Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qızılüzgəc (lat. Scardinius erythrophthalmus) — qızılüzgəclər cinsinə aid balıq növü. Az saylı, yerli (aborigen) növdür.
| Qızılüzgəc | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Sinifüstü: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: İnfrasinif: Dəstəüstü: Ranqsız: Ranqsız: Dəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: ???: Qızılüzgəc | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Xarakterik morfoloji əlamətləri
Ağzı başın ucunda yerləşir və yuxarıya doğru yönəlmişdir. Üzgəcləri tünd qırmızı rəngdə olur. Cinsi dimorfizm zəif inkişaf etmişdir. Azərbaycan sularından ovlanmış qızılüzgəclərin uzunluğu 33 sm-ə, kütləsi isə 590 q-a qədər olur.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Şirin su balığı olub çaylarda, su anbarlarında, şirinsulu körfəz və limanlarda yaşayır. Orta ömrün uzunluğu 6 ilə qədər olub, cinsi yetkinliyə 2 yaşında çatır. Fərdi inkişaf forması tam çevrilmə şəklindədir. Həyat sikli kürü-sürfə-körpə-yetgin fərd şəklində olur.
Yayılması
Azərbaycanda Kür çayı hövzəsində Yevlaxa qədər olan göllərdə, [Dəvəçi limanında, Kiçik Qızılağac körfəzində, Yalama–Xudat arasındakı çaylarda, su anbarlarında yayılmışdır.
Sayı və limit faktorları
11 yarımnövü vardır. Azərbaycanda 1 növü (Scardinius erythrophthalmus) yaşayır. Su hövzələrinin çirklənməsi, təbii kürüləmə yerlərinin sıradan çıxması və digər antropogen amillər.
Cinsi statusu və çoxalma xüsusiyyətləri
Çoxalması kürüləmə yolu ilə olur. Kürüsünü hissə-hissə su bitkiləri üzərinə tökür. Kürüləməsi suyun temperaturu 17.0 - 18.0 C° olduqda baş verir. Çoxalması aprel aylarının sonlarından may ayının sonralarına qədər davam edir. Reproduktivliyin forması kürü şəklində olur. Məhsuldarlığı 36.8 minlə 147.0 min ədəd kürü arasında dəyişir. Reproduktivliyin periodu ildə bir dəfə olmaqla hər il, generasiyaların sayı orta ömrün uzunluğundan asılı olaraq 4-5 dəfə olur.
Rasionu
Qidasını yosunlar, ali su bitkiləri, balıq kürələri, su cücüləri və onların körpələri təşkil edir.
Biomüxtəliflikdə rolu
Biomüxtəlifliyin bir kompanentidir, yosunlar, su bitkiləri, su onurğasızları və s. ilə qidalanır, özü isə yırtıcı balıqların, sürünənlərin və balıqyeyən quşların qidasını təşkil edir.
İnsan həyatına təsiri
Əmtəə keyfiyyəti olsa da, azsaylı olduğundan vətəgə əhəmiyyəti daşımır. Ziyanvericilik xüsusiyyətləri yoxdur.
Qəbul edilmiş və qəbul edilməsi vacib olan mühafizə tədbirləri
Balıqçılıq haqqında qanun qəbul edilmişdir. Su hövzələrinin çirkləndirilməsinin qarşısı alınmalıdır.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s. 620.
- Кулиев З.М. Рыбы Залива Кирова Каспийского моря. Баку, Элм, 1989, 184 с.
- Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, 224 s. 96 -99.
Ədəbiyyat
- Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s. 620.
- Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, 224 s. 96 -99.
- Казанчеев Е.Н. Рыбы Каспийского моря. М.: Легкая и пищевая промышленность, 1981, 168 с.
- Кулиев З.М. Рыбы Залива Кирова Каспийского моря. Баку, Элм, 1989, 184 с.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qiziluzgec lat Scardinius erythrophthalmus qiziluzgecler cinsine aid baliq novu Az sayli yerli aborigen novdur QiziluzgecElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Sinifustu Sumuklu baliqlarSinif SuauzgeclilerRanqsiz Yarimsinif Infrasinif Sumuklu baliqlarDesteustu Ranqsiz Ranqsiz Deste CekikimilerFesileustu Fesile CekilerYarimfesile Cins Qiziluzgecler QiziluzgecBeynelxalq elmi adiScardinius erythrophthalmus L 1758Sekil axtarisiITIS 163613NCBI 58319EOL 222141Xarakterik morfoloji elametleriAgzi basin ucunda yerlesir ve yuxariya dogru yonelmisdir Uzgecleri tund qirmizi rengde olur Cinsi dimorfizm zeif inkisaf etmisdir Azerbaycan sularindan ovlanmis qiziluzgeclerin uzunlugu 33 sm e kutlesi ise 590 q a qeder olur Yasayis yeri ve heyat terziSirin su baligi olub caylarda su anbarlarinda sirinsulu korfez ve limanlarda yasayir Orta omrun uzunlugu 6 ile qeder olub cinsi yetkinliye 2 yasinda catir Ferdi inkisaf formasi tam cevrilme seklindedir Heyat sikli kuru surfe korpe yetgin ferd seklinde olur YayilmasiAzerbaycanda Kur cayi hovzesinde Yevlaxa qeder olan gollerde Deveci limaninda Kicik Qizilagac korfezinde Yalama Xudat arasindaki caylarda su anbarlarinda yayilmisdir Sayi ve limit faktorlari11 yarimnovu vardir Azerbaycanda 1 novu Scardinius erythrophthalmus yasayir Su hovzelerinin cirklenmesi tebii kuruleme yerlerinin siradan cixmasi ve diger antropogen amiller Cinsi statusu ve coxalma xususiyyetleriCoxalmasi kuruleme yolu ile olur Kurusunu hisse hisse su bitkileri uzerine tokur Kurulemesi suyun temperaturu 17 0 18 0 C olduqda bas verir Coxalmasi aprel aylarinin sonlarindan may ayinin sonralarina qeder davam edir Reproduktivliyin formasi kuru seklinde olur Mehsuldarligi 36 8 minle 147 0 min eded kuru arasinda deyisir Reproduktivliyin periodu ilde bir defe olmaqla her il generasiyalarin sayi orta omrun uzunlugundan asili olaraq 4 5 defe olur RasionuQidasini yosunlar ali su bitkileri baliq kureleri su cuculeri ve onlarin korpeleri teskil edir Biomuxteliflikde roluBiomuxtelifliyin bir kompanentidir yosunlar su bitkileri su onurgasizlari ve s ile qidalanir ozu ise yirtici baliqlarin surunenlerin ve baliqyeyen quslarin qidasini teskil edir Insan heyatina tesiriEmtee keyfiyyeti olsa da azsayli oldugundan vetege ehemiyyeti dasimir Ziyanvericilik xususiyyetleri yoxdur Qebul edilmis ve qebul edilmesi vacib olan muhafize tedbirleriBaliqciliq haqqinda qanun qebul edilmisdir Su hovzelerinin cirklendirilmesinin qarsisi alinmalidir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 Azerbaycanin heyvanlar alemi Onurgalilar III cild Baki Elm 2004 s 620 Kuliev Z M Ryby Zaliva Kirova Kaspijskogo morya Baku Elm 1989 184 s Ebdurrehmanov Y E Azerbaycan faunasi Baliqlar VII cild Baki Elm 1966 224 s 96 99 EdebiyyatAzerbaycanin heyvanlar alemi Onurgalilar III cild Baki Elm 2004 s 620 Ebdurrehmanov Y E Azerbaycan faunasi Baliqlar VII cild Baki Elm 1966 224 s 96 99 Kazancheev E N Ryby Kaspijskogo morya M Legkaya i pishevaya promyshlennost 1981 168 s Kuliev Z M Ryby Zaliva Kirova Kaspijskogo morya Baku Elm 1989 184 s