fbpx
Wikipedia

Yəhudilər


Yəhudilər ya da Cuhudlar (köhnə mənbələrdə Ebrəçilər) (ivr. יהודים‎) — qədim İsrail çarlığında yaşamış əhalidən yaranan xalq. Faktiki olaraq dünyanın bütün ölkələrində yaşayırlar. 1948-ci ildən yəhudi dövləti — İsrail də mövcuddur. Sayı təqribən 14 mln. nəfər (2006-cı il rəqəmi), onlardan 40%-i İsraildə, 35%-i isə ABŞ-da yaşayır. Ənənəvi dini iudaizmdir. İsraildə rəsmi dövlət dili ivritdir. Ayrı-ayrı ölkələrdə spesifik yəhudi dilləri var. Onlardan ən çoxsaylısı alman dil qrupuna daxil olan idişdir.

Yəhudilər
יהודים
I sıra: Eynşteyn, Marks, Freyd, Spinoza
II sıra: Yosef, Musa, İsa, Nagid
III sıra: Montefiore, Zukerberq, Qadot, Rotşild
IV sıra: Ford, Yohansson, Streyzand, Spilberq
Ümumi sayı
13.6 mln
Yaşadığı ərazilər
ABŞ 5,275,000
İsrail 5 726 000
Fransa 492 000
Kanada 373 000
Böyük Britaniya 297 000
Rusiya 228 000
Argentina 184 000
Almaniya 118 000
Ukrayna 103 600
Braziliya 96 000
Avstraliya 88 831
Macarıstan 80 000—100 000
CAR 72 000
Belçika 65 000—70 000
Azərbaycan 50 000
Belçika 31 200
Niderland 30 000
Efiopiya 26 196
İran 25 000
Çili 20 700
Uruqvay 18 000
İsveç 18 000
Türkiyə 17 800
Dili

İvrit, İdiş, Sefard və s.

Dini

İudaizm

Yəhudiliyin əlamətləri

Yəhudiliyin əlamətlərini müəyyənləşdirən ən qədim mənbə yəhudi hüququ olan halaxadır. O qanun yaradan Talmudun qərarları əsasında yaranıb. Halaxaya görə, "yəhudi o adamdır ki, anası yəhudidir, ya da yəhudi qaydalarına görə yəhudi adlanıb (qiyur)"

Yəhudi diasporlarının tarixi

Diasporlar tədricən ardıcıllıqla bir neçə əsas mərkəz şəklində formalaşmışlar. Edot adlanan etnik yəhudilər dil və məişət cəhətcə fərqlənmişlər:

İkinci dünya müharibəsi ərəfəsində və dövründə altı milyona qədər yəhüdi öldürülüb (bax: Holokost).

Məşhur yəhudilər

  • Albert Eynşteyn-almaniyalı alim,fizik
  • Robert Oppenheymer-amerikalı alim,Atom bombasının yaradıcısı.
  • İosif Stalin-diktator,SSRİ-nin 1922–1953-cü illərdə rəhbəri.
  • Teodor Hertsl-"yəhudi dövləti" fikrini ilk dəfə ortalığa atan şəxs və ümumiyyətlə yəhudi siyasətini müəyyənləşdirən,sionizmin banisi olan şəxs.
  • Natali Portman-amerikalı aktrisa.
  • Avraam Linkoln-ABŞ-ın 1860–1865-cı illərdə prezidenti.
  • Xəyyam Nisanov-Azərbaycanlı müğənni.
  • Miloş Zeman-Çexiya prezidenti.
  • Petro Poroşenko-Ukraynanın IV prezidenti,əsl soyadı Valtsmandır.
  • Aleksandr Qroysman-Ukraynanın baş naziri.
  • Arseni Yatsenyuk-Ukraynanın keçmiş baş naziri.
  • Alla Puqaçova-Rusiyalı müğənni.
  • Qolda Meyer-İsrailin baş naziri.
  • Məsud Bərzani-İraq Kürdüstanının 2005–2017-ci illərdə prezidenti.Ümumiyyətlə Bərzanilər ailəsi yəhudi mənşəlidirlər.
  • Vladimir Lenin-SSRİ-nin qurucusu.Anası yəhudi idi və buna görə Lenini yəhudi qaydasına görə yəhudi saymaq olar.
  • İsaak Nyuton-ingilis fiziki.
  • Benedikt Spinoza-Niderlandlı(Hollandiyalı)filosof.
  • Yevda Abramov-Azərbaycan Milli Məclisinin deputatı.

Yayılması və sayı

Sayı təqribən 14 milyon nəfər hesab edilir.

Ən böyük yəhudi icmaları (60 min nəfərdən çox) aşağıdakı ölkələrdədir:

  1. ABŞ — 5,2–5,5 mln.nəfər (keçmiş SSRİ-dən təqribən 400 min)
  2. İsrail — 5, 394 mln.nəfər (2008-ci il; keçmiş SSRİ-dən təqribən 1,120 mln.nəfər)
  3. Fransa — 575 min nəfər
  4. Argentina — 400 min nəfər
  5. Kanada — 348,6 min nəfər (2001-ci il)
  6. Böyük Britaniya — 300 min nəfərdən çox
  7. Almaniya — 250 min nəfər (keçmiş SSRİ-dən təqribən 216 min) (2004-cü il).
  8. Rusiya — 233,4 min nəfər. (2002-ci il).
  9. Ukrayna — 104 min nəfər (2001-ci il)
  10. Avstraliya — 90 min
  11. CAR — 89 min
  12. Braziliya — 87 min (2000-ci il)

Mütəşəkkil yəhudi icmaları dünyanın 110 ölkəsində var.

İstinadlar

  1. https://www.azleks.az/online-dictionary/cuhud?s=my cuhud [cuhut] Bax: yəhudi.
  2. http://demoscope.ru/weekly/2007/0303/analit07.php
  3. Итоги Всероссийской переписи населения 2002 года. В 14 т. М., 2004

Ədəbiyyat

  • Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 г. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4
  • Н. И. Рутберг, И. Н.Пидевич. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8
  • Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1
  • Мудрость еврейского народа в пословицах и поговорках. Феникс, Ростов-на-Дону, 2008.

Xarici keçidlər

  • История еврейского народа 2010-03-05 at the Wayback Machine
  • Статья "Евреи" С. И. Лучицкая. // Словарь средневековой культуры. 23 илл.
  • Еврейский Фонд Украины
  • Евреи в Библии — статья на сайте "Библия-центр"
  • Ваад Украины 2009-04-15 at the Wayback Machine
  • История и культура евреев на сайте Конгресс Национальных Общин Украины
  • Раввин Адин Штейнзальц. "Что такое еврей" 2010-01-10 at the Wayback Machine
  • Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина "Эра Меркурия. Евреи в современном мире"
  • Передача "Не так" радиостанции "Эхо Москвы" с обсуждением книги Юрия Слезкина "Эра Меркурия. Евреи в современном мире"
  • Joshua Project – Unreached Peoples of the World : Jews

Həmçinin bax

yəhudilər, cuhudlar, köhnə, mənbələrdə, ebrəçilər, יהודים, qədim, israil, çarlığında, yaşamış, əhalidən, yaranan, xalq, faktiki, olaraq, dünyanın, bütün, ölkələrində, yaşayırlar, 1948, ildən, yəhudi, dövləti, israil, mövcuddur, sayı, təqribən, nəfər, 2006, rəq. Yehudiler ya da Cuhudlar 1 kohne menbelerde Ebreciler ivr יהודים qedim Israil carliginda yasamis ehaliden yaranan xalq Faktiki olaraq dunyanin butun olkelerinde yasayirlar 1948 ci ilden yehudi dovleti Israil de movcuddur Sayi teqriben 14 mln nefer 2006 ci il reqemi onlardan 40 i Israilde 35 i ise ABS da yasayir Enenevi dini iudaizmdir Israilde resmi dovlet dili ivritdir Ayri ayri olkelerde spesifik yehudi dilleri var Onlardan en coxsaylisi alman dil qrupuna daxil olan idisdir Yehudiler יהודים I sira Eynsteyn Marks Freyd SpinozaII sira Yosef Musa Isa NagidIII sira Montefiore Zukerberq Qadot RotsildIV sira Ford Yohansson Streyzand SpilberqUmumi sayi13 6 mlnYasadigi erazilerABS 5 275 000Israil 5 726 000Fransa 492 000Kanada 373 000Boyuk Britaniya 297 000Rusiya 228 000Argentina 184 000Almaniya 118 000Ukrayna 103 600Braziliya 96 000Avstraliya 88 831Macaristan 80 000 100 000CAR 72 000Belcika 65 000 70 000Azerbaycan 50 000Belcika 31 200Niderland 30 000Efiopiya 26 196Iran 25 000Cili 20 700Uruqvay 18 000Isvec 18 000Turkiye 17 800DiliIvrit Idis Sefard ve s DiniIudaizm Mundericat 1 Yehudiliyin elametleri 2 Yehudi diasporlarinin tarixi 3 Meshur yehudiler 4 Yayilmasi ve sayi 5 Istinadlar 6 Edebiyyat 7 Xarici kecidler 8 Hemcinin baxYehudiliyin elametleri RedakteYehudiliyin elametlerini mueyyenlesdiren en qedim menbe yehudi huququ olan halaxadir O qanun yaradan Talmudun qerarlari esasinda yaranib Halaxaya gore yehudi o adamdir ki anasi yehudidir ya da yehudi qaydalarina gore yehudi adlanib qiyur Yehudi diasporlarinin tarixi RedakteDiasporlar tedricen ardicilliqla bir nece esas merkez seklinde formalasmislar Edot adlanan etnik yehudiler dil ve meiset cehetce ferqlenmisler Bavli Mesopotamiya Cenubi Qafqaz V XI esrler Sefardlar Pireney yarimadasi b e evveli 1492 Askenazlar Merkezi Almaniya Serqi Avropa X esr XX esrin ortasi Ikinci dunya muharibesi erefesinde ve dovrunde alti milyona qeder yehudi oldurulub bax Holokost Meshur yehudiler RedakteAlbert Eynsteyn almaniyali alim fizik Robert Oppenheymer amerikali alim Atom bombasinin yaradicisi Iosif Stalin diktator SSRI nin 1922 1953 cu illerde rehberi Teodor Hertsl yehudi dovleti fikrini ilk defe ortaliga atan sexs ve umumiyyetle yehudi siyasetini mueyyenlesdiren sionizmin banisi olan sexs Natali Portman amerikali aktrisa Avraam Linkoln ABS in 1860 1865 ci illerde prezidenti Xeyyam Nisanov Azerbaycanli mugenni Milos Zeman Cexiya prezidenti Petro Porosenko Ukraynanin IV prezidenti esl soyadi Valtsmandir Aleksandr Qroysman Ukraynanin bas naziri Arseni Yatsenyuk Ukraynanin kecmis bas naziri Alla Puqacova Rusiyali mugenni Qolda Meyer Israilin bas naziri Mesud Berzani Iraq Kurdustaninin 2005 2017 ci illerde prezidenti Umumiyyetle Berzaniler ailesi yehudi menselidirler Vladimir Lenin SSRI nin qurucusu Anasi yehudi idi ve buna gore Lenini yehudi qaydasina gore yehudi saymaq olar Isaak Nyuton ingilis fiziki Benedikt Spinoza Niderlandli Hollandiyali filosof Yevda Abramov Azerbaycan Milli Meclisinin deputati Yayilmasi ve sayi RedakteSayi teqriben 14 milyon nefer hesab edilir En boyuk yehudi icmalari 60 min neferden cox asagidaki olkelerdedir ABS 5 2 5 5 mln nefer kecmis SSRI den teqriben 400 min Israil 5 394 mln nefer 2008 ci il kecmis SSRI den teqriben 1 120 mln nefer Fransa 575 min nefer Argentina 400 min nefer Kanada 348 6 min nefer 2001 ci il Boyuk Britaniya 300 min neferden cox Almaniya 250 min nefer kecmis SSRI den teqriben 216 min 2004 cu il 2 Rusiya 233 4 min nefer 2002 ci il 3 Ukrayna 104 min nefer 2001 ci il Avstraliya 90 min CAR 89 min Braziliya 87 min 2000 ci il Mutesekkil yehudi icmalari dunyanin 110 olkesinde var Istinadlar Redakte https www azleks az online dictionary cuhud s my cuhud cuhut Bax yehudi http demoscope ru weekly 2007 0303 analit07 php Itogi Vserossijskoj perepisi naseleniya 2002 goda V 14 t M 2004Edebiyyat RedakteGitelman C Bespokojnyj vek Evrei Rossii i Sovetskogo Soyuza s 1881 g do nashih dnej M Novoe literaturnoe obozrenie 2008 512 s ISBN 978 5 86793 576 4 N I Rutberg I N Pidevich Evrei i evrejskij vopros v literature sovetskogo perioda Hronologicheski tematicheskij ukazatel literatury M Grant 2000 598 s ISBN 5 89135 135 8 Evrei v Rossii Istoriya i kultura Sbornik nauchnyh trudov red D A Elyashevich SPb Izdanie Peterburgskij evrejskij universitet 1998 394 s ISBN 5 88976 004 1 Mudrost evrejskogo naroda v poslovicah i pogovorkah Feniks Rostov na Donu 2008 Vikianbarda Yehudiler ile elaqeli mediafayllar var Xarici kecidler RedakteIstoriya evrejskogo naroda Arxivlesdirilib 2010 03 05 at the Wayback Machine Statya Evrei S I Luchickaya Slovar srednevekovoj kultury 23 ill Evrejskij Fond Ukrainy Evrei v Biblii statya na sajte Bibliya centr Vaad Ukrainy Arxivlesdirilib 2009 04 15 at the Wayback Machine Istoriya i kultura evreev na sajteKongress Nacionalnyh Obshin Ukrainy Ravvin Adin Shtejnzalc Chto takoe evrej Arxivlesdirilib 2010 01 10 at the Wayback Machine Evrejskij vek Polemika vokrug knigi Yuriya Slezkina Era Merkuriya Evrei v sovremennom mire Peredacha Ne tak radiostancii Eho Moskvy s obsuzhdeniem knigi Yuriya Slezkina Era Merkuriya Evrei v sovremennom mire Joshua Project Unreached Peoples of the World JewsHemcinin bax RedakteYehudanin opusu Antisemitizm Israil Sionizm HolokostMenbe https az wikipedia org w index php title Yehudiler amp oldid 6022616, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.