fbpx
Wikipedia

Qidalanma

Qidalanma (fizioloji akt) - qida köməyi ilə canlı bir orqanizmin həyatısağlamlığını qorumaq - həyati fəaliyyətin fizioloji proseslərinin normal gedişatını qorumaq üçün canlı orqanizmlər tərəfindən qidanın udulması prosesi, xüsusən enerji tədarükünü artırmaq və böyümə və inkişaf proseslərini həyata keçirmək; maddələr mübadiləsinin ayrılmaz bir hissəsidir. Heyvanlar və digər heterotrof orqanizmlər yaşamaq üçün yeməlidirlər; onların pəhrizi və qida maddələrinin udulması prosesi mənsub olduqları bioloji sinifdən asılıdır. İnsanlardaheyvanlarda qidalanma adi gündəlik fəaliyyətdir.

Bakteriyaların qidalanması

Bakteriyaların qidalanmasının iki yolu var: heterotrofavtotrof .

Heterotrofik bakteriyalar hazır üzvi maddələrdən istifadə edirlər. Üzvi maddələrlə qidalanan bakteriyalar üç qrupa bölünür - saprotroflar, parazitlər və simbionlar. Birincisi ölü orqanizmlərin qalıqları ilə qidalanır, ikinci və üçüncü isə canlı orqanizmlərdən kənarda yaşayır.

Avtotrof bakteriyalar özləri qeyri-üzvi maddələrdən üzvi maddələr yaradırlar. Avtotrof bakteriyalara siyanobakteriya, dəmir bakteriya və kükürd bakteriyası daxildir.

Bitki qidası

Bitkilərlə əlaqədar olaraq qidalanma, bitki tərəfindən qeyri-üzvi birləşmələrin torpaq, hava və ya su mühitindən çıxarılması prosesidir. Bir çox bitki mineral duzları udur, bunun üçün mikorriziya yaradır.

Göbələk qidası

Bütün göbələklər heterotrofik orqanizmlərdir. Göbələk ətraf mühitdən mineralları mənimsəməyi bacarır, ancaq hazır formada üzvi maddələr almalıdır. Göbələklər böyük qida hissəciklərini mənimsəyə bilmirlər, buna görə də bədənin bütün səthi boyunca yalnız maye maddələr udurlar. Ayrıca, göbələklər heyvanları parazitləşdirərək və ölü üzvi maddələri parçalayaraq qidana bilər.

Heyvan qidası

Bütün heyvanlar heterotrofik orqanizmlərdir. Bir çox heyvan yalnız bitki qidası yeyir, onlara ot bitkisi deyilir. Yırtıcılar isə digər heyvanlardan yemək olaraq istifadə edirlər. Həm bitki, həm də heyvan yeyən heyvanlara omnivor deyilir. Bitki və ya digər heyvanın bədəninin içərisində və ya səthində yaşayan və onunla qidalanan heyvanlara parazitlər deyilir ..

İnsan qidası

Orqanizmdəki həyati proseslərin normal gedişatı, insanın qidalanmasının həyatın ilk günlərindən necə təşkil olunduğuna bağlıdır. Qidada zülallar, yağlar, karbohidratlar, vitaminlərminerallar, həmçinin lazımi miqdarda su olmalıdır. Eyni zamanda, fərdi qidalanma komponentlərinin ümumi miqdarına və balansına olan ehtiyac ilk növbədə yaşdan, iş fəaliyyətinin növündən və yaşayış şəraitindən asılıdır. Fizioloji (rasional) qidalanma ümumiyyətlə bədənin bütün enerji istehlakını tam əhatə edən normalar kimi başa düşülür və uşaqlar üçün onlar böyümə və inkişaf proseslərini də təmin edirlər .. Bir maddənin bədən tərəfindən mənimsənilməsi zamanı yayılan enerji miqdarı bu məhsulun kalorili tərkibi adlanır. Qidaların udulması fərqlidir. Qarışıq qidadan zülallar 92%, yağlar 95%, karbohidratlar 98% əmilir.

OECD və FAO-nun (2014) qeyd etdiyi kimi, dənli bitkilər hələ də dünya əhalisinin pəhrizində əsas dayaqdır, lakin bir çox bölgələrdə gəlirlərin artması və şəhərləşmənin tempi nəticəsində dietdə protein qidalarının, yağlarınşəkərin nisbəti artır.

Düzgün qidalanma

Sağlam həyat tərzi dedikdə səmərəli qidalanma nəzərdə tutulur. Qida rasionunda insanın 5 əsas tərkib hissəsinə ehtiyacı var: zülallar, karbohidratlar, yağlar, vitaminlər, mineral duzlar (su nəzərə alınmır). Müxtəlif yaş dövrlərində heyvanbitki məhsulları arasındakı nisbət dəyişə bilər. Bütün yaşlarda, xüsusən yeniyetmənin qida rasionunu maksimum meyvə və tərəvəz təşkil etməlidir. Bunlar yeməyi mineral maddələr və vitaminlərlə zəngin etməklə bərabər, asan həzmə də kömək edirlər.

Balanslaşdırılmış qidalanma

Qidalanmanın düzgün rasionu hər bir yaşda vacibdir, xüsusilə də cinsi inkişaf mərhələsində. Qəbul etdiyin qida böyüməyinə kömək edir və enerji mənbəyi kimi xidmət edir. Onun komponentlər (tərkib hissələr) orqanizmində müxtəlif işi görürlər, buna görə də onların hamısı balanslaşdırılmalıdırlar. Balanslaşdırılmış qidalanma - kəmiyyət göstəricisidir: yəni, nə qədər tələb olunur, o qədər də yeməlisən. Məsələn, fiziki işlə məşğul olan insanların; yarış zamanı idmançıların; imtahanlar vaxtı şagirdlərin də xüsusi qidalanmaya ehtiyacları vardır. Bu qida asan həzm olunmalı, vitaminlərlə zəngin olmalıdır; yağlı, istiotlu yeməklər məsləhət görülmür, çoxlu çiy meyvətərəvəzdən istifadə etmək tövsiyə olunur.

Komponentlər

Zülallar

Saçların 78%-i keratin adlı zülaldan ibarətdir. Insan bədəninin 10% -dən çox hissəsi zülallardan ibarətdir. Onlar orqanizmin inkişafı və bərpası üçün lazımdırlar, xüsusilə cinsi inkişaf mərhələsində. Bu mərhələ pubertat mərhələsi adlanır. Zülalları insan lazımi qədər heyvani və bitki qidadan alır. Kəsmik, süd, yumurta, pendir və yağsız ət heyvan mənşəli zülalların mənbəyidir. Bitki mənşəli zülalları biz çörək, makaron və müxtəlif sıyıqlar vasitəsilə alırıq. Qoz və paxlalılar fəsiləsində də zülallar çoxdur.

Karbohidratlar

Karbohidratlar enerjinin əsas mənbəyidir. Onlar nişastaqənd, şəkər tozunda var. Ən xeyirli nişasta tərkibli ərzaqlar bunlardır: ağ və qara çörək, un məmulatları, meyvə, giləmeyvə, düyü, kartof. Lakin tortlar, pirojnalar, şokolad, dondurmaşirin içkilər az xeyirlidirlər, çünki şəkər enerji mənbəyi olsa da, məsələn, dişlər üçün ziyandır.

Yağlar

Yağlardan orqanizm bir qədər enerji alır. Yağlar doymuş və doymamış olurlar. Doymuş yağlar heyvan mənşəli ərzaqlarda var: kərə yağı, qaymaq və marqarinin əksər növlərində. Doymamış yağlar əsasən bitki yağlarda, qozda və marqarinin bəzi növlərində var. Rasionda doymuş yağların çox miqdarda olması ürək damar xəstəliklərin yaranmasına gətirir. Sellüloz həzm edilməyən, lakin rasionun vacib hissəsi olan karbohidratların növüdür. Onlar fırça kimi həzm borudan keçir, bağırsaq əzələlərini hərəkət etməyə vadar edir, onların təmizlənməsinə kömək edirlər. Sellüloz bəzi ciddi xəstəliklərinin (məsələn, onkoloji) profilaktikasına kömək edir. Tərəvəz, meyvə, makaron, çörək, sıyıqlar, mərci, lobya və qoz sellülozla zəngindirlər.

Vitamin və minerallar

Necə zülallar, yağlarkarbohidratlar, eləcə də vitamin və mineralların çatışmazlığı nəticəsində insan özünü sağlam hiss edə bilmir. Inkişaf edən gənc üçün və onun orqanizmində vacib kimyəvi proseslərin düzgün gedişatı üçün 40-a yaxın vitamin və minaral lazımdır. Təbiətdə müxtəlif minerallar mövcuddur: dəmir, manqan, yod, mis, kükürd və s. Insan da təbiətin bir hissəsidir, və onun orqanizmində bütün bu elementlər az miqdarda var, lakin həyat fəaliyyəti prosesində onlar orqanizmdən çıxarılır, buna görə də orqanizmi onlarla daimi qidanandırmaq lazımdır. Mikroelementlərin orqanizmə kifayət qədər daxil olması üçün, insanın qidası cürbəcür olmalıdır. Kalsium mineraldır. O, süd, kəsmik və pendir kimi ərzaqlarda var. Pubertat mərhələsində kalsium çox vacibdir, çünki diş və sümükləri bərkidir. Qlobal miqyasda ən böyük əhəmiyyətli üç çatişmazlıq dəmir, yod və А vitamini çatışmazlıqlarıdır. Dəmir qanın sağlamlığının qorunması, anemiyanın profilaktikası üçün tələb olunur. Dəmirin ən yaxşı mənbəyi ət, balıq, yumurta, nar, qara ciyər və çörək sayılır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının hesablamalarına görə dünya miqyasında 4-5 milyarda yaxın adamda (dünya əhalisinin 66-80%-də) dəmir çatışmazlığı ola bilər, bunlardan da 2 milyardı anemik səciyyəlidir. Anemiyadan əziyyət çəkənlərin 90%-i inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yaşayır

Natrium duzun tərkibində olan vacib bir mineraldır. Lakin bəzi insanlar duzdan həddindən artıq çox istifadə edirlər, bu da ürək xəstəliklərin yaranmasına gətirir. Yod çatışmazlığı depressiya, uşaqların əqli inkişafdan geri qalması, hamilə qadınlarda uşaqsalma, lal, kar, kor uşaqların doğulmasına səbəb ola bilər. Yod zobun profilaktikası üçün lazımdır, o, dəniz kələmi, qoz və dəniz məhsullarda çoxdur. Yer kürəsində yaşayan insanların ⅓ hissəsi yod çatışmayan ərazilərdə yaşayır. Qidalanmada mütlək meyvə və tərəvəzlərin olması zəruridir. Qış və yaz fəsillərdə təzə meyvə və tərəvəz bizim rasionda o qədər də çox deyil. Vitamin və mineral maddələrin çatışmazlığı avitaminozun yaranmasına səbəb ola bilər. Məsələn, C vitaminin çatışmazlığı sinqa, A - gecə korluğu, D - raxit kimi xəstəliklərin yaranmasına gətirir. Qışda, xüsusilə də yazda hər gün draje şəklində vitaminlərdən istifadə etmək məsləhət görünür. Onlar apteklərdə satılır. Polivitaminləri müəyyən olunmuş qayda əsasında qəbul etmək lazımdır (gündə 1-2 dənə, yeməkdən sonra). Əks halda orqanizmə ziyan yetirə bilərsən.

Vitamin A ilə zəngin olan ərzaqlar bunlardır: balıq yağı, kərə yağı, ət, yumurta, kök, qırmızı istiot, quzuqulağı, soğan, ərikalma. В vitamini (maddələr mübadiləsi vitaminləri) ət, yumurta, noxut, lobya, kələm, kartof, qarabaşaq yarması və pendirdə var. С vitamini (askorbin turşusu) - təzə giləmeyvə, xiyar, kartof, portağal, limon, turp, qara qarağat və kələmin tərkibində mövcuddur. D vitamini balıq yağı, balıq kürüsü, yumurtanın sarısı, kərə yağı, ət, süd məhsulları, qırmızı istiot, quzuqulağı, kələm, pomidor, ərik, alma və naringidə var.

İstinadlar

  1. [human_ecology.academic.ru/1652/Питание "Экология человека: Питание"] (#bad_url). human_ecology.academic.ru (rus). İstifadə tarixi: 2020-07-25. (#parameter_ignored_suggest)
  2. Düzgün qidalanma haqqında kitablar
  3. "Питание животных". ebiology.ru (rus). İstifadə tarixi: 2020-07-25. (#parameter_ignored_suggest)
  4. Книга о вкусной и здоровой пище / Под ред. акад. Опарин А. И. — М: Пищевая промышленность, 1970. — С. 11.
  5. "ФАО и ОЭСР прогнозируют низкие цены на фермерскую продукцию и рост в секторе животноводства — ИА «Финмаркет»". www.finmarket.ru (rus). İstifadə tarixi: 2020-07-25. (#parameter_ignored_suggest)

Ədəbiyyat

  • Profilaktik qidalanma haqqında anlayış. referat.ilkaddimlar.com. 16.11.2019. 7 səh.

qidalanma, fizioloji, qida, köməyi, ilə, canlı, orqanizmin, həyatı, sağlamlığını, qorumaq, həyati, fəaliyyətin, fizioloji, proseslərinin, normal, gedişatını, qorumaq, üçün, canlı, orqanizmlər, tərəfindən, qidanın, udulması, prosesi, xüsusən, enerji, tədarükünü. Qidalanma fizioloji akt qida komeyi ile canli bir orqanizmin heyati ve saglamligini qorumaq 1 heyati fealiyyetin fizioloji proseslerinin normal gedisatini qorumaq ucun canli orqanizmler terefinden qidanin udulmasi prosesi xususen enerji tedarukunu artirmaq ve boyume ve inkisaf proseslerini heyata kecirmek maddeler mubadilesinin ayrilmaz bir hissesidir Heyvanlar ve diger heterotrof orqanizmler yasamaq ucun yemelidirler onlarin pehrizi ve qida maddelerinin udulmasi prosesi mensub olduqlari bioloji sinifden asilidir Insanlarda ve heyvanlarda qidalanma adi gundelik fealiyyetdir 2 Mundericat 1 Bakteriyalarin qidalanmasi 2 Bitki qidasi 3 Gobelek qidasi 4 Heyvan qidasi 5 Insan qidasi 6 Duzgun qidalanma 6 1 Balanslasdirilmis qidalanma 6 2 Komponentler 6 2 1 Zulallar 6 2 2 Karbohidratlar 6 2 3 Yaglar 6 2 4 Vitamin ve minerallar 7 Istinadlar 8 EdebiyyatBakteriyalarin qidalanmasi RedakteBakteriyalarin qidalanmasinin iki yolu var heterotrof ve avtotrof Heterotrofik bakteriyalar hazir uzvi maddelerden istifade edirler Uzvi maddelerle qidalanan bakteriyalar uc qrupa bolunur saprotroflar parazitler ve simbionlar Birincisi olu orqanizmlerin qaliqlari ile qidalanir ikinci ve ucuncu ise canli orqanizmlerden kenarda yasayir Avtotrof bakteriyalar ozleri qeyri uzvi maddelerden uzvi maddeler yaradirlar Avtotrof bakteriyalara siyanobakteriya demir bakteriya ve kukurd bakteriyasi daxildir Bitki qidasi RedakteBitkilerle elaqedar olaraq qidalanma bitki terefinden qeyri uzvi birlesmelerin torpaq hava ve ya su muhitinden cixarilmasi prosesidir Bir cox bitki mineral duzlari udur bunun ucun mikorriziya yaradir Gobelek qidasi RedakteButun gobelekler heterotrofik orqanizmlerdir Gobelek etraf muhitden minerallari menimsemeyi bacarir ancaq hazir formada uzvi maddeler almalidir Gobelekler boyuk qida hisseciklerini menimseye bilmirler buna gore de bedenin butun sethi boyunca yalniz maye maddeler udurlar Ayrica gobelekler heyvanlari parazitlesdirerek ve olu uzvi maddeleri parcalayaraq qidana biler Heyvan qidasi RedakteButun heyvanlar heterotrofik orqanizmlerdir Bir cox heyvan yalniz bitki qidasi yeyir onlara ot bitkisi deyilir Yirticilar ise diger heyvanlardan yemek olaraq istifade edirler Hem bitki hem de heyvan yeyen heyvanlara omnivor deyilir Bitki ve ya diger heyvanin bedeninin icerisinde ve ya sethinde yasayan ve onunla qidalanan heyvanlara parazitler deyilir 3 Insan qidasi RedakteOrqanizmdeki heyati proseslerin normal gedisati insanin qidalanmasinin heyatin ilk gunlerinden nece teskil olunduguna baglidir Qidada zulallar yaglar karbohidratlar vitaminler ve minerallar hemcinin lazimi miqdarda su olmalidir Eyni zamanda ferdi qidalanma komponentlerinin umumi miqdarina ve balansina olan ehtiyac ilk novbede yasdan is fealiyyetinin novunden ve yasayis seraitinden asilidir Fizioloji rasional qidalanma umumiyyetle bedenin butun enerji istehlakini tam ehate eden normalar kimi basa dusulur ve usaqlar ucun onlar boyume ve inkisaf proseslerini de temin edirler 4 Bir maddenin beden terefinden menimsenilmesi zamani yayilan enerji miqdari bu mehsulun kalorili terkibi adlanir Qidalarin udulmasi ferqlidir Qarisiq qidadan zulallar 92 yaglar 95 karbohidratlar 98 emilir OECD ve FAO nun 2014 qeyd etdiyi kimi denli bitkiler hele de dunya ehalisinin pehrizinde esas dayaqdir lakin bir cox bolgelerde gelirlerin artmasi ve seherlesmenin tempi neticesinde dietde protein qidalarinin yaglarin ve sekerin nisbeti artir 5 Duzgun qidalanma Redakte Saglam heyat terzi dedikde semereli qidalanma nezerde tutulur Qida rasionunda insanin 5 esas terkib hissesine ehtiyaci var zulallar karbohidratlar yaglar vitaminler mineral duzlar su nezere alinmir Muxtelif yas dovrlerinde heyvan ve bitki mehsullari arasindaki nisbet deyise biler Butun yaslarda xususen yeniyetmenin qida rasionunu maksimum meyve ve terevez teskil etmelidir Bunlar yemeyi mineral maddeler ve vitaminlerle zengin etmekle beraber asan hezme de komek edirler Balanslasdirilmis qidalanma Redakte Qidalanmanin duzgun rasionu her bir yasda vacibdir xususile de cinsi inkisaf merhelesinde Qebul etdiyin qida boyumeyine komek edir ve enerji menbeyi kimi xidmet edir Onun komponentler terkib hisseler orqanizminde muxtelif isi gorurler buna gore de onlarin hamisi balanslasdirilmalidirlar Balanslasdirilmis qidalanma kemiyyet gostericisidir yeni ne qeder teleb olunur o qeder de yemelisen Meselen fiziki isle mesgul olan insanlarin yaris zamani idmancilarin imtahanlar vaxti sagirdlerin de xususi qidalanmaya ehtiyaclari vardir Bu qida asan hezm olunmali vitaminlerle zengin olmalidir yagli istiotlu yemekler meslehet gorulmur coxlu ciy meyve ve terevezden istifade etmek tovsiye olunur Komponentler Redakte Zulallar Redakte Saclarin 78 i keratin adli zulaldan ibaretdir Insan bedeninin 10 den cox hissesi zulallardan ibaretdir Onlar orqanizmin inkisafi ve berpasi ucun lazimdirlar xususile cinsi inkisaf merhelesinde Bu merhele pubertat merhelesi adlanir Zulallari insan lazimi qeder heyvani ve bitki qidadan alir Kesmik sud yumurta pendir ve yagsiz et heyvan menseli zulallarin menbeyidir Bitki menseli zulallari biz corek makaron ve muxtelif siyiqlar vasitesile aliriq Qoz ve paxlalilar fesilesinde de zulallar coxdur Karbohidratlar Redakte Karbohidratlar enerjinin esas menbeyidir Onlar nisasta ve qend seker tozunda var En xeyirli nisasta terkibli erzaqlar bunlardir ag ve qara corek un memulatlari meyve gilemeyve duyu kartof Lakin tortlar pirojnalar sokolad dondurma ve sirin ickiler az xeyirlidirler cunki seker enerji menbeyi olsa da meselen disler ucun ziyandir Yaglar Redakte Yaglardan orqanizm bir qeder enerji alir Yaglar doymus ve doymamis olurlar Doymus yaglar heyvan menseli erzaqlarda var kere yagi qaymaq ve marqarinin ekser novlerinde Doymamis yaglar esasen bitki yaglarda qozda ve marqarinin bezi novlerinde var Rasionda doymus yaglarin cox miqdarda olmasi urek damar xesteliklerin yaranmasina getirir Selluloz hezm edilmeyen lakin rasionun vacib hissesi olan karbohidratlarin novudur Onlar firca kimi hezm borudan kecir bagirsaq ezelelerini hereket etmeye vadar edir onlarin temizlenmesine komek edirler Selluloz bezi ciddi xesteliklerinin meselen onkoloji profilaktikasina komek edir Terevez meyve makaron corek siyiqlar merci lobya ve qoz sellulozla zengindirler Vitamin ve minerallar Redakte Nece zulallar yaglar ve karbohidratlar elece de vitamin ve minerallarin catismazligi neticesinde insan ozunu saglam hiss ede bilmir Inkisaf eden genc ucun ve onun orqanizminde vacib kimyevi proseslerin duzgun gedisati ucun 40 a yaxin vitamin ve minaral lazimdir Tebietde muxtelif minerallar movcuddur demir manqan yod mis kukurd ve s Insan da tebietin bir hissesidir ve onun orqanizminde butun bu elementler az miqdarda var lakin heyat fealiyyeti prosesinde onlar orqanizmden cixarilir buna gore de orqanizmi onlarla daimi qidanandirmaq lazimdir Mikroelementlerin orqanizme kifayet qeder daxil olmasi ucun insanin qidasi curbecur olmalidir Kalsium mineraldir O sud kesmik ve pendir kimi erzaqlarda var Pubertat merhelesinde kalsium cox vacibdir cunki dis ve sumukleri berkidir Qlobal miqyasda en boyuk ehemiyyetli uc catismazliq demir yod ve A vitamini catismazliqlaridir Demir qanin saglamliginin qorunmasi anemiyanin profilaktikasi ucun teleb olunur Demirin en yaxsi menbeyi et baliq yumurta nar qara ciyer ve corek sayilir Umumdunya Sehiyye Teskilatinin hesablamalarina gore dunya miqyasinda 4 5 milyarda yaxin adamda dunya ehalisinin 66 80 de demir catismazligi ola biler bunlardan da 2 milyardi anemik seciyyelidir Anemiyadan eziyyet cekenlerin 90 i inkisaf etmekde olan olkelerde yasayirNatrium duzun terkibinde olan vacib bir mineraldir Lakin bezi insanlar duzdan heddinden artiq cox istifade edirler bu da urek xesteliklerin yaranmasina getirir Yod catismazligi depressiya usaqlarin eqli inkisafdan geri qalmasi hamile qadinlarda usaqsalma lal kar kor usaqlarin dogulmasina sebeb ola biler Yod zobun profilaktikasi ucun lazimdir o deniz kelemi qoz ve deniz mehsullarda coxdur Yer kuresinde yasayan insanlarin hissesi yod catismayan erazilerde yasayir Qidalanmada mutlek meyve ve terevezlerin olmasi zeruridir Qis ve yaz fesillerde teze meyve ve terevez bizim rasionda o qeder de cox deyil Vitamin ve mineral maddelerin catismazligi avitaminozun yaranmasina sebeb ola biler Meselen C vitaminin catismazligi sinqa A gece korlugu D raxit kimi xesteliklerin yaranmasina getirir Qisda xususile de yazda her gun draje seklinde vitaminlerden istifade etmek meslehet gorunur Onlar apteklerde satilir Polivitaminleri mueyyen olunmus qayda esasinda qebul etmek lazimdir gunde 1 2 dene yemekden sonra Eks halda orqanizme ziyan yetire bilersen Vitamin A ile zengin olan erzaqlar bunlardir baliq yagi kere yagi et yumurta kok qirmizi istiot quzuqulagi sogan erik ve alma V vitamini maddeler mubadilesi vitaminleri et yumurta noxut lobya kelem kartof qarabasaq yarmasi ve pendirde var S vitamini askorbin tursusu teze gilemeyve xiyar kartof portagal limon turp qara qaragat ve kelemin terkibinde movcuddur D vitamini baliq yagi baliq kurusu yumurtanin sarisi kere yagi et sud mehsullari qirmizi istiot quzuqulagi kelem pomidor erik alma ve naringide var Istinadlar Redakte human ecology academic ru 1652 Pitanie Ekologiya cheloveka Pitanie bad url human ecology academic ru rus Istifade tarixi 2020 07 25 parameter ignored suggest Duzgun qidalanma haqqinda kitablar Pitanie zhivotnyh ebiology ru rus Istifade tarixi 2020 07 25 parameter ignored suggest Kniga o vkusnoj i zdorovoj pishe Pod red akad Oparin A I M Pishevaya promyshlennost 1970 S 11 FAO i OESR prognoziruyut nizkie ceny na fermerskuyu produkciyu i rost v sektore zhivotnovodstva IA Finmarket www finmarket ru rus Istifade tarixi 2020 07 25 parameter ignored suggest Edebiyyat RedakteProfilaktik qidalanma haqqinda anlayis referat ilkaddimlar com 16 11 2019 7 seh Menbe https az wikipedia org w index php title Qidalanma amp oldid 5624395, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.