Azərbaycanda yayılmış balıqların siyahısı

Azərbaycanda yayılmış balıqların siyahısı — Azərbaycan ərazisində 112 növ və yarımnöv balıq müəyyən edilmişdir. İki növ endemikdir və ancaq Azərbaycan ərazisində rastlanılır (Şirvan külməsi və Soyuqbulaq külməsi). Ümumilikdə Azərbaycanda 15 dəstəyə aid balıq növləri yayılmışdır ki, bunlarında bir neçəsi ölkəyə gəlirilərək sənaye əhəmiyyətinə və digər səbəblərdən iqlimləşdirilmişdir.

Şirvan külməsi

Çapaq

Adi şəmayı

Adi ilanbalığı

Xəşəm

Göy balıq

Adi ilişgən

Adi durnabalıq

Ağ balıq

Qafqaz xulu

Karp

Ağ amur

Girdə xul

Uzunburun

Amur enlibaşı

Adi kərgə

Ağ qalınalın

Dolgin siyənəyi

Naqqa balığı

Qızılı kefal

Sivriburun kefal

Qılıncbalıq

Qızılxallı

Al-əlvan qızılxallı

Dəstə Aterinkimilər (Atheriniformes)

• Fəsilə Aterinlər (Atherinidae)
  • Cins Aterinlər (Atherina)
    • Növ Xəzər aterini (Atherina);

Dəstə Xulabənzərlər (Gobiiformes)

• Fəsilə Xulkimilər (Gobiidae)
  • Cins Xullar (Neogobius)
    • Növ Girdə xul (Neogobius melanostomus);
    • Növ Xəzər xulu (Neogobius caspius);
    • Növ Kürən xul (Neogobius pallasi);
    • Növ Qumluq xulu (Neogobius fluviatilis);
  • Cins Knipoviç xulları (Knipowitschia)
    • Növ Qafqaz xulu (Knipowitschia caucasica);
    • Növ İlyin xulu (Knipowitschia iljini);
    • Növ Uzunquyruq xul (Knipowitschia longecaudata );
  • Cins Ponticola (Ponticola)
    • Növ Dərinlik xulu (Ponticola bathybius);
    • Növ Şirman xulu (Ponticola syrman);
    • Növ İribaş xul (Ponticola gorlap);
    • Növ Nordman xulu (Ponticola ratan);
  • Cins Çömçəxullar (Benthophilus)
    • Növ Ber çömçəxulu (Benthophilus baeri);
    • Növ Şəffaf çömçəxul (Benthophilus ctenolepidus);
    • Növ Ziyilli çömçəxul (Benthophilus granulosus);
    • Növ Qrimm çömçəxulu (Benthophilus grimmi);
    • Növ Berq çömçəxulu (Benthophilus leobergius);
    • Növ Nazikbaş çömçəxul (Benthophilus leptocephalus);
    • Növ Nazikburun çömçəxul (Benthophilus leptorhynchus);
    • Növ Xəzər çömçəxulu (Bcnthophilus macrocephalus);
    • Növ Pinçuk çömçəxulu (Benthophilus pinchuki);
    • Növ Rəhimov çömçəxulu (Benthophilus ragimovi);
    • Növ Tikanlı çömçəxul (Benthophilus spinosus);
    • Növ Ulduzlu çömçəxul (Bcnthophilus stellatus);
  • Cins Çapar xullar (Babka)
    • Növ Çapar xul (Babka gymnotrachelus);
  • Cins Benthophiloides (Benthophiloides)
    • Növ Brauner xulu (Benthophiloides brauneri);
  • Cins Caspiosoma (Caspiosoma)
    • Növ Kaspiosoma xulu (Caspiosoma caspium);
  • Cins Qamçılı xullar (Mesogobius)
    • Növ Nonultimus xulu (Mesogobius nonultimus);
  • Cins Kütburun xullar (Proterorhinus)
    • Növ Mərmər xul (Proterorhinus marmoratus);
    • Növ Proterorhinus nasalis (Proterorhinus nasalis);
  • Cins Ördəkburun çömçəxullar (Anatirostrum)
    • Növ Ördəkburun çömçəxul (Anatirostrum profundorum);

Dəstə Nərəkimilər (Acipenseriformes)

• Fəsilə Nərələr (Acipenseridae)
  • Cins Nərə (Acipenser)
    • Növ Sibir nərəsi (Acipenser baerii);
    • Növ Rus nərəsi (Acipenser guldenstadtii);
    • Növ Kələmo və ya Qaya balığı (Acipenser nudiventris);
    • Növ Cənubi Xəzər nərəsi və ya İran nərəsi (Acipenser persicus);
    • Növ Çökə (Acipenser ruthenus);
    • Növ Uzunburun (Acipenser stellatus);
  • Cins Ağ balıqlar (Huso)
    • Növ Ağ balıq və ya Bölgə (Huso huso);

Dəstə Çəkikimilər (Cypriniformes)

• Fəsilə Çəkikimilər (Cyprinidae)
  • Cins Ağ amurlar (Ctenopharyngodon)
    • Növ Ağ amur (Ctenopharyngodon idella);
  • Cins Çəkilər (Cyprinus)
    • Növ Karp, Çəki və ya Sazan (Cyprinus carpio);
  • Cins Qara amurlar (Mylopharyngodon)
    • Növ Qara amur (Mylopharyngodon piceus);
  • Cins Lilbalığı (Tinca)
    • Növ Lilbalıq (Tinca tinca);
  • Cins Kilqranlar (Hemiculter)
    • Növ Koreya kilqranı (Hemiculter leucisculus);
  • Cins Kərgə (Rhodeus)
    • Növ Adi kərgə (Rhodeus sericeus);
  • Cins Külmə (Pseudophoxinus)
    • Növ Şirvan külməsi (Pseudophoxinus atropatenus);
    • Növ Soyuqbulaq külməsi (Pseudophoxinus sojuchbulagi);
  • Cins Qalınalınlar (Hypophthalmichthys)
    • Növ Ağ qalınalın (Hypophthalmichthys molitrix);
    • Növ Əlvan qalınalın (Hypophthalmichthys nobilis);
  • Cins Çapaqlar (Abramis)
    • Növ Çapaq (Abramis brama);
  • Cins Şəmayılar (Chalcalhurnus)
    • Növ Adi şəmayı (Alburnus alburnus);
    • Növ Xəzər şəmayısı (Chalcalburnus chalcoides);
    • Növ Kür şəmayısı (Alburnus filippii);
    • Növ Zaqafqaziya gümüşcəsi (Alburnus charusini hohenackeri);
  • Cins Rutilus (Rutilus)
    • Növ Adi külmə (Rutilus rutilus);
      • Yarımnöv Xəzər külməsi (Rutilus caspicus);
    • Növ Kütüm (növ) (Rutilus frisii);
      • Yarımnöv Kütüm və ya Ziyad balığı (Rutilus frisii kutum);
  • Cins Pseudorasbora (Pseudorasbora)
    • Növ Amur enlibaşı (Pseudorasbora parva);
  • Cins Enlibaş (Squalius)
    • Növ Qafqaz enlibaşı (Squalius cephalus);
  • Cins Xramulya (Capoeta)
    • Növ Kür xramulyası (Capoeta capoeta);
    • Növ Araz xramulyası (Capoeta sevangi);
    • Növ Lənkəran xramulyası (Capoeta gracilis);
  • Cins Qumlaqçı (Romanogobio)
    • Növ Uzunbığlı qumlaqçı (Romanogobio ciscaucasicus);
    • Növ Kür qumlaqçısı (Romanogobio persus);
  • Cins Altağızlar (Chondrostoma)
    • Növ Kür altağızı (Chondrostoma cyri);
    • Növ Terek altağızı (Chondrostoma oxyrhynchum);
  • Cins Qaraqaş (Acanthalburnus)
    • Növ Adi qaraqaş (Acanthalburnus microlepis);
  • Cins Qarasollar (Vimba)
    • Növ Qarasol (Vimba vimba);
      • Yarımnöv Xəzər qarasolu (Vimba vimba persa);
  • Cins Xəşəmlər (Aspius)
    • Növ Xəşəm (Aspius aspius);
      • Yarımnöv Qırmızıdodaq həşəm (Aspius aspius taeniatus);
  • Cins Ballerus (Ballerus)
    • Növ Göy balıq (Ballerus ballerus);
    • Növ Poru (Ballerus sapa);
  • Cins Şirbitlər (Barbus)
    • Növ Terek şirbiti (Barbus ciscaucasicus);
    • Növ Kür şirbiti (Barbus lacerta);
  • Cins Üstüzənlər (Leucaspius)
    • Növ Üstüzən (Leucaspius delineatus);
      • Yarımnöv Qafqaz üstüzəni (Leucaspius delineatus delinecatus);
  • Cins Daban balıq (Carassius)
    • Növ Qızılı daban balığı (Carassius carassius);
    • Növ Gümüşü daban balıq (Carassius gibelio);
    • Növ Qızılı balıqcıq (Carassius auratus);
  • Cins Luciobarbus (Luciobarbus)
    • Növ Xəzər şirbiti (Luciobarbus brachycephalus);
    • Növ Zərdəpər (Luciobarbus capito);
    • Növ Mursa (Luciobarbus mursa);
• Fəsilə Nemacheilidae (Nemacheilidae)
  • Cins Bığlı çılpaqçalar (Oxynoemacheilus)
    • Növ Kür çılpaqçası (Oxynoemacheilus brandtii );
    • Növ Anqor çılpaqçası (Oxynoemacheilus angorae);
    • Növ Lənkəran çılpaqçası (Oxynoemacheilus angorae Lenkoranensis);
    • Növ Oxynoemacheilus bergianus (Oxynoemacheilus bergianus);
    • Növ Şimali Qafqaz çılpaqçası (Oxynoemacheilus merga);
• Fəsilə İlişgənkimilər (Cobitidae)
  • Cins İlişgən (Sabanejewia)
    • Növ Qızılı ilişgən (Sabanejewia aurata);
    • Növ Xəzər ilişgəni (Sabanejewia caspia);
    • Növ Qafqaz ilişgəni (Sabanejewia caucasica);
  • Cins Qızılüzgəclər (Scardinius)
    • Növ Qızılüzgəc (Scardinius erythrophthalmus);
  • Cins Qıjovçular (Alburnoides)
    • Növ Qıjovçu (Alburuoides eichwaldi);

Dəstə Çəkidişkimilər (Cyprinodontiformes)

• Fəsilə Hambuziyalar (Poecilidae)
  • Cins Hambuziya (Gambusia)
    • Növ Mığmığabalıq (Gambusia affinis);

Dəstə Xanıkimilər (Perciformes)

• Fəsilə Xanılar (Percidae)
  • Cins Şirinsu xanıları (Perca)
    • Növ Xanı balığı (Perca fluviatilis);
  • Cins Sıflar (Sander)
    • Növ Adi sıf (Sander lucioperca);
    • Növ Dəniz sıfı (Sander marinus);
    • Növ Volqa sıfı (Sander volgensis);

Dəstə Durnabalığıkimilər (Esociformes)

• Fəsilə Durnabalığılar (Esocidae)
  • Cins Durnabalığı (Esox)
    • Növ Adi durnabalıq (Esox lucius);

Dəstə Siyənəkkimilər (Clupeiformes)

• Fəsilə Siyənəklər (Clupeidae)
  • Cins Alosa (Alosa)
    • Növ Qızılağac siyənəyi və ya Kür siyənəyi (Alosa curensis);
    • Növ Dolgin siyənəyi (Alosa braschnikowi);
      • Yarımnöv Sara siyənəyi (Alosa brashnikovi sarensis);
      • Yarımnöv İrigöz siyənək (Alosa brashnikovi autumnalis);
      • Yarımnöv Ağbaş siyənək (Alosa brashnikovi grimmi);
      • Yarımnöv Aqraxan siyənəyi (Alosa brashnikovi agrachanica);
      • Yarımnöv Həsənqulu siyənəyi (Alosa brashnikovi kisselevitchi);
    • Növ Xəzər şişqarını (Alosa caspia caspia);
    • Növ Qarabel siyənək (Alosa kessleri);
      • Yarıımnöv Volqa siyənəyi (Alosa kessleri volgensis);
    • Növ İrigöz şişqarın (Alosa saposchnikowii);
    • Növ Aqraxan siyənəyi (Alosa sphaerocephala);
  • Cins Kilkə (Clupeonella)
    • Növ Ançousabənzər kilkə (Clupeonella engrauliformis);
    • Növ Xəzər kilkəsi (Clupeonella caspia);
    • Növ İrigöz kilkə (Clupeonella grimmi);

Dəstə Qızılbalıqkimilər (Salmoniformes)

• Fəsilə Qızılbalıqlar (Salmonidae)
  • Cins Qızılbalıq (Salmo)
    • Növ Qızılbalıq (Salmo trutta);
    • Növ Göyçə fareli (Salmo ischchan);
    • Növ Al-əlvan qızılxallı (Oncorhynchus mykiss);
      • Yarımnöv Əlvan qızılxallı (Oncorhynchus mykiss irideus);
    • Növ Xəzər qızılbalığı (Salmo ciscaucasicus);
      • Yarımnöv Qızılxallı (Salmo trutta fario);
      • Yarımnöv Önqafqaz kumjası (Salmo trutta ciscaucasicus);
  • Cins Ağ qızılbalıqlar (Stenodus)
    • Növ Ağ qızılbalıq (Stenodus leucichthys);
  • Cins Sakit okean sümüklüsü (Oncorhynchus)
    • Növ Keta (Oncorhynchus keta);
    • Növ Kijuç (Oncorhynchus kisutch)

Dəstə Angvilkimilər (Anguilliformes)

• Fəsilə Çay ilanbalıqları (Anguilla)
  • Cins Çay ilanbalığı (Anguilla)
    • Növ Adi ilanbalığı (Anguilla anguilla);

Dəstə Minoqayabənzərlər (Petromyzontiformes)

• Fəsilə İlanbalıqları (Petromyzontidae)
  • Cins Xəzər minoqaları (Caspiomyzon)
    • Növ Xəzər ilanbalığı (Caspiomyzon wagneri);

Dəstə Naxayabənzərlər (Siluriformes)

• Fəsilə Naxakimilər (Siluridae)
  • Cins Naxalar (Silurus)
    • Növ Naqqa balığı (Silurus glanis);

Dəstə Kefalkimilər (Mugiliformes)

• Fəsilə Kefallar (Mugilidae)
  • Cins Kefal (Liza)
    • Növ Sivriburun kefal (Liza saliens);
    • Növ Qızılı kefal (Liza parsia);

Dəstə Əqrəbkimilər (Scorpaeniformes)

• Fəsilə Tikanbalığıkimilər (Gasterosteidae)
  • Cins Doqquztikanlı tikanbalıqları (Pungitius)
    • Növ Cənub tikanbalığı (Pungitius platygaster);
  • Cins Üçtikanlı tikanbalıqları (Gasterosteus)
    • Növ Üçtikanlı tikanbalığı (Gasterosteus aculeatus);

Dəstə İynəşəkillilər (Syngnathiformes)

• Fəsilə İynəbalığkimilər (Syngnathidae)
  • Cins Adi dəniz iynəbalıqları (Syngnathus)
    • Növ Xəzər iynəbalığı (Syngnathus nigrolineatus);

Qeydlər

1. Azərbaycan ərazisində az təsadüf edilən növ.
2. Azərbaycanda son zamanlar müşahidə edilən növ
3. Azərbaycanın endemik balıq növü
4. Azərbaycanın endemik balıq növü
5. əhali arasında Vobla və ya Bobla adı ilə tanınır.
6. Cinsə daxil olan balıqlar həvəskar balıqçılar arasında Usaç olaraq tanınır
7. Cinsə daxil olan balıqlar həvəskar balıqçılar arasında Karası olaraq tanınır
8. Azərbaycanda 1933-1934-cü illərdə Malyariya ağcaqanadının sürfə və puplarını məhv etdiyindən malyariya ilə mübarizə üçün iqlimləşdirlmişdir.
9. əhali arasında Zalom adı ilə tanınır
10. İqlimləşdirilmiş növ
11. İqlimləşdirilmiş növ
12. İqlimləşdirilmiş yarımnöv
13. İqlimləşdirilmiş növ
14. İqlimləşdirilmiş növ

Həmçinin bax

• Azərbaycanın Qırmızı kitabına düşən balıqlar
• Xəzər dənizində yaşayan balıqların siyahısı

Ədəbiyyat

1. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004.
2. Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966.

İstinadlar

1. Azərbaycan faunasında ilk dəfə 2 yeni balıq növü aşkarlanıb
2. Azərbaycanın su hövzələrinə Ağ amur, Qara amur, Ağ qalınalın və Əlvan qalınalın introduksiyası zamanı təsadüfən gəlmişdir.