UNWTO Tourism Highlights 2016 Edition World Tourism Organization doi 10 18111 9789284418145 inactive 2018 02 06 2022 05 13 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Search Global Edition The New York Times International Herald Tribune 29 mart 2009 2009 03 27 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Lake Balaton Encyclopaedia Britannica 2011 12 01 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2018 Hungary International Monetary Fund 14 September 2017 tarixinde Istifade tarixi 6 September 2015 Azerbaycan Macaristan Gencler Birliyi yeni layihe reallasdirir FOTO 2020 10 27 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 12 Macaristan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin

Nəşr tarixi: İyun 13, 2024, 05:04 am
Ən çox oxunan
  • September 10, 2024

    Nurlan Malikov

  • Avqust 28, 2024

    Nquyen Van Lemin edamı

  • Avqust 28, 2024

    Nquen Nqok Loan

  • Avqust 18, 2024

    Nisa (Türkmənistan)

  • September 29, 2024

    Nirasaki Omura İncəsənət Muzeyi

Gündəlik

  • II Əbdülhəmid

  • UEFA İntertoto Kuboku

  • UEFA Kuboku

  • Fransız

  • Beyrut

  • Livanda peycer partlayışları (2024)

  • Civə

  • Qızıl

  • Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhd (2016)

  • Lev Tolstoy

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı