Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Arnóbius (260-327) - latındilli apologetikasının görkəmli nümayəndəsi. Laktansiusun müəllimi idi. Əsili Şimali Afrikadan idi. Əvvəllər Xristianlığa qarşı olmuş, ancaq sonra bu dini qəbul edib onun müdafiəçisi olmuşdur. «Adversus gentes» (Bütpərəstlərə qarşı kitab) adlı kitabın yazarıdır. Onu "Adversus Nationes" da adlandırırlar.
| Arnobius | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | |
| Vətəndaşlığı | Roma İmperiyası |
| Elm sahələri | Apologetika, ilahiyyat |
| Tanınmış yetirməsi | Laktansius |
| Tanınır | Apologet, ilahiyyatçı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
| Erkən xristianlıq |
 |
| Yunandilli apologetika: Yustin • Tatian • Afinoqor • Teofil Latındilli apologetika: Minusius Feliks • Arnobius • Laktansius • Tertullian Qnostiklərə qarşı olanlar: |
Xristian ehkamlarının formalaşması Rəsmi kilsəyə qarşı duran təriqətlər: Rəsmi kilsə tərəfdarları: Atanasius • İoann Xrisostom • Saxta Dionisius Xristoloji mübahisələr səbəbilə ayrılan təriqətlər: |
Latın qərbində Kilsə Ataları Boesius • Kassiodor • Avqustin Avrelius |
Arnobius təqib olunan Xristianlığın sonuncu apologeti olmuşdur. Ondan sonra Xristianlıq Romanın dövlət dininə çevrilmişdir.
IV-cü yüzilliyin əvvəllərində Romada durum
Arnobiusun yaşadığı dövrdə, Romada xristian dininə münasibət dəyişmişdi. Bu din artıq Roma cəmiyyətinin müxtəlif təbəqələri arasında yayılmışdı və bu amil ilə hesablaşmaq məcburiyyətində qalmışdılar. Onlar artıq Xristianlığı (Roma filosofu idi) kimi şiddətli tənqid atəşinə məruz qoymurdular, bu dinin müvəffəqiyyətlə yayılmasının səbəblərini araşdırırdılar və gələcək perspektivlər haqqında düşünürdülər.
Filosoflarıən tənqidi
Onlar tez-tez bütpərəstliyin tənəzzülündən və onun cəmiyyətdə olan mənəvi boşluğu doldurmaq iqtidarında olmadığından da düşünürdülər. Arnobiusun əsəri də təxminən bu problemləri əhatə edir. O hesab edirdi ki, antik dünyanı tənəzzülə insan təfəkkürünə həddən artıq yer verməsi amili gətirib. Halbuki, onun imkanları məhduddur.
Məsələn Platonun ardıcılları hesab edirdilər ki, həqiqətin, xeyrin, gözəlliyin nə olması anlayışları, insanın anadan olduğu andan onda vardır. Yəni bu keyfiyyətlər ona təbiət tərəfindən verilir. Lakin bu fikri Arnobius qəbul etmirdi. Onun fikrincə, əgər insan başqa insanlarla, yaxud ətraf mühitlə təmasda olmasa, onda bu keyfiyyətlər ola bilməz. Deməli onlar insan fəaliyyətinin və həyatının nəticəsində əmələ gəlir və İlahi həqiqətlər ona təbiət tərəfindən verilmir.
Ancaq ətraf mühitin təsiri də insana xeyri şərdən, gözəlliyin iyrənclikdən, həqiqəti nadanlıqdan ayırmaq imkanı vermir. Fəlsəfənin vasitəsilə bu anlayışlara aydınlıq gətirmək olmur. Fəlsəfə yalnız ziddiyyətləri çoxaldır, səmərəsiz mübahisələrə gətirib çıxarır. Beləliklə həqiqət nəyinsə əsasında açıla bilər. Bu əsas isə iman, və konkret olaraq, xristian imanıdır. İmanda utanmalı heç bir şey yoxdur. Hətta Xristianlığı rədd edən və öz düşüncələrinə etibar edən filosoflar imana əl atırlar, çünki təbiətdə düşüncə vasitəsilə həll edilməyən çoxlu şeylər vardır. Onlar, məsələn, xəstələnəndə həkimə müraciət edirlər və onun dediklərinə inanıb müalicə olunurlar. Filosofların, eyni zamanda, inandığı avtoritetləri də vardır. Bəziləri Platona, başqaları isə Aristotelə, Pifaqora və başqalarına inanırlar. Deməli, imansız həyat ola bilməz.
İmanın isə obyektləri fərqlidir: kimsə filosoflara, kimsə müxtəlif dini təlimlərə inanır. Lakin Xristianlığın bir sıra üstün cəhətləri vardır. Bu din sadə, başa düşüləndir, təbiidir. Müqəddəs Kitablar hamı üçün açıqdır və orada filosofların ziddiyyətli mübahisələri yoxdur. Xristianlar tək olan Tanrıya ibadət etməyə çağırır, bütpərəstlər isə insanlar tərəfindən düzəldilmiş bütlərə.
Müəmmalı məqamlar
Eyni zamanda demək lazımdır ki, Arnobiusun əsərində bir çox xristian ideyalarına rast gəlmək olmur. Məsələn, o, Müqəddəs kitabdab sitatlar gətirmir, (Üçlük) haqqında heç nə demir. Bunlardan əlavə, bu əsərdə platonçuluq ideyalarına da rast gəlmək olar. Tanrının varlığını və birliyini qəbul edən Arnobius, Onun bu dünyada necə təzahür olmasını izah edə bilmir və, platonçular kimi, Onunla dünya arasında vasitə rolunu oynayan varlıqlardan danışır. İsa bu varlıqlardan biridir.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. (PDF). Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar. 2007. s. 63-64. ISBN . 2016-08-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. (PDF). Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar. 2007. s. 63-64. ISBN . 2016-08-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Catholic Encyclopedia (1913)/Arnobius
- Арнобий старший // Православная энциклопедия.
Həmdə bax
İstinadlar
- Adversus gentes II, 18;29;56.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Arnobius 260 327 latindilli apologetikasinin gorkemli numayendesi Laktansiusun muellimi idi Esili Simali Afrikadan idi Evveller Xristianliga qarsi olmus ancaq sonra bu dini qebul edib onun mudafiecisi olmusdur Adversus gentes Butperestlere qarsi kitab adli kitabin yazaridir Onu Adversus Nationes da adlandirirlar ArnobiusDogum tarixi 260Vefat tarixi 327Vetendasligi Roma ImperiyasiElm saheleri Apologetika ilahiyyatTaninmis yetirmesi LaktansiusTaninir Apologet ilahiyyatci Vikianbarda elaqeli mediafayllarErken xristianliqXristianligin yaranmasiPatristikaApologetika Yunandilli apologetika Yustin Tatian Afinoqor Teofil Latindilli apologetika Minusius Feliks Arnobius Laktansius Tertullian Qnostiklere qarsi olanlar Irineus Lionlu Ippolit Romali Iskenderiyye ilahiyyat mektebi Klement OrigenXristian ehkamlarinin formalasmasi Resmi kilseye qarsi duran teriqetler Arianliq Donatizm Resmi kilse terefdarlari Atanasius Ioann Xrisostom Saxta Dionisius Kappadokiyali kilse atalari Basil Qeyseriyyeli Qriqor Nazianzen Nissali Qriqori Xristoloji mubahiseler sebebile ayrilan teriqetler Nestorianliq Monofizitizm Monofelitlik Ikonomaxiya Ekumenik Kilse Meclisleri Latin qerbinde Kilse Atalari Boesius Kassiodor Avqustin Avrelius Iyeronim Stridonlu Ilarius PiktaviyaliXristian mistisizmi Xristian rahibliyi IsihazmSerq ve Qerb kilselerinin aralanmasiXristian simvolikasi Arnobius teqib olunan Xristianligin sonuncu apologeti olmusdur Ondan sonra Xristianliq Romanin dovlet dinine cevrilmisdir IV cu yuzilliyin evvellerinde Romada durumArnobiusun yasadigi dovrde Romada xristian dinine munasibet deyismisdi Bu din artiq Roma cemiyyetinin muxtelif tebeqeleri arasinda yayilmisdi ve bu amil ile hesablasmaq mecburiyyetinde qalmisdilar Onlar artiq Xristianligi Roma filosofu idi kimi siddetli tenqid atesine meruz qoymurdular bu dinin muveffeqiyyetle yayilmasinin sebeblerini arasdirirdilar ve gelecek perspektivler haqqinda dusunurduler Filosoflarien tenqidiOnlar tez tez butperestliyin tenezzulunden ve onun cemiyyetde olan menevi boslugu doldurmaq iqtidarinda olmadigindan da dusunurduler Arnobiusun eseri de texminen bu problemleri ehate edir O hesab edirdi ki antik dunyani tenezzule insan tefekkurune hedden artiq yer vermesi amili getirib Halbuki onun imkanlari mehduddur Meselen Platonun ardicillari hesab edirdiler ki heqiqetin xeyrin gozelliyin ne olmasi anlayislari insanin anadan oldugu andan onda vardir Yeni bu keyfiyyetler ona tebiet terefinden verilir Lakin bu fikri Arnobius qebul etmirdi Onun fikrince eger insan basqa insanlarla yaxud etraf muhitle temasda olmasa onda bu keyfiyyetler ola bilmez Demeli onlar insan fealiyyetinin ve heyatinin neticesinde emele gelir ve Ilahi heqiqetler ona tebiet terefinden verilmir Ancaq etraf muhitin tesiri de insana xeyri serden gozelliyin iyrenclikden heqiqeti nadanliqdan ayirmaq imkani vermir Felsefenin vasitesile bu anlayislara aydinliq getirmek olmur Felsefe yalniz ziddiyyetleri coxaldir semeresiz mubahiselere getirib cixarir Belelikle heqiqet neyinse esasinda acila biler Bu esas ise iman ve konkret olaraq xristian imanidir Imanda utanmali hec bir sey yoxdur Hetta Xristianligi redd eden ve oz dusuncelerine etibar eden filosoflar imana el atirlar cunki tebietde dusunce vasitesile hell edilmeyen coxlu seyler vardir Onlar meselen xestelenende hekime muraciet edirler ve onun dediklerine inanib mualice olunurlar Filosoflarin eyni zamanda inandigi avtoritetleri de vardir Bezileri Platona basqalari ise Aristotele Pifaqora ve basqalarina inanirlar Demeli imansiz heyat ola bilmez Imanin ise obyektleri ferqlidir kimse filosoflara kimse muxtelif dini telimlere inanir Lakin Xristianligin bir sira ustun cehetleri vardir Bu din sade basa dusulendir tebiidir Muqeddes Kitablar hami ucun aciqdir ve orada filosoflarin ziddiyyetli mubahiseleri yoxdur Xristianlar tek olan Tanriya ibadet etmeye cagirir butperestler ise insanlar terefinden duzeldilmis butlere Muemmali meqamlarEyni zamanda demek lazimdir ki Arnobiusun eserinde bir cox xristian ideyalarina rast gelmek olmur Meselen o Muqeddes kitabdab sitatlar getirmir Ucluk haqqinda hec ne demir Bunlardan elave bu eserde platonculuq ideyalarina da rast gelmek olar Tanrinin varligini ve birliyini qebul eden Arnobius Onun bu dunyada nece tezahur olmasini izah ede bilmir ve platoncular kimi Onunla dunya arasinda vasite rolunu oynayan varliqlardan danisir Isa bu varliqlardan biridir MenbeAydin Elizade PDF Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar 2007 s 63 64 ISBN 5 87459 013 7 2016 08 22 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade PDF Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar 2007 s 63 64 ISBN 5 87459 013 7 2016 08 22 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 16 Catholic Encyclopedia 1913 Arnobius Arnobij starshij Pravoslavnaya enciklopediya Hemde baxApologetika Tertullian Minusius Feliks LaktansiusIstinadlarAdversus gentes II 18 29 56