Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Gəraylar (Geraylar, Giraylar (əski ərəb əlifbası ilə: كرایلر; tək halda: (Gəray) كراى) — Krımda, XV əsrin əvvəllərindən 1783-cü ilə qədər — Krım xanlığının Rusiya imperiyası tərəfindən işğalına qədər, hakimiyyətdə olmuş hökmdar sülaləsi.
| Gəraylar | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Hissəsidir | Borucigin, Çingizlilər |
| Banisi | I Hacı Gəray |
| Sonuncu hökmdar | Şahin Gəray |
| Hazırkı rəhbər | |
| Əsası qoyulub | 1441 |
| Milliyyət | Krım tatarları |
| Titullar | |
Sülalənin banisi Krımın ilk xanı olmuş I Hacı Gəraydır. O, uzun müddət Krımın Qızıl Ordadan ayrılması və müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparmışdır. I Hacı Gərayın nəsil şəcərəsi barədə bir neçə versiya mövcuddur ki, bu da tarixçilər arasında mübahisələrə yol açır. Gərayların özlərinin rəsmi açıqlamalarına görə onlar Çingiz xanın nəslindəndirlər. Amma ehtimal var ki, əslində I Hacı Gəray heç də Çingiz xan nəslindən yox, əslində məşhur monqol-türk mənşəli gəraylar nəslindən idi və onun Çingiz xan nəslindən olması sonradan uydurulmuşdur.
Bu sülələnin bəzi nümayəndələri isə Kazan, Həştərxan və Qasım xanlıqlarında hakimiyyətdə olmuşlar.
Sülalənin nümayəndələrində biri - , tarixdə daha çox, Rus çarı İvan Qroznı ilə etdiyi müharibələri ilə yadda qalmışdır.
Hal-hazırda bu nəsildən olan və Londonda yaşayan Krım taxtının qanuni varisi hesab edilir.
"Gəray" sözü haqqında
Bu söz, sülalənin banisi olan I Hacı Gərayın adı idi və I Hacı Gərayın 6-cı oğlu olan I Mənqli Gəray tərəfindən soyadı kimi qəbul edilmişdir, - mənası "doğru", "ədalətli" deməkdir.
I Hacı Gəray nəslindən olan Qasım xanları
Gəraylar sülaləsindən olan Kazan xanları
- Sahib Gəray (I Səadət Gərayın oğlu), 1521—1524.
- Səfa Gəray ( oğlu), 1524—1549.
- (Səfa Gərayın oğlu), 1549—1551.
Gəraylar sülaləsindən olan Həştərxan xanları
- (I Mehmed Gərayın oğlu), 1522—1523.
Ailə şəcərəsi
 I HACI GƏRAY (1) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
HEYDƏR GƏRAY (2) | I MƏNGLİ GƏRAY (4) | NURDÖVLƏT GƏRAY (3) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I SƏADƏT GƏRAY (7) | MÜBARƏK GƏRAY | I SAHİB GƏRAY (9) | I MEHMED GƏRAY (5) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I DÖVLƏT GƏRAY (10) | I İSLAM GƏRAY (8) | I QAZİ GƏRAY (6) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I FATEH GƏRAY (15) | II MEHMED GƏRAY (11) | II QAZİ GƏRAY (14) | II İSLAM GƏRAY (13) | MÜBARƏK GƏRAY | I SƏLAMƏT GƏRAY (17) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
DÖVLƏT-ÇOBAN GƏRAY | II SƏADƏT GƏRAY (12) | TOXTAMIŞ GƏRAY (16) | İNAYƏT GƏRAY (20) | CANIBƏY GƏRAY (18) | KRIM GƏRAY | IV MEHMED GƏRAY (22) | I BAHADUR GƏRAY (21) | ADİL GƏRAY | III İSLAM GƏRAY (23) | MÜBARƏK GƏRAY | SƏFA GƏRAY | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ADİL GƏRAY (24) | III MEHMED GƏRAY (19) | II HACI GƏRAY (27) | III SƏADƏT GƏRAY (28) | I SƏLİM GƏRAY (25) | III DÖVLƏT GƏRAY (33) | MURAD GƏRAY (26) | SƏFA GƏRAY (29) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II SƏLAMƏT GƏRAY (37) | II DÖVLƏT GƏRAY (30) | II MƏNGLİ GƏRAY (35) | III QAZİ GƏRAY (31) | I QAPLAN GƏRAY (32) | IV SƏADƏT GƏRAY (34) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
MAQSUD GƏRAY (43) | TOPAL ƏHMƏD GƏRAY | II FATEH GƏRAY (36) | ARSLAN GƏRAY (39) | KRIM GƏRAY (41) | II SƏLİM GƏRAY (38) | HƏLİM GƏRAY (40) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II BAHADUR GƏRAY (48) | II SAHİB GƏRAY (46) | ŞAHİN GƏRAY (47) | III SƏLİM GƏRAY (42) | IV DÖVLƏT GƏRAY (44) | II QAPLAN GƏRAY (45) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İstinadlar
- Qırım tarihı. E. Çubarovnıñ muarrirliginen. Aqmescit. Tezis. 2009 /История Крыма. Под ред. Э. Чубарова. Симферополь. Тезис. 2009/ .
- 1466, 1474—1475, 1476—1478-ci illərdə Krım xanı idi.
- A.o.1501— v.e.1551; 1524—1532-cü illərdə Krımda (), 1524—1532-cü illərdə isə xan olmuşdur.
- A.o.1510—v.e.1549; qardaışı oğludur.
- A.o.1546—v.e.1566.
Xarici keçidlər
- Хронология правлений крымских ханов 2011-12-10 at the Wayback Machine
Ədəbiyyat
- Олекса Гайворонский «Созвездие Гераев» 2007-03-18 at the Wayback Machine
- Ибраим Абдулла — Предки Гераев: исторические версии и факты
- Базилевич Василий Митрофанович. Из истории московско-крымских отношений в первой половине XVII века
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Geraylar Geraylar Giraylar eski ereb elifbasi ile كرایلر tek halda Geray كراى Krimda XV esrin evvellerinden 1783 cu ile qeder Krim xanliginin Rusiya imperiyasi terefinden isgalina qeder hakimiyyetde olmus hokmdar sulalesi GeraylarOlke Krim xanligiHissesidir Borucigin CingizlilerBanisi I Haci GeraySonuncu hokmdar Sahin GerayHazirki rehberEsasi qoyulub 1441Milliyyet Krim tatarlariTitullarKrim xanlari Qasim xanlari Kazan xanlari Hesterxan xanlari Bucaq ordasinin sultanlari Sulalenin banisi Krimin ilk xani olmus I Haci Geraydir O uzun muddet Krimin Qizil Ordadan ayrilmasi ve musteqilliyi ugrunda mubarize aparmisdir I Haci Gerayin nesil seceresi barede bir nece versiya movcuddur ki bu da tarixciler arasinda mubahiselere yol acir Geraylarin ozlerinin resmi aciqlamalarina gore onlar Cingiz xanin neslindendirler Amma ehtimal var ki eslinde I Haci Geray hec de Cingiz xan neslinden yox eslinde meshur monqol turk menseli geraylar neslinden idi ve onun Cingiz xan neslinden olmasi sonradan uydurulmusdur Bu sulelenin bezi numayendeleri ise Kazan Hesterxan ve Qasim xanliqlarinda hakimiyyetde olmuslar Sulalenin numayendelerinde biri tarixde daha cox Rus cari Ivan Qrozni ile etdiyi muharibeleri ile yadda qalmisdir Hal hazirda bu nesilden olan ve Londonda yasayan Krim taxtinin qanuni varisi hesab edilir Geray sozu haqqindaBu soz sulalenin banisi olan I Haci Gerayin adi idi ve I Haci Gerayin 6 ci oglu olan I Menqli Geray terefinden soyadi kimi qebul edilmisdir menasi dogru edaletli demekdir I Haci Geray neslinden olan Qasim xanlariNurdovlet I Haci Gerayin oglu 1486 1490 Satilqan Nurdovletin oglu 1491 1506 Canay Nurdovletin oglu 1506 1512Geraylar sulalesinden olan Kazan xanlariSahib Geray I Seadet Gerayin oglu 1521 1524 Sefa Geray oglu 1524 1549 Sefa Gerayin oglu 1549 1551 Geraylar sulalesinden olan Hesterxan xanlari I Mehmed Gerayin oglu 1522 1523 Aile seceresi I HACI GERAY 1 HEYDER GERAY 2 I MENGLI GERAY 4 NURDOVLET GERAY 3 I SEADET GERAY 7 MUBAREK GERAY I SAHIB GERAY 9 I MEHMED GERAY 5 I DOVLET GERAY 10 I ISLAM GERAY 8 I QAZI GERAY 6 I FATEH GERAY 15 II MEHMED GERAY 11 II QAZI GERAY 14 II ISLAM GERAY 13 MUBAREK GERAY I SELAMET GERAY 17 DOVLET COBAN GERAY II SEADET GERAY 12 TOXTAMIS GERAY 16 INAYET GERAY 20 CANIBEY GERAY 18 KRIM GERAY IV MEHMED GERAY 22 I BAHADUR GERAY 21 ADIL GERAY III ISLAM GERAY 23 MUBAREK GERAY SEFA GERAY ADIL GERAY 24 III MEHMED GERAY 19 II HACI GERAY 27 III SEADET GERAY 28 I SELIM GERAY 25 III DOVLET GERAY 33 MURAD GERAY 26 SEFA GERAY 29 II SELAMET GERAY 37 II DOVLET GERAY 30 II MENGLI GERAY 35 III QAZI GERAY 31 I QAPLAN GERAY 32 IV SEADET GERAY 34 MAQSUD GERAY 43 TOPAL EHMED GERAY II FATEH GERAY 36 ARSLAN GERAY 39 KRIM GERAY 41 II SELIM GERAY 38 HELIM GERAY 40 II BAHADUR GERAY 48 II SAHIB GERAY 46 SAHIN GERAY 47 III SELIM GERAY 42 IV DOVLET GERAY 44 II QAPLAN GERAY 45 IstinadlarQirim tarihi E Cubarovnin muarrirliginen Aqmescit Tezis 2009 Istoriya Kryma Pod red E Chubarova Simferopol Tezis 2009 ISBN 978 966 470 016 7 1466 1474 1475 1476 1478 ci illerde Krim xani idi A o 1501 v e 1551 1524 1532 cu illerde Krimda 1524 1532 cu illerde ise xan olmusdur A o 1510 v e 1549 qardaisi ogludur A o 1546 v e 1566 Xarici kecidlerHronologiya pravlenij krymskih hanov 2011 12 10 at the Wayback MachineEdebiyyatOleksa Gajvoronskij Sozvezdie Geraev 2007 03 18 at the Wayback Machine Ibraim Abdulla Predki Geraev istoricheskie versii i fakty Bazilevich Vasilij Mitrofanovich Iz istorii moskovsko krymskih otnoshenij v pervoj polovine XVII vekaHemcinin baxKrim xanlari