fbpx
Wikipedia

Kələmo

Avqust 16, 2021

?
Kələmo
Elmi təsnifat
Aləmi: Heyvanlar
Tip: Xordalılar
Yarımtip: Onurğalılar
Sinifüstü: Balıqlar
Sinif: Sümüklü balıqlar
Yarımsinif: Şüaüzgəcli balıqlar
Dəstəüstü: Qığırdaqlı qanoidlər
Dəstə: Nərəkimilər
Fəsilə: Nərələr
Yarımfəsilə: Nərələr
Cins: Nərə
Növ: Kələmo
Elmi adı
Acipenser nudiventris Lovetzky, 1828


Vikinnövlərdə
təsnifat


Vikianbarda
axtar

ÜTMS [1]
NCBI {{{1}}}

Kələmo (lat. Acipenser nudiventris) — nərələr fəsiləsindən balıq növüdür.

Yayılması

Qara dəniz, Azov, Xəzər və Aral dənizlərində yayılmış, Balxaş gölündə iqlimləşdirilmişdir. Azərbaycan sularında Kür qayabalığı populyasiyası yaşayır.

Morfoloji əlamətləri

Bədəninin uzunluğu 2 m, kütləsi 30 kq-a qədərdir. Burnu nisbətən qısa, itidir. Alt dodağı bütövdür, bığcıqları saçaqlıdır.Bel sırasında 11-dən 16-dək, yan sıralarında 51-dən 74-dək, qarın sıralarında isə 11-dən 27-dək sümük lövhəciklər vardır. Qəlsəmə Bədəni qəhvəyidir. Qarnı ağ rəngdədir. Üzərindəki açıq rəngli iri pulcuqlar beş xətdə düzülmüşlər.

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Keçici balıqdır. Çaya girməsi, başlıca olaraq, yazda, az miqdarda isə payızda olur. Erkən yaşda əsasən dib xərçəngkimiləri və xironomid sürfələri ilə qidalanır. Dənizdə kələmo balığının mədəsində balıqlar (xullar, aterinlər, kilkələr) üstünlük təşkil etmişdir. Körpələr, eyni zamanda nərəkimilərin tökdüyü kürünü və onların sürfələrini yeyir. Xəzər dənizinin hər yerində yayılmışdır.

Çoxalması

Mart—may aylarında kürü tökmək üçün çaylara keçir. Erkəkləri 6—9, dişiləri 12—14 yaşında cinsi yetkinliyə çatır. Hər il nəsil vermir. Məhsuldarlıq 280 mindən 1290 minə qədər kürü təşkil edir. Kürütökmə aprelin sonunda maya qədər - suyun temperaturu 12-15°C olarkən baş verir. Kürüsünü çayın nisbətən sürətli axan yerlərindəki daşlar, çınqıllar üzərində tökür. Kürüdən çıxmış körpələrin hamısı dənizə qayıtmır,onların bir qismi çayda qalır, yetkinləşir.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Qiymətli vətəgə balığıdır.Lakin digər nərə növlərinə nisbətən az miqdarda tutulur.

Mühafizə tədbirləri

Kələmo balığının ehtiyatları balıq zavodlarında süni çoxaltma yolları ilə təmin edilir.

Qısa təsviri

Bədənin üzərində beş sırada yerləşən sümük lövhələr (pilək) olur. Quyruq gövdəsinin üst payı üzərində rombşəkilli pulcuq vardır. Quyruq üzgəci heteroserkaldır. Rostrumu uzunsovdur. Ağzı aşağıda yerləşir. Alt dodağı bütövdür, bığcıqları saçaqlıdır.

Yayılması və Sayı

Əsas növ Azov, Aral dənizləri hövzələrində yayılmışdır. Xəzər dənizində Acipenser nudiventris derjavini yarımnövü yaşayır və əsasən dənizin cənub hissəsində yayılmışdır. Oradan Kür, Səfidrud və Ural çaylarına girir. Az miqdarda Volqanın deltasında təsadüf edilir. Mingəçevir bəndi çəkilənə qədər Alazan (Qabırrı) çayının ağız hissəsinə, Araz çayında isə Bəhrəmtəpə bəndinə qədər qalxırdı. Hazırda Kür boyu Varvara bəndinə qədər gəlib çıxır. Kür çayı axını tənzim olunduqdan sonra qaya balığının ovu intensiv olaraq azalmağa başlamışdır. Hal-hazırda ovu aparılmır və o nəsli kəsilmək təhlükəsində olan balığa çevrilmişdir.

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Qaya balığı dənizin sahilə yaxın dayaz zonalarında (20 - 25 m) yaşayır və bu yerlərdə qidalanır, qumlu, lilli-qumlu və qumlu-lilli əraziləri daha çox sevir. Keçici balıqdır, çaya girməsi əsasən yazda (mart-apreldə) suda temperatur 7.4 – 16.4 0C olduqda, az miqdarda isə payızda suda temperatur 17.9 – 12.10 C olduqda (oktyabr-noyabr aylarında) baş verir. Bəzən körpələr dənizə qayıtmayıb çayda qalaraq cinsi yetginliyə çatır. Qaya balığının erkəkləri 9, bəzən 6-8 yaşında, dişiləri 14, bəzən 12 - 13 yaşında cinsi yetginliyə çatır. Kürüsünü aprelin axırlarından iyulun əvvəllərinə qədər çayın nisbətən sürətli axan yerlərindəki daşlar üzürinə tökür. Bu zaman suda temperatur 12 - 24° C olur. Kürülər mayalandıqdan sonra daşlara yapışır. Kələmo balığının cinsi məhsuldarlığı 280 mindən 1390 minə qədər olur. Kür kələmosu dənizdə əsasən balıqlarla (xullarla) və molyusklarla, az miqdarda xərçəngkimilərlə qidalanır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Kür və Araz çayları axınının tənzim olunması ilə əlaqədar olaraq təbii kürüləmə sahələrinin sıradan çıxması, dənizdə nərə balıqlarının ovunun intensiv aparılması, törədici çatışmamazlığı ilə əlaqədar son illərdə süni artırılmasının kəskin azalması.

Tətbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri

Ehtiyatının bərpa olunması üçün Respublikada 4 nərə balıqartırma zavodu tikilərək istifadəyə verilmişdir. Nərəkimilərə aid olan balıqlar arasında bəzi bioloji xüsusiyyətlərinə (tez cinsi yetginliyə çatması, yüksək məhsuldarlığa malik olması, uzun müddət şirin suda qala bilməsi və s.) görə fərqlənən qaya balığının süni artırılmasının miqyasını genişləndirmək, hər il 2 mln-dək kələmo körpəsi yetişdirib dənizə buraxmaq, bu yolla nəsli kəsilməkdə olan qaya balığının ehtiyatını bərpa etmək və genetik fondunu qoruyub saxlamaq mumkundur.

Ədəbiyyat

  1. Державин А.Н. Каталог пресневодных рыб Азербайджана. Баку: АН АзССР, 1949, 45 с.
  2. Абдурахманов Ю.А. Рыбы пресных вод Азербайджана. Баку: Элм, 1962, с. 34 - 43;
  3. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar. III cild, Bakı: Elm, 2004, s. 63 - 65.
  4. Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZI KİTABI", II cild, Fauna, Bakı 2013
  5. Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, s.51

İstinadlar

  1. H.S.Abbasov,R.V.Hacıyev İxtiologiya.Bakı,2007
  2. Державин А.Н. Каталог пресневодных рыб Азербайджана. Баку: АН АзССР, 1949, 45 с
  3. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar. III cild, Bakı: Elm, 2004, s. 63 - 65.

Xarici keçidlər

Acipenser nudiventris Lovetzky, 1828 - Шип

Avqust 16, 2021
kələmo, elmi, təsnifataləmi, heyvanlartip, xordalılaryarımtip, onurğalılarsinifüstü, balıqlarsinif, sümüklü, balıqlaryarımsinif, şüaüzgəcli, balıqlardəstəüstü, qığırdaqlı, qanoidlərdəstə, nərəkimilərfəsilə, nərələryarımfəsilə, nərələrcins, nərənöv, elmi, adıac. KelemoElmi tesnifatAlemi HeyvanlarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinifustu BaliqlarSinif Sumuklu baliqlarYarimsinif Suauzgecli baliqlarDesteustu Qigirdaqli qanoidlerDeste NerekimilerFesile NerelerYarimfesile NerelerCins NereNov KelemoElmi adiAcipenser nudiventris Lovetzky 1828VikinnovlerdetesnifatVikianbardaaxtarUTMS 1 NCBI 1 Kelemo lat Acipenser nudiventris nereler fesilesinden baliq novudur Mundericat 1 Yayilmasi 2 Morfoloji elametleri 3 Yasayis yeri ve heyat terzi 4 Coxalmasi 5 Teserrufat ehemiyyeti 6 Muhafize tedbirleri 7 Qisa tesviri 8 Yayilmasi ve Sayi 9 Yasayis yeri ve heyat terzi 10 Mehdudlasdirici amiller 11 Tetbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleri 12 Edebiyyat 13 Istinadlar 14 Xarici kecidlerYayilmasi RedakteQara deniz Azov Xezer ve Aral denizlerinde yayilmis Balxas golunde iqlimlesdirilmisdir Azerbaycan sularinda Kur qayabaligi populyasiyasi yasayir Morfoloji elametleri RedakteBedeninin uzunlugu 2 m kutlesi 30 kq a qederdir Burnu nisbeten qisa itidir Alt dodagi butovdur bigciqlari sacaqlidir Bel sirasinda 11 den 16 dek yan siralarinda 51 den 74 dek qarin siralarinda ise 11 den 27 dek sumuk lovhecikler vardir Qelseme Bedeni qehveyidir Qarni ag rengdedir Uzerindeki aciq rengli iri pulcuqlar bes xetde duzulmusler Yasayis yeri ve heyat terzi RedakteKecici baliqdir Caya girmesi baslica olaraq yazda az miqdarda ise payizda olur Erken yasda esasen dib xercengkimileri ve xironomid surfeleri ile qidalanir Denizde kelemo baliginin medesinde baliqlar xullar aterinler kilkeler ustunluk teskil etmisdir Korpeler eyni zamanda nerekimilerin tokduyu kurunu ve onlarin surfelerini yeyir Xezer denizinin her yerinde yayilmisdir Coxalmasi RedakteMart may aylarinda kuru tokmek ucun caylara kecir Erkekleri 6 9 disileri 12 14 yasinda cinsi yetkinliye catir Her il nesil vermir Mehsuldarliq 280 minden 1290 mine qeder kuru teskil edir Kurutokme aprelin sonunda maya qeder suyun temperaturu 12 15 C olarken bas verir Kurusunu cayin nisbeten suretli axan yerlerindeki daslar cinqillar uzerinde tokur Kuruden cixmis korpelerin hamisi denize qayitmir onlarin bir qismi cayda qalir yetkinlesir 1 Teserrufat ehemiyyeti RedakteQiymetli vetege baligidir Lakin diger nere novlerine nisbeten az miqdarda tutulur Muhafize tedbirleri RedakteKelemo baliginin ehtiyatlari baliq zavodlarinda suni coxaltma yollari ile temin edilir Qisa tesviri RedakteBedenin uzerinde bes sirada yerlesen sumuk lovheler pilek olur Quyruq govdesinin ust payi uzerinde rombsekilli pulcuq vardir Quyruq uzgeci heteroserkaldir Rostrumu uzunsovdur Agzi asagida yerlesir Alt dodagi butovdur bigciqlari sacaqlidir 2 Yayilmasi ve Sayi RedakteEsas nov Azov Aral denizleri hovzelerinde yayilmisdir Xezer denizinde Acipenser nudiventris derjavini yarimnovu yasayir ve esasen denizin cenub hissesinde yayilmisdir Oradan Kur Sefidrud ve Ural caylarina girir Az miqdarda Volqanin deltasinda tesaduf edilir Mingecevir bendi cekilene qeder Alazan Qabirri cayinin agiz hissesine Araz cayinda ise Behremtepe bendine qeder qalxirdi Hazirda Kur boyu Varvara bendine qeder gelib cixir Kur cayi axini tenzim olunduqdan sonra qaya baliginin ovu intensiv olaraq azalmaga baslamisdir Hal hazirda ovu aparilmir ve o nesli kesilmek tehlukesinde olan baliga cevrilmisdir 3 Yasayis yeri ve heyat terzi RedakteQaya baligi denizin sahile yaxin dayaz zonalarinda 20 25 m yasayir ve bu yerlerde qidalanir qumlu lilli qumlu ve qumlu lilli erazileri daha cox sevir Kecici baliqdir caya girmesi esasen yazda mart aprelde suda temperatur 7 4 16 4 0C olduqda az miqdarda ise payizda suda temperatur 17 9 12 10 C olduqda oktyabr noyabr aylarinda bas verir Bezen korpeler denize qayitmayib cayda qalaraq cinsi yetginliye catir Qaya baliginin erkekleri 9 bezen 6 8 yasinda disileri 14 bezen 12 13 yasinda cinsi yetginliye catir Kurusunu aprelin axirlarindan iyulun evvellerine qeder cayin nisbeten suretli axan yerlerindeki daslar uzurine tokur Bu zaman suda temperatur 12 24 C olur Kuruler mayalandiqdan sonra daslara yapisir Kelemo baliginin cinsi mehsuldarligi 280 minden 1390 mine qeder olur Kur kelemosu denizde esasen baliqlarla xullarla ve molyusklarla az miqdarda xercengkimilerle qidalanir Mehdudlasdirici amiller RedakteKur ve Araz caylari axininin tenzim olunmasi ile elaqedar olaraq tebii kuruleme sahelerinin siradan cixmasi denizde nere baliqlarinin ovunun intensiv aparilmasi toredici catismamazligi ile elaqedar son illerde suni artirilmasinin keskin azalmasi Tetbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleri RedakteEhtiyatinin berpa olunmasi ucun Respublikada 4 nere baliqartirma zavodu tikilerek istifadeye verilmisdir Nerekimilere aid olan baliqlar arasinda bezi bioloji xususiyyetlerine tez cinsi yetginliye catmasi yuksek mehsuldarliga malik olmasi uzun muddet sirin suda qala bilmesi ve s gore ferqlenen qaya baliginin suni artirilmasinin miqyasini genislendirmek her il 2 mln dek kelemo korpesi yetisdirib denize buraxmaq bu yolla nesli kesilmekde olan qaya baliginin ehtiyatini berpa etmek ve genetik fondunu qoruyub saxlamaq mumkundur Edebiyyat RedakteDerzhavin A N Katalog presnevodnyh ryb Azerbajdzhana Baku AN AzSSR 1949 45 s Abdurahmanov Yu A Ryby presnyh vod Azerbajdzhana Baku Elm 1962 s 34 43 Azerbaycanin heyvanlar alemi Onurgalilar III cild Baki Elm 2004 s 63 65 Azerbaycan Respublikasinin QIRMIZI KITABI II cild Fauna Baki 2013 Ebdurrehmanov Y E Azerbaycan faunasi Baliqlar VII cild Baki Elm 1966 s 51Istinadlar Redakte H S Abbasov R V Haciyev Ixtiologiya Baki 2007 Derzhavin A N Katalog presnevodnyh ryb Azerbajdzhana Baku AN AzSSR 1949 45 s Azerbaycanin heyvanlar alemi Onurgalilar III cild Baki Elm 2004 s 63 65 Xarici kecidler RedakteAcipenser nudiventris Lovetzky 1828 ShipMenbe https az wikipedia org w index php title Kelemo amp oldid 5329509, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.