Əfşar boyu Oğuz Xaqan dastanına görə oğuzların 24 boyundan biri və Qaşqarlı Mahmuda görə "Divanü Lüğat-it-Türk"dəki iyirmi iki oğuz bölümündən altıncısıdır. Bu boy Boz oğuzları qolundan (sağ qolundan), Oğuz Xaqanın oğlu Ulduz xanın dörd oğlundan ən böyüyü olan Əfşarın soyundan gəlir.
Əfşarlar Orta Asiyada, Dədə Qorqud dastanlarında Oğuzeli deyilən Sırdərya bölgəsində yaşamışdılar. Böyük köç ilə Xuzistan, Xorasan yolu ilə, bir qismi isə İraq, Suriya yolu ilə Anadoluya gəlmişdilər və İrana, İraq Suriyasına, Əfqanıstana və Azərbaycana da yayılmışlar. Əfşarlar Oğuzun digər nəvələri Kınıklar və Sürüşülər kimi dövlət qurmuş, böyük hökmdarlar və sülalələr yetişdirmişlər. Türklük şuurları olduqca güçlü bir boydur.
Əfşarlar Böyük Səlcuq Dövlətinin bölünərək zəifləməsindən sonra, XII əsrin ilk yarısında bir müddət müstəqil, bir müddət də İraq Səlcuqlarına bağlı şəkildə bəyliklər qurmuşdular.
Karamanoğulları bəyliyi Əvşar boyunun Qaramanlı, Germiyanoğulları bəyliyi Germiyanlı, Kozanoğlu bəyliyi, Saruhanoğulları bəyliyi isə Saruhanlı qolundandır. Aydınoğulları bəyliyi Germiyanoğulları bəyliyindən sonradan ayrılan bir bəylik olduğundan əfşar ola biləcəyi düşünülür.
İran və Osmanlı tarixində üzərində əhəmiyyətli rol oynamış əfşarlar XII əsrdə Anadoluya köç etmişdilər.
Səfəvilər dövründə Fars və Huzistandaki əfşar oymaqlarından bir qisiminin Azərbaycana, xüsusilə Urmiyaya gəlib yerləşdikləri təxmin edilməkdədir. Əfşarlar Səfəvi dövlətini quran 7 türk qəbiləsindən biridir. Xorasandaki Afşarların Qırxlı oymağına bağlı Nadir şahın Azərbaycan tarixində çox əhəmiyyətli iştirakı olmuşdur.
Əfşar xanədanlığı Nadir şah öldürüldükdən sonra müəyyən zamanda qarışıqlıqlar içində yox olmuşdur.
Türklərin tarixi coğrafiyasında bir çox yerlər əfşar adını daşımaqdadır. Məşhur bir soyad olaraq günümüzə qədər gəlmişdir. Balkanlarda da Əfşar boyuna mənsub insanlar yaşamaqdadır.
Türkiyədə Kayseridə, Adanada, Kahramanmaraşda, Konyada, Ankarada, Hatayda, Qaziantepdə, Sivasda, Malatyada, Balıkəsirdə, Aydında, İspartada, Manisada və s. əfşarlar yaşayır. Hər il Kayseridə Dadaloğlu (Əfşar) Şənlikləri təşkil olunur. Əfşarlar qurultayı keçirilir.
Əfşar sözü ilə bağlı coğrafi adlar
ErmənistanınVedi rayonu ərazisində avşar əsaslı iki etnotoponim özünü göstərir: Birinci yaşayış məntəqəsi rayon mərkəzindən 7 km cənub-şərqdə, Yerevan-Naxçıvan avtomobil yolunun üzərində yerləşən Avşar/Kəl Balavan/ kəndidir. 1940-cı illərin axırında azərbaycanlıların Ermənistandan zorla köçürülməsi dövründə kəndin azərbaycanlı əhalisi Azərbaycana gəlmişdir. İkinci yaşayış məntəqəsi Ovşar adlanmış /Düzyurd Ovşar, Surenavan, Spandaryan/ rayon mərkəzindən 15 km cənub-şərqdə yerləşmişdir. 1918-ci ildə kənd daşnaklar tərəfindən dağıdılmış, əhalisi qovulmuşdur. O dövrdən sonra bu kənddə azərbaycanlı yaşamamışdır. İndi erməni qəsəbəsidir. Ermənistanda Afşar Kələvan kəndi də olmuşdur. Bu kənd 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Karni nahiyəsində yerləşmişdir.
Avşar//ovşar etnotoponiminin müxtəlif areallarda paralelləri vardır. Bu toponimin Avşar variantı Azərbaycanın Ağcabədi rayonunda da mövcuddur. Tədqiqatçılardan Bayram Əhmədovun fikrinə görə bu toponim həmin ərazidə yaşamış tayfanın məşğuliyyəti ilə bağlıdır. Müəllif qeyd edir ki, bu tayfa qoyunçuluqla məşğul olmuşdur. B.Əhmədov belə hesab edir ki, avşar//ovşar-qoyunsağma üsulu deməkdir.
Ovşar və Avşar toponimlərinin əsasında duran appelyativin ov sözü olması və toponimin ov həvəskarı mənasını bildirməsi fikrini irəli sürənlər də vardır. Tədqiqatçılar "Abşeron" toponiminin əfşar etnonimi əsasında yaranmasını qeyd edirlər. Cənubi Azərbaycan ərazisində də əfşar//ovşar tayfa adından düzəlmiş Əfşar, Əfşarcik etnotoponimləri qeydə alınıb.
"Afghanistan Foreign Policy and Government Guide"; p. 172
"Ahmad Hasan Dani, Vadim Mikhaĭlovich Masson, Unesco, History of Civilizations of Central Asia: Development in contrast : from the sixteenth to the mid-nineteenth century; p. 724: Afshari (a variant of Azarbaijani still spoken by the Afshars in a village that is now part of northern suburb of Kabul)
Fascicle 3. — VIII. Azeri Turkish (author G. Doerfer), pp. 245–248.//Encyclopaedia Iranica. Volume III: Atas-Bayhaqi, Zahir-Al-Din. Edited by Ehsan Yarshater. New York: Bibliotheca Persica Press, 1989, 896 pages. ISBN9780710091215 :Azeri dialects. We may distinguish the following Azeri dialects (see Širäliev, 1941 and 1947): (1) eastern group: Derbent (Darband), Kuba, Shemakha (Šamāḵī), Baku, Salyani (Salyānī), and Lenkoran (Lankarān), (2) western group: Kazakh (not to be confounded with the Kipchak-Turkic language of the same name), the dialect of the Ayrïm (Āyrom) tribe (which, however, resembles Turkish), and the dialect spoken in the region of the Borchala river; (3) northern group: Zakataly, Nukha, and Kutkashen; (4) southern group: Yerevan (Īravān), Nakhichevan (Naḵjavān), and Ordubad (Ordūbād); (5) central group: Ganja (Kirovabad) and Shusha; (6) North Iraqi dialects; (7) Northwest Iranian dialects: Tabrīz, Reżāʾīya (Urmia), etc., extended east to about Qazvīn; (8) Southeast Caspian dialect (Galūgāh). Optionally, we may adjoin as Azeri (or “Azeroid”) dialects: (9) East Anatolian, (10) Qašqāʾī, (11) Aynallū, (12) Sonqorī, (13) dialects south of Qom, (14) Kabul Afšārī.
Azerbaijani language, Big Soviet Encyclopedia (in Russian), 3rd edition [in 30 vol]/chief editor A.M.Prokhorov — 3rd edition, published by Soviet Encyclopedia, 1969—1978.
A. Bodrogligeti, "On the Turkish vocabulary of the Isfahan Anonymous" Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae; Vol. 21, No. 1 (1968), pp. 15-43; Akadémiai Kiadó
A. Bodrogligeti On the Turkish vocabulary of the Isfahan Anonymous//Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae Vol. 21, No. 1 (1968), pp. 15-43.—Akadémiai Kiadó: To Qashqay and Aynallu Ligeti adds Afshar as another Azeri dialect posessing long vowels, as distinct elements of the sound system.
A.M.Abbasov Some notes on afshars of Afghanistan (in Russian), Soviet Turcology, 1975. № 4. p. 72.
Nādr, an Afshārid Turkmen from northern Khorāsān, was eventually able to reunite Iran, a process he began on behalf of the Ṣafavid prince Ṭahmāsp II (reigned 1722–32), who had escaped the Afghans.
Born in November 1688 into a humble pastoral family, then at its winter camp in Darra Gaz in the mountains north of Mashad, Nāder belonged to a group of the Qirqlu branch of the Afšār Turkmen. ... Soon after his coronation, he sent an embassy to the Ottomans (Maḥmud I, r. 1730-54) carrying letters in which he explained his concept of the “Jaʿfari maḏhab” and recalled the common Turkmen origins of himself and the Ottomans as a basis for developing closer ties.
«From multilingual empire to contested modern state», Touraj Atabaki, «Iran in the 21st Century: Politics, Economics & Conflict», ed. Homa Katouzian, Hossein Shahidi, (Routledge, 2008), 41.
Michael Axworthy’s biography of Nader, The Sword of Persia (I.B. Tauris, 2006), pp. 17-19:
Orijinal mətn(ing.)
His father was of lowly but respectable status, a herdsman of the Afshar tribe ... The Qereqlu Afshars to whom Nader's father belonged were a semi-nomadic Turcoman tribe settled in Khorasan in north-eastern Iran ... The tribes of Khorasan were for the most part ethnically distinct from the Persian-speaking population, speaking Turkic or Kurdish languages. Nader's mother tongue was a dialect of the language group spoken by the Turkic tribes of Iran and Central Asia, and he would have quickly learned Persian, the language of high culture and the cities as he grew older. But the Turkic language was always his preferred everyday speech, unless he was dealing with someone who knew only Persian.
Richard V. Weekes. Muslim peoples: a world ethnographic survey. AZERI. — Greenwood Press, 1978 — p. 56 — ISBN 9780837198804
Российский этнографический музей. Афшары.
Большая советская энциклопедия. Третье издание. В 30 томах. Главный редактор: А. М. Прохоров. Том 1: А — Ангоб. Москва: Государственное научное издательство "Большая Советская Энциклопедия", 1969, стр. 278.
Orijinal mətn(rus.)
Исторически сложились этнографические группы А., отличавшиеся некоторыми особенностями в хозяйстве, культуре и быту: айрумы, карапапахи, падары, шахсевены, карадагцы, афшары и др. ... Афшары расселены по всему Ирану. Занимаются полукочевым скотоводством.
Ələkbərli Ə. Qədim Türk-Oğuz yurdu - Ermənisatan. Bakı: Sabah, 1994, 208 s.
Əhmədov B. Azərbaycan onomastikası problemləri. Bakı: 1986.
Mənbə
www.turkmensitesi.com : Avşar dünyası 2015-09-25 at the Wayback Machine
Ədəbiyyat
Könül Ibrahim qızı Səmədova. Qərbi Azərbaycan-indiki Ermənistan etnotoponimlərinin arealları (monoqrafiya). Bakı, «Nurlan», 2008,- 152 səh.
Xarici keçidlər
"Əfqanıstanda 100 illərdir "Azərbaycan sərhədini" qoruyan tayfa - VİDEO" ( (azərb.)). islamazeri. 2017-03-28. 2017-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-29.
əfşar, boyu, əfşarlar, oğuz, boyundan, biri, tarixi, əfşarlar, qədim, oğuzlar, müasir, əfşarlar, isə, azərbaycanlıların, subetnosu, hesab, edilir, əfşar, damğası, mahmud, kaşğari, əbulqazi, bahadır, xana, görə, qırğı, qartalını, təmsil, edir, ümumi, sayı1, 000. Efsarlar 24 oguz boyundan biri 1 Tarixi efsarlar qedim oguzlar 14 15 16 17 muasir efsarlar ise azerbaycanlilarin subetnosu hesab edilir 18 19 20 Efsar boyu Efsar damgasi Mahmud Kasgari ve Ebulqazi Bahadir xana gore Qirgi qartalini temsil edir Umumi sayi1 500 000 2 000 000Yasadigi erazilerIran Iran 1 500 000 2016 ci il 1 Efqanistan Efqanistan 30 000 1960 ci il 1 Efqanistan qizilbaslari Azerbaycan AzerbaycanTurkiye TurkiyeTurkmenistan TurkmenistanDiliFarsca Azerbaycan 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 fars turk turkmen 13 DiniIslam Esasen Sielik ve SunniMenseyiOguz Turk Qohum xalqlarTurk xalqlari Efsar bayragi Efsar boyu Oguz Xaqan dastanina gore oguzlarin 24 boyundan biri ve Qasqarli Mahmuda gore Divanu Lugat it Turk deki iyirmi iki oguz bolumunden altincisidir Bu boy Boz oguzlari qolundan sag qolundan Oguz Xaqanin oglu Ulduz xanin dord oglundan en boyuyu olan Efsarin soyundan gelir Efsarlar Orta Asiyada Dede Qorqud dastanlarinda Oguzeli deyilen Sirderya bolgesinde yasamisdilar Boyuk koc ile Xuzistan Xorasan yolu ile bir qismi ise Iraq Suriya yolu ile Anadoluya gelmisdiler ve Irana Iraq Suriyasina Efqanistana ve Azerbaycana da yayilmislar Efsarlar Oguzun diger neveleri Kiniklar ve Surusuler kimi dovlet qurmus boyuk hokmdarlar ve sulaleler yetisdirmisler Turkluk suurlari olduqca guclu bir boydur Efsarlar Boyuk Selcuq Dovletinin bolunerek zeiflemesinden sonra XII esrin ilk yarisinda bir muddet musteqil bir muddet de Iraq Selcuqlarina bagli sekilde beylikler qurmusdular Nadir Sahin mezari ve turbesi Meshed seheri Karamanogullari beyliyi Evsar boyunun Qaramanli Germiyanogullari beyliyi Germiyanli Kozanoglu beyliyi Saruhanogullari beyliyi ise Saruhanli qolundandir Aydinogullari beyliyi Germiyanogullari beyliyinden sonradan ayrilan bir beylik oldugundan efsar ola bileceyi dusunulur Iran ve Osmanli tarixinde uzerinde ehemiyyetli rol oynamis efsarlar XII esrde Anadoluya koc etmisdiler Sefeviler dovrunde Fars ve Huzistandaki efsar oymaqlarindan bir qisiminin Azerbaycana xususile Urmiyaya gelib yerlesdikleri texmin edilmekdedir Efsarlar Sefevi dovletini quran 7 turk qebilesinden biridir Xorasandaki Afsarlarin Qirxli oymagina bagli Nadir sahin Azerbaycan tarixinde cox ehemiyyetli istiraki olmusdur Efsar xanedanligi Nadir sah olduruldukden sonra mueyyen zamanda qarisiqliqlar icinde yox olmusdur Turklerin tarixi cografiyasinda bir cox yerler efsar adini dasimaqdadir Meshur bir soyad olaraq gunumuze qeder gelmisdir Balkanlarda da Efsar boyuna mensub insanlar yasamaqdadir Turkiyede Kayseride Adanada Kahramanmarasda Konyada Ankarada Hatayda Qaziantepde Sivasda Malatyada Balikesirde Aydinda Ispartada Manisada ve s efsarlar yasayir Her il Kayseride Dadaloglu Efsar Senlikleri teskil olunur Efsarlar qurultayi kecirilir Mundericat 1 Efsar sozu ile bagli cografi adlar 2 Efsar xanedanligi hokmdarlari 3 Istinadlar 4 Menbe 5 Edebiyyat 6 Xarici kecidler 7 Hemcinin baxEfsar sozu ile bagli cografi adlar RedakteErmenistanin Vedi rayonu erazisinde avsar esasli iki etnotoponim ozunu gosterir Birinci yasayis menteqesi rayon merkezinden 7 km cenub serqde Yerevan Naxcivan avtomobil yolunun uzerinde yerlesen Avsar Kel Balavan kendidir 1940 ci illerin axirinda azerbaycanlilarin Ermenistandan zorla kocurulmesi dovrunde kendin azerbaycanli ehalisi Azerbaycana gelmisdir Ikinci yasayis menteqesi Ovsar adlanmis Duzyurd Ovsar Surenavan Spandaryan rayon merkezinden 15 km cenub serqde yerlesmisdir 1918 ci ilde kend dasnaklar terefinden dagidilmis ehalisi qovulmusdur O dovrden sonra bu kendde azerbaycanli yasamamisdir Indi ermeni qesebesidir 21 Ermenistanda Afsar Kelevan kendi de olmusdur Bu kend 1728 ci ilde Irevan eyaletinin Karni nahiyesinde yerlesmisdir Avsar ovsar etnotoponiminin muxtelif areallarda paralelleri vardir Bu toponimin Avsar varianti Azerbaycanin Agcabedi rayonunda da movcuddur Tedqiqatcilardan Bayram Ehmedovun fikrine gore bu toponim hemin erazide yasamis tayfanin mesguliyyeti ile baglidir Muellif qeyd edir ki bu tayfa qoyunculuqla mesgul olmusdur B Ehmedov bele hesab edir ki avsar ovsar qoyunsagma usulu demekdir 22 Ovsar ve Avsar toponimlerinin esasinda duran appelyativin ov sozu olmasi ve toponimin ov heveskari menasini bildirmesi fikrini ireli surenler de vardir Tedqiqatcilar Abseron toponiminin efsar etnonimi esasinda yaranmasini qeyd edirler Cenubi Azerbaycan erazisinde de efsar ovsar tayfa adindan duzelmis Efsar Efsarcik etnotoponimleri qeyde alinib Efsar xanedanligi hokmdarlari RedakteNadir sah 1736 1747 Adil sah 1747 1748 Ibrahim sah 1748 1748 Sahrux sah 1748 1796 II Nadir sah 1797 1802 Istinadlar Redakte 1 2 3 Encyclopaedia Iranica Meqale AFSAR Azerbaijani South Afghanistan Foreign Policy and Government Guide p 172 Ahmad Hasan Dani Vadim Mikhaĭlovich Masson Unesco History of Civilizations of Central Asia Development in contrast from the sixteenth to the mid nineteenth century p 724 Afshari a variant of Azarbaijani still spoken by the Afshars in a village that is now part of northern suburb of Kabul Fascicle 3 VIII Azeri Turkish author G Doerfer pp 245 248 Encyclopaedia Iranica Volume III Atas Bayhaqi Zahir Al Din Edited by Ehsan Yarshater New York Bibliotheca Persica Press 1989 896 pages ISBN 9780710091215 Azeri dialects We may distinguish the following Azeri dialects see Siraliev 1941 and 1947 1 eastern group Derbent Darband Kuba Shemakha Samaḵi Baku Salyani Salyani and Lenkoran Lankaran 2 western group Kazakh not to be confounded with the Kipchak Turkic language of the same name the dialect of the Ayrim Ayrom tribe which however resembles Turkish and the dialect spoken in the region of the Borchala river 3 northern group Zakataly Nukha and Kutkashen 4 southern group Yerevan iravan Nakhichevan Naḵjavan and Ordubad Ordubad 5 central group Ganja Kirovabad and Shusha 6 North Iraqi dialects 7 Northwest Iranian dialects Tabriz Rezaʾiya Urmia etc extended east to about Qazvin 8 Southeast Caspian dialect Galugah Optionally we may adjoin as Azeri or Azeroid dialects 9 East Anatolian 10 Qasqaʾi 11 Aynallu 12 Sonqori 13 dialects south of Qom 14 Kabul Afsari Azerbaijani language Big Soviet Encyclopedia in Russian 3rd edition in 30 vol chief editor A M Prokhorov 3rd edition published by Soviet Encyclopedia 1969 1978 A Bodrogligeti On the Turkish vocabulary of the Isfahan Anonymous Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae Vol 21 No 1 1968 pp 15 43 Akademiai Kiado A Bodrogligeti On the Turkish vocabulary of the Isfahan Anonymous Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae Vol 21 No 1 1968 pp 15 43 Akademiai Kiado To Qashqay and Aynallu Ligeti adds Afshar as another Azeri dialect posessing long vowels as distinct elements of the sound system A M Abbasov Some notes on afshars of Afghanistan in Russian Soviet Turcology 1975 4 p 72 Azerbaijani South Ethnologue ingilis Istifade tarixi 2018 10 03 Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East S 708 Hasan Kawun Kakar Government and Society in Afghanistan The Reign of Amir Abd al Rahman Khan Adnan Menderes Kaya Avsar Turkmenleri Dadaloglu Egitim Kultur Sosyal Yardimlasma ve Dayanisma Dernegi 2004 ISBN 9755691499 Britannika Ensiklopediyasi Meqale Iran bolme The Afghan interlude Orijinal metn ing Nadr an Afsharid Turkmen from northern Khorasan was eventually able to reunite Iran a process he began on behalf of the Ṣafavid prince Ṭahmasp II reigned 1722 32 who had escaped the Afghans Encyclopaedia Iranica Meqale NADER SHAH Orijinal metn ing Born in November 1688 into a humble pastoral family then at its winter camp in Darra Gaz in the mountains north of Mashad Nader belonged to a group of the Qirqlu branch of the Afsar Turkmen Soon after his coronation he sent an embassy to the Ottomans Maḥmud I r 1730 54 carrying letters in which he explained his concept of the Jaʿfari maḏhab and recalled the common Turkmen origins of himself and the Ottomans as a basis for developing closer ties From multilingual empire to contested modern state Touraj Atabaki Iran in the 21st Century Politics Economics amp Conflict ed Homa Katouzian Hossein Shahidi Routledge 2008 41 Michael Axworthy s biography of Nader The Sword of Persia I B Tauris 2006 pp 17 19 Orijinal metn ing His father was of lowly but respectable status a herdsman of the Afshar tribe The Qereqlu Afshars to whom Nader s father belonged were a semi nomadic Turcoman tribe settled in Khorasan in north eastern Iran The tribes of Khorasan were for the most part ethnically distinct from the Persian speaking population speaking Turkic or Kurdish languages Nader s mother tongue was a dialect of the language group spoken by the Turkic tribes of Iran and Central Asia and he would have quickly learned Persian the language of high culture and the cities as he grew older But the Turkic language was always his preferred everyday speech unless he was dealing with someone who knew only Persian Richard V Weekes Muslim peoples a world ethnographic survey AZERI Greenwood Press 1978 p 56 ISBN 9780837198804 Rossijskij etnograficheskij muzej Afshary Bolshaya sovetskaya enciklopediya Trete izdanie V 30 tomah Glavnyj redaktor A M Prohorov Tom 1 A Angob Moskva Gosudarstvennoe nauchnoe izdatelstvo Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya 1969 str 278 Orijinal metn rus Istoricheski slozhilis etnograficheskie gruppy A otlichavshiesya nekotorymi osobennostyami v hozyajstve kulture i bytu ajrumy karapapahi padary shahseveny karadagcy afshary i dr Afshary rasseleny po vsemu Iranu Zanimayutsya polukochevym skotovodstvom Elekberli E Qedim Turk Oguz yurdu Ermenisatan Baki Sabah 1994 208 s Ehmedov B Azerbaycan onomastikasi problemleri Baki 1986 Menbe Redaktewww turkmensitesi com Avsar dunyasi Arxivlesdirilib 2015 09 25 at the Wayback MachineEdebiyyat RedakteKonul Ibrahim qizi Semedova Qerbi Azerbaycan indiki Ermenistan etnotoponimlerinin areallari monoqrafiya Baki Nurlan 2008 152 seh Xarici kecidler Redakte Efqanistanda 100 illerdir Azerbaycan serhedini qoruyan tayfa VIDEO azerb islamazeri 2017 03 28 2017 04 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 03 29 Hemcinin bax RedakteEfsarlar xanedanliq Urmiya xanligiMenbe https az wikipedia org w index php title Efsar boyu amp oldid 6058356, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
