Foton (ing.photon) və ya qamma kvant – işıq zərrəciyinin elmi adıdır. Dörd fundamental qüvvədən biri olan elektromaqnit qüvvəsinin daşıyıcısıdır. Bozonlar qrupuna aiddir. Kütləsizdir. Kainatda hər atoma qarşılıq təqribən 1 milyard foton mövcuddur.
Lazer şüası altında fotonların görünüşü
Ümumi baxış
Tanınmış Fermilab-ın (Fermi National Accelerator Laboratory) üzvü Don Linkoln "Understanding the Universe: from Quarks to the Cosmos" kitabında fotonu belə təsvir edir:
Fotonlar nöqtəyə oxşar hissəciklərdir; onlar kütləyə malik deyillər və onlar bir elektrik yüklü obyektdən başqasına tullanırlar. (səh. 177)
Fotonlar, kainatdakı hər maddədən, hər istiqamətə doğru, çox sayıda yayılmaqdadır və kainatdakı ən yüksək sürət ilə fəzada irəliləməkdədir. Bir fotonu digər fotonlardan ayıran üç vacib xüsusiyyəti vardır:
"Foton enerjisi" (dalğa uzunluğu)
"Foton hərəkət istiqaməti" (momentum istiqaməti)
"Spin istiqaməti" (polarizasiya istiqaməti)
Bir fotonun enerjisinin verilməsi, dalğauzunluğunun və ya tezliyinin də verilməsi deməkdir.
Dalğa boyu, fotonun enerjisi ilə tərs mütənasibdir. Yüksək enerjili fotonların dalğa uzunluğu aşağı, aşağı enerjili fotonların dalğa uzunluğu yuxarıdır.
Foton enerjisi və foton hərəkət istiqaməti aydın kimi görünsə də, "spin istiqaməti nədir ki?" deyə soruşa bilərsiniz.
Spin istiqamətini belə izah etmək olar: Fotonu, nöqtə kimi deyil, yan-yana gedən bir ox kimi düşünün. Bu bənzətmədə, spin istiqaməti, ozun göstərdiyi istiqamət olmalıdır. İşıq üçün spin istiqamətinə polarizasiya istiqaməti də deyilir.
Ümumiyyətlə, günəş eynəklərinin polarizasiya şüşələri var. Niyə bilirsinizmi?
Yer üzünə düşən günəş şüalarından daha çox bir istiqamətdə spini olanlar əks edir. Günəş eynəkləri şüşələri də bu istiqamətdə spini olan fotonları keçirə bilən formada polarizasiya edilmişdir. Buna görə də günəşdən gələn fotonların yalnız bir qismini keçirir, yerdən əks edən fotonların isə hamısını keçirir. Beləliklə, günəş eynəkləri günəşdən qorunub yerdəki cisimləri aydın görməyi təmin edir.
Kainatda olan fotonlardan bəzilərini gözlərimizlə görə bilirik. Bizim görə bildiyimiz fotonlar, santimetrin 12.500-də biri ilə 25.000-də biri arasında dalğa uzunluğuna sahib olanlardır. (0.4-0.8 mkm arası). Bu dalğa uzunluğundakı fotonlara, "görünən işıq" deyirik. Görünən işığın radio dalğasından və ya x şüasından fərqi yalnız dalğa uzunluğudur. Bunun xaricindəki geniş dalğa uzunluğu spektrinin heç bir hissəsi gözümüz ilə görülə bilməz.
"Görünən işığa" qısaca birbaşa "işıq" da deyə bilərik.
Dalğa uzunluğuna görə fotonları düzməli olsaq, ən böyükdən ən kiçiyə doğru, cərgəsi belə olar: (ən aşağı enerjidən ən böyük enerjilərə doğru)
Bunlardan yalnız görünən işığı gözlərimizlə görə bilirik. Elə buna görə də bu dalğa uzunluğundakı fotonlara görünən işıq deyilir. Canlıdan canlıya gözlərinin həssas olduğu dalğa uzunluqları dəyişməkdədir. Məsələn, arılar bizim görə bilmədiyimiz ultrabənövşəyi bölgəni görə bilir, ancaq bizim gördüyümüz qırmızı bölgəni görə bilmir.
Görünən işıq dalğa uzunluğu, tamamilə Günəşin də ətrafa ən çox foton göndərdiyi dalğa uzunluğudur. Əgər gözümüz fərqli dalğa uzunluğuna həssas olsaydı, ətrafındakı şeyləri görə bilmək üçün kifayət qədər foton tapmaya bilərdi.
Fotonların dalğa uzunluğunun santimetrin milyard dəfə milyardda birindən, dünyanın radiusunun 5000 qatına qədər ölçülmüş dəyərləri vardır. (10-20 metrdən 1010 metrə qədər.)
Qamma şüaları dalğa uzunluğu bir millimetrin 100 milyonda birindən az fotonların adıdır. Radio dalğaları isə bir millimetrdən daha böyük dalğa uzunluqlu fotonlardır. Dalğa uzunluqlarının fərqli olmasından başqa radio dalğaları və qamma şüaları arasında heç bir fərq yoxdur. İkisi də fotondur. Belə fərqli isimlər tamamilə tarix mənbəlidir.
foton, photon, qamma, kvant, işıq, zərrəciyinin, elmi, adıdır, dörd, fundamental, qüvvədən, biri, olan, elektromaqnit, qüvvəsinin, daşıyıcısıdır, bozonlar, qrupuna, aiddir, kütləsizdir, kainatda, hər, atoma, qarşılıq, təqribən, milyard, foton, mövcuddur, lazer. Foton ing photon ve ya qamma kvant isiq zerreciyinin elmi adidir Dord fundamental quvveden biri olan elektromaqnit quvvesinin dasiyicisidir Bozonlar qrupuna aiddir Kutlesizdir Kainatda her atoma qarsiliq teqriben 1 milyard foton movcuddur Lazer suasi altinda fotonlarin gorunusu Mundericat 1 Umumi baxis 2 Istinadlar 3 Menbe 4 Hemcinin baxUmumi baxis RedakteTaninmis Fermilab in Fermi National Accelerator Laboratory uzvu Don Linkoln Understanding the Universe from Quarks to the Cosmos kitabinda fotonu bele tesvir edir Fotonlar noqteye oxsar hisseciklerdir onlar kutleye malik deyiller ve onlar bir elektrik yuklu obyektden basqasina tullanirlar seh 177 Fotonlar kainatdaki her maddeden her istiqamete dogru cox sayida yayilmaqdadir ve kainatdaki en yuksek suret ile fezada irelilemekdedir Bir fotonu diger fotonlardan ayiran uc vacib xususiyyeti vardir Foton enerjisi dalga uzunlugu Foton hereket istiqameti momentum istiqameti Spin istiqameti polarizasiya istiqameti Bir fotonun enerjisinin verilmesi dalga uzunlugunun ve ya tezliyinin de verilmesi demekdir Dalga boyu fotonun enerjisi ile ters mutenasibdir Yuksek enerjili fotonlarin dalga uzunlugu asagi asagi enerjili fotonlarin dalga uzunlugu yuxaridir Foton enerjisi ve foton hereket istiqameti aydin kimi gorunse de spin istiqameti nedir ki deye sorusa bilersiniz Spin istiqametini bele izah etmek olar Fotonu noqte kimi deyil yan yana geden bir ox kimi dusunun Bu benzetmede spin istiqameti ozun gosterdiyi istiqamet olmalidir Isiq ucun spin istiqametine polarizasiya istiqameti de deyilir Umumiyyetle gunes eyneklerinin polarizasiya suseleri var Niye bilirsinizmi Yer uzune dusen gunes sualarindan daha cox bir istiqametde spini olanlar eks edir Gunes eynekleri suseleri de bu istiqametde spini olan fotonlari kecire bilen formada polarizasiya edilmisdir Buna gore de gunesden gelen fotonlarin yalniz bir qismini kecirir yerden eks eden fotonlarin ise hamisini kecirir Belelikle gunes eynekleri gunesden qorunub yerdeki cisimleri aydin gormeyi temin edir Kainatda olan fotonlardan bezilerini gozlerimizle gore bilirik Bizim gore bildiyimiz fotonlar santimetrin 12 500 de biri ile 25 000 de biri arasinda dalga uzunluguna sahib olanlardir 0 4 0 8 mkm arasi Bu dalga uzunlugundaki fotonlara gorunen isiq deyirik Gorunen isigin radio dalgasindan ve ya x suasindan ferqi yalniz dalga uzunlugudur Bunun xaricindeki genis dalga uzunlugu spektrinin hec bir hissesi gozumuz ile gorule bilmez Gorunen isiga qisaca birbasa isiq da deye bilerik Dalga uzunluguna gore fotonlari duzmeli olsaq en boyukden en kiciye dogru cergesi bele olar en asagi enerjiden en boyuk enerjilere dogru Radio dalgalari Mikrodalga Infraqirmizi Gorunen isiq Ultrabenovseyi sualar X sualar Qamma sualari Bunlardan yalniz gorunen isigi gozlerimizle gore bilirik Ele buna gore de bu dalga uzunlugundaki fotonlara gorunen isiq deyilir Canlidan canliya gozlerinin hessas oldugu dalga uzunluqlari deyismekdedir Meselen arilar bizim gore bilmediyimiz ultrabenovseyi bolgeni gore bilir ancaq bizim gorduyumuz qirmizi bolgeni gore bilmir Gorunen isiq dalga uzunlugu tamamile Gunesin de etrafa en cox foton gonderdiyi dalga uzunlugudur Eger gozumuz ferqli dalga uzunluguna hessas olsaydi etrafindaki seyleri gore bilmek ucun kifayet qeder foton tapmaya bilerdi Fotonlarin dalga uzunlugunun santimetrin milyard defe milyardda birinden dunyanin radiusunun 5000 qatina qeder olculmus deyerleri vardir 10 20 metrden 1010 metre qeder Qamma sualari dalga uzunlugu bir millimetrin 100 milyonda birinden az fotonlarin adidir Radio dalgalari ise bir millimetrden daha boyuk dalga uzunluqlu fotonlardir Dalga uzunluqlarinin ferqli olmasindan basqa radio dalgalari ve qamma sualari arasinda hec bir ferq yoxdur Ikisi de fotondur Bele ferqli isimler tamamile tarix menbelidir Istinadlar RedakteMenbe RedakteAkademiya meqalesi Arxivlesdirilib 2007 05 03 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteMadde ve sahe zerrecikleriMenbe https az wikipedia org w index php title Foton amp oldid 5727753, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
