Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Xəzər kilkəsi (lat. Clupeonella caspia) — Siyənəkkimilər (Clupeidae) fəsiləsinə daxil olan sənaye əhəmiyyətli dəniz balığı. Əvvəllər Qaradəniz kilkəsinin yarımnövü hesab edilirdi. Son təsnifat zamanı bu balığın müstəqil bir növ olması təstiqlənmişdir. Xəzər kilkəsi ancaq Xəzər dənizində yaşayır. Balıqların maksimal uzunluğu 15 sm təşkil edir. İqtisadi əhəmiyyətli sənaye balığıdır.
| Xəzər kilkəsi | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Sinifüstü: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: İnfrasinif: Koqorta: Dəstəüstü: Dəstə: Yarımdəstə: Fəsilə: Cins: Cins: ???: Xəzər kilkəsi | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
| ||||
Arealı
Xəzər kilkəsinin bütün sakit sularında müşahisə etmək mümkündür. Bircə Qaraboğazgöl körfəzi istisnadır. Onlara Volqa, Ural və Terek çaylarının mənsəblərində belə müşahidə etmək mümkündür. Onlar Volqa çayı ilə hərəkət edərək Simlyansk su anbarı, , , , , Rıbin su anbarı və Uçliç su anbarları kimi anbarlarına belə yayılmışdır. Bu balıqlar sürü halında soran sularda yaşayır. Əsasən suyun səhtinə yaxın ərazilərdə yaşayır. Suyun 1-5 metrdən tutmuş 60 metrə qədər ərazilərdə müşahidə edilirlər. Bir necə lokal dəstəyə dahibdir.
Təsviri
Xəzər kilkəsinin uzunluğu 15 sm təşkil edir. Böyürlərdən sıxılmış bədənə sahibdir. Bədənində 26-30 cərgə pulcuq vardır. Başı uzun və genişdir. Bel üzgəcində 14—16 pulcuq olur. Quyruq üzgəcləri bir qayda olaraq tünd rəngdədir.
Biologiya
Kilklər 1 yaşında yetkinləşirlər. Bu zaman onların uzunluqları 5,4—6,8 sm təşkil edir. Orta ömür müddəti 6 ildir. Cənubi Xəzərdə daha tez inkişaf edirlər. Aprel-may aylarında kürü verirlər. Kürü 20—30 metr dərinlikdə qoyulur. Dişi 8 °C temperaturda kürü qoya bilir. Aktiv kürü vermə 12—21 °C-də baş versə də, 25—28 °С temperaturda dayanır. Kürü 1 mm olub, parlaq-bənövşəyidir. Kürünün inkişafı 8—10 °С-də 92 saat, 14,5 °С-də 72 s, 21,5—24,6 °С-də 35 saat təşkil edir. Kürüdən çıxarkən uzunluğu 1,5—1,6 mm təşkil edir. Xəzər kilkəsinin maksimal uzunluğu Xəzər dənizinin Türkmənistan sularında 15 sm olaraq müşahidə edilir. Dişilər bir qayda olaraq erkəklərdən iri olur. Xəzər kilkəsi əsasən planktonlarla (, , Rotatorilər və İkitaylılar) qidalanır. Onlarla isə sıf, siyənək (Dolgin siyənəyi, Qarabel siyənək), Ağ balıq, Naqqa balığı, Stenodus leucichthys və Xəzər suitisi qidalanır.
Xəzər kilkəsi Xəzər dənizinin şimalında qışlayır. Mart-aprel ayları isə sahilə miqradiya edir. Mayın sonları miqrasiyanı bitirərək Şimali Xəzərdən Orta Xəzərə dönür. Yayı və payızı Orta Xəzərin şimal hissəsində 10-50 metr arası sularda yaşayır. Günün işıqlı zamanları nisbətən dərinliklərə yönəlir.
İnsan üçün əhəmiyyəti
Sənaye əhəmiyyətli balıq növüdür. Ətinin yağlığı 4,5 - 15 % arasında dəyişir. Yay və payız ayları sayları artır. Onların qida üçün Ançousabənzər kilkə və İrigöz kilkədən üstün hesab edilir. Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi Xəzər kilkəsini Mühafizə statusu olan növ olaraq qiymətləndirmişdir.
İstinadlar
- C. cultriventris (Nordmann,1840) — черноморско-каспийская тюлька 2014-09-12 at the Wayback Machine Позвоночные животные России. sevin.ru
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xezer kilkesi lat Clupeonella caspia Siyenekkimiler Clupeidae fesilesine daxil olan senaye ehemiyyetli deniz baligi Evveller Qaradeniz kilkesinin yarimnovu hesab edilirdi Son tesnifat zamani bu baligin musteqil bir nov olmasi testiqlenmisdir Xezer kilkesi ancaq Xezer denizinde yasayir Baliqlarin maksimal uzunlugu 15 sm teskil edir Iqtisadi ehemiyyetli senaye baligidir Xezer kilkesiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Sinifustu Sumuklu baliqlarSinif SuauzgeclilerRanqsiz Yarimsinif Infrasinif Sumuklu baliqlarKoqorta Desteustu Deste SiyenekkimilerYarimdeste Fesile SiyeneklerCins Cins Kilke Xezer kilkesiBeynelxalq elmi adiClupeonella caspiaSeklin VikiAnbarda axtarisiArealiXezer kilkesinin butun sakit sularinda musahise etmek mumkundur Birce Qarabogazgol korfezi istisnadir Onlara Volqa Ural ve Terek caylarinin menseblerinde bele musahide etmek mumkundur Onlar Volqa cayi ile hereket ederek Simlyansk su anbari Ribin su anbari ve Uclic su anbarlari kimi anbarlarina bele yayilmisdir Bu baliqlar suru halinda soran sularda yasayir Esasen suyun sehtine yaxin erazilerde yasayir Suyun 1 5 metrden tutmus 60 metre qeder erazilerde musahide edilirler Bir nece lokal desteye dahibdir TesviriXezer kilkesinin uzunlugu 15 sm teskil edir Boyurlerden sixilmis bedene sahibdir Bedeninde 26 30 cerge pulcuq vardir Basi uzun ve genisdir Bel uzgecinde 14 16 pulcuq olur Quyruq uzgecleri bir qayda olaraq tund rengdedir BiologiyaKilkler 1 yasinda yetkinlesirler Bu zaman onlarin uzunluqlari 5 4 6 8 sm teskil edir Orta omur muddeti 6 ildir Cenubi Xezerde daha tez inkisaf edirler Aprel may aylarinda kuru verirler Kuru 20 30 metr derinlikde qoyulur Disi 8 C temperaturda kuru qoya bilir Aktiv kuru verme 12 21 C de bas verse de 25 28 S temperaturda dayanir Kuru 1 mm olub parlaq benovseyidir Kurunun inkisafi 8 10 S de 92 saat 14 5 S de 72 s 21 5 24 6 S de 35 saat teskil edir Kuruden cixarken uzunlugu 1 5 1 6 mm teskil edir Xezer kilkesinin maksimal uzunlugu Xezer denizinin Turkmenistan sularinda 15 sm olaraq musahide edilir Disiler bir qayda olaraq erkeklerden iri olur Xezer kilkesi esasen planktonlarla Rotatoriler ve Ikitaylilar qidalanir Onlarla ise sif siyenek Dolgin siyeneyi Qarabel siyenek Ag baliq Naqqa baligi Stenodus leucichthys ve Xezer suitisi qidalanir Xezer kilkesi Xezer denizinin simalinda qislayir Mart aprel aylari ise sahile miqradiya edir Mayin sonlari miqrasiyani bitirerek Simali Xezerden Orta Xezere donur Yayi ve payizi Orta Xezerin simal hissesinde 10 50 metr arasi sularda yasayir Gunun isiqli zamanlari nisbeten derinliklere yonelir Insan ucun ehemiyyetiAzerbaycan istehsali olan dondurulmus Xezer kilkesi Senaye ehemiyyetli baliq novudur Etinin yagligi 4 5 15 arasinda deyisir Yay ve payiz aylari saylari artir Onlarin qida ucun Ancousabenzer kilke ve Irigoz kilkeden ustun hesab edilir Beynelxalq Tebietin ve Tebii Servetlerin Muhafizesi Birliyi Xezer kilkesini Muhafize statusu olan nov olaraq qiymetlendirmisdir IstinadlarC cultriventris Nordmann 1840 chernomorsko kaspijskaya tyulka 2014 09 12 at the Wayback Machine Pozvonochnye zhivotnye Rossii sevin ru