fbpx
Wikipedia

Spektroskopiya

Avqust 04, 2021

Spektroskopiya maddə ilə elektromaqnit şüalanmasının (elektron spektroskopiya, atom spektroskopiyası və s.) qarşılıqlı təsirinin öyrənilməsidir. Tarixən spektroskopiya görünən işığın dalğa uzunluğuna görə bir prizmadan yayılmasının öyrənilməsi nəticəsində yaranmışdır. Daha sonra, şüalanma enerjisi ilə onun dalğa uzunluğu və ya tezliyi, elektromaqnit spektri də daxil olmaqla hər hansı bir qarşılıqlı təsirinin öyrənilməsi ilə bu anlayış daha geniş yayıldı, həmçinin maddə dalğaları və akustik dalğalar da şüalanma enerjisinin forması hesab oluna bilər. Son dövrlərdə, böyük bir çətinliklə, hətta cazibə dalğaları da Lazer İnterferometri Qravitasiya-Dalğa Rəsədxanası (LIGO) və lazer İnterferometri kontekstində bir spektr ilə əlaqələndirildi. Spektroskopik məlumatlar yayılma spektri ilə (dalğa uzunluğu və ya tezliyi ilə) göstərilir.

Üçbucaqlı bir prizma ilə səpələnmiş işıq şüasını göstərən animasiya.

Spektroskopiya, ilk növbədə elektromaqnit spektrində, fizika, kimya və astronomiya sahələrində əsas tədqiqat vasitəsidir və maddənin tərkibini, fiziki quruluşunu və elektron quruluşunu atom səviyyəsində, molekulyar səviyyədə və makro səviyyədə daha çox araşdırmağa imkan verir. Əhəmiyyətli tətbiqlərdə toxuma analizi və tibbi görüntü sahələrində biotibbi spektroskopiyadan istifadə edilir.

Giriş

Spektroskopiya və spektroqrafiya, şüalanma intensivliyinin ölçülməsini dalğa uzunluğu ilə ifadə etmək üçün istifadə olunan terminlərdir və çox vaxt eksperimental spektroskopik metodları təsvir etmək üçün istifadə olunur. Spektral ölçmə cihazlarına spektrometr, spektrofotometr, spektroqraf və ya spektral analizator deyilir.

Gündəlik rənglərin müşahidə edilməsi spektroskopiya ilə əlaqəlidir. Neon işıqlandırmalar birbaşa atom spektroskopiyasının tətbiqidir. Neon və digər nəcib qazlar xarakterik yayılma tezliyinə (rənglərə) malikdir. Neon lampalarda bu emissiyaları həyəcanlandırmaq üçün qazla elektronların toqquşmasından istifadə edir. Mürəkkəblər, boyalar və rənglər, spektral xüsusiyyətlərinə görə seçilmiş kimyəvi birləşmələri əhatə edir və xüsusi rənglər yaradır. Tez-tez rast gəlinən molekulyar spektr azot dioksiddir. Azot dioksid xarakterik qırmızı bir udma spektrinə malikdir və azot dioksid ilə çirklənmiş havaya qırmızı-qəhvəyi rəng verir.

Spektroskopik tədqiqatlar kvant mexanikasının inkişafında əsas yer tutdu və Maks Plankın qaranlıqda şüalanmanın izahını, Albert Eynşteynin fotoelektrik effektini izahını və Niels Bohrın atom quruluşu və spektrini izah etməsini əhatə etdi. Spektroskopiya fiziki və analitik kimyada istifadə olunur, çünki atomlar və molekullar unikal spektrlərə malikdir. Nəticədə bu spektrlər atomlar və molekullar haqqında məlumatları müəyyən etmək və kəmiyyət vermək üçün istifadə edilə bilər. Spektroskopiya astronomiyada istifadə olunur. Tədqiqat teleskoplarının əksəriyyətində spektroqraflar var. Ölçülən spektrlər astronomik cisimlərin kimyəvi tərkibi və fiziki xüsusiyyətlərini (məsələn, temperatur və sürət) müəyyənləşdirmək üçün istifadə olunur.

Nəzəriyyə

Spektroskopiyada əsas anlayışlardan biri rezonans və ona uyğun rezonans tezliyidir. Rezonanslar ilk dəfə mexaniki sistemlərdə tətbiq edilmişdir. Titrəyən və ya salınan mexaniki sistemlər, rezonans tezliyində idarə edildikdə böyük amplitudda salınım edirlər. Amplitud və həyəcanlanma tezliyi sahəsi rezonans tezliyində pik nöqtəyə çevrilir.

Kvant mexaniki sistemlərdə bənzər rezonansların, atom kimi bir sistemin iki kvant mexaniki stasionar vəziyyətin foton kimi salınma enerji mənbəyi ilə birləşməsidir. Mənbənin enerjisi iki hal arasındakı enerji fərqinə uyğun gəldikdə iki halın birləşməsi ən güclüdür. Bir fotonun enerjisi (E) onun tezliyi (ν) ilə əlaqələndirilir E = hν, h burada Plank sabitidir və buna görə sistemin cavab spektri və fotonun tezliyi rezonansın tezliyi və ya enerjisində ən yüksəkdir. Elektronlar və neytronlar kimi hissəciklərdə müqayisə edilə bilən bir əlaqəyə, Broglie əlaqələrinə malikdir, onun kinetik enerjisi ilə dalğa uzunluğu və tezliyi arasındakı əlaqə və bunun nəticəsində rezonans qarşılıqlı təsir göstərir.

Atom və molekulların spektri iki fərqli kvant vəziyyəti arasında bir rezonansı göstərən bir sıra spektral xətlərdən ibarətdir. Bunun izahı və onlarla əlaqəli spektlər, kvant mexanikasının qəbul edilməsi və inkişafını şərtləndirən eksperimental müəmmalardan biri idi. İlk olaraq hidrogenin spektral seriyası hidrogen atomunun Rutherford-Bohr kvant modeli ilə uğurla izah edildi. Bəzi hallarda spektral xətlər daha yaxşı ayrılır və bir-birindən fərqlənir, bəzi hallarda isə spektral xətlər üst-üstə düşə və enerji halının sıxlığı kifayət qədər yüksək olduğu zaman tək keçid kimi görünə bilər. Spektral xətlərin sırasına əsas, kəskin, yayılmış və təməl spektrlər daxildir.

Metodların təsnifatı

Spektroskopiya, hər biri spesifik spektroskopik texnikanın çoxsaylı tətbiq sahəsinə malik bir çox alt fənlərin mövcud olduğu kifayət qədər geniş bir sahədir. Müxtəlif tətbiq sahələri və üsulları bir neçə yerə təsnif edilə bilər.

 
Ultra dəqiq ESPRESSO spektroqrafının mərkəzində nəhəng bir yayılma

Şüalanma enerjisinin növləri

Spektroskopiyanın növləri qarşılıqlı əlaqədə iştirak edən şüalanma enerjisinin növü ilə fərqlənir. Bir çox tətbiqlərdə bu enerjinin intensivliyi və ya tezliyindəki dəyişiklikləri ölçməklə spektrlər müəyyən edilir. Tədqiq olunan şüalanma enerjisinin növlərinə aşağıdakılar daxildir:

  • Elektromaqnit şüalanması spektroskopik tədqiqatlar üçün istifadə olunan ilk enerji mənbəyi idi. Elektromaqnit şüalanmasını tətbiq edən üsullar, adətən, spektrin dalğa uzunluğuna görə təsnif edilir və mikrodalğalı, terahertz, infraqırmızı, yaxın-infraqırmızı, ultrabənövşəyi-görünən, rentgen və qamma spektroskopiyasına daxildir.
  • Broglie dalğalarına görə hissəciklər də radiasiya enerjisi mənbəyi ola bilər. Həm elektron, həm də neytron spektroskopiyası çox istifadə olunur. Bir hissəcik üçün onun kinetik enerjisi dalğa uzunluğunu müəyyənləşdirir.
  • Akustik spektroskopiya radiasiya təzyiq dalğalarını əhatə edir.
  • Dinamik mexaniki analiz akustik dalğalara bənzər radiasiya enerjisini bərk materiallara vermək üçün istifadə edilə bilər.

Qarşılıqlı təsir növləri

Spektroskopiyanın növləri, maddə və enerji arasındakı qarşılıqlı təsirin xassəsinə görə də fərqlənə bilər. Bu qarşılıqlı əlaqələrə aşağıdakılar daxildir:

  • Absorbsiya spektroskopiyası: Şüalanma mənbəyindən olan enerji maddə tərəfindən udulduqda absorbsiya baş verir. Absorbsiya, maddə vasitəsilə ötürülən enerji faksiyasını ölçməklə müəyyən edilir və absorbsiya ilə ötürülən hissənin azalması baş verir.
  • Emissiya spektroskopiyası: Emissiya radiasiya enerjisinin maddə tərəfindən sərbəst buraxıldığını göstərir. Bir maddənin qara cisim spektri, onun temperaturu ilə təyin olunan emissiya spektridir. Bu xüsusiyyət infraqırmızı işıqda atmosferdə yayılan parlaq interferometr kimi alətlərlə ölçülə bilər. Emissiya, flüoresan maddə olduğu halda alovlar, qığılcımlar, elektrik qövsləri və ya elektromaqnit şüalanma digər enerji mənbələri ilə də induksiya olur.
  • Elastik dağılma və əks spektroskopiya gələn radiasiyasının bir maddə tərəfindən necə əks olunduğunu və ya səpələndiyini müəyyənləşdirir. Zülallar və bərk kristallarda atomların tənzimlənməsini araşdırmaq üçün kristalloqrafiyada rentgen şüaları və elektronlar kimi yüksək enerji radiasiyasının səpilməsi tətbiq olunur.
  • Empedans spektroskopiyası: Empedans, bir mühitin enerji ötürülməsinə maneə törətmək və ya yavaşlatmaq qabiliyyətidir. Optik tətbiqlər üçün bu sınma indeksi ilə xarakterizə olunur.
  • Qeyri-elastik dağılma hadisələri radiasiya ilə dağılmış radiasiyanın dalğa uzunluğunu dəyişdirən maddə arasında enerji mübadiləsini əhatə edir. Bunlara Raman və Kompton dağılması daxildir.
  • Koherent və ya rezonans spektroskopiya, radiasiya enerjisinin maddənin iki kvant halının şüalanan sahə tərəfindən koherent qarşılıqlı təsir ilə birləşdirdiyi üsullardır. Bu təsir hissəciklərin toqquşması və enerji ötürülməsi kimi digər qarşılıqlı təsirlərlə pozula bilər və buna görə də tez-tez yüksək intensivliyə malik radiasiya tələb olunur.
  • Nüvə maqnetik rezonans (NMR) spektroskopiyası geniş yayılmış rezonans metodudur və ultrasürətli lazer spektroskopiyası infraqırmızı və görünən spektral bölgələrdə də mümkündür.
  • Nüvə spektroskopiyası, xüsusi nüvələrin xassələrini maddədəki yerli quruluşu, əsasən qatılaşdırılmış maddələri, maye və ya dondurulmuş mayelərdəki molekulları və biomolekulları araşdırmaq üçün istifadə olunan metoddur.

Maddənin hissələri

Spektroskopik tədqiqatlar şüalanma enerjisinin müəyyən maddə növləri ilə qarşılıqlı əlaqədə olması üçün hazırlanmışdır.

Atom

Atom spektroskopiyası spektroskopiyanın inkişaf etdirilən ilk tətbiqi idi. Atom absorbsiya spektroskopiyası və atom emissiya spektroskopiyası görünən və ultrabənövşəyi şüaları əhatə edir. Bu absorbsiya və emissiya spektral xətləri bir elektron orbitindən digərinə yüksəldikdə və düşdükdə xarici qabıq elektronlarının elektron keçidinə bağlıdır. Atomlar, daxili qabıq elektronlarının həyəcanlanması ilə həyəcanlanmış halda fərqli rentgen spektrlərinə də sahibdirlər.

Fərqli elementlərin atomları bir-birindən fərqli spektrlərə malikdir və buna görə atom spektroskopiyası bir nümunənin elementar tərkibinin müəyyənləşdirilməsinə və miqdarının təyin edilməsinə imkan verir. Spektroskop cihazı kəşf edildikdən sonra Robert Bunsen və Gustav Kirçhof, emissiya spektrlərini müşahidə edərək yeni elementlər kəşf etdilər. Atom absorbsiya xətləri günəş spektrində müşahidə olunur və kəşf edəndən sonra Fraunhofer xətləri adlanır. Hidrogen spektrinin hərtərəfli izahı kvant mexanikasının ilk uğuru idi və hidrogen spektrində müşahidə olunan Lamb sürüşməsini izah etdi, bu da kvant elektrodinamikasının inkişafına səbəb oldu.

Görünən və ultrabənövşəyi keçidlərin öyrənilməsi üçün atom spektroskopiyasının müasir tətbiqlərinə alov emissiya spektroskopiyası, induktiv qoşulmuş plazma atomu emissiya spektroskopiyası, mikrodalğalı elektrik plazma spektroskopiyası və qığılcım və ya qövs emissiya spektroskopiyası daxildir. Rentgen spektrlərinin öyrənilməsi üsullarına rentgen spektroskopiyası və rentgen flüoresan daxildir.

Molekul

Atomların molekullara çevrilməsi ilə bənzərsiz enerji hallarının yaranmasına və nəticədə bu hallar arasındakı keçidlərin bənzərsiz spektrlərinə səbəb olur. Molekulyar spektrlər elektron spin halları (elektron paramaqnit rezonans), molekulyar fırlanma, molekulyar vibrasiya və elektron hallarından əldə edilə bilər. Dönüşlər atom nüvələrinin birgə hərəkətləridir və ümumiyyətlə mikrodalğalı və millimetr dalğalı spektral bölgələrdə spektrlərə səbəb olur. Dönmə spektroskopiyası və mikrodalğalı spektroskopiya eynimənalıdır. Titrəmə, atom nüvələrinin nisbi hərəkətləridir və həm infraqırmızı, həm də Raman spektroskopiyası tərəfindən öyrənilir. Elektron həyəcanmaları görünən və ultrabənövşəyi spektroskopiya ilə yanaşı flüoresan spektroskopiya ilə də öyrənilir.

Molekulyar spektroskopiyada aparılan tədqiqatlar lazerin sonrakı inkişafına gətirib çıxardı.

Kristallar və digər formalar

Atom və ya molekulların kristallara və ya digər formalara birləşməsi əlavə enerji hallarının yaranmasına səbəb olur. Bu hallar çoxdur və buna görə də yüksək sıxlığa malikdir. Bu yüksək sıxlıq spektrləri daha zəif və daha az fərqləndirir, yəni daha geniş olur. Məsələn, qara cisim radiasiya, bir maddənin tərkibindəki atom və molekulların istilik hərəkətlərindən qaynaqlanır. Akustik və mexaniki reaksiyalar həm də birgə hərəkətlərdən qaynaqlanır. Saf kristallar fərqli spektral keçidlərə sahib ola bilər və kristalların nizamlanması da müşahidə olunan molekulyar spektrlərə təsir göstərir. Kristalların nizamlı qatı quruluşu kristaloqrafik tədqiqatlara imkan verən rentgen şüaları, elektronlar və ya neytronlar yayır.

Nüvə

Nüvə geniş şəkildə ayrılan və qamma şüası spektrlərinə səbəb olan fərqli enerji hallarına malikdir. Fərqli nüvə spin hallarının enerjisi maqnit sahəsi ilə ayıra bilər və bu da nüvə maqnit rezonans spektroskopiyasına əsaslanır.

Digər növləri

Spektroskopiyanın digər növləri xüsusi tətbiq sahələri ilə fərqlənir:

  • Akustik rezonans spektroskopiyası əsasən eşidilən və ultrasəs bölgələrdəki səs dalğalarına əsaslanır.
  • Auger elektron spektroskopiyası, materialların səthlərini mikro miqyasda öyrənmək üçün istifadə olunan bir üsuldur. Tez-tez elektron mikroskopiya ilə əlaqəli şəkildə istifadə olunur.
  • Koherent anti-Stokes Raman spektroskopiyası, in vivo spektroskopiyasında və görüntüləməsində yüksək həssaslığa və güclü tətbiqlərə sahib olan ən son texnologiyadır.
  • Soyuq buxar atom flüoresan spektroskopiyası
  • Korrelyasiya spektroskopiyası iki ölçülü NMR spektroskopiyasının bir neçə növünü əhatə edir.
  • Dərin səviyyəli keçici spektroskopiya konsentrasiyanı ölçür və yarımkeçirici materiallarda elektrikli qüsurların parametrlərini təhlil edir.
  • Dielektrik spektroskopiya
  • İkiqat polarizasiya interferometri mürəkkəb refraktiv indeksin həqiqi və xəyali komponentlərini ölçür.
  • Transmissiya elektron mikroskopiyasında elektron enerji itkisi spektroskopiyası.
  • Elektron fenomenoloji spektroskopiyası çoxkomponentli və mürəkkəb molekulyar sistemlərin elektron quruluşunun fiziki-kimyəvi xüsusiyyətlərini və xassələrini ölçür.
  • Elektron paramaqnetik rezonans spektroskopiyası
  • Qüvvə spektroskopiyası
  • Fourier transformasiya spektroskopiyası, interferometrlərdən istifadə edərək əldə edilən spektr məlumatlarının emalı üçün effektiv bir üsuldur. Fourier transformasiya infraqırmızı spektroskopiyası infraqırmızı spektroskopiyanın ümumi tətbiqidir. Həmçinin NMR da Fourier transformasiyasından istifadə edir.
  • Hadron spektroskopiyası, hadronların enerjisini/kütləsini spin və digər hissəcik xüsusiyyətlərinə görə öyrənir. Baryon spektroskopiyası və mezon spektroskopiyası hadron spektroskopiyasının növləridir.
  • Hiperspektral görüntü, ətraf mühitin və ya müxtəlif obyektlərin tam görünən, görünən yaxın infraqırmızı, yaxın infraqırmızı və ya infraqırmızı spektrin bütöv görüntüsünü yaratmaq üçün bir üsuldur.
  • Qeyri-elastik elektron tunel spektroskopiyada optik olaraq qadağan edilmiş keçidləri ölçə bilən xüsusi enerjilərdə qeyri-elastik elektron-vibrasiya qarşılıqlı təsir səbəbindən cərəyan dəyişikliklərindən istifadə olunur.
  • Qeyri-elastik neytronların yayılması Raman spektroskopiyasına bənzəyir, lakin burada fotonlar əvəzinə neytronlardan istifadə edilir.
  • Lazer qaynaqlı parçalanma spektroskopiyası lazer qaynaqlı plazma spektrometri də adlandırılır.
  • Lazer spektroskopiyasında tənzimlənən lazerlər və digər koherent emissiya mənbələri (optik parametrik osilatörlər) atom və ya molekulyar növlərin selektiv həyəcanlanması üçün istifadə olunur.
  • Kütlə spektroskopiyası kütlə spektrometriyanı ifadə etmək üçün istifadə olunan tarixi bir termindir. "Kütlə spektroskopiya" termini, ionları aşkar etmək üçün fosfor ekranlardan istifadə edilməsi zamanı yaranmışdır.
  • Mössbauer spektroskopiyası, qamma şüalarının rezonans udulmasını analiz edərək fərqli atom mühitindəki spesifik izotopik nüvələrin xüsusiyyətlərini sınaqdan keçirir.
  • Çoxtərəfli optik hesablama, ümumiyyətlə sərt mühitlərdə istifadə olunan, kimyəvi məlumatları bir analoq kimi birbaşa hesablayan optik həssas analiz üsuludur.
  • Neytron spin rezonans spektroskopiyası zülallarda və digər yumşaq maddə sistemlərində daxili dinamikanı ölçür.
  • Fotoakustik spektroskopiya radiasiyanın udulması nəticəsində yaranan səs dalğalarını ölçür.
  • Fotoemissiya spektroskopiyası
  • Fototermal spektroskopiya radiasiyanın udulması ilə yaranan istiliyini ölçür.
  • Raman optik aktiv spektroskopiyası molekullardakı xiral mərkəzlər haqqında ətraflı məlumatı aşkar etmək üçün Raman yayılması və optik aktiv effektlərdən istifadə edir.
  • Raman spektroskopiyası
  • Spektrofotometriya
  • Zamandan asılı spektroskopiya, müxtəlif spektroskopik metodlardan istifadə edərək həyəcanlanmış halların pozulma sürətini ölçür.
  • Termal infraqırmızı spektroskopiya materiallardan və səthlərdən yayılan istilik şüalanmasını ölçür.
  • Ultrabənövşəyi fotoelektron spektroskopiyası
  • Ultrabənövşəyi-görünən spektroskopiya
  • Titrəmə dairəvi dikroism spektroskopiyası
  • X-şüa fotoelektron spektroskopiyası

Tətbiqi

 
UVES, Çox Böyük Teleskopda yüksək həllolmaya sahib spektroqrafdır.
  • Yaxın infraqırmızı spektroskopiya ilə aşınma müddətinin təxmin edilməsi
  • Absorbsiya spektroskopiyası ilə qida nümunələrində fərqli birləşmələrin həm görünən, həm də infraqırmızı spektrdə ölçülməsi
  • Qan nümunələrində zəhərli birləşmələrin ölçülməsi
  • Rentgen flüoresan tərəfindən dağıdıcı olmayan elementar analizi
  • Müxtəlif spektroskoplarla elektron quruluş araşdırması

Tarixi

Spektroskopiyanın tarixi İsaak Nyutonun optik təcrübələri ilə başladı (1666-1672). Nyuton ağ işıq bir prizmadan keçdikdə ortaya çıxan ağ işıqla birləşən rəngləri təsvir etmək üçün "spektr" sözünü tətbiq etdi. 1800-cü illərin əvvəllərində Jozef von Fraunhofer dağınıq spektrometrlərlə eksperimental irəliləyişlər əldə etdi və bu da spektroskopiyanın daha dəqiq bir texnikaya çevrilməsinə imkan verdi. O vaxtdan bəri, spektroskopiya kimya, fizika və astronomiyada əhəmiyyətli rol oynayır.

  • "1672-ci ildə Kral Cəmiyyətinə təqdim etdiyi ilk məqalədə İsaak Nyuton günəş işığının kiçik bir deşikdən və sonra bir prizmadan keçməsinə icazə verdiyi bir təcrübəni təsvir etdi. Nyuton bizə ağ rəngdə görünən günəş işığının əslində göy qurşağının bütün rənglərinin qarışığından meydana gəldiyini isbat etdi."
  • "1802-ci ildə Vilyam Vollaston, Günəşin spektrini ekrana yönəldən bir linza daxilində daha da təkmilləşdirilmiş spektrometr qurdu. İstifadədən sonra Vollaston rənglərin bərabər şəkildə yayılmadığını, əksinə qaranlıq xətt kimi görünən əksik rənglərin olduğunu başa düşdü. Daha sonra, 1815-ci ildə, Alman fiziki Jozef Fraunhofer də günəş spektrini araşdırdı və hazırda Fraunhofer xətləri və ya absorbsiya xətləri olaraq bilinən 600-ə yaxın belə qaranlıq xətləri (itkin rəng) tapdı."

İstinadlar

  1. H. W. Kroto, Molecular Rotation Spectra, Wiley, New York, 1975 (Reprinted by Dover 1992)
  2. Philip R. Bunker and Per Jensen, Molecular Symmetry and Spectroscopy, 2nd edition, NRC Research Press, Ottawa, 1998 [1]
  3. D. Papoušek and M. R. Aliev, Molecular Vibrational-Rotational Spectra Elsevier, Amsterdam, 1982
  4. E. B. Wilson, J. C. Decius, and P. C. Cross, Molecular Vibrations, McGraw-Hill, New York, 1955 (Reprinted by Dover 1980)
  5. Crouch, Stanley; Skoog, Douglas A. (2007). Principles of instrumental analysis. Australia: Thomson Brooks/Cole. ISBN 978-0-495-01201-6.
  6. Herrmann, R.; C. Onkelinx (1986). "Quantities and units in clinical chemistry: Nebulizer and flame properties in flame emission and absorption spectrometry (Recommendations 1986)". Pure and Applied Chemistry. 58 (12): 1737–1742. doi:10.1351/pac198658121737
  7. P. R. Bunker and P. Jensen (2005),Fundamentals of Molecular Symmetry (CRC Press)ISBN 0-7503-0941-5 [2]
  8. "A Taste of ESPRESSO". Retrieved 15 September 2015.
  9. Mariani, Z.; Strong, K.; Wolff, M.; Rowe, P.; Walden, V.; Fogal, P. F.; Duck, T.; Lesins, G.; Turner, D. S.; Cox, C.; Eloranta, E.; Drummond, J. R.; Roy, C.; Turner, D. D.; Hudak, D.; Lindenmaier, I. A. (2012). "Infrared measurements in the Arctic using two Atmospheric Emitted Radiance Interferometers". Atmos. Meas. Tech. 5 (2): 329–344. Bibcode:2012AMT.....5..329M. doi:10.5194/amt-5-329-2012.
  10. Evans, C. L.; Xie, X. S. (2008). "Coherent Anti-Stokes Raman Scattering Microscopy: Chemical Imaging for Biology and Medicine". Annual Review of Analytical Chemistry. 1: 883–909. Bibcode:2008ARAC....1..883E. doi:10.1146/annurev.anchem.1.031207.112754. PMID 20636101.
  11. W. Demtröder, Laser Spectroscopy, 3rd Ed. (Springer, 2003).
  12. Brian Orr; J. G. Haub; Y. He; R. T. White (2016). "Spectroscopic Applications of Pulsed Tunable Optical Parametric Oscillators". In F. J. Duarte (ed.). Tunable Laser Applications (3rd ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 17–142. ISBN 978-1-4822-6106-6.
  13. Murray, Kermit K.; Boyd, Robert K.; Eberlin, Marcos N.; Langley, G. John; Li, Liang; Naito, Yasuhide (2013). "Definitions of terms relating to mass spectrometry (IUPAC Recommendations 2013)". Pure and Applied Chemistry. 85 (7): 1. doi:10.1351/PAC-REC-06-04-06. ISSN 0033-4545.
  14. "Media advisory: Press Conference to Announce Major Result from Brazilian Astronomers". ESO Announcement. Retrieved 21 August 2013.
  15. Wang, Xiping; Wacker, James P. (2006). "Using NIR Spectroscopy to Predict Weathered Wood Exposure Times" (PDF). WTCE 2006 – 9th World Conference on Timber Engineering.
  16. ↑ Andrew Fraknoi; David Morrison (October 13, 2016). "OpenStax Astronomy".

Avqust 04, 2021
spektroskopiya, maddə, ilə, elektromaqnit, şüalanmasının, elektron, spektroskopiya, atom, spektroskopiyası, qarşılıqlı, təsirinin, öyrənilməsidir, tarixən, spektroskopiya, görünən, işığın, dalğa, uzunluğuna, görə, prizmadan, yayılmasının, öyrənilməsi, nəticəsi. Spektroskopiya madde ile elektromaqnit sualanmasinin elektron spektroskopiya atom spektroskopiyasi ve s qarsiliqli tesirinin oyrenilmesidir 1 2 3 4 5 6 Tarixen spektroskopiya gorunen isigin dalga uzunluguna gore bir prizmadan yayilmasinin oyrenilmesi neticesinde yaranmisdir Daha sonra sualanma enerjisi ile onun dalga uzunlugu ve ya tezliyi elektromaqnit spektri de daxil olmaqla her hansi bir qarsiliqli tesirinin oyrenilmesi ile bu anlayis daha genis yayildi hemcinin madde dalgalari ve akustik dalgalar da sualanma enerjisinin formasi hesab oluna biler 7 Son dovrlerde boyuk bir cetinlikle hetta cazibe dalgalari da Lazer Interferometri Qravitasiya Dalga Resedxanasi LIGO ve lazer Interferometri kontekstinde bir spektr ile elaqelendirildi Spektroskopik melumatlar yayilma spektri ile dalga uzunlugu ve ya tezliyi ile gosterilir Ucbucaqli bir prizma ile sepelenmis isiq suasini gosteren animasiya Spektroskopiya ilk novbede elektromaqnit spektrinde fizika kimya ve astronomiya sahelerinde esas tedqiqat vasitesidir ve maddenin terkibini fiziki qurulusunu ve elektron qurulusunu atom seviyyesinde molekulyar seviyyede ve makro seviyyede daha cox arasdirmaga imkan verir Ehemiyyetli tetbiqlerde toxuma analizi ve tibbi goruntu sahelerinde biotibbi spektroskopiyadan istifade edilir Mundericat 1 Giris 2 Nezeriyye 3 Metodlarin tesnifati 3 1 Sualanma enerjisinin novleri 3 2 Qarsiliqli tesir novleri 3 3 Maddenin hisseleri 3 3 1 Atom 3 3 2 Molekul 3 3 3 Kristallar ve diger formalar 3 3 4 Nuve 4 Diger novleri 5 Tetbiqi 6 Tarixi 7 IstinadlarGiris RedakteSpektroskopiya ve spektroqrafiya sualanma intensivliyinin olculmesini dalga uzunlugu ile ifade etmek ucun istifade olunan terminlerdir ve cox vaxt eksperimental spektroskopik metodlari tesvir etmek ucun istifade olunur Spektral olcme cihazlarina spektrometr spektrofotometr spektroqraf ve ya spektral analizator deyilir Gundelik renglerin musahide edilmesi spektroskopiya ile elaqelidir Neon isiqlandirmalar birbasa atom spektroskopiyasinin tetbiqidir Neon ve diger necib qazlar xarakterik yayilma tezliyine renglere malikdir Neon lampalarda bu emissiyalari heyecanlandirmaq ucun qazla elektronlarin toqqusmasindan istifade edir Murekkebler boyalar ve rengler spektral xususiyyetlerine gore secilmis kimyevi birlesmeleri ehate edir ve xususi rengler yaradir Tez tez rast gelinen molekulyar spektr azot dioksiddir Azot dioksid xarakterik qirmizi bir udma spektrine malikdir ve azot dioksid ile cirklenmis havaya qirmizi qehveyi reng verir Spektroskopik tedqiqatlar kvant mexanikasinin inkisafinda esas yer tutdu ve Maks Plankin qaranliqda sualanmanin izahini Albert Eynsteynin fotoelektrik effektini izahini ve Niels Bohrin atom qurulusu ve spektrini izah etmesini ehate etdi Spektroskopiya fiziki ve analitik kimyada istifade olunur cunki atomlar ve molekullar unikal spektrlere malikdir Neticede bu spektrler atomlar ve molekullar haqqinda melumatlari mueyyen etmek ve kemiyyet vermek ucun istifade edile biler Spektroskopiya astronomiyada istifade olunur Tedqiqat teleskoplarinin ekseriyyetinde spektroqraflar var Olculen spektrler astronomik cisimlerin kimyevi terkibi ve fiziki xususiyyetlerini meselen temperatur ve suret mueyyenlesdirmek ucun istifade olunur Nezeriyye RedakteSpektroskopiyada esas anlayislardan biri rezonans ve ona uygun rezonans tezliyidir Rezonanslar ilk defe mexaniki sistemlerde tetbiq edilmisdir Titreyen ve ya salinan mexaniki sistemler rezonans tezliyinde idare edildikde boyuk amplitudda salinim edirler Amplitud ve heyecanlanma tezliyi sahesi rezonans tezliyinde pik noqteye cevrilir Kvant mexaniki sistemlerde benzer rezonanslarin atom kimi bir sistemin iki kvant mexaniki stasionar veziyyetin foton kimi salinma enerji menbeyi ile birlesmesidir Menbenin enerjisi iki hal arasindaki enerji ferqine uygun geldikde iki halin birlesmesi en gucludur Bir fotonun enerjisi E onun tezliyi n ile elaqelendirilir E hn h burada Plank sabitidir ve buna gore sistemin cavab spektri ve fotonun tezliyi rezonansin tezliyi ve ya enerjisinde en yuksekdir Elektronlar ve neytronlar kimi hisseciklerde muqayise edile bilen bir elaqeye Broglie elaqelerine malikdir onun kinetik enerjisi ile dalga uzunlugu ve tezliyi arasindaki elaqe ve bunun neticesinde rezonans qarsiliqli tesir gosterir Atom ve molekullarin spektri iki ferqli kvant veziyyeti arasinda bir rezonansi gosteren bir sira spektral xetlerden ibaretdir Bunun izahi ve onlarla elaqeli spektler kvant mexanikasinin qebul edilmesi ve inkisafini sertlendiren eksperimental muemmalardan biri idi Ilk olaraq hidrogenin spektral seriyasi hidrogen atomunun Rutherford Bohr kvant modeli ile ugurla izah edildi Bezi hallarda spektral xetler daha yaxsi ayrilir ve bir birinden ferqlenir bezi hallarda ise spektral xetler ust uste duse ve enerji halinin sixligi kifayet qeder yuksek oldugu zaman tek kecid kimi gorune biler Spektral xetlerin sirasina esas keskin yayilmis ve temel spektrler daxildir Metodlarin tesnifati RedakteSpektroskopiya her biri spesifik spektroskopik texnikanin coxsayli tetbiq sahesine malik bir cox alt fenlerin movcud oldugu kifayet qeder genis bir sahedir Muxtelif tetbiq saheleri ve usullari bir nece yere tesnif edile biler Ultra deqiq ESPRESSO spektroqrafinin merkezinde neheng bir yayilma 8 Sualanma enerjisinin novleri Redakte Spektroskopiyanin novleri qarsiliqli elaqede istirak eden sualanma enerjisinin novu ile ferqlenir Bir cox tetbiqlerde bu enerjinin intensivliyi ve ya tezliyindeki deyisiklikleri olcmekle spektrler mueyyen edilir Tedqiq olunan sualanma enerjisinin novlerine asagidakilar daxildir Elektromaqnit sualanmasi spektroskopik tedqiqatlar ucun istifade olunan ilk enerji menbeyi idi Elektromaqnit sualanmasini tetbiq eden usullar adeten spektrin dalga uzunluguna gore tesnif edilir ve mikrodalgali terahertz infraqirmizi yaxin infraqirmizi ultrabenovseyi gorunen rentgen ve qamma spektroskopiyasina daxildir Broglie dalgalarina gore hissecikler de radiasiya enerjisi menbeyi ola biler Hem elektron hem de neytron spektroskopiyasi cox istifade olunur Bir hissecik ucun onun kinetik enerjisi dalga uzunlugunu mueyyenlesdirir Akustik spektroskopiya radiasiya tezyiq dalgalarini ehate edir Dinamik mexaniki analiz akustik dalgalara benzer radiasiya enerjisini berk materiallara vermek ucun istifade edile biler Qarsiliqli tesir novleri Redakte Spektroskopiyanin novleri madde ve enerji arasindaki qarsiliqli tesirin xassesine gore de ferqlene biler Bu qarsiliqli elaqelere asagidakilar daxildir Absorbsiya spektroskopiyasi Sualanma menbeyinden olan enerji madde terefinden udulduqda absorbsiya bas verir Absorbsiya madde vasitesile oturulen enerji faksiyasini olcmekle mueyyen edilir ve absorbsiya ile oturulen hissenin azalmasi bas verir Emissiya spektroskopiyasi Emissiya radiasiya enerjisinin madde terefinden serbest buraxildigini gosterir Bir maddenin qara cisim spektri onun temperaturu ile teyin olunan emissiya spektridir Bu xususiyyet infraqirmizi isiqda atmosferde yayilan parlaq interferometr kimi aletlerle olcule biler 9 Emissiya fluoresan madde oldugu halda alovlar qigilcimlar elektrik qovsleri ve ya elektromaqnit sualanma diger enerji menbeleri ile de induksiya olur Elastik dagilma ve eks spektroskopiya gelen radiasiyasinin bir madde terefinden nece eks olundugunu ve ya sepelendiyini mueyyenlesdirir Zulallar ve berk kristallarda atomlarin tenzimlenmesini arasdirmaq ucun kristalloqrafiyada rentgen sualari ve elektronlar kimi yuksek enerji radiasiyasinin sepilmesi tetbiq olunur Empedans spektroskopiyasi Empedans bir muhitin enerji oturulmesine manee toretmek ve ya yavaslatmaq qabiliyyetidir Optik tetbiqler ucun bu sinma indeksi ile xarakterize olunur Qeyri elastik dagilma hadiseleri radiasiya ile dagilmis radiasiyanin dalga uzunlugunu deyisdiren madde arasinda enerji mubadilesini ehate edir Bunlara Raman ve Kompton dagilmasi daxildir Koherent ve ya rezonans spektroskopiya radiasiya enerjisinin maddenin iki kvant halinin sualanan sahe terefinden koherent qarsiliqli tesir ile birlesdirdiyi usullardir Bu tesir hisseciklerin toqqusmasi ve enerji oturulmesi kimi diger qarsiliqli tesirlerle pozula biler ve buna gore de tez tez yuksek intensivliye malik radiasiya teleb olunur Nuve maqnetik rezonans NMR spektroskopiyasi genis yayilmis rezonans metodudur ve ultrasuretli lazer spektroskopiyasi infraqirmizi ve gorunen spektral bolgelerde de mumkundur Nuve spektroskopiyasi xususi nuvelerin xasselerini maddedeki yerli qurulusu esasen qatilasdirilmis maddeleri maye ve ya dondurulmus mayelerdeki molekullari ve biomolekullari arasdirmaq ucun istifade olunan metoddur Maddenin hisseleri Redakte Spektroskopik tedqiqatlar sualanma enerjisinin mueyyen madde novleri ile qarsiliqli elaqede olmasi ucun hazirlanmisdir Atom Redakte Atom spektroskopiyasi spektroskopiyanin inkisaf etdirilen ilk tetbiqi idi Atom absorbsiya spektroskopiyasi ve atom emissiya spektroskopiyasi gorunen ve ultrabenovseyi sualari ehate edir Bu absorbsiya ve emissiya spektral xetleri bir elektron orbitinden digerine yukseldikde ve dusdukde xarici qabiq elektronlarinin elektron kecidine baglidir Atomlar daxili qabiq elektronlarinin heyecanlanmasi ile heyecanlanmis halda ferqli rentgen spektrlerine de sahibdirler Ferqli elementlerin atomlari bir birinden ferqli spektrlere malikdir ve buna gore atom spektroskopiyasi bir numunenin elementar terkibinin mueyyenlesdirilmesine ve miqdarinin teyin edilmesine imkan verir Spektroskop cihazi kesf edildikden sonra Robert Bunsen ve Gustav Kirchof emissiya spektrlerini musahide ederek yeni elementler kesf etdiler Atom absorbsiya xetleri gunes spektrinde musahide olunur ve kesf edenden sonra Fraunhofer xetleri adlanir Hidrogen spektrinin herterefli izahi kvant mexanikasinin ilk uguru idi ve hidrogen spektrinde musahide olunan Lamb surusmesini izah etdi bu da kvant elektrodinamikasinin inkisafina sebeb oldu Gorunen ve ultrabenovseyi kecidlerin oyrenilmesi ucun atom spektroskopiyasinin muasir tetbiqlerine alov emissiya spektroskopiyasi induktiv qosulmus plazma atomu emissiya spektroskopiyasi mikrodalgali elektrik plazma spektroskopiyasi ve qigilcim ve ya qovs emissiya spektroskopiyasi daxildir Rentgen spektrlerinin oyrenilmesi usullarina rentgen spektroskopiyasi ve rentgen fluoresan daxildir Molekul Redakte Atomlarin molekullara cevrilmesi ile benzersiz enerji hallarinin yaranmasina ve neticede bu hallar arasindaki kecidlerin benzersiz spektrlerine sebeb olur Molekulyar spektrler elektron spin hallari elektron paramaqnit rezonans molekulyar firlanma molekulyar vibrasiya ve elektron hallarindan elde edile biler Donusler atom nuvelerinin birge hereketleridir ve umumiyyetle mikrodalgali ve millimetr dalgali spektral bolgelerde spektrlere sebeb olur Donme spektroskopiyasi ve mikrodalgali spektroskopiya eynimenalidir Titreme atom nuvelerinin nisbi hereketleridir ve hem infraqirmizi hem de Raman spektroskopiyasi terefinden oyrenilir Elektron heyecanmalari gorunen ve ultrabenovseyi spektroskopiya ile yanasi fluoresan spektroskopiya ile de oyrenilir Molekulyar spektroskopiyada aparilan tedqiqatlar lazerin sonraki inkisafina getirib cixardi Kristallar ve diger formalar Redakte Atom ve ya molekullarin kristallara ve ya diger formalara birlesmesi elave enerji hallarinin yaranmasina sebeb olur Bu hallar coxdur ve buna gore de yuksek sixliga malikdir Bu yuksek sixliq spektrleri daha zeif ve daha az ferqlendirir yeni daha genis olur Meselen qara cisim radiasiya bir maddenin terkibindeki atom ve molekullarin istilik hereketlerinden qaynaqlanir Akustik ve mexaniki reaksiyalar hem de birge hereketlerden qaynaqlanir Saf kristallar ferqli spektral kecidlere sahib ola biler ve kristallarin nizamlanmasi da musahide olunan molekulyar spektrlere tesir gosterir Kristallarin nizamli qati qurulusu kristaloqrafik tedqiqatlara imkan veren rentgen sualari elektronlar ve ya neytronlar yayir Nuve Redakte Nuve genis sekilde ayrilan ve qamma suasi spektrlerine sebeb olan ferqli enerji hallarina malikdir Ferqli nuve spin hallarinin enerjisi maqnit sahesi ile ayira biler ve bu da nuve maqnit rezonans spektroskopiyasina esaslanir Diger novleri RedakteSpektroskopiyanin diger novleri xususi tetbiq saheleri ile ferqlenir Akustik rezonans spektroskopiyasi esasen esidilen ve ultrases bolgelerdeki ses dalgalarina esaslanir Auger elektron spektroskopiyasi materiallarin sethlerini mikro miqyasda oyrenmek ucun istifade olunan bir usuldur Tez tez elektron mikroskopiya ile elaqeli sekilde istifade olunur Koherent anti Stokes Raman spektroskopiyasi in vivo spektroskopiyasinda ve goruntulemesinde yuksek hessasliga ve guclu tetbiqlere sahib olan en son texnologiyadir 10 Soyuq buxar atom fluoresan spektroskopiyasi Korrelyasiya spektroskopiyasi iki olculu NMR spektroskopiyasinin bir nece novunu ehate edir Derin seviyyeli kecici spektroskopiya konsentrasiyani olcur ve yarimkecirici materiallarda elektrikli qusurlarin parametrlerini tehlil edir Dielektrik spektroskopiya Ikiqat polarizasiya interferometri murekkeb refraktiv indeksin heqiqi ve xeyali komponentlerini olcur Transmissiya elektron mikroskopiyasinda elektron enerji itkisi spektroskopiyasi Elektron fenomenoloji spektroskopiyasi coxkomponentli ve murekkeb molekulyar sistemlerin elektron qurulusunun fiziki kimyevi xususiyyetlerini ve xasselerini olcur Elektron paramaqnetik rezonans spektroskopiyasi Quvve spektroskopiyasi Fourier transformasiya spektroskopiyasi interferometrlerden istifade ederek elde edilen spektr melumatlarinin emali ucun effektiv bir usuldur Fourier transformasiya infraqirmizi spektroskopiyasi infraqirmizi spektroskopiyanin umumi tetbiqidir Hemcinin NMR da Fourier transformasiyasindan istifade edir Hadron spektroskopiyasi hadronlarin enerjisini kutlesini spin ve diger hissecik xususiyyetlerine gore oyrenir Baryon spektroskopiyasi ve mezon spektroskopiyasi hadron spektroskopiyasinin novleridir Hiperspektral goruntu etraf muhitin ve ya muxtelif obyektlerin tam gorunen gorunen yaxin infraqirmizi yaxin infraqirmizi ve ya infraqirmizi spektrin butov goruntusunu yaratmaq ucun bir usuldur Qeyri elastik elektron tunel spektroskopiyada optik olaraq qadagan edilmis kecidleri olce bilen xususi enerjilerde qeyri elastik elektron vibrasiya qarsiliqli tesir sebebinden cereyan deyisikliklerinden istifade olunur Qeyri elastik neytronlarin yayilmasi Raman spektroskopiyasina benzeyir lakin burada fotonlar evezine neytronlardan istifade edilir Lazer qaynaqli parcalanma spektroskopiyasi lazer qaynaqli plazma spektrometri de adlandirilir Lazer spektroskopiyasinda tenzimlenen lazerler 11 ve diger koherent emissiya menbeleri optik parametrik osilatorler 12 atom ve ya molekulyar novlerin selektiv heyecanlanmasi ucun istifade olunur Kutle spektroskopiyasi kutle spektrometriyani ifade etmek ucun istifade olunan tarixi bir termindir 13 Kutle spektroskopiya termini ionlari askar etmek ucun fosfor ekranlardan istifade edilmesi zamani yaranmisdir Mossbauer spektroskopiyasi qamma sualarinin rezonans udulmasini analiz ederek ferqli atom muhitindeki spesifik izotopik nuvelerin xususiyyetlerini sinaqdan kecirir Coxterefli optik hesablama umumiyyetle sert muhitlerde istifade olunan kimyevi melumatlari bir analoq kimi birbasa hesablayan optik hessas analiz usuludur Neytron spin rezonans spektroskopiyasi zulallarda ve diger yumsaq madde sistemlerinde daxili dinamikani olcur Fotoakustik spektroskopiya radiasiyanin udulmasi neticesinde yaranan ses dalgalarini olcur Fotoemissiya spektroskopiyasi Fototermal spektroskopiya radiasiyanin udulmasi ile yaranan istiliyini olcur Raman optik aktiv spektroskopiyasi molekullardaki xiral merkezler haqqinda etrafli melumati askar etmek ucun Raman yayilmasi ve optik aktiv effektlerden istifade edir Raman spektroskopiyasi Spektrofotometriya Zamandan asili spektroskopiya muxtelif spektroskopik metodlardan istifade ederek heyecanlanmis hallarin pozulma suretini olcur Termal infraqirmizi spektroskopiya materiallardan ve sethlerden yayilan istilik sualanmasini olcur Ultrabenovseyi fotoelektron spektroskopiyasi Ultrabenovseyi gorunen spektroskopiya Titreme dairevi dikroism spektroskopiyasi X sua fotoelektron spektroskopiyasiTetbiqi Redakte UVES Cox Boyuk Teleskopda yuksek hellolmaya sahib spektroqrafdir 14 Yaxin infraqirmizi spektroskopiya ile asinma muddetinin texmin edilmesi 15 Absorbsiya spektroskopiyasi ile qida numunelerinde ferqli birlesmelerin hem gorunen hem de infraqirmizi spektrde olculmesi Qan numunelerinde zeherli birlesmelerin olculmesi Rentgen fluoresan terefinden dagidici olmayan elementar analizi Muxtelif spektroskoplarla elektron qurulus arasdirmasiTarixi RedakteSpektroskopiyanin tarixi Isaak Nyutonun optik tecrubeleri ile basladi 1666 1672 Nyuton ag isiq bir prizmadan kecdikde ortaya cixan ag isiqla birlesen rengleri tesvir etmek ucun spektr sozunu tetbiq etdi 1800 cu illerin evvellerinde Jozef von Fraunhofer daginiq spektrometrlerle eksperimental irelileyisler elde etdi ve bu da spektroskopiyanin daha deqiq bir texnikaya cevrilmesine imkan verdi O vaxtdan beri spektroskopiya kimya fizika ve astronomiyada ehemiyyetli rol oynayir 1672 ci ilde Kral Cemiyyetine teqdim etdiyi ilk meqalede Isaak Nyuton gunes isiginin kicik bir desikden ve sonra bir prizmadan kecmesine icaze verdiyi bir tecrubeni tesvir etdi Nyuton bize ag rengde gorunen gunes isiginin eslinde goy qursaginin butun renglerinin qarisigindan meydana geldiyini isbat etdi 16 1802 ci ilde Vilyam Vollaston Gunesin spektrini ekrana yonelden bir linza daxilinde daha da tekmillesdirilmis spektrometr qurdu Istifadeden sonra Vollaston renglerin beraber sekilde yayilmadigini eksine qaranliq xett kimi gorunen eksik renglerin oldugunu basa dusdu Daha sonra 1815 ci ilde Alman fiziki Jozef Fraunhofer de gunes spektrini arasdirdi ve hazirda Fraunhofer xetleri ve ya absorbsiya xetleri olaraq bilinen 600 e yaxin bele qaranliq xetleri itkin reng tapdi 16 Istinadlar Redakte H W Kroto Molecular Rotation Spectra Wiley New York 1975 Reprinted by Dover 1992 Philip R Bunker and Per Jensen Molecular Symmetry and Spectroscopy 2nd edition NRC Research Press Ottawa 1998 1 D Papousek and M R Aliev Molecular Vibrational Rotational Spectra Elsevier Amsterdam 1982 E B Wilson J C Decius and P C Cross Molecular Vibrations McGraw Hill New York 1955 Reprinted by Dover 1980 Crouch Stanley Skoog Douglas A 2007 Principles of instrumental analysis Australia Thomson Brooks Cole ISBN 978 0 495 01201 6 Herrmann R C Onkelinx 1986 Quantities and units in clinical chemistry Nebulizer and flame properties in flame emission and absorption spectrometry Recommendations 1986 Pure and Applied Chemistry 58 12 1737 1742 doi 10 1351 pac198658121737 P R Bunker and P Jensen 2005 Fundamentals of Molecular Symmetry CRC Press ISBN 0 7503 0941 5 2 A Taste of ESPRESSO Retrieved 15 September 2015 Mariani Z Strong K Wolff M Rowe P Walden V Fogal P F Duck T Lesins G Turner D S Cox C Eloranta E Drummond J R Roy C Turner D D Hudak D Lindenmaier I A 2012 Infrared measurements in the Arctic using two Atmospheric Emitted Radiance Interferometers Atmos Meas Tech 5 2 329 344 Bibcode 2012AMT 5 329M doi 10 5194 amt 5 329 2012 Evans C L Xie X S 2008 Coherent Anti Stokes Raman Scattering Microscopy Chemical Imaging for Biology and Medicine Annual Review of Analytical Chemistry 1 883 909 Bibcode 2008ARAC 1 883E doi 10 1146 annurev anchem 1 031207 112754 PMID 20636101 W Demtroder Laser Spectroscopy 3rd Ed Springer 2003 Brian Orr J G Haub Y He R T White 2016 Spectroscopic Applications of Pulsed Tunable Optical Parametric Oscillators In F J Duarte ed Tunable Laser Applications 3rd ed Boca Raton CRC Press pp 17 142 ISBN 978 1 4822 6106 6 Murray Kermit K Boyd Robert K Eberlin Marcos N Langley G John Li Liang Naito Yasuhide 2013 Definitions of terms relating to mass spectrometry IUPAC Recommendations 2013 Pure and Applied Chemistry 85 7 1 doi 10 1351 PAC REC 06 04 06 ISSN 0033 4545 Media advisory Press Conference to Announce Major Result from Brazilian Astronomers ESO Announcement Retrieved 21 August 2013 Wang Xiping Wacker James P 2006 Using NIR Spectroscopy to Predict Weathered Wood Exposure Times PDF WTCE 2006 9th World Conference on Timber Engineering 1 2 Andrew Fraknoi David Morrison October 13 2016 OpenStax Astronomy Menbe https az wikipedia org w index php title Spektroskopiya amp oldid 5693473, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.