Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri — 1920-ci ildə Azərbaycan Xalq CümhuriyyətininQərbi Avropa, Rusiya və Türkiyədə ali təhsil almaq üçün seçilmiş və böyük hissəsi xarici universitetlərdə təhsil almış bir qrup tələbə. Cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrindən təxminən 100 tələbə xaricə göndərilmiş, Təhsil Nazirliyinə isə buna görə 7 milyon rubl təsis edilmişdi.
Parisdəki bir qrup azərbaycanlı tələbə. 1920-ci ilin əvvəlləri.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan sonra, Qırmızı Ordunun ölkəyə giriş nəticəsində ölkənin sovetləşməsinə baxmayaraq, tələbələr təhsilini davam etdirmişdir. Təhsilini bitirdikdən sonra, tələbələrin əksəriyyəti Azərbaycana dönmüş, zavod rəhbərləri və neft yataqlarının idarəçiləri kimi əhəmiyyətli uğurlar əldə etmişlər. Onların bəziləri hətta Lenin ordeni kimi dövlət mükafatları ilə təltif olunmuşdur.
Lakin 1930-cu illərdə tələbələrin bir qismi, Azərbaycan müstəqilliyinin bərpə edilməsi və Almaniya üçün casusluq ittihamı ilə NKVD tərəfindən repressiyaya uğramışdır.
Haqqında
1919-cu ilin sonunda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti təhsil sahəsində bir sıra islahatlar həyata keçirirdi. İbtidai və orta məktəblər üçün dərslik nəşr edilmişdi, ölkənin müxtəlif bölgələrində seminariyalar açılmışdı, Bakı Dövlət Universiteti təsis edilmişdi və Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun yaradılması haqqında qanun qəbul olunmuşdu. Universitetin açılması məhdudlaşdırmadan, Ölkədə elm və təhsilin inkişafına xüsusi diqqət yetirən Cümhuriyyət hökuməti, milli kadrlar hazırlamaq üçün yollar axtarırdı. Çətin hərbi-siyasi vəziyyətə baxmayaraq, azərbaycanlı gənclərin dövlət hesabına təhsil almaq üçün xarici ölkələrə göndərilməsi barədə qərar verilmişdi. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Azərbaycanın nailiyyətlər siyahısını sayanda, qeyd edirdi:
Müxtəlif sahələrdə ali təhsil üçün — memarlıq və etnologiyadan tutmuş təyyarə və gəmiqayırmaçılığa qədər dövlət hesabına 100-ə yaxın azərbaycanlı tələbə Avropanın ən yaxşı məktəblərə göndərilib.
Azərbaycan Parlamenti hökumətin təklifinə əsasən 100 nəfər azərbaycanlı gəncin dövlət hesabına təhsil almaq üçün xarici ölkələrə göndərilməsi barədə qanun qəbul etmişdi. Parlament xaricə göndəriləcək gəncləri müəyyən etmək üçün Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin başçılığı ilə beş nəfərdən (Mehdi bəy Hacınski, Əhməd bəy Pepinov, Qara bəy Qarabəyov, Abdulla bəy Əfəndizadə) ibarət xüsusi müsabiqə komissiyası yaratmışdı. Komissiyanın qərarına əsasən, ali təhsil almaq üçün 45 nəfər Fransa, 23 nəfər İtaliya, 10 nəfər İngiltərə, 9 nəfər Osmanlı ali məktəblərinə göndərilmişdi. Rusiyada oxumaq üçün seçilmiş 13 nəfər gənc orada Vətəndaş müharibəsi başlandığı üçün təhsil almağa gedə bilməmişdi.
1919-cu il iyulun 23-də qəzet oxuculara bildirir ki, Bakıda Vəkilllər şurasının qərarı ilə korlar məktəbi açılacaqdır. "Tələbələr haqqında" sərlövhəli xəbərdə isə oxuyuruq: "Maarif nəzarəti 100 nəfər tələbəni xaricə göndərəcək. Hər tələbəyə 36.000 manat xərcləmək və 5.000 manat yol pulu hesablanıb. Cəmi 4.100.000 manat edir".
"Azərbaycan" qəzeti səhifələrindəki materiallar və eləcə də arxiv sənədləri göstərir ki, əcnəbi ölkələrə təhsil almağa göndəriləcək tələbələrin qəbul etdiyi şərtlər H.Z.Tağıyev tərəfindən təsdiq olunmuş maddələrin əsasında hazırlanmışdır. Böyük xeyriyyəçi – milyonçunun şərtləri belə idi:
Fransada təhsil alan tələbələrdən bir qrup
Hər tələbəyə təhsil müddəti ərzində 50 manat veriləcəkdir. Yay tətillərində Qafqaza gəliş-gediş xərcləri də ayrıca ödəniləcəkdir.
Tələbə ali təhsilini bitirdikdən sonra mütləq vətəninə dönərək öz ölkəsinə xidmət edəcəkdir.
Tələbə qeyri-türklə evlənməyəcəkdir.
Tələbə təhsilini bitirib həyata atıldıqdan sonra təhsil müddəti ərzində Hacı Zeynalabdindən aldığı pulları Xeyriyyə Cəmiyyətinə birdəfəlik və yaxud da hissə-hissə ödəyəcəkdir.
Azərbaycan parlamentinin xüsusi dövlət komissiyası H.Z.Tağıyevin maddələrini redaktə etmiş, 3-cü maddəni isə ixtisara salmışdır.
Yeri gəlmişkən, H.Z.Tağıyevin hər bir tələbəyə ayırdığı vəsait öz zamanına görə çox idi. Nəriman Nərimanovun "Borc iltizamı"nda oxuyuruq:
"1902-ci il iyunun 27-də mən, aşağıda imza edən kollec katibi Nəriman Nərimanov bu iltizamı fəxri vətəndaş Hacı Zeynalabdin Tağıyevə verirəm, ondan ötrü ki, o – Tağıyev ali məktəbdə təhsilimi davam etdirmək üçün mənə beş il ərzində, birinci iki ilin hərəsində 360 manat verir, bu da cəmi iki min iki yüz səksən (2280) manat edir və mən elmlər kursunu başa çatdırandan sonra bu məbləği tamamilə ona, Tağıyevə qaytaracağıma söz verirəm. Bu barədə imza atıram. İmza: Nəriman Nərimanov".
Dövlət xadimi Əziz Əliyev 1951-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini vəzifəsində işləyərkən H.Z.Tağıyevin yaxşılığından dəst-xəttilə yazdığı tərcümeyi-halında bunları xatırlayırdı: "1917-ci ildə bütün fənnlərdən "5" qiymət almaqla gimnaziyanı qızıl medalla bitirdim. Təhsili davam etdirmək üçün vəsaitin olmadığına görə, maddi yardım üçün o vaxt Bakı milyonçusu Tağıyevə müraciət etdim. O, mənə 300 manat miqdarında pul göndərdi. Bu pulun bir hissəsinə anam üçün ərzaq aldım. Qalan hissəsini isə özümlə götürüb Petroqrada getdim. Attestat müsabiqəsi yolu ilə Hərbi-Tibb Akademiyasına daxil oldum".
"Azərbaycan" qəzetinin 1919-cu il 9 dekabr tarixli sayındakı "Müsəlman tələbələrin xarici ölkələrə göndərilməsi" yazısından bəlli olur ki, hökumət bu tədbiri mütəşəkkil həyata keçirmək məqsədilə tələbələrin nümayəndələrindən ibarət təşkilat yaratmışdır. Təşkilat bürosunun sədri Teymur bəy Aslanov maarif nazirliyinin nümayəndəsi Şaxtaxtinski ilə birlikdə lazımi yol vəsiqələri almaq üçün Tiflis və Batum şəhərlərində olmuşlar.
Qəzetin 1919-cu il 12 dekabr sayındakı "Tələbələrin yığıncağı" sərlövhəli xəbərdə tələbə bürosunun qərarı ilə xaricə yola düşən gənclərin bəzi ərzaq və digər ləvazimatla təmin olunması məsələləri həll edildiyi yazılmışdır. Ticarət və sənaye nazirlikləri hər bir tələbəyə 40 arşın parça, 2 cüt döşəkağı, 2 ədəd əl-üz dəsmalı, 6 ədəd yaylıq və s. vermişlər..
1919-cu ildə xaricdə tələbələrin təhsili ilə məşğul olan doktor Bəhram bəy Axundov İstanbuldan Parisə Ceyhun Hacıbəyliyə təşviş dolu bir məktub göndərir.
"Əziz Ceyhun! Tələbələrdən çox nigaranam. İki aydan da bir az artıq müddətdə Bakıda çox çalışdım. Öz əllərimlə 200 brilyant seçib tələbələrlə yola saldım. Sata bildilər, ya yox, məlumatım yoxdu. Nərimanov bu barədə Berlin nümayəndəliyinə sorğu göndərmişdi. Nərimanın Moskvaya gedişi ilə hər şey alt-üst olub. Sabah nə olacaq deyə bilmərəm. Məchulluqla üz-üzə dayanmışıq. Mən onları unutmuram, unutmayacağam da. Bakıya qayıdan kimi yenə onlara yardım etməyə çalışacam. Təki oxusunlar, bizim bu uşaqlara ehtiyacımız var". İmza: Bəhram Axundov
Təhsil başa çatdıqdan sonra
Tələbələrin əksəriyyəti təhsilini bitirdikdən sonra Azərbaycana dönmüş və vətən uğrunda çalışmışlar. Azərbaycanda məzunlar görüşlərini davam etdirmiş, sevinclərini və uğursuzluqlar bölüşürdülər. Tədqiqatçı Məmməd Cəfərov qeyd edir ki, zamanla, bu insanlar müstəqil Azərbaycanı tərk edib, Avropada 5–10 il yaşadılar və kapitalist idarə üsullarını sovet ilə müqayisə edirdilər. Məzunlar mövcud sistemə passiv və ya aktiv mübarizə ehtiyacının fikirinə gəlmişdilər.
Fotoşəkil Ramiz Abutalıbov tərəfindən Paris Sülh Konfransındakı Azərbaycan nümayəndə heyətinin keçmiş müşaviri, vaxtilə gənc tələbələrin Avropada yerləşməsinə kömək edən Məhəmməd Məhərrəmovdan hədiyyə olaraq alındı.
Mənbə
Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001;
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920).
Parlament (stenoqrafik hesabatlar), B., 1998;
Paşayev A., Açılmamış səhifələrin izi ilə, B., 2001;
Азербайджанская Демократическая Республика (1918–1920). Законадательные акты (сборник документов) Б.,1998;
Абуталыбов Р., Азербайджанские студенты в Западной Европе, газ. "Панорама", 1996, 15-е марта.
Ədalət Tahirzadə. Cəfər Kazımov – Sovet uranını tapanlardan biri. Bakı: "Kür", 2001.28 səh.
Ədalət Tahirzadə. İsgəndər Rzazadə – Azərbaycanın ilk energetiki. Bakı, "Kür" nəşriyyatı, 2000, 36 səh.
Ənvər Çingizoğlu, Səfərovlar, "Soy" dərgisi, 2 (7), 2007. səh.52–59.
Ənvər Çingizoğlu, Hacıyevlər, "Soy" elmi-kütləvi dərgi, 2009, №5, səh.30–33
İstinadlar
VikianbardaAzərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mikeladze. Q. "Беседы с Рамизом Абуталыбовым: Первые азербайджанские студенты в Европе и Джейхун бек Гаджибейли". 2010-04-13 tarixində .
Avqust 06, 2021
azərbaycan, xalq, cümhuriyyəti, tələbələri, 1920, ildə, azərbaycan, xalq, cümhuriyyətinin, qərbi, avropa, rusiya, türkiyədə, təhsil, almaq, üçün, seçilmiş, böyük, hissəsi, xarici, universitetlərdə, təhsil, almış, qrup, tələbə, cəmiyyətin, müxtəlif, təbəqələrin. Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti telebeleri 1920 ci ilde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Qerbi Avropa Rusiya ve Turkiyede ali tehsil almaq ucun secilmis ve boyuk hissesi xarici universitetlerde tehsil almis bir qrup telebe Cemiyyetin muxtelif tebeqelerinden texminen 100 telebe xarice gonderilmis Tehsil Nazirliyine ise buna gore 7 milyon rubl tesis edilmisdi Parisdeki bir qrup azerbaycanli telebe 1920 ci ilin evvelleri qeyd 1 1 1 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin suqutundan sonra Qirmizi Ordunun olkeye giris neticesinde olkenin sovetlesmesine baxmayaraq telebeler tehsilini davam etdirmisdir Tehsilini bitirdikden sonra telebelerin ekseriyyeti Azerbaycana donmus zavod rehberleri ve neft yataqlarinin idarecileri kimi ehemiyyetli ugurlar elde etmisler Onlarin bezileri hetta Lenin ordeni kimi dovlet mukafatlari ile teltif olunmusdur Lakin 1930 cu illerde telebelerin bir qismi Azerbaycan musteqilliyinin berpe edilmesi ve Almaniya ucun casusluq ittihami ile NKVD terefinden repressiyaya ugramisdir Mundericat 1 Haqqinda 2 Tehsil basa catdiqdan sonra 3 Siyahi 4 Qeydler 5 Menbe 5 1 IstinadlarHaqqinda Redakte1919 cu ilin sonunda Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti hokumeti tehsil sahesinde bir sira islahatlar heyata kecirirdi Ibtidai ve orta mektebler ucun derslik nesr edilmisdi olkenin muxtelif bolgelerinde seminariyalar acilmisdi Baki Dovlet Universiteti tesis edilmisdi ve Kend Teserrufati Institutunun yaradilmasi haqqinda qanun qebul olunmusdu Universitetin acilmasi mehdudlasdirmadan Olkede elm ve tehsilin inkisafina xususi diqqet yetiren Cumhuriyyet hokumeti milli kadrlar hazirlamaq ucun yollar axtarirdi Cetin herbi siyasi veziyyete baxmayaraq azerbaycanli genclerin dovlet hesabina tehsil almaq ucun xarici olkelere gonderilmesi barede qerar verilmisdi Mehemmed Emin Resulzade Azerbaycanin nailiyyetler siyahisini sayanda qeyd edirdi Muxtelif sahelerde ali tehsil ucun memarliq ve etnologiyadan tutmus teyyare ve gemiqayirmaciliga qeder dovlet hesabina 100 e yaxin azerbaycanli telebe Avropanin en yaxsi mekteblere gonderilib Azerbaycan Parlamenti hokumetin teklifine esasen 100 nefer azerbaycanli gencin dovlet hesabina tehsil almaq ucun xarici olkelere gonderilmesi barede qanun qebul etmisdi Parlament xarice gonderilecek gencleri mueyyen etmek ucun Mehemmed Emin Resulzadenin basciligi ile bes neferden Mehdi bey Hacinski Ehmed bey Pepinov Qara bey Qarabeyov Abdulla bey Efendizade ibaret xususi musabiqe komissiyasi yaratmisdi Komissiyanin qerarina esasen ali tehsil almaq ucun 45 nefer Fransa 23 nefer Italiya 10 nefer Ingiltere 9 nefer Osmanli ali mekteblerine gonderilmisdi Rusiyada oxumaq ucun secilmis 13 nefer genc orada Vetendas muharibesi baslandigi ucun tehsil almaga gede bilmemisdi 1919 cu il iyulun 23 de qezet oxuculara bildirir ki Bakida Vekilller surasinin qerari ile korlar mektebi acilacaqdir Telebeler haqqinda serlovheli xeberde ise oxuyuruq Maarif nezareti 100 nefer telebeni xarice gonderecek Her telebeye 36 000 manat xerclemek ve 5 000 manat yol pulu hesablanib Cemi 4 100 000 manat edir Qezetin 31 iyul tarixli sayinda Telebelerin nezerine elanindan belli olur ki Isvecreye 51 nefer Fransaya 13 nefer Osmanliya 4 nefer Italiyaya 1 nefer Rusiyaya 17 nefer Ingiltereye 3 nefer Almaniyaya 2 nefer genc gonderilecekdir Azerbaycan qezeti sehifelerindeki materiallar ve elece de arxiv senedleri gosterir ki ecnebi olkelere tehsil almaga gonderilecek telebelerin qebul etdiyi sertler H Z Tagiyev terefinden tesdiq olunmus maddelerin esasinda hazirlanmisdir Boyuk xeyriyyeci milyoncunun sertleri bele idi Fransada tehsil alan telebelerden bir qrup Her telebeye tehsil muddeti erzinde 50 manat verilecekdir Yay tetillerinde Qafqaza gelis gedis xercleri de ayrica odenilecekdir Telebe ali tehsilini bitirdikden sonra mutleq vetenine donerek oz olkesine xidmet edecekdir Telebe qeyri turkle evlenmeyecekdir Telebe tehsilini bitirib heyata atildiqdan sonra tehsil muddeti erzinde Haci Zeynalabdinden aldigi pullari Xeyriyye Cemiyyetine birdefelik ve yaxud da hisse hisse odeyecekdir Azerbaycan parlamentinin xususi dovlet komissiyasi H Z Tagiyevin maddelerini redakte etmis 3 cu maddeni ise ixtisara salmisdir Yeri gelmisken H Z Tagiyevin her bir telebeye ayirdigi vesait oz zamanina gore cox idi Neriman Nerimanovun Borc iltizami nda oxuyuruq 1902 ci il iyunun 27 de men asagida imza eden kollec katibi Neriman Nerimanov bu iltizami fexri vetendas Haci Zeynalabdin Tagiyeve verirem ondan otru ki o Tagiyev ali mektebde tehsilimi davam etdirmek ucun mene bes il erzinde birinci iki ilin heresinde 360 manat verir bu da cemi iki min iki yuz seksen 2280 manat edir ve men elmler kursunu basa catdirandan sonra bu meblegi tamamile ona Tagiyeve qaytaracagima soz verirem Bu barede imza atiram Imza Neriman Nerimanov Dovlet xadimi Eziz Eliyev 1951 ci ilde Azerbaycan SSR Nazirler Soveti sedrinin muavini vezifesinde isleyerken H Z Tagiyevin yaxsiligindan dest xettile yazdigi tercumeyi halinda bunlari xatirlayirdi 1917 ci ilde butun fennlerden 5 qiymet almaqla gimnaziyani qizil medalla bitirdim Tehsili davam etdirmek ucun vesaitin olmadigina gore maddi yardim ucun o vaxt Baki milyoncusu Tagiyeve muraciet etdim O mene 300 manat miqdarinda pul gonderdi Bu pulun bir hissesine anam ucun erzaq aldim Qalan hissesini ise ozumle goturub Petroqrada getdim Attestat musabiqesi yolu ile Herbi Tibb Akademiyasina daxil oldum Azerbaycan qezetinin 1919 cu il 9 dekabr tarixli sayindaki Muselman telebelerin xarici olkelere gonderilmesi yazisindan belli olur ki hokumet bu tedbiri mutesekkil heyata kecirmek meqsedile telebelerin numayendelerinden ibaret teskilat yaratmisdir Teskilat burosunun sedri Teymur bey Aslanov maarif nazirliyinin numayendesi Saxtaxtinski ile birlikde lazimi yol vesiqeleri almaq ucun Tiflis ve Batum seherlerinde olmuslar Qezetin 1919 cu il 12 dekabr sayindaki Telebelerin yigincagi serlovheli xeberde telebe burosunun qerari ile xarice yola dusen genclerin bezi erzaq ve diger levazimatla temin olunmasi meseleleri hell edildiyi yazilmisdir Ticaret ve senaye nazirlikleri her bir telebeye 40 arsin parca 2 cut dosekagi 2 eded el uz desmali 6 eded yayliq ve s vermisler 1919 cu ilde xaricde telebelerin tehsili ile mesgul olan doktor Behram bey Axundov Istanbuldan Parise Ceyhun Hacibeyliye tesvis dolu bir mektub gonderir Eziz Ceyhun Telebelerden cox nigaranam Iki aydan da bir az artiq muddetde Bakida cox calisdim Oz ellerimle 200 brilyant secib telebelerle yola saldim Sata bildiler ya yox melumatim yoxdu Nerimanov bu barede Berlin numayendeliyine sorgu gondermisdi Nerimanin Moskvaya gedisi ile her sey alt ust olub Sabah ne olacaq deye bilmerem Mechulluqla uz uze dayanmisiq Men onlari unutmuram unutmayacagam da Bakiya qayidan kimi yene onlara yardim etmeye calisacam Teki oxusunlar bizim bu usaqlara ehtiyacimiz var Imza Behram AxundovTehsil basa catdiqdan sonra RedakteTelebelerin ekseriyyeti tehsilini bitirdikden sonra Azerbaycana donmus ve veten ugrunda calismislar Azerbaycanda mezunlar goruslerini davam etdirmis sevinclerini ve ugursuzluqlar bolusurduler Tedqiqatci Memmed Ceferov qeyd edir ki zamanla bu insanlar musteqil Azerbaycani terk edib Avropada 5 10 il yasadilar ve kapitalist idare usullarini sovet ile muqayise edirdiler Mezunlar movcud sisteme passiv ve ya aktiv mubarize ehtiyacinin fikirine gelmisdiler Siyahi RedakteFoto Adi ve soyadi Tehsil muessisesi FakulteAlmaniya Abbas bey Eliyev Berlin Kommersiya Institutu Abdulla Efendiyev Berlin Kommersiya Institutu Abdulla Rehimzade Berlin Universiteti Adil bey Agabababeyov Muganlinski Leypsiq Universiteti Agacefer Ebdurrehmanov Berlin Universiteti Agahesen Mustafayev Berlin Politexnik Institutu Agalar Iskenderov Berlin Universiteti Behbudeli Zeynalov Berlin Ali Kend Teserrufati Mektebi Behram Abdinov Bonn Universiteti Behram Huseynov Darmstadt Ali Texniki Mektebi Cavad bey Almuradov Frayberq Dag Meden Akademiyasi Cefer Kazimov Frayberq Dag Meden Akademiyasi Ebdulhemid aga Cavansir Bonn Ali Kend Teserrufati MektebiEbdurrehman Tagiyev Bonn Ali Kend Teserrufati Mektebi Elekber bey Eliyev Berlin Kend Teserrufati Institutu Elibala Xudaverdiyev Bonn Ali Kend Teserrufati Mektebi Elihuseyn Huseynov Rostok Universiteti Eliyusif Ceferov Bonn Ali Kend Teserrufati Mektebi Esildar bey Agabababeyov Muganlinski Leypsiq Universiteti Esref Eliyev Frayberq Dag Meden Akademiyasi Firudin Eliyev Karispuye Politexnik Institutu Hemid Memmedxelil Munhen Universiteti Henife Pirverdiyev Berlin Politexnik Institutu Hilal Munsizade Berlin Universiteti Huseyn Nagiyev Berlin Universiteti Huseyn Sixiyev Berlin Universiteti Huseynbala Memmedov Bonn Ali Kend Teserrufati Mektebi Iskender Rzazade Darmstad Ali Texniki Mektebi Iskender bey Sultanov Berlin Politexnik Institutu Ismayil Axundov Berlin Politexnik Institutu Qehreman Memmedov Berlin Universiteti Letif Qedimi Almaniya Ali Texniki Mektebi Mehis bey Seferov Berlin Universiteti Mir Ismayil Seyidzade Berlin UniversitetiMir Memmedrza Seyideliyev Berlin UniversitetiMir Sadiq Sadiqov Frayberq Dag Meden Akademiyasi Mirze Hacizade Berlin Politexnik Institutu Mirzehuseyn Quliyev Berlin UniversitetiMehemmed Agarehimov Berlin Universiteti Memmed bey Haciyev Berlin Universiteti Memmedeli Rehimli Darmstadt Ali Texniki Mektebi Memmedemin Efendiyev Darmstadt Ali Texniki Mektebi Murad Teymurxanov Karlsruhe Universiteti Mursel bey Sahsuvarov Munhen Universiteti Nusret Rzayev Berlin Universiteti Tibb Rzaqulu Hesenov Frayberq Dag Meden Akademiyasi Salman Huseynov Firtsburq Institutu Semender Axundzade Frayberq Dag Meden Akademiyasi Surxay bey Sahsuvarov Frayberq Dag Meden Akademiyasi Yusif bey Agasibeyli Drezden Politexnik Institutu Yusif Salahov Munhen Universiteti Zal Memmedov Drezden Politexnik Institutu Zekeriyye Xiromanov Firtsburq InstitutuFransa Abbas Atamalibeyov Paris Universiteti Gemiqayirma Abbas bey Muradov Paris Universiteti Tibb Aslan bey Vezirov Paris Universiteti Fizika kimyaNansi Universiteti Geologiya Balaga Agayev Paris Universiteti Bayram Haciyev Paris Universiteti Cebrayil Rehimov Paris Universiteti Elekber Cabbarov Nansi Universiteti Eli Yusif Paris Ali Siyasi Elmler Akademiyasi DiplomatiyaEliyar Emircan Nansi Universiteti Ehmed Sahnezerov Nansi Ali Toxuculuq mektebi Ejder bey Axundov Paris Universiteti Ferman bey Nerimanbeyli Haisi Politexnik institutu Xaspolad bey Haciyev Paris Universiteti Israfil Esrefov Paris UniversitetiMemmedresid Bosnalizade Paris Universiteti Miri bey Vezirov Paris Universiteti Mirze Mensur Umudov Paris Universiteti Mirzeynalabdin Mirqasimzade Paris Universiteti Mustafa Mustafayev Tuluza Ali Texniki Mektebi Mustafa aga Vekilov Paris Universiteti Resid bey Topcubasov Paris Universiteti Suleyman Muxarski Lion Universiteti Tagi Rzayev Paris Universiteti Teymur bey Aslanov Paris Universiteti Zaur bey Daqirov Paris Universiteti Zeynalabdin Huseynov Paris UniversitetiIngiltere Aga Abdulla DadasovItaliya Agaeli Abdullayev Ehmed Recebli Roma Ali Eksperimental Aqrar Kral InstitutuIskender Veliyev Peruca Universiteti Memmed bey Muradov Roma Universiteti Zeynal bey Elizade Roma Kral Ressamliq AkademiyasiZeynalabdin Eliyev Roma Kralliq Resm AkademiyasiRusiyaAgasefer Mustafayev Novocerkask UniversitetiBaxseli bey Sultanov Novocerkassk Politexnik InstitutuTurkiye Abdulla Tahirzade Istanbul Universiteti Riyaziyyat Cemil bey Musayev Istanbul UniversitetiEbdul Ebdulzade Istanbul Universiteti Huquq Elimuxtar Hesenov Istanbul UniversitetiHaci Seedi Istanbul Universiteti Memmed bey Xelefbeyov Istanbul Universiteti Memmedzeki Dursunzade Istanbul UniversitetiUkrayna Abdulla Bagirli Kiyev Kommersiya Institutu Agabala Memmedov Xarkov Texnologiya Institutu MexanikaEbdulsemed Memmedyarov Xarkov Texnologiya institutu Huseynqulu Selimov Xarkov Texnologiya Institutu KimyaIsmayil Yuzbasov Xarkov UniversitetiMahmud Nebiyev Xarkov UniversitetiMecid bey Qaracaemirli Xarkov UniversitetiNebi Memmedov Kiyev Dovlet Kommersiya Institutu Teymur bey Vekilov Xarkov Tibb Institutu Umbay Emirov Xarkov Tibb InstitutuBilinmirEli Kerimov Tarix filologiyaMehemmed Agaoglu Qeydler Redakte Fotosekil Ramiz Abutalibov terefinden Paris Sulh Konfransindaki Azerbaycan numayende heyetinin kecmis musaviri vaxtile genc telebelerin Avropada yerlesmesine komek eden Mehemmed Meherremovdan hediyye olaraq alindi Menbe RedakteAzerbaycan tarixi 7 cildde c 5 B 2001 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti 1918 1920 Parlament stenoqrafik hesabatlar B 1998 Pasayev A Acilmamis sehifelerin izi ile B 2001 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 Zakonadatelnye akty sbornik dokumentov B 1998 Abutalybov R Azerbajdzhanskie studenty v Zapadnoj Evrope gaz Panorama 1996 15 e marta Edalet Tahirzade Cefer Kazimov Sovet uranini tapanlardan biri Baki Kur 2001 28 seh Edalet Tahirzade Isgender Rzazade Azerbaycanin ilk energetiki Baki Kur nesriyyati 2000 36 seh Adalet Tagirzade Iskender Riza zade pervyj energetik Azerbajdzhana Baku Izd vo Kyur 2000 64 str Edalet Tahirzade Eliyev Elekber Mesedi Qehreman oglu 525 ci qezet 28 sentyabr 4 11 oktyabr 2008 180 182 187 Enver Cingizoglu Nerimanbeyliler Soy dergisi 8 28 2009 Enver Cingizoglu Seferovlar Soy dergisi 2 7 2007 seh 52 59 Enver Cingizoglu Haciyevler Soy elmi kutlevi dergi 2009 5 seh 30 33Istinadlar Redakte Vikianbarda Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti telebeleri ile elaqeli mediafayllar var Mikeladze Q Besedy s Ramizom Abutalybovym Pervye azerbajdzhanskie studenty v Evrope i Dzhejhun bek Gadzhibejli 2010 04 13 tarixinde arxivlesdirilib Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti telebeleri amp oldid 6063089, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
