fbpx
Wikipedia

Batumi

Avqust 04, 2021

Batumi (gürc. ბათუმი; 1936-cı ilə qədər Batum) — Gürcüstanın Qara dəniz limanı və Acarıstan Muxtar Respublikasının paytaxtı. Şəhərin əhalisi 152 839 nəfərdir (2014). Turizm mərkəzi olan Batuminin əhalisi yay aylarında 400 000 min nəfərə çatır.

Batumi
gürc. ბათუმი
Bayraq Gerb
41°38′45″ şm. e. 41°38′30″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
İlk məlumat IV əsr
Sahəsi
  • 64.900.000 m²
Mərkəzin hündürlüyü 3 ± 1 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 169.095 nəf. (2020)
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +995 (422)
Poçt indeksi 6000–6099
batumi.ge​ (gürc.)
Batumi
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Batumi Cənubi Qafqaz dəmiryolunun və Bakı neft boru xəttinin qurtardığı əhəmiyyətli liman və ticarət mərkəzidir. Türkiyə sərhədindən 12 kilometr məsafədə yerləşir. Subtropik iqlimə malikdir, sitrus meyvələri və çay yetişdirilir. Neftayırma zavodu və gəmiqayırma sənayesi ilə tanınır.

Tarixi

Batumi sözü bu ərazidə yerləşən qədim yunan koloniyası Batisin (Batis – "dərin", Batis limen – "dərin liman") adı ilə bağlıdır. Şəhər orta əsrlərə qədər gürcü knyazlıqlarının idarəsində olmuşdur.

Antik dövrdə İranın suverenliyi altında olan şəhər, əvvəl Pont krallığının daha sonra isə romalıların əlinə keçmişdir. Orta əsrlərdə gürcü knyazlarının hakimiyyəti altına düşən şəhər, XIII əsrdə monqol işğalına uğramışdır.

1564-cü ildə Sultan Süleyman Qanuninin dövründə Osmanlılar tərəfindən ələ keçirilmişdir. 1877-1878-ci illər türk-rus müharibəsi nəticəsində imzalanmış San-Stefano və Berlin müqavilələri ilə şəhər Rusiyanın əlinə keçdi. Birinci dünya müharibəsindən sonra Rusiyanın bölgədən çəkilməsi ilə şəhər Brest-Litovsk müqaviləsinə uyğun olaraq Osmanlı dövlətinə geri qaytarıldı. Mudros sülh müqaviləsinin şərtlərinə əsasən isə əvvəl ingilislərə, sonra gürcülərə verildi.

Şəhər 1918-ci ildə qurulan Gürcüstan Demokratik Respublikasının tərkibinə daxil oldu. 1921-ci ilin mart ayında türklər tərəfindən ələ keçirildi, lakin 16 mart 1921-ci ildə imzalanan Moskva müqaviləsinin şərtlərinə əsasən, əhalisi müsəlman acarlardan ibarət olan bölgəyə muxtariyyət verilməsi qarşılığında şəhər Gürcüstana təhvil verildi.

Batumi 16 iyul 1921-ci ildə qurulan Acarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının paytaxtı oldu. Qars müqaviləsinə əsasən Sovet Gürcüstanına birləşdirilməsi təsdiqləndi. Bağlanmış müqaviləyə görə Acarıstan Muxtar Respublikasının muxtariyyəti Türkiyə dövlətinin zəmanəti altındadır.

Gürcüstanın 1991-ci ildə müstəqilliyini elan etməsindən sonra Acarıstan Muxtar Respublikasının rəhbərliyi Aslan Abaşidzenin əlində cəmləşdi. 2004-cü ilin may ayında Abaşidze iqtidarı sona çatdı.

Müasir vəziyyəti

Batumi hazırda Gürcüstanın əsas liman şəhəridir. Batumi limanı neft məhsulları daşıyan 80 000 tonluq tankerləri qəbul etmək gücünə malikdir. Bu neft əsasən Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistandan gəlir. Əlavə olaraq şəhər regional kənd təsərrüfatı məhsulları da ixrac edir. 1995-ci ildən yük dövriyyəsi artmış və 2001-ci ildə təxminən 8 milyon ton qeydə alınmışdır. Limanın illik gəliri 200-300 milyon dollar arasında qiymətləndirilir.

2007-ci ildə Gürcüstanın Konstitusiya Məhkəməsi Tbilisidən Batumiyə köçürülüb.

Bölmələr

Batumi Şəhər Bələdiyyəsinin 31 mart 2008-ci il qərarına müvafiq olaraq Batumi şəhəri yeddi hissəyə bölünülür:

  • Köhnə Batumi (ძველი ბათუმის უბანი)
  • Ximşiaşvili (ხიმშიაშვილის უბანი)
  • Baqrationi (ბაგრატიონის უბანი)
  • Ağmaşenebeli (აღმაშენებლის უბანი)
  • Cavaxişvili (ჯავახიშვილის უბანი)
  • Tamar (თამარის უბანი)
  • Boni-Qorodok (ბონი-გოროდოკის უბანი)

Görməli yerləri

Batumi əhəmiyyətli liman şəhəridir. Eyni zamanda tətil mərkəzi olan şəhər botanika bağları və tropik bitkilər baxımından zəngindir. Dünyanın ən zəngin botanika bağlarından biri də Batumidə yerləşir. Batumi Botanika bağında dünyanın bir çox yerlərindən - Şərqi Asiya, Şimali Amerika, Yeni Zelandiya, Cənubi Amerika, Himalay, Meksika və Avstraliyadan gətirilən bitkilər, ağaclar əkilib. Botanika bağında hətta dünyanın ən yaşlı ağacı belə qorunub saxlanır. Bu məkan 1912-ci ildə coğrafiyaşünas Andrey Krasnov tərəfindən salınıb. Botanika bağındakı floranın zənginliyi 111 hektarda yerləşən 9 bölmədə əks olunub. Botanika bağını həm piyada, həm də ekskursiya məqsədli elektromobillərlə seyr etmək mümkündür.

Şəhərin görməli yerləri arasında Orta məscid, Acarıstan dövlət muzeyi, Batumi botanika bağı, İsa Məsihin 12 həvariyunundan biri olan Müqəddəs Matveyin abidə məzarının yerləşdiyi Roma dövründən qalma Apsaros qalası, XX əsrdə tikilmiş gürcü memarlığını əks etdirən köhnə poçt binası, Qara dəniz sahilindəki Batumi dövlət parkı, akvarium və sirk sayıla bilər.

Batumi parkının ərazisində yerləşən delfinari şəhərin ən çox ziyarət olunan məkanlarındandır. Burada delfinlərin hərəkəti adamı valeh edir. Delfinarinin amfiteatrı 4 sektordan ibarətdir və 703 tamaşaçı üçün nəzərdə tutulub.

Batumidən cənub istiqamətinə 12 kilometrlik məsafədə Çoroxi çayının sol sahilində I əsrə aid Qonio-Apsaros qalası yerləşir. Qalanın ətrafında isə Gürcüstanın qədim yaşayış məskənlərindən biri yerləşir. Qonio-Apsaros qalası unikal strateji əhəmiyyətə malik olmaqla, Cənub-Qərbi Gürcüstanla Qara dəniz sahillərini birləşdirən Çoroxi və Açaristsxali mağaralarını mühafizə edib. Relyefinə görə Qonio qalası Qara dəniz regionunun Bizans və Osmanlı imperiyalarının istinad nöqtələrindən birinə çevrilib. Müvafiq olaraq qala bir neçə mədəni hissədən ibarətdir: Roma (e.ə. III-IV), Bizans (VI-VII əsrlər) və Osmanlı (XVI əsr). Qonio-Apsarosun tarixi arqonavtlar barəsindəki miflə sıx əlaqəlidir. Qonio qalasının ərazisində İsa peyğəmbərin tərəfdarlarından olan apostol Matfeyin simvolik məzarı da yerləşir. Bəzi tarixi mənbələrə görə, apostol məhz bu ərazidə dəfn edilib. Ərazidə aparılan arxeoloji qazıntılar nəticəsində ellin dövrünə aid artefaktlar, ictimai tikililər, keramika, bürünc, gümüş əşyalar və I Yustinianın dövründən qalma gümüş sikkələr aşkar edilib.

Mədəniyyət

Batumidəki ən önəmli tədris qurumu 1990-cı ildə açılan Batumi Dövlət Universitetidir.

 
Batumi kilsəsi

İqlim

Batumidə əsasən subtropik iqlim hökm sürür. Şəhərdə və ətrafında subtropik bitkilər yetişir. Parklar, çay plantasiyaları və sitrus önəmli yer tutur. Batumidə orta illik temperatur 14 °C-dir. Ən soyuq ay olan yanvarda orta temperatur göstəricisi 6 °C, ən isti aylar olan iyul və avqustda isə 22 °C-dir. Batumidə qeydə alınmış ən aşağı temperatur -7 °C, ən yüksək temperatur isə 40 °C-dir.

Nəqliyyat

Yenidən inşa edilən Batumi Beynəlxalq Hava Limanı 2007-ci ildə açılmışdır. Batuminin Maxincauri stansiyasından başlayan dəmiryolu xətti Tbilisiyə bağlanır. Bakıdan Batumiyə dəmir yolu ilə getmək mümkündür. 2008-ci il 22 may tarixində yeni Bakı-Batumi-Bakı aviareysi açılmışdır. Yeni aviareysin ilk sərnişini Azərbaycana ikigünlük rəsmi səfərini başa çatdıran Gürcüstan Prezidenti Mixail Saakaşvili olmuşdur. Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanında Gürcüstan dövlətinin başçısına ilk billet və sertifikat təqdim olunmuşdur.

 
Batumi məscidi

Əhalinin etnik tərkibi

Batumi əhalisinin çoxu acarlardan ibarətdir. 2014-ci il siyahıya almasına müvafiq olaraq Batumidə 152 839 nəfər yaşayır. Əhalinin sıxlığı 2355,0 nəfər/km²-dir.

Etnik qruplar:

Şəhərdə yerləşən dini məbədlər:

  • Gürcü Provaslav Baş kilsəsi
  • Müqəddəs Ruhun Katolik Kilsəsi
  • Batumi Məscidi
  • Batumi Erməni kilsəsi
  • Batumi Sinaqoqu

Qardaşlaşmış şəhərlər

Şəhər Ölkə İl
Yalta   Ukrayna 2008
Savanna   ABŞ 1992
San Sebastian   İspaniya 1987
Bari   İtaliya 1987
Cartagena de Indias   Kolumbiya 1987
Pirey   Yunanıstan 1996
Kislovodsk   Rusiya 1997
Artvin   Türkiyə 1999
Trabzon   Türkiyə 2000
Böyük Qarakilsə   Ermənistan 2006
Zibo   ÇXR 2006
Kuşadası   Türkiyə 2010

Tanınmış insanları

Batumidə yaşayan və ya yaşamış tanınmış insanlar:

Fotoalbom

  • Batumidən görünüş

  • Batumi küçələri

  • Dənizkənarı

  • Batumi Dövlət Universiteti

  • Batumi Dövlət Universiteti

  • İnturist mehmanxanası

  • Batumidən görünüş

  • Batumi bulvarı

  • Gecə görüntüsü

  • Acarıstan Nazirlər Kabinetinin binası

  • Batumidə Türkiyə Respublikası konsulluğunun binası

  • Batumidə park

İstinadlar

  1. https://geostat.ge/media/31044/1-3---population-by-cities-and-boroughs.xlsx
  2. Georgian Post — 1805.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12869041"></a>
  3. Батуми — статья из Электронной еврейской энциклопедии
  4. "მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014". საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური. ნოემბერი 2014. İstifadə tarixi: 26 ივლისი 2016.
  5. დადგენილება N 3-1 ბათუმის უბნები (Decision #3.1. Boroughs of Batumi). Batumi City Council. Accessed November 15, 2009
  6. Qara dənizin sahilindəki əsrarəngiz – BATUMİ

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Batumi ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Batumi Dəniz Limanı 2009-12-16 at the Wayback Machine
  • Prokudin-Gorskii color photos of Batumi circa 1910
  • Fotoqalereya "Batumi bu gün". Acarıstan hökumətinin veb-saytı 2011-10-07 at the Wayback Machine
   Şəhər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
   Gürcüstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 04, 2021
batumi, gürc, ბათუმი, 1936, ilə, qədər, batum, gürcüstanın, qara, dəniz, limanı, acarıstan, muxtar, respublikasının, paytaxtı, şəhərin, əhalisi, nəfərdir, 2014, turizm, mərkəzi, olan, əhalisi, aylarında, nəfərə, çatır, gürc, ბათუმიbayraq, gerb41, ölkə, gürcüst. Batumi gurc ბათუმი 1936 ci ile qeder Batum 3 Gurcustanin Qara deniz limani ve Acaristan Muxtar Respublikasinin paytaxti Seherin ehalisi 152 839 neferdir 2014 4 Turizm merkezi olan Batuminin ehalisi yay aylarinda 400 000 min nefere catir Batumigurc ბათუმიBayraq Gerb41 38 45 sm e 41 38 30 s u Olke GurcustanTarixi ve cografiyasiIlk melumat IV esrSahesi 64 900 000 m Merkezin hundurluyu 3 1 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 169 095 nef 2020 1 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 995 422 Poct indeksi 6000 6099 2 batumi ge gurc Batumi Vikianbarda elaqeli mediafayllarBatumi Cenubi Qafqaz demiryolunun ve Baki neft boru xettinin qurtardigi ehemiyyetli liman ve ticaret merkezidir Turkiye serhedinden 12 kilometr mesafede yerlesir Subtropik iqlime malikdir sitrus meyveleri ve cay yetisdirilir Neftayirma zavodu ve gemiqayirma senayesi ile taninir Mundericat 1 Tarixi 2 Muasir veziyyeti 3 Bolmeler 4 Gormeli yerleri 5 Medeniyyet 6 Iqlim 7 Neqliyyat 8 Ehalinin etnik terkibi 9 Qardaslasmis seherler 10 Taninmis insanlari 11 Fotoalbom 12 Istinadlar 13 Xarici kecidlerTarixi RedakteBatumi sozu bu erazide yerlesen qedim yunan koloniyasi Batisin Batis derin Batis limen derin liman adi ile baglidir Seher orta esrlere qeder gurcu knyazliqlarinin idaresinde olmusdur Antik dovrde Iranin suverenliyi altinda olan seher evvel Pont kralliginin daha sonra ise romalilarin eline kecmisdir Orta esrlerde gurcu knyazlarinin hakimiyyeti altina dusen seher XIII esrde monqol isgalina ugramisdir 1564 cu ilde Sultan Suleyman Qanuninin dovrunde Osmanlilar terefinden ele kecirilmisdir 1877 1878 ci iller turk rus muharibesi neticesinde imzalanmis San Stefano ve Berlin muqavileleri ile seher Rusiyanin eline kecdi Birinci dunya muharibesinden sonra Rusiyanin bolgeden cekilmesi ile seher Brest Litovsk muqavilesine uygun olaraq Osmanli dovletine geri qaytarildi Mudros sulh muqavilesinin sertlerine esasen ise evvel ingilislere sonra gurculere verildi Seher 1918 ci ilde qurulan Gurcustan Demokratik Respublikasinin terkibine daxil oldu 1921 ci ilin mart ayinda turkler terefinden ele kecirildi lakin 16 mart 1921 ci ilde imzalanan Moskva muqavilesinin sertlerine esasen ehalisi muselman acarlardan ibaret olan bolgeye muxtariyyet verilmesi qarsiliginda seher Gurcustana tehvil verildi Batumi 16 iyul 1921 ci ilde qurulan Acaristan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin paytaxti oldu Qars muqavilesine esasen Sovet Gurcustanina birlesdirilmesi tesdiqlendi Baglanmis muqavileye gore Acaristan Muxtar Respublikasinin muxtariyyeti Turkiye dovletinin zemaneti altindadir Gurcustanin 1991 ci ilde musteqilliyini elan etmesinden sonra Acaristan Muxtar Respublikasinin rehberliyi Aslan Abasidzenin elinde cemlesdi 2004 cu ilin may ayinda Abasidze iqtidari sona catdi Muasir veziyyeti RedakteBatumi hazirda Gurcustanin esas liman seheridir Batumi limani neft mehsullari dasiyan 80 000 tonluq tankerleri qebul etmek gucune malikdir Bu neft esasen Azerbaycan Qazaxistan ve Turkmenistandan gelir Elave olaraq seher regional kend teserrufati mehsullari da ixrac edir 1995 ci ilden yuk dovriyyesi artmis ve 2001 ci ilde texminen 8 milyon ton qeyde alinmisdir Limanin illik geliri 200 300 milyon dollar arasinda qiymetlendirilir 2007 ci ilde Gurcustanin Konstitusiya Mehkemesi Tbilisiden Batumiye kocurulub Bolmeler RedakteBatumi Seher Belediyyesinin 31 mart 2008 ci il qerarina muvafiq olaraq Batumi seheri yeddi hisseye bolunulur Kohne Batumi ძველი ბათუმის უბანი Ximsiasvili ხიმშიაშვილის უბანი Baqrationi ბაგრატიონის უბანი Agmasenebeli აღმაშენებლის უბანი Cavaxisvili ჯავახიშვილის უბანი Tamar თამარის უბანი Boni Qorodok ბონი გოროდოკის უბანი 5 Gormeli yerleri RedakteBatumi ehemiyyetli liman seheridir Eyni zamanda tetil merkezi olan seher botanika baglari ve tropik bitkiler baximindan zengindir Dunyanin en zengin botanika baglarindan biri de Batumide yerlesir Batumi Botanika baginda dunyanin bir cox yerlerinden Serqi Asiya Simali Amerika Yeni Zelandiya Cenubi Amerika Himalay Meksika ve Avstraliyadan getirilen bitkiler agaclar ekilib Botanika baginda hetta dunyanin en yasli agaci bele qorunub saxlanir Bu mekan 1912 ci ilde cografiyasunas Andrey Krasnov terefinden salinib Botanika bagindaki floranin zenginliyi 111 hektarda yerlesen 9 bolmede eks olunub Botanika bagini hem piyada hem de ekskursiya meqsedli elektromobillerle seyr etmek mumkundur Seherin gormeli yerleri arasinda Orta mescid Acaristan dovlet muzeyi Batumi botanika bagi Isa Mesihin 12 hevariyunundan biri olan Muqeddes Matveyin abide mezarinin yerlesdiyi Roma dovrunden qalma Apsaros qalasi XX esrde tikilmis gurcu memarligini eks etdiren kohne poct binasi Qara deniz sahilindeki Batumi dovlet parki akvarium ve sirk sayila biler Batumi parkinin erazisinde yerlesen delfinari seherin en cox ziyaret olunan mekanlarindandir Burada delfinlerin hereketi adami valeh edir Delfinarinin amfiteatri 4 sektordan ibaretdir ve 703 tamasaci ucun nezerde tutulub Batumiden cenub istiqametine 12 kilometrlik mesafede Coroxi cayinin sol sahilinde I esre aid Qonio Apsaros qalasi yerlesir Qalanin etrafinda ise Gurcustanin qedim yasayis meskenlerinden biri yerlesir Qonio Apsaros qalasi unikal strateji ehemiyyete malik olmaqla Cenub Qerbi Gurcustanla Qara deniz sahillerini birlesdiren Coroxi ve Acaristsxali magaralarini muhafize edib Relyefine gore Qonio qalasi Qara deniz regionunun Bizans ve Osmanli imperiyalarinin istinad noqtelerinden birine cevrilib Muvafiq olaraq qala bir nece medeni hisseden ibaretdir Roma e e III IV Bizans VI VII esrler ve Osmanli XVI esr Qonio Apsarosun tarixi arqonavtlar baresindeki mifle six elaqelidir Qonio qalasinin erazisinde Isa peygemberin terefdarlarindan olan apostol Matfeyin simvolik mezari da yerlesir Bezi tarixi menbelere gore apostol mehz bu erazide defn edilib Erazide aparilan arxeoloji qazintilar neticesinde ellin dovrune aid artefaktlar ictimai tikililer keramika burunc gumus esyalar ve I Yustinianin dovrunden qalma gumus sikkeler askar edilib 6 Medeniyyet RedakteBatumideki en onemli tedris qurumu 1990 ci ilde acilan Batumi Dovlet Universitetidir Batumi kilsesiIqlim RedakteBatumide esasen subtropik iqlim hokm surur Seherde ve etrafinda subtropik bitkiler yetisir Parklar cay plantasiyalari ve sitrus onemli yer tutur Batumide orta illik temperatur 14 C dir En soyuq ay olan yanvarda orta temperatur gostericisi 6 C en isti aylar olan iyul ve avqustda ise 22 C dir Batumide qeyde alinmis en asagi temperatur 7 C en yuksek temperatur ise 40 C dir Neqliyyat RedakteYeniden insa edilen Batumi Beynelxalq Hava Limani 2007 ci ilde acilmisdir Batuminin Maxincauri stansiyasindan baslayan demiryolu xetti Tbilisiye baglanir Bakidan Batumiye demir yolu ile getmek mumkundur 2008 ci il 22 may tarixinde yeni Baki Batumi Baki aviareysi acilmisdir Yeni aviareysin ilk sernisini Azerbaycana ikigunluk resmi seferini basa catdiran Gurcustan Prezidenti Mixail Saakasvili olmusdur Heyder Eliyev adina Beynelxalq Hava Limaninda Gurcustan dovletinin bascisina ilk billet ve sertifikat teqdim olunmusdur Batumi mescidiEhalinin etnik terkibi RedakteBatumi ehalisinin coxu acarlardan ibaretdir 2014 ci il siyahiya almasina muvafiq olaraq Batumide 152 839 nefer yasayir Ehalinin sixligi 2355 0 nefer km dir Etnik qruplar Gurculer 142 691 Ermeniler 4 636 Ruslar 2 889 Ukraynalilar 628 Yunanlar 289 Azerbaycanlilar 269 Abxazlar 229 Yezidi 76 Osetinler 71 Kistler 4Seherde yerlesen dini mebedler Gurcu Provaslav Bas kilsesi Muqeddes Ruhun Katolik Kilsesi Batumi Mescidi Batumi Ermeni kilsesi Batumi SinaqoquQardaslasmis seherler RedakteSeher Olke IlYalta Ukrayna 2008Savanna ABS 1992San Sebastian Ispaniya 1987Bari Italiya 1987Cartagena de Indias Kolumbiya 1987Pirey Yunanistan 1996Kislovodsk Rusiya 1997Artvin Turkiye 1999Trabzon Turkiye 2000Boyuk Qarakilse Ermenistan 2006Zibo CXR 2006Kusadasi Turkiye 2010Taninmis insanlari RedakteBatumide yasayan ve ya yasamis taninmis insanlar Aslan Abasidze Gurcustanin dovlet ve siyasi xadimi 1991 2004 cu illerde Acaristan Muxtar Respublikasinin rehberi Sofo Xalvasi Gurcustani ilk defe Avroviziya 2007 de temsil etmis mugenni Kati Melua mugenni Arkadi ve Boris Struqatski elmi fantastika muellifleri Herbert Baske 1906 ci ilde burada oldurulen britaniyali diplomat Vilyam Horvud Stuart Fyodor Yurcixin kosmonavt Valeri Meladze mugenni Odusseas Dimitriadis 1908 2005 Yunan Sovet musiqi beledcisiFotoalbom Redakte Batumiden gorunus Batumi kuceleri Denizkenari Batumi Dovlet Universiteti Batumi Dovlet Universiteti Inturist mehmanxanasi Batumiden gorunus Batumi bulvari Gece goruntusu Acaristan Nazirler Kabinetinin binasi Batumide Turkiye Respublikasi konsullugunun binasi Batumide parkIstinadlar Redakte https geostat ge media 31044 1 3 population by cities and boroughs xlsx Georgian Post 1805 lt a href https wikidata org wiki Track Q12869041 gt lt a gt Batumi statya iz Elektronnoj evrejskoj enciklopedii მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური ნოემბერი 2014 Istifade tarixi 26 ივლისი 2016 დადგენილება N 3 1 ბათუმის უბნები Decision 3 1 Boroughs of Batumi Batumi City Council Accessed November 15 2009 Qara denizin sahilindeki esrarengiz BATUMIXarici kecidler Redakte Vikianbarda Batumi ile elaqeli mediafayllar var Batumi Deniz Limani Arxivlesdirilib 2009 12 16 at the Wayback Machine Prokudin Gorskii color photos of Batumi circa 1910 Fotoqalereya Batumi bu gun Acaristan hokumetinin veb sayti Arxivlesdirilib 2011 10 07 at the Wayback Machine Seher ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Gurcustan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Batumi amp oldid 6032639, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.