Adi külmə

Adi külmə (lat. Rutilus rutilus) — Çəkilər fəsiləsinə Külmə cinsinə aid balıq növü. Çoxlu sayda yarımnövlər əmələ gətirir.

?Adi külmə
Rutilus rutilus
Elmi təsnifat
Aləmi: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Bölmə: İkitərəflisimmetriyalılar Yarımbölmə: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Yarımtip: Onurğalılar Sinifüstü: Balıqlar Sinif: Sümüklü balıqlar Yarımsinif: Şüaüzgəcli balıqlar Dəstə: Çəkikimilər Fəsilə: Çəkilər Cins: Rutilus Növ: Adi külmə
Elmi adı
Rutilus rutilus (Linnaeus, 1758)
Sinonimlər
* Leuciscus rutilus (Linnaeus, 1758) Cyprinus fulvus Vallot, 1837 Cyprinus jaculus Jurine, 1825 Cyprinus lacustris Pallas, 1814 Cyprinus pigus Gronow, 1854 Cyprinus rubellio Leske, 1774 Cyprinus rutilus Linnaeus, 1758 Cyprinus ruttilus Linnaeus, 1758 Cyprinus simus Hermann, 1804 Cyprinus xanthopterus Vallot, 1837 Gardonus pigulus Bonaparte, 1841 Gardonus ruboculus Walecki, 1863 Leuciscus decipiens Agassiz, 1835 Leuciscus jurinii Dybowski, 1862 Leuciscus lividus Heckel, 1843 Leuciscus pallens Blanchard, 1866 Leuciscus pausingeri Heckel, 1843 Leuciscus pigusdoj ranensis Karaman, 1928 Leuciscus prasinus Agassiz, 1835 Leuciscus rutiloides Selys-Longchamps, 1842 Leuciscus rutilus (Linnaeus, 1758) Leuciscus rutilus aurata Fatio, 1882 Leuciscus rutilus auratus Yakovlev, 1873 Leuciscus rutilus bolmensis Malm, 1877 Leuciscus rutilus communis Yakovlev, 1873 Leuciscus rutilus communis Rossikov, 1895 Leuciscus rutilus crassa Fatio, 1882 Leuciscus rutilus daugawensis Dybowski, 1862 Leuciscus rutilus elata Fatio, 1882 Leuciscus rutilus elongata Fatio, 1882 Leuciscus rutilus erytraea Antipa, 1909 Leuciscus rutilus fluviatilis Yakovlev, 1873 Leuciscus rutilus terekensis Rossikov, 1895 Leuciscus rutilus vobla Dikson, 1909 Leuciscus rutilus wobla Grimm, 1896 Leuciscus selysii Selys-Longchamps, 1842 Leucos cenisophius Bonaparte, 1845 Leucos cenisophius Bonaparte, 1841 Leucos pigulus Bonaparte, 1844 Rutilus rutilus aralensis Berg, 1916 Rutilus rutilus aralensis phragmiteti Berg, 1932 Rutilus rutilus bucharensis Nikolsky, 1933 Rutilus rutilus carpathorossicus Vladykov, 1930 Rutilus rutilus caspicus geoktshaicus Barach, 1941 Rutilus rutilus caspicus knipowitschi Pravdin, 1927 Rutilus rutilus caspicus kurensis Berg, 1932 Rutilus rutilus caspicus tscharchalensis Berg, 1932 Rutilus rutilus frici Misik, 1957 Rutilus rutilus goplensis Stangenberg, 1938 Rutilus rutilus lacustris Pallas, 1814 Rutilus rutilus lacustris menschikowi Kirillov, 1962 Rutilus rutilus mariza Drensky, 1926 Rutilus rutilus rutilus (Linnaeus, 1758) Rutilus rutilus schelkovnikovi Derjavin, 1926 Rutilus rutilus sucharensis Stangenberg, 1938 Rutilus rutilus typicus Linnaeus, 1758 Rutilus rutilus uzboicus Berg, 1932 Rutilus rutilus vegariticus Stephanidis, 1950 Rutilus vegariticus Stephanidis, 1950
Mühafizə statusu
Az qayğı tələb edənlər Least Concern (IUCN 3.1)Least Concern: 19787
Vikinövlərdə sistematika Şəkil axtarışı ITIS   163761 NCBI   48668 EOL   205274

Külmələrə Bütün Avropada, Şərqi İngiltərədən tutmuş Alpdan şimladakı ərazilərdə, Sibirin bütün göl və çaylarında, Xəzər və Aral dənizinin hövzəsində rastlamaq mümkündür. Bel nahiyəsi qaradır, mavi və zeytuni yaşıl nöqtələrə sahib olur. Böyür və qarın nahiyəsi isə gümüşü rəngdədir. Bel və quyruq üzgəci yaşıl-boz, sinə üzgəcləri sarımtıl, qarın və anal üzgəcləri isə qırmızı olur. Bununla yanaşı bəzi fərdlər sarı göz və üzgəclərə sahiblər. Pulcuqları gümüşü, üzərlərində, yan və bel nahiyələrində qırmızı nöqtələr olur.

Adətən sürülər halında zəif axın olna ərazilərdə, yosunların çox olduğu bölgələrdə dolaşırlar. Orta və kiçik balıq sürülərində tək-tük böyük fərdlər ola bilər. Kiçik və orta balıqlar çəkinçək olmurlar.

Adi külmələrin uzunluğu 50 sm, çəkiləri isə 3 kq çata bilir. Maksimal ömür müddəti 21 ildir.

Təsnifatı

Adi külmələr çoxku sayda yarımnövlərə sahibdir. Onların bir qismi ancaq sirin sularda yayılmışdır:

• Adi külmə (R. rutilus rutilus)
• Sibir külməsi (R. rutilus lacustris)

Şirinsu külmə yarımnövlərinə aid edilir:

• Taran (R. rutilus heckeli)
• Xəzər külməsi (R. rutilus caspicus)
• Aral külməsi (R. rutilus aralensis)

Bəzi təsnifatçılar yarımnövlərin bir qismini ayrıca növ kmi təsvir edir.

Mənbə

• Rusiyanın onurğalı heyvanları: Adi külmə

İstinadlar

1. "Систематика и синонимия" (ingilis). BioLib. İstifadə tarixi: 2011-01-24.
2. "Таксономическая информация о виде" (ingilis). World Register of Marine Species. 2012-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-24. (#parameter_ignored_suggest)