fbpx
Wikipedia

Nüvə enerjisi

Nüvə enerjisi — nüvə parçalanması və ya birləşməsi ilə müşayət olunan nüvə reaksiyası zamanı yaranan enerji. Sənayedə elektrik enerjisinin əldə edilməsi üçün tətbiq olunan texnologiyaya da nüvə enerjisi deyilir. Nüvə birləşməsinin praktiki tətbiqi hələ tədqiqat mərhələsində olsa da, nüvə parçalanması artıq 1950-ci illərdə uranın tətbiqi ilə sınaqdan keçirilmiş və geniş tətbiq olunmuşdur.

Parçalanma reaksiyası: Uran neytron bombardmanına tutulur. Ağır atomik quruluş daha yüngül atomlara parçalanır. Nüvə stansiyalarında geniş şəkildə istifadə edilir.

Nüvə enerjisi adətən uran 235 və ya plutoniumun tətbqiqi ilə zəncirvari reaskiya nəticəsində əldə edilir. Nüvəyə neytronlar düşdükdə o parçalanaraq yeni neytronlar və qalıqlar alınır. Alınan bu hissəciklər yüksək kinetik enerjiyə malik olurlar. Qalıqların başqa atomlarla toqquşması zamanı bu kinetik enerji istiliyə çevrilir.

Nüvə partlamasına ilk dəfə 1934-cü ildə Enriko Fermi təcrübə yolu ilə nail olub. İlk dəfə 1951-ci il dekabrın 20-də nüvə reaktorundan elektrik enerjisi əldə olunub. Prezident Dvayt Eyzenhaver 1953-cü ilin dekabrında “Atomlar Sülh üçün” çıxışında atomun faydalı istifadəsini vurğulamış və ABŞ-ın nüvə enerjisinin beynəlxalq istifadəsini dəstəkləyən güclü dövlətlər sırasında olduğunu bildirmişdi. Bugün nüvə enerjisi hər il 2,5 milyard ton karbon qazının ayrılmasının qarşısını almaqla dünya elektrik enerjisinin 16%-ni təmin edir, digər halda isə elektrik enerjisi kömür kimi mədən yanacaq ərimələrindən əldə edilir. Nüvə enerjisindən atom elektrik stansiyalarında (AES), atom sualtı gəmilərində istifadə olunur. Bu enerjinin kosmik gəmilərdə tətbiqi üzrə sınaqlar aparılır.

XXI əsrdə istifadəsi

2004-cü ildən etibarən nüvə enerjisi dünya enerjisinin 6,5%-i, dünya elektrik enerjisinin 15,7%-i təchiz edir. ABŞ, FransaYaponiyanın elektrik enerjisinin birlikdə 57%-i nüvə enerjisi təşkil edir. 2007-ci ildən etibarən Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyin hesabatına görə dünyada 439 nüvə elektrik reaktoru var və bunlar 31 ölkədə fəaliyyətdədir.

Dünyada ən çox nüvə enerjisi istehsal edən ölkə ABŞ-dır, o sərf etdiyi elektrik enerjisinin 20%-i nüvə enerjisindən alır, Fransa isə 2006-cı ildən etibarən elektrik enerjisinin çox hissəsini – 80%-i nüvə reaktorlarından əldə edir. Nüvə enerjisi siyasəti Avropa İttifaqı ölkələrində fərqlidir, Avstriyaİrlandiya kimi bəzi ölkələrdə aktiv nüvə enerji stansiyaları yoxdur. Onlar ilə müqayisədə Fransada çoxlu sayda belə zavodlar var və onların 16-ı hazırda fəaliyyət göstərir.

Avropa İttifaqı ölkələrində nüvə enerjisi siyasəti

Aİ daxilində Nüvə Enerjisi Forumunun yaradılması ilə Aİ-də nüvə enerjisinin daha geniş istifadəsi məsələsində son zamanlar yüksək profilli artım əldə olunub. Avropa Komissiyasının prezidenti Xose Manuel Barrozo Slovakiyanın paytaxtı Bratislavada forumun açılış mərasimindəki çıxışında demişdi: “Biz indi Üçüncü Sənaye İnqilabının – daha az karbon əsrinin astanasında dayanmışıq. Bu kontekstdə mən həqiqətən inanıram ki, nüvə enerjisi ilə bağlı tam və açıq müzakirəyə ehtiyac var”.

Platforma üzv dövlətləri Aİ-da nüvə sektorunun gələcəyini müəyyələşdirəcək nüvə enerjisinin verdiyi imkanları və riskləri müzakirə etmək üçün bütün əsas iştirakçıları bir araya gətirir.Hazırda 15 üzv dövlətin nüvə enerji stansiyası var və bəzilərində bu əsas elektrik mənbəyidir. Ümumilikdə elektrik enerjisinin üçdə biri və Aİ-nin ümumi enerjisinin 15%-i nüvə enerjisi mənşəlidir.

Karbon qazı emissiyasının azalması və tədarükünün təhlükəsizliyi ilə bağlı artan narahatlıqları qarşılamaqda nüvə enerjisi mühüm rol oynayır. Avropa Komissiyasının verdiyi məlumata görə, hazırda enerji istehsalı və istifadəsi bütün istixana qazları emissiyasının 80%-i təşkil edir. Bundan əlavə, nüvə enerjisi yanacağın qiymət dəyişkənliklərinə digər enerji mənbələrinə nisbətən daha az məruz qalır və bu da öz neftqazına görə geo-siyasi cəhətdən qeyri-sabit regionlardan asılı olan Aİ üçün mühüm faktordur.

Təhlükəsizlik məsələləri və ictimai dəstək

Bir çox ölkənin radioaktiv tullantılar problemini həll etmək istəyinə baxmayaraq, nüvə enerjisinin gələcəyi naməlum qalır. Nüvə enerjisinin istifadəsi üçün iki mütləq şərt var – təhlükəsizlik və ictimai dəstək.

Aİ daxilində keçirilmiş ən sonuncu ümumi sorğu göstərir ki, avropalıların 53%-i nüvə enerjisinin gətirdiyi risklərin onun üstünlüklərindən daha çox olduğunu düşünür. Digər tərəfdən, insanların üçdə biri nüvə enerjisinin riskdən daha çox əlverişli enerji mənbəyi olduğunu deyirlər. Yalnız altı ölkədə – İsveç, Çexiya Respublikası, Slovakiya, Finlandiya, EstoniyaBolqarıstanda – nüvə enerjisinə inananların sayı bunun əksinə olanları üstələyir. Nüvə enerjisinin xüsusi aspektləri haqqında soruşduqda isə avropalıların 69%-i onun enerji asılılığını azaltması ilə razılaşmış, 50%-i daha aşağı və daha sabit enerji qiymətləri təmin etdiyini və 46%-i isə qlobal istiləşməyə qarşı mübarizədə müsbət rol oynadığını bildirmişdi.

nüvə, enerjisi, nüvə, parçalanması, birləşməsi, ilə, müşayət, olunan, nüvə, reaksiyası, zamanı, yaranan, enerji, sənayedə, elektrik, enerjisinin, əldə, edilməsi, üçün, tətbiq, olunan, texnologiyaya, nüvə, enerjisi, deyilir, nüvə, birləşməsinin, praktiki, tətbi. Nuve enerjisi nuve parcalanmasi ve ya birlesmesi ile musayet olunan nuve reaksiyasi zamani yaranan enerji Senayede elektrik enerjisinin elde edilmesi ucun tetbiq olunan texnologiyaya da nuve enerjisi deyilir Nuve birlesmesinin praktiki tetbiqi hele tedqiqat merhelesinde olsa da nuve parcalanmasi artiq 1950 ci illerde uranin tetbiqi ile sinaqdan kecirilmis ve genis tetbiq olunmusdur Parcalanma reaksiyasi Uran neytron bombardmanina tutulur Agir atomik qurulus daha yungul atomlara parcalanir Nuve stansiyalarinda genis sekilde istifade edilir Nuve enerjisi adeten uran 235 ve ya plutoniumun tetbqiqi ile zencirvari reaskiya neticesinde elde edilir Nuveye neytronlar dusdukde o parcalanaraq yeni neytronlar ve qaliqlar alinir Alinan bu hissecikler yuksek kinetik enerjiye malik olurlar Qaliqlarin basqa atomlarla toqqusmasi zamani bu kinetik enerji istiliye cevrilir Nuve partlamasina ilk defe 1934 cu ilde Enriko Fermi tecrube yolu ile nail olub Ilk defe 1951 ci il dekabrin 20 de nuve reaktorundan elektrik enerjisi elde olunub Prezident Dvayt Eyzenhaver 1953 cu ilin dekabrinda Atomlar Sulh ucun cixisinda atomun faydali istifadesini vurgulamis ve ABS in nuve enerjisinin beynelxalq istifadesini destekleyen guclu dovletler sirasinda oldugunu bildirmisdi Bugun nuve enerjisi her il 2 5 milyard ton karbon qazinin ayrilmasinin qarsisini almaqla dunya elektrik enerjisinin 16 ni temin edir diger halda ise elektrik enerjisi komur kimi meden yanacaq erimelerinden elde edilir Nuve enerjisinden atom elektrik stansiyalarinda AES atom sualti gemilerinde istifade olunur Bu enerjinin kosmik gemilerde tetbiqi uzre sinaqlar aparilir XXI esrde istifadesi Redakte2004 cu ilden etibaren nuve enerjisi dunya enerjisinin 6 5 i dunya elektrik enerjisinin 15 7 i techiz edir ABS Fransa ve Yaponiyanin elektrik enerjisinin birlikde 57 i nuve enerjisi teskil edir 2007 ci ilden etibaren Atom Enerjisi uzre Beynelxalq Agentliyin hesabatina gore dunyada 439 nuve elektrik reaktoru var ve bunlar 31 olkede fealiyyetdedir Dunyada en cox nuve enerjisi istehsal eden olke ABS dir o serf etdiyi elektrik enerjisinin 20 i nuve enerjisinden alir Fransa ise 2006 ci ilden etibaren elektrik enerjisinin cox hissesini 80 i nuve reaktorlarindan elde edir Nuve enerjisi siyaseti Avropa Ittifaqi olkelerinde ferqlidir Avstriya ve Irlandiya kimi bezi olkelerde aktiv nuve enerji stansiyalari yoxdur Onlar ile muqayisede Fransada coxlu sayda bele zavodlar var ve onlarin 16 i hazirda fealiyyet gosterir Avropa Ittifaqi olkelerinde nuve enerjisi siyaseti RedakteAI daxilinde Nuve Enerjisi Forumunun yaradilmasi ile AI de nuve enerjisinin daha genis istifadesi meselesinde son zamanlar yuksek profilli artim elde olunub Avropa Komissiyasinin prezidenti Xose Manuel Barrozo Slovakiyanin paytaxti Bratislavada forumun acilis merasimindeki cixisinda demisdi Biz indi Ucuncu Senaye Inqilabinin daha az karbon esrinin astanasinda dayanmisiq Bu kontekstde men heqiqeten inaniram ki nuve enerjisi ile bagli tam ve aciq muzakireye ehtiyac var Platforma uzv dovletleri AI da nuve sektorunun geleceyini mueyyelesdirecek nuve enerjisinin verdiyi imkanlari ve riskleri muzakire etmek ucun butun esas istirakcilari bir araya getirir Hazirda 15 uzv dovletin nuve enerji stansiyasi var ve bezilerinde bu esas elektrik menbeyidir Umumilikde elektrik enerjisinin ucde biri ve AI nin umumi enerjisinin 15 i nuve enerjisi menselidir Karbon qazi emissiyasinin azalmasi ve tedarukunun tehlukesizliyi ile bagli artan narahatliqlari qarsilamaqda nuve enerjisi muhum rol oynayir Avropa Komissiyasinin verdiyi melumata gore hazirda enerji istehsali ve istifadesi butun istixana qazlari emissiyasinin 80 i teskil edir Bundan elave nuve enerjisi yanacagin qiymet deyiskenliklerine diger enerji menbelerine nisbeten daha az meruz qalir ve bu da oz neft ve qazina gore geo siyasi cehetden qeyri sabit regionlardan asili olan AI ucun muhum faktordur Tehlukesizlik meseleleri ve ictimai destek RedakteBir cox olkenin radioaktiv tullantilar problemini hell etmek isteyine baxmayaraq nuve enerjisinin geleceyi namelum qalir Nuve enerjisinin istifadesi ucun iki mutleq sert var tehlukesizlik ve ictimai destek AI daxilinde kecirilmis en sonuncu umumi sorgu gosterir ki avropalilarin 53 i nuve enerjisinin getirdiyi risklerin onun ustunluklerinden daha cox oldugunu dusunur Diger terefden insanlarin ucde biri nuve enerjisinin riskden daha cox elverisli enerji menbeyi oldugunu deyirler Yalniz alti olkede Isvec Cexiya Respublikasi Slovakiya Finlandiya Estoniya ve Bolqaristanda nuve enerjisine inananlarin sayi bunun eksine olanlari usteleyir Nuve enerjisinin xususi aspektleri haqqinda sorusduqda ise avropalilarin 69 i onun enerji asililigini azaltmasi ile razilasmis 50 i daha asagi ve daha sabit enerji qiymetleri temin etdiyini ve 46 i ise qlobal istilesmeye qarsi mubarizede musbet rol oynadigini bildirmisdi Menbe https az wikipedia org w index php title Nuve enerjisi amp oldid 5991991, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.